Rozbicie dzielnicowe w Polsce

ROZBICIE DZIELNICOWE W POLSCE.
Przeczytaj uważnie teksty źródłowe, następnie odpowiedz na pytania. Proszę, aby odpowiedzi
były rozwinięte, posiadające pełne uzasadnienie i argumentację. Są zadania wykraczające po za
tekst źródłowy. Powodzenia!
Proroctwo rozbicia i zjednoczenia.
I.
Wincenty z Kielc, Żywot św. Stanisława.
Albowiem z powodu morderstwa, jakiego się na błogosławionym męczenniku Stanisławie dopuścił
(Bolesław), nie tylko korona spadła z jego głowy i głowy potomków jego, lecz i Polska sama (…)
utraciła sławę i godność królestwa.
O ile tamten Bolesław rozszerzył panowanie narodu swego, o tyle ten, jako król niemądry, zgubił
naród (…) i sprawił, że Polska opuszczona została. Jak on ciało męczennika porąbał na wiele części, i
rozrzucił na wszystkie wiatry, tak Bóg królestwo jego oddzielił i dopuścił, aby kilku naczelników nim
władało i (…) królestwo to, rozdarte samo w sobie, dał na łup i poniewierkę wrogów. Lecz jak pan
władzą swą boską sprawił, iż owo błogosławione ciało kapłana i męczennika bez śladu się zrosło i
świętość jego znakami i cudami zaznaczyło, tak stanie się, iż przez zasługi Stanisława podzielone
królestwo przywróci Bóg do poprzedniego stanu i umocni je sprawiedliwością i rozwagą, uwieńczy
sławą i czcią.
1. Kogo, Wincenty z Kielc, obwinia za upadek państwa i dlaczego? 2p.
2. Przedstaw, w jaki sposób autor interpretował losy państwa polskiego nawiązując do żywota
św. Stanisława? 2p.
3. Napisz, krótki biogram Wincentego z Kielc. (możesz korzystać z Wikipedii, ale nie plagiatuj!)
Zjazd w Łęczycy – 1180 r.
II.
Mistrz Wincenty (tzw. Kadłubek), Kronika polska.
Tak przeto Kazimierz został monarchą Lechii, tak że cztery księstwa czterech braci, to jest
Władysława, Bolesława, Mieszka, Henryka, przypadły na jednego Kazimierza, jak to ojciec dawno
przepowiedział mówiąc o czterech rzekach, przez które wyobraził czterech władców, [a] przez
koryta rzek cztery księstwa, Kazimierza zaś do złotego dzbana przyrównując, zalety jego do
wonnego zdroju. Zrywa wiec pęta niewoli, kruszy jarzmo poborców, znosi daniny, wprowadza ulgi
podatkowe; ciężary nie tyle zmniejsza, co zupełnie usuwa, daniny i służebności znieść każe.
Miał zaś ten naród [pewne] od prawieku uświęcone i jakby mocą zwyczaju przyjęte [prawo],
że każdy wielmoża wyruszający dokądkolwiek z orszakiem przemocą zabierał ubogim nie tylko
plewy, siano, słomę, lecz [nawet] zboże po włamaniu się do stodół i chat i porzucał koniom, nie
tyle na pożywienie, ile na stratowanie. Był też inny zadawniony zwyczaj - świadczący o podobnej
zuchwałości: ilekroć wielmoża chciał nagle wyprawić do kogoś poselstwo, choćby w jakiejś błahej
sprawie, to nakazywał sługom wskakiwać na podwodowe konie biednych ludzi i w mgnieniu jednej
godziny rączym kłusem przebywać niezmierzone przestrzenie (…).
Wszyscy (ośmiu świętych kapłanów – biskupów) więc jednogłośnie oświadczają: "Kto
zabrałby zboże ubogim bądź gwałtem, bądź jakimkolwiek podstępem, lub kazałby zabierać, niech
będzie wyklęty. Kto z okazji jakiegoś poselstwa wymuszałby podwodę lub kazał wymusić
[dostarczenie] czworonoga do podwody, niech będzie wyklęty, wyjąwszy jeden przypadek,
mianowicie gdy donoszą, że którejś dzielnicy zagrażają nieprzyjaciele. Nie jest bowiem bynajmniej
niesprawiedliwością, jeśli ratuje się wtedy ojczyznę wszelkim sposobem".
I znowu: "Kto zagarnąłby dobra zmarłego biskupa lub kazałby zagarnąć, czy byłby nim książę,
czy jakakolwiek znakomita osoba, czy ktoś z urzędników [książęcych], bez żadnego wyjątku niech
będzie wyklęty".
Atoli i ten, kto przyjąłby zrabowane dobra biskupie i zabranych nie zwróciłby w całości albo
nie zaręczyłby za niezawodne zwrócenie ich, jako wspólnik tego świętokradztwa powinien być
związany udziałem w tej samej klątwie.
Wszyscy wyrażają zgodę i zatwierdzają bardzo miłe wszystkim uchwały tak świętych zakazów;
trwają one nienaruszone dlatego, że potwierdził je apostolski przywilej Aleksandra III, który
natchnionym wyrokiem umocnił panowanie Kazimierza, żeby wola ojcowska nie stanowiła dla
niego żadnej przeszkody; niegdyś bowiem zastrzegł sobie [ojciec], aby najstarszy syn piastował
naczelną władzę, aby spór o następstwo tronu rozstrzygała zasada pierworództwa.
1.
2.
3.
4.
Na podstawie tekstu oceń, czy słusznie nadano Kazimierzowi przydomek Sprawiedliwy.
Jakie Kazimierz nadał przywileje i komu?
Co w zamian za przywileje uzyskał Kazimierz? Jakim kosztem udało mu się to osiągnąć?
W jakich latach żył Wincenty Kadłubek? Kto wtedy zasiadał na tronie polskim? Jak
myślisz, czy mogło to mieć wpływ na treść kroniki?
Sprowadzenie Krzyżaków do Polski
III.
Dokument księcia Konrada Mazowieckiego.
"W imię świętej niepodzielnej Trójcy, Ja Konrad, z bożego miłosierdzia książę Mazowsza i Kujaw,
podaję do wiadomości, że z uwagi na nagrodę niebieską i zbawienie duszy mojej oraz dla obrony
wiernych, za zgodą Agafii, żony mojej i synów swych: Bolesława, Kazimierza, Ziemowita i
Ziemysława, nadałem Marii św. i braciom Zakonu Niemieckiego całe terytorium chełmińskie
niepodzielnie ze wszystkimi przynależnościami od tego miejsca, gdzie Drwęca opuszcza granicę Prus,
wzdłuż rzeki aż do Wisły, a Wisłą aż do Ossy i biegiem Ossy aż do granic Prus, na wieczyste
posiadanie z całym pożytkiem i z wszelką wolnością. Obiecałem też, że gdyby ktokolwiek pomienionyn
braciom czynił przeszkody w posiadaniu tej ziemi, to ja z całą mą potęgą będę ich bronił. Owi bracia
przyrzekli też mnie i wszystkim moim dzieciom, że z całą wiernością wraz z nami walczyć, będą
każdego czasu stosownie do woli bożej i wedle swej mnożności przeciw wrogom Chrystusa i naszym,
mianowicie przeciw wszystkim poganom, a czynić to będą bez jakiegokolwiek podstępu lub fałszu,
nawet gdyby tylko jeden z nich pozostał przy życiu. Świadkami tego nadania przyrzeczeń są: Michał,
biskup kujawski, Chrystian, biskup Prus, Pakosław, starszy, komes Dzierżykraj i inni". Działo się to w
roku 1230. Ja Gunter, biskup mazowiecki podpisuję.
1. Dlaczego Konrad sprowadził Krzyżaków do Polski?
2. Do czego zobowiązali się Krzyżacy?
3. Do czego, wobec Krzyżaków, zobowiązał się Konrad?