– realizacja Programu w gminie Zawiercie. Opis sytuacji: W gminie

– realizacja Programu w gminie Zawiercie.
„Społeczeństwo nasze traktowało Cyganów jako etniczną
zagadkę i starało się ich do siebie przystosować: siłą lub
oszustwem, miłością lub przebiegłością, namową lub
okrucieństwem – ciągle według własnych wzorców, ale jak
dotąd – bez powodzenia (Encyklopedia Brytyjska)”
Adam Bartosz, „Cyganie – Roma – Gypsies. Przewodnik po wystawie”,
Muzeum Etnograficzne, Tarnów 1998r.
Opis sytuacji:
W gminie Zawiercie zamieszkuje grupa ok. 90 Romów, której członkowie żyją
w trudnej sytuacji społecznej, a ich dotychczasowe życie do 2004r. w sposób znaczny odbiegało od
uznanych norm społecznych i współczesnych standardów cywilizacyjnych.
Jednym z głównych problemów w życiu społecznym zawierciańskich Romów jest ich
wykształcenie, 80% Romów w wieku produkcyjnym to osoby bez wykształcenia, co wpływa na
skalę analfabetyzmu, i ma podłoże widocznej izolacji społecznej tej grupy, która potęgowana jest
poprzez ubóstwo tychże rodzin. Romowie w mieście Zawierciu stanowią grupę w części
wyobcowaną, stanowiącą społeczność o poczuciu własnej odrębności.
Kolejnym problemem jest niski poziom integracji społeczności romskiej z resztą
społeczeństwa i skutkujący tym niski poziom zatrudnienia Romów.
Specyfika grupy Romów niesie za sobą m.in.:
- niezadawalające zrozumienie postaw i zachowań grupy Romów przez pozostałą część
społeczeństwa,
- niskie kompetencje społeczne i zawodowe przedstawicieli społeczności romskiej
uniemożliwiające znalezienie pracy,
- bariery edukacyjno-adaptacyjne dzieci romskich występujące w procesie edukacyjnym,
- opóźnienie edukacyjne dzieci romskich z powodu częstej migracji wewnętrznej
i zewnętrznej trwające od 6 m-cy do nawet ponad 1 roku.
Od 2004r. w gminie Zawiercie, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej realizuje rządowy
Program na rzecz społeczności romskiej w Polsce. Program jest skierowany do społeczności
romskiej zamieszkującej gminę Zawiercie obejmujący zarówno dorosłych Romów jak i ich dzieci.
Celem Programu jest przede wszystkim doprowadzenie do pełnego uczestnictwa Romów w
życiu społeczeństwa obywatelskiego, a zarazem zniwelowanie różnic dzielących tę grupę od reszty
społeczeństwa. Ważnym elementem w założeniach Programu jest doprowadzenie do wyrównania
poziomów na płaszczyźnie edukacji, zatrudnienia, zdrowia, higieny, warunków lokalowych,
umiejętności funkcjonowania społecznego.
Niezbędnym stała się edukacja społeczna Romów – potrzebna do funkcjonowania
społecznego i stałe podnoszenie ich poziomu edukacji społecznej i szkolnej.
Działania programowe w gminie Zawiercie prowadzone od 2004 roku realizowane były i są
nadal w ramach niżej wymienionych projektów socjalnych:
1. Wyposażenie dzieci romskich w podręczniki, przybory szkolne i plecaki.
W ramach tego projektu z przyznanej dotacji Ministra Edukacji Narodowej corocznie od
2004 roku prowadzony jest zakup podręczników, zeszytów ćwiczeń, przyborów
szkolnych oraz plecaków.
2. Zatrudnienie lidera grupy Romów.
W ramach powyższego projektu okresowo zatrudniany jest lider grupy zawierciańskich
Romów. Wybór lidera przeprowadzany jest podczas zebrań ze społecznością romską.
Musi to być osoba ze społeczności romskiej i wybrana przez społeczność romską w
trakcie organizowanych spotkań. Do zadań lidera grupy Romów należy: utrzymanie
kontaktów bieżących z rodzinami romskimi, łagodzenie konfliktów w grupie Romów i
konfliktów poza grupą, opiniowanie spraw problemowych dot. Romów na prośbę
pracowników MOPS Zawiercie.
3. Dofinansowanie dziecięcego zespołu muzycznego „Terne Roma”.
Zespół muzyczny „Terne Roma” działa przy romskiej świetlicy szkolnej
w Miejskiej Szkole Podstawowej nr 8 w Zawierciu. Zajęcia z dziećmi prowadzi
nauczyciel muzyki dwa razy w tygodniu. W skład zespołu wchodzą uczniowie romscy
ze szkół z terenu gminy Zawiercie. Zespół dziecięcy zaprezentował się podczas:
- Rozpoczęcia roku szkolnego
- Ślubowania klas I
- Konkursu Man Talent
- Święta Szkoły
- Spotkania polsko-ukraińskiego w Miejskim Ośrodku Kultury w Zawierciu
- Zakończenia roku szkolnego
- Otwarcia wystawy pt. „Zawierciańscy Romowie” w MOK-u.
4. Funkcjonowanie romskiej świetlicy szkolnej.
Romska świetlica szkolna działa od 01 września 2004r. Zlokalizowana jest
w Szkole Podstawowej nr 8 w Zawierciu. Świetlica składa się z jednego pomieszczenia
przy bezpłatnym udostępnieniu przez szkołę ławek szkolnych, krzeseł, tablic. Zajęcia
wyrównawcze, korekcyjno-kompensacyjne odbywają się od poniedziałku do piątku,
a godziny pracy z dziećmi romskimi uzależnione są od planów lekcji.
Zajęcia prowadzone w świetlicy pozwalają na poprawę poziomu edukacji i frekwencji,
zwiększenie udziału rodziców w życiu szkolnym a zarazem zacieśnianie współpracy
z nimi.
5. Doposażenie świetlicy – przyszłej siedziby Stowarzyszenia Romów.
Świetlica romska jest usytuowana przy ul. Obrońców Poczty Gdańskiej 48, w skład
której wchodzą trzy pomieszczenia wraz z aneksem kuchennym. W świetlicy przez cały
rok odbywają się spotkania grupy Romów. Natomiast w każdą środę na świetlicę mogą
przychodzić osoby/rodziny romskie aby uzyskać pomoc z zakresu „życia społecznego i
występujących bieżących problemów. Do świetlicy może przychodzić cała społeczność
zamieszkująca gminę Zawiercie.
6. Integracyjny wypoczynek letni i zimowy dzieci romskich.
Organizowane integracyjne wyjazdy dzieci romskich mają na celu zwiększenie
tolerancji i wzajemnego zaufania do społeczeństwa romskiego poza miejscem
zamieszkania. Pozwalają na zetknięcie się z innymi kulturowo wzorcami. Poza tym,
zważywszy na fakt, że większa część z tych dzieci pochodzi z rodzin ubogich, różnego
rodzaju formy wypoczynku stanowią zarazem rodzaj terapii i działań o charakterze
profilaktycznym. W ramach projektu zorganizowano wyjazdy do: Wrocławia, Krakowa,
Warszawy, Kalwarii Zebrzydowskiej, Kielc, do Zabytkowej Kopalni Węgla Kamiennego
w Zabrzu, organizowano różnego rodzaju wyjazdy edukacyjno-kulturalne do kin,
czy teatrów.
7. Remonty i adaptacje lokali mieszkalnych.
W trakcie spotkań ze społecznością romską systematycznie zgłaszane są potrzeby
adaptacji pomieszczeń, wiele rodzin zgłasza konieczność przeprowadzenia drobnych
prac remontowych w ich mieszkaniach. W ramach Programu, którego celem jest
doprowadzenie do poprawy warunków bytowych Romów i podniesienie ich standardu
życia, przeprowadzono od 2007 do 2010r. Adaptację części mieszkań w 11-stu
rodzinach romskich.
8. Utrwalenie, rejestracja i promocja działań programu integracji społeczności
Romów – kontynuacja zadania.
W ramach powyższego zadania była możliwość utrwalania realizowanych projektów
socjalnych w gminie Zawiercie. Różnego rodzaju wsparcie było zapisywane na
zdjęciach, filmach wideo oraz w kronice. Informacje te tworzą historię grupy
zawierciańskich Romów. Pozwalały one na promocję zespołu muzycznego „Cierheń”,
obecnie na promocję dziecięcego zespołu „Terne Roma”. Prowadzona jest także
dokumentacja z różnych wyjazdów na występy zespołu. Dzięki temu projektowi
kreowany jest w społeczeństwie gminy Zawiercie i regionu obraz pozytywnego
wizerunku Roma co pomyślnie wpływa na integrację grupy Romów ze społeczeństwem
naszej gminy.
9. Dofinansowanie działalności zespołu muzycznego „Cierheń”.
Zespół „Cierheń” działa od kwietnia 2004r., w skład zespołu wchodzi 10 Romów,
mieszkańców Zawiercia.
W ramach dotacji zakupiono na potrzeby zespołu instrumenty muzyczne oraz stroje dla
członków zespołu.
Zespół licznie występował na terenie miasta, powiatu, województwa, a także
zaprezentował się na festiwalu zespołów romskich na Węgrzech.
Warto wymienić chociażby:
- koncert podczas Europejskich Dni Zawiercia w 2004r., estrada MOK „Centrum”,
- występ podczas Święta Policji w 2004r. i 2005r.
- Jarmark Kromołowski występ w 2004r i 2005r. „Pałacyk nad Wartą”,
- program na finał Jubileuszowego Spotkania Artystycznego Niepełnosprawnych
w Morsku 2004,2005,2007r.
- koncert na 90-lecie Zawiercia – estrada MOK „Centrum”,
- „Niedziela w Bytkowie” – występ zespołu w programie telewizyjnym
TVP Katowice w 2006r.
- organizacja w 2006r. „Lata na cygańską nutkę” – plenerowy występ zespołu połączony
z prezentacją kuchni romskiej, obyczajów i kultury.
- w 2007r. występy w Aleksandrii, Konopiskach i Wręczycy k. Częstochowy,
- udział w festiwalu zespołów romskich w Satoraljaujhely na Węgrzech.
10. Kontynuacja wycieczek do miejsc pamięci i kultu religijnego.
W ramach powyższego zadania społeczność zawierciańskich Romów mogła
uczestniczyć w organizowanych wyjazdach do miejsc pamięci i kultu religijnego.
Zawierciańscy Romowie są grupą głęboko wierzących katolików i wszelkie wyjazdy do
miejsc kultu są dla nich ogromnym wydarzeniem.
Zorganizowano m.in. wyjazdy do:
- Sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej,
- Sanktuarium w Łagiewnikach,
- Sanktuarium w Licheniu,
- Sanktuarium w Pilicy,
- Sanktuarium na Jasnej Górze w Częstochowie.
Oprócz wyjazdów do tychże miejsc, kilka razy w roku przedstawiciele Romów
zawierciańskich odwiedzają w Pilicy mogiłę pomordowanych w okresie II Wojny
Światowej rodzin romskich.