D - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego we Wrocławiu

Sygn. akt I C 970/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 21 marca 2013 r.
Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny
wskładzie:
Przewodniczący: SSO Aneta Fiałkowska – Sobczyk
Protokolant: Aneta Łokaj
po rozpoznaniu w dniu 7 marca 2013 r. we Wrocławiu
sprawy z powództwa A. B.
przeciwko Skarbowi Państwa – (...)we W.
o zapłatę
I. zasądza od strony pozwanej Skarbu Państwa – (...)we W. na rzecz powoda A. B.kwotę 40 000 zł (czterdzieści tysięcy
zł);
II. w pozostałej części powództwo oddala;
III. koszty procesu pomiędzy stronami wzajemnie znosi.
UZASADNIENIE
Powód A. B.wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa – (...)we W.kwoty 12 500 zł tytułem odszkodowania
za szkodę majątkową oraz kwoty 67 500 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną wskutek naruszenia dóbr
osobistych powoda w związku z niezgodnym z prawem pozbawieniem powoda wolności na 135 dni w okresie od 27
lipca 2011 r. do 8 grudnia 2011 r. dokonanym na podstawie postanowienia (...)we W., (...) wydanego dnia 11 grudnia
2009 r. w sprawie o sygn. akt V Kow/Owz 519/09.
W uzasadnieniu żądania powód podniósł, że postanowieniem z dnia 20 grudnia
2007 r. (...)w Ś. udzielił powodowi jako skazanemu warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty
kary pozbawienia wolności, wyznaczając jednocześnie powodowi okres próby w wymiarze 3 lat, liczonych od dnia
uprawomocnienia się postanowienia. Powód został oddany pod dozór kuratora sądowego w miejscu zamieszkania i
nałożono na niego obowiązki: podjęcia pracy zarobkowej, zakazu przebywania z osobami o ujemnej opinii społecznej
oraz nie nadużywania alkoholu.
Powód podniósł, że sumiennie wypełniał nałożone na niego obowiązki, jak także za zaleceniem kuratora zawodowego
znalazł zatrudnienie u księdza M. Ż.z Parafii (...) we W.. Świadcząc prace różnego rodzaju, powód otrzymywał
wynagrodzenie w kwocie 2 500 zł netto miesięcznie. Kurator zawodowy wiedziała o podejmowanych przez powoda
działaniach, o jego pracy i zatrudnieniu na Parafii.
W połowie 2009 r. powód podczas krótkiego wyjazdu do Austrii związanego z pracą, został zatrzymany a następnie
osadzony w zakładzie karnym na terenie Austrii. Nie miał możliwości skontaktowania się z kuratorem w celu
uprzedzenia o niemożliwości przybycia na wyznaczony termin. Kurator wiedziała jednak o aktualnym miejscu pobytu
powoda od jego matki. Pomimo tej wiedzy, kurator w dniu 23 października 2009 r. złożyła do (...)we W.(...) wniosek
o odwołanie warunkowego zwolnienia z odbycia reszty kary w stosunku do powoda.
Celem rozpoznania wniosku, (...)we W.wyznaczył termin posiedzenia na dzień 11 grudnia 2009 r. i wysłał do powoda
zawiadomienie o tymże posiedzeniu. Zawiadomienie – dwukrotnie awizowane – nie zostało przez powoda podjęte.
Zostało następnie zwrócone przez Pocztę Polską do (...)z adnotacją: „zwrot nie podjęto w terminie”. Powód wyjaśniła,
że podjęcie nie było możliwe z uwagi na jego pobyt w zakładzie karnym w Austrii. W efekcie, powód nie stawił się
na posiedzeniu w dniu 11 grudnia 2009 r., a (...)we W.uznał, że zawiadomienie powoda o terminie posiedzenia było
prawidłowe i wydał postanowienie o odwołaniu warunkowego zwolnienia skazanego A. B.. Tym samym, zdaniem
powoda (...) naruszył przepis art. 139 §1 k.p.k.
Powód podniósł nadto, że wydane względem niego w/w postanowienie o odwołaniu warunkowego zwolnienia z
odbywania kary pozbawienia wolności również, dwukrotnie awizowane, nie zostało przez powoda – z przyczyn wyżej
wyjaśnionych – podjęte. Zostało zwrócone przez Pocztę Polską do (...)z adnotacją: „zwrot, nie podjęto w terminie”.
Powód wyjaśnił raz jeszcze, że podjęcie przesyłki sądowej nie było możliwe, gdyż przebywał nadal w Austrii. Pomimo
w/w okoliczności (...) uznał postanowienie za prawidłowo doręczone, następnie zaś z dniem 2 lutego 2010 r. stwierdził
jego prawomocność i wykonalność.
W dniu 18 lipca 2011 r. powód powrócił z Austrii do Polski. Jako osoba uprzednio pozbawiona wolności miał znikome
szanse na znalezienie pracy. Jednak podjął starania w tym kierunku. W tym celu skontaktował się telefonicznie
z księdzem M. Ż., który przebywał już wówczas w Parafii w B.. Ksiądz ponownie zaoferował powodowi pracę na
dotychczasowych warunkach.
Powód wszczął przygotowania w kierunku dalszego zatrudnienia, jednak z przyczyn od powoda niezależnych nie udało
mu się podjąć obiecanej pracy, bowiem w dniu 27 lipca 2011 r. został zatrzymany w mieszkaniu swej matki przez
funkcjonariuszy Policji i przewieziony do areszty, a następnie przetransportowany do Zakładu Karnego w W.. Na
podstawie postanowienia (...)we W. z dnia 11 grudnia 2009 r. – podjęto w stosunku do powoda wykonywanie kary
pozbawieni owalności.
Powód wyjaśnił, że w zaistniałej sytuacji podjął bezzwłoczne starania o zwolnienie z odbywania kary pozbawienia
wolności. Zabiegał także o to aby kara ta nie była wykonywana w ZK w W.. Starania powoda nie przyniosły
rezultatu. Powód wyjaśnił także, że przyczyną jego starań o przeniesienie do innej jednostki penitencjarnej były
szykany, poniżanie, pobicia i zniesławienia, znęcanie się psychiczne i fizyczne, których doznał ze strony innych
współosadzonych podczas ostatniego pobytu w Zakładzie Karnym w W.. Doświadczenia te odbiły się piętnem na
psychice powoda i były źródłem, licznych lęków z jego strony.
Przy czym obawy powoda co do warunków odbywania przez niego niesłusznie wznowionej kary pozbawienia wolności
– potwierdziły się. Fizyczne i psychiczne dręczenie i znęcanie się osadzonych w Zakładzie Karnym w W.nad powodem
było codziennością, a pracownicy Służby Więziennej tego zakładu nie zapobiegli naruszeniom. Powód podniósł, że
w/w okresie doznał rozstroju zdrowia, był nerwowy, drażliwy, zlękniony, cierpiał na nietrzymanie moczu. Powód
wskazał także, że często cierpiał na bóle głowy, co zgłaszał administracji zakładu. Otrzymywał wówczas za każdym
razem zastrzyki z (...), przez co jego organizm przestał reagować na ten lek uśmierzający ból.
Powód w dniu 3 sierpnia 2011 r. sporządził i wysłał do (...)zażalenie na postanowienie (...)we W.z dnia 11 grudnia 2009
r. w przedmiocie odwołania przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary. Zarządzeniem z dnia 31 sierpnia 2011
r. (...)we W. odmówił A. B.przyjęcia jego środka odwoławczego od postanowienia z dnia 11 grudnia 2009 r., natomiast
jako uzasadnienie wskazał, iż zażalenie został złożone po terminie.
Zarządzenie z dnia 31 sierpnia 2011 r. zostało doręczone powodowi do Zakładu Karnego w W. wraz z pismem
przewodnim z dnia 14 września 2011 r. W ustawowym terminie A. B. złożył zażalenie na w/w zarządzenie, zaskarżając
je w całości.
Postanowieniem z dnia 5 grudnia 2011 r. wydanym w sprawie o sygn. akt II AKzw 1231/11 (...)we W.(...)uchylił
zaskarżone zarządzenie z dnia 31 sierpnia 2011 er., uchylił zaskarżone postanowienie z dnia 11 grudnia
2009 r., umorzył postępowanie wykonawcze w przedmiocie odwołania warunkowego zwolnienia udzielonego A.
B.postanowieniem (...)w Ś.z dnia 20 grudnia 2007 r. oraz zarządził niezwłocznie zwolnienie A. B.z Zakładu Karnego
w W.. W uzasadnieniu postanowienia (...)wskazał naruszenia prawa, których względem A. B.dopuścił się (...)we W.,
wydając postanowienie z dnia 11 grudnia 2009 r. z rażącym naruszeniem prawa A. B.do obrony (naruszenie art. 139
§1 k.p.k.), jak także, w konsekwencji naruszenie przepisu art. 82 k.k., wobec zarządzenia wykonania kary pozbawienia
wolności na podstawie nieprawomocnego – w istocie – orzeczenia (...).
Reasumując, powód wyjaśnił, że w związku z wydaniem przez (...) postanowienia z dnia 5 grudnia 2011 r. w dniu
8 grudnia 2011 r. został zwolniony z Zakładu Karnego w W., jednakże nie ulega wątpliwości, że przez 135 dni był
niesłusznie i niezgodnie z obowiązującym prawem pozbawiony wolności, przez co w jego ocenie – doznał szkody
majątkowej i krzywdy.
Dochodzona tytułem odszkodowania kwota 12 500 zł jest odpowiednikiem sumy wynagrodzenia, jakie powód
otrzymałby za pracę u księdza M. Ż. za okres 4, 5 miesiąca w którym to był niezasadnie pozbawiony wolności.
Uzasadniając dochodzone zadośćuczynienie w kwocie 67 500 zł powód wskazał, że żądana suma będzie rekompensatą
za naruszone względem niego przez stronę pozwaną dobra osobiste w postaci prawa do wolności, prawa do fizycznej
swobody poruszania się, prawa do wolności od obaw i strachu oraz prawa do działania bez przymusu.
W odpowiedzi na pozew strona pozwana Skarb Państwa – (...)we W. wniosła o oddalenie powództwa w całości
oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm
przepisanych.
W uzasadnieniu swojego stanowiska strona pozwana przyznała, że postanowieniem z dnia 5 grudnia 2011 r. sygn.
akt II A Kzw 1231/11 (...)we W.uchylił postanowienie (...)we W. z dnia 11 grudnia 2009 r., o odwołaniu warunkowego
zwolnienia, umorzył postępowanie wykonawcze w przedmiocie odwołania warunkowego zwolnienia udzielonego
skazanemu A. B.i zarządził niezwłoczne jego zwolnienie z Zakładu Karnego w W., co – do zasady – może stanowić
podstawę do ewentualnych roszczeń o odszkodowanie i zadośćuczynienie.
Strona pozwana zarzuciła jednak, że objęte powództwem w niniejszej sprawie roszczenie odszkodowawcze jest
nieuzasadnione wobec braku przesłanek odszkodowawczych. Powód nie wykazał, bowiem, w ocenie strony pozwanej,
aby na skutek bezprawnego pozbawienia go wolności poniósł szkodę w znaczeniu uszczerbku majątkowego. Podane
w pozwie zdarzenia, zdaniem strony pozwanej, rodzą wątpliwości, że powód podjąłby jakąkolwiek pracę zarobkową,
skoro w połowie 2009 r. podczas wyjazdu do pracy w Austrii został zatrzymany i osadzony w zakładzie karnym
na terenie Austrii, skąd powrócił do Polski 18 lipca 2011 r. i już 27 lipca 2011 r. został zatrzymany przez policję i
przewieziony do aresztu, następnie do Zakładu Karnego w W..
Strona pozwana zarzuciła także, że nawet, gdyby możliwość zatrudnienia powoda na Parafii w B. rzeczywiście istniała,
to i tak szkodą majątkową nie byłby utracony zarobek, lecz różnica między stanem majątkowym jaki by istniał,
gdyby powoda nie uwięziono, a stanem rzeczywistym w chwili odzyskania wolności i tylko wówczas, gdy szkoda ta
pozostawałaby normalnym następstwem pozbawienia możliwości zarobkowania, a nie wynikiem innych przyczyn.
Pozwany zarzucił, że powód nie wskazał wyliczeń, na jakich oparł żądaną z tytułu odszkodowania sumę.
W odniesieniu do zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, strona pozwana podniosła, że żądana przez A. B. kwota
67 500 zł jest bardziej niż nadmiernie wygórowana. Brak jest, w ocenie pozwanego, z uwagi na brak dostatecznych
dowodów, bark jest także podstaw do uznania, że krzywda powoda wykraczała ponad typową krzywdę innych osób
niesłusznie pozbawionych wolności. Powód nie przedstawił także, zdaniem pozwanego, jakichkolwiek dowodów na
potwierdzenie utraty zdrowia, jak i na potwierdzenie związku przyczynowo – skutkowego pomiędzy niesłusznym
odbyciem kary pozbawienia wolności przez 135 dni, a utratą zdrowia.
Sąd ustalił następujący stan faktyczny.
Postanowieniem z dnia 20 grudnia 2007 r. (...)w Ś., w sprawie o sygn. akt V Wz 1586/07, udzielił A. B.jako skazanemu
warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary pozbawienia wolności, wyznaczając jednocześnie
powodowi okres próby w wymiarze 3 lat, liczonych od dnia uprawomocnienia się postanowienia. Jednocześnie A.
B.został oddany pod dozór kuratora sądowego w miejscu zamieszkania i nałożono na niego obowiązki: podjęcia pracy
zarobkowej, zakazu przebywania z osobami o ujemnej opinii społecznej oraz nie nadużywania alkoholu.
( dowód: postanowieniem z dnia 20 grudnia 2007 r. – akta (...)w Ś. o sygnaturze V Wz 1586/07);
Po opuszczeniu zakładu karnego A. B.wypełniał nałożone na niego obowiązki jak także za pośrednictwem kuratora
zawodowego znalazł zatrudnienie u księdza M. Ż.z Parafii (...)we W.. Miejscem wykonywania pracy przez powoda
była Parafia (...) w P.w Czechach. Świadcząc różnego rodzaju prace pomocnicze powód otrzymywał wynagrodzenie w
wysokości ok. 2 500 zł netto miesięcznie. Nadto, powód otrzymywał ze strony parafii pożywienie i zakwaterowanie.
O podjętym przez powoda zatrudnieniu, jego miejscu i charakterze, poinformowana zastała wyznaczona przez Sąd
kurator. Kurator dzwoniła na parafię księdza M. Ż.w celu uzyskania informacji i opinii o A. B.. Ksiądz potwierdził
zatrudnienie powoda na parafii i wydał powodowi pozytywną opinię.
(dowód: zeznania świadka księdza M. Ż., protokół elektroniczny rozprawy z dnia 07.03.2013 r., minuty od 00:08:10
do 00:15:06, k. 145, przesłuchanie powoda A. B., protokół elektroniczny rozprawy z dnia 07.03.2013 r., minuty od
00:15:06 do 00:38:46, k. 145);
W połowie 2009 r. powód podjął decyzję o wyjeździe do Austrii. Celem wyjazdu były wyższe zarobki. W trakcie pobytu
na terenie Austrii A. B. został zatrzymany i osadzony w tamtejszej jednostce penitencjarnej pod zrzutem kradzieży
pieniędzy i biżuterii dokonanej w hostelu.
(dowód: przesłuchanie powoda A. B., protokół elektroniczny rozprawy z dnia 07.03.2013 r., minuty od 00:15:06 do
00:38:46, k. 145);
W dniu 23 października 2009 r. kurator zawodowy (...)dla W. – J. P., złożyła do (...)we W.(...)wniosek o odwołanie
warunkowego zwolnienia z odbycia reszty kary w stosunku do powoda. We wniosku z 23 października 2009 r., kurator
podniosła, iż od matki powoda w dniu 15 października 2009 r. uzyskała informację o pobycie powoda w Zakładzie
Karnym w Austrii.
( dowód: wniosek z 23.10.2009 r., akta o sygn. V Kow/Owz 519/09 (...)we W.(...));
Celem rozpoznania wniosku, (...)we W.wyznaczył termin posiedzenia na dzień 11 grudnia 2009 r. i wysłał do powoda
zawiadomienie o tymże posiedzeniu. Zawiadomienie – dwukrotnie awizowane – nie zostało przez powoda podjęte.
Zostało następnie zwrócone przez Pocztę Polską do (...) z adnotacją: „zwrot nie podjęto w terminie”. Podjęcie przesyłki
nie było możliwe z uwagi na pobyt powoda w zakładzie karnym w Austrii. W efekcie, powód nie stawił się na
posiedzeniu w dniu 11 grudnia 2009 r.,
( dowód: zarządzenie Przewodniczącego akta o sygn. V Kow/Owz 519/09 (...)we W.(...));
Na posiedzeniu w dniu 11 grudnia 2009 r., w sprawie pod sygn. akt V Kow/OWZ/591/09 (...)we W.(...) na podstawie
przepisu art. 139 §2 k.p.k. uznał, że zawiadomienie A. B.o terminie posiedzenia było prawidłowe i wydał postanowienie
o odwołaniu warunkowego zwolnienia skazanego A. B..
( dowód: zarządzenie z dnia 30.10.2009 r. i postanowienie z dnia 11.12.2009 r. – akta V Kow/OWZ/591/09 (...)we
W.(...));
Postanowienie z dnia 11 grudnia 2009 r. o odwołaniu warunkowego zwolnienia A. B.z odbywania kary pozbawienia
wolności, dwukrotnie awizowane, nie zostało przez powoda – w terminie ustawowym – podjęte i zostało zwrócone
przez Pocztę Polską do (...)z adnotacją: „zwrot, nie podjęto w terminie”. Podjęcie przesyłki sądowej nie było możliwe,
gdyż A. B.nadal pozbawiony wolności – przebywał w Austrii. (...) uznał postanowienie za prawidłowo doręczone, a z
dniem 2 lutego 2010 r. stwierdził jego prawomocność i wykonalność.
( dowód: postanowienie z dnia 11.12.2009 r. – akta V Kow/OWZ/591/09 (...)we W.(...) przesłuchanie powoda A. B.,
protokół elektroniczny rozprawy z dnia 07.03.2013 r., minuty od 00:15:06 do 00:38:46, k. 145);
Po powrocie z Austrii w lipcu 2011 r. A. B. skontaktował się z księdzem M. Ż.. Ksiądz jednakże przebywał wówczas na
Parafii w B.. Powód z uwagi na wyczuwalny – w jego ocenie – ze strony księdza M. Ż. dystans, nie ponowił kontaktu
telefonicznego.
(dowód: zeznania świadka M. Ż., protokół elektroniczny rozprawy z dnia 07.03.2013 r., minuty od 00:08: 00:15:06,
k. 145, przesłuchanie powoda A. B., protokół elektroniczny rozprawy z dnia 07.03.2013 r., minuty od 00:15:06 do
00:38:46, k. 145);
W dniu 27 lipca 2011 r. A. B.został – w godzinach wczesno porannych – zatrzymany w mieszkaniu swej matki przez
funkcjonariuszy Policji i przewieziony do Aresztu Śledczego we W., a następnie przetransportowany do Zakładu
Karnego w W.. Na podstawie postanowienia (...)we W. z dnia 11 grudnia 2009 r. – podjęto w stosunku do powoda
wykonywanie kary pozbawieni wolności.
(dowód: przesłuchanie powoda A. B., protokół elektroniczny rozprawy z dnia 07.03.2013 r., minuty od 00:15:06 do
00:38:46, k. 145);
W przeszłości, podczas pobytu w Zakładzie Karnym w W., powód doznawał dręczenia fizycznego i psychicznego
ze strony współosadzonych. Był poniżany i wyzywany. W celi uniemożliwiano mu wykonywanie podstawowych
czynności. Został pobity, uległ próbie gwałtu. W dokumentacji z Zakładów Karnych, dotyczącej A. B., zaznaczano, iż
istnieje zagrożenie dla jego bezpieczeństwa osobistego i dlatego nie może on przebywać w zakładach karnych
okręgu (...) - a w szczególności w Zakładzie Karnym w W.. W piśmie z dnia 9 lipca 2004 r. A. B. wskazał, iż
kiedyś był „poszkodowany", czuł się zagrożony ze strony współosadzonych, spotkał się z szykanami. Prosił też, aby nie
przewożono go do Zakładu Karnego w W., gdzie administracja Zakładu Karnego nie mogła znaleźć dla niego miejsca
w żadnej celi.
(dowód: pismo z 09.07.2004 r., teczka osobopoznawcza, akta osobowe części B (karty nienumerowane);
Pismem z dnia 9 sierpnia 2005 r. Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej zwrócił się do Dyrektora Zakładu Karnego
w W. o zgłoszenie powoda do przetransportowania do Zakładu Karnego w R.. Zaznaczył też, co następuje: „W aktach
skazanego należy zawrzeć wyraźną adnotację, że nie może on odbywać kary w jednostkach okręgu
(...)''.
(dowód: pismo z 09.08.2005., teczka osobopoznawcza, akta osobowe części B (karty nienumerowane);
W dniu 20 sierpnia 2005 r. wychowawca DziałuPenitencjarnego Zakładu Karnego w W.zaznaczył w dokumentacji
dotyczącej A. B., iż wysłano pismo do Dyrektora Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej Okręgowego we W.o
przetransportowanie skazanego poza okręg (...)w celu zapewnienia mu bezpieczeństwa osobistego.
(dowód: notatka z 20.08.2005 r., teczka osobopoznawcza, akta osobowe części B (karty nienumerowane);
W notatce z 29 sierpnia 2005 r. wychowawca DziałuPenitencjarnego Zakładu Karnego w W.zaznaczył, iż powód nie
może odbywać kary w jednostkach okręgu (...), ponieważ obawia się współosadzonych. Również w
notatce z rozmowy po przetransportowaniu do Zakładu Karnego w R.wskazano, iż powód nie może przebywać
w jednostkach okręgu (...).
(dowód: notatka z 29.08.2005 r., rozmowa po przetransportowaniu, 31.08.2005 r., teczka osobopoznawcza, akta
osobowe części B (karty nienumerowane);
W opinii o skazanym z 30 listopada 2007 r., sporządzonej w Zakładzie Karnym w K., wskazano, iż powód został
przetransportowany z Zakładu Karnego nr (...) w S.dla zapewnienia mu bezpieczeństwa z uwagi na konflikty ze
skazanymi grypsującymi, w tym osobą, przeciwko której występował w sprawie o znęcanie.
(dowód: opinia o skazanym z 30.11.2007 r., teczka osobopoznawcza, akta osobowe części B (karty nienumerowane);
Po osadzeniu w Zakładzie Karnym w W. w lipcu 2011 r. A. B. od początku prosił o przeniesienie do innego zakładu
karnego. W piśmie z dnia 11 września
2011 r., kierowanym do Dyrektora Zakładu Karnego w K., wnioskował o przyjęcie do Zakładu Karnego w K..
Wskazał, iż ma „wielkie problemy w odsiadywaniu wyroku w ZK W., jak i innych ZK", gdyż jest osobą po
przejściach, w przeszłości został zgwałcony i współwięźniowie znęcali się nad nim. W dniu 13 października 2011 r.
powód zawnioskował na piśmie o przeniesienie do Zakładu Karnego w K.. Podał, że obawia się negatywnej reakcji
współwięźniów na jego nocne moczenie i pranie odzieży w nocy.
(dowody: pismo z 11.09.2011 r., notatka z rozmowy psychologicznej z 13.10.2011 - teczka osobopoznawcza, akta
osobowe części B z AŚ we W. i z ZK w W., przesłuchanie powoda A. B., protokół elektroniczny rozprawy z dnia
07.03.2013 r., minuty od 00:15:06 do 00:38:46, k. 145);
W dniu 25 października 2011 r. wniosek powoda o przetransportowanie do Zakładu Karnego w K. został zaopiniowany
negatywnie.
(dowód: opiniowanie prośby skazanego o przetransportowanie do innej jednostki z 25.11.2011 r., teczka
osobopoznawcza, akta osobowe części B z AŚ we W. i z ZK w W.);
W związku z pobytem w Zakładzie Karnym w W.powód wielokrotnie uskarżał się na bóle głowy oraz bóle nóg. W dniu
27 lipca 2011 r. w ZOZ Aresztu Śledczego we W.powód zgłosił bóle głowy okresowe, podporucznik lekarz J. C.przepisał
mu silny lek przeciwbólowy (...). W dniu 24 sierpnia 2011 r. powód ponownie zgłosił lekarzowi, iż dokuczają mu bóle
głowy, zwłaszcza wieczorem, bez ścisłej lokalizacji.
(dowód: książeczka zdrowia osadzonego, s. 2, s. 12 - 13);
W dniu 12 września 2011 r. lekarz M. G.zaleciła wykonanie powodowi badania EEG (tj. elektroencefalografii).
Ostatecznie jednak, w czasie pobytu powoda w ZK w W., nie wykonano tego badania. W dniach 21 i 28 września 2011
r. powód nadal zgłaszał lekarzowi bóle głowy. W dniu 28 września 2011 r. lekarz przepisał powodowi lek uspokajający
(...)oraz leki przeciwbólowe (...)i (...)
(dowód: książeczka zdrowia osadzonego, s. 14, s. 17-18);
W dniu 3 listopada 2011 r. lekarz neurolog J. K.stwierdziła u powoda przewlekłe pourazowe bóle głowy i przepisała
powodowi lek uspokajający (...), lek przeciwbólowy (...)oraz iniekcje silnego leku przeciwbólowego (...). W dniu 5
grudnia 2011 r. powód zgłosił lekarzowi Z. F.nasilone dolegliwości bólowe w okolicy prawej pachwiny i dołu udowego.
Lekarz stwierdził, iż wskazane jest badanie USG
(dowód: książeczka zdrowia osadzonego, s. 20, s. 23);
Bóle głowy i nóg towarzyszą powodowi nadal, po opuszczeniu Zakładu Karnego w W.. Powód kojarzy towarzyszące mu
bóle ze stresem jaki towarzyszył mu za każdym razem w trakcie pobytu w Zakładzie Karnym w W.. W celu uśmierzenia
bólu powód zmuszony jest zażywać najmocniejsze leki.
(dowód: zeznania świadka A. K., protokół elektroniczny rozprawy z dnia 07.03.2013 r., minuty od 00:01:32 do
00:08:10, przesłuchanie powoda A. B., protokół elektroniczny rozprawy z dnia 07.03.2013 r., minuty od 00:15:06 do
00:38:46, k. 145);
W dniu 3 sierpnia 2011 r. A. B.sporządził i wysłał do Sądu zażalenie na postanowienie Sądu Okręgowego we Wrocławiu
z dnia 11 grudnia 2009 r. w przedmiocie odwołania przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary. Zarządzeniem
z dnia 31 sierpnia 2011 r. (...)we W. odmówił A. B.przyjęcia jego środka odwoławczego od postanowienia z dnia 11
grudnia 2009 r., natomiast jako uzasadnienie wskazał, iż zażalenie zostało złożone po terminie.
( dowód: wniosek powoda z dnia 03.08.2011 r. i Zarządzenie (...)we W.z dnia 31.08.2011 r., akta (...)we W.V Kow/
owz 519/09, k. 20 – 23);
Zarządzenie z dnia 31 sierpnia 2011 r. zostało doręczone powodowi do Zakładu Karnego w W. wraz z pismem
przewodnim z dnia 14 września 2011 r. W ustawowym terminie A. B. złożył zażalenie na w/w zarządzenie, zaskarżając
je w całości.
Postanowieniem z dnia 5 grudnia 2011 r. wydanym w sprawie o sygn. akt II AKzw 1231/11 (...)we W.(...)uchylił
zaskarżone zarządzenie z dnia 31 sierpnia 2011 r., uchylił zaskarżone postanowienie z dnia 11 grudnia 2009 r., umorzył
postępowanie wykonawcze w przedmiocie odwołania warunkowego zwolnienia udzielonego A. B.postanowieniem
(...)w Ś.z dnia 20 grudnia 2007 r. oraz zarządził niezwłocznie zwolnienie A. B.z Zakładu Karnego w W.. W uzasadnieniu
postanowienia (...)wskazał naruszenia prawa, których względem A. B.dopuścił się (...)we W., wydając postanowienie
z dnia 11 grudnia 2009 r. z rażącym naruszeniem prawa A. B.do obrony (naruszenie art. 139 §1 k.p.k.), jak także, w
konsekwencji naruszenie przepisu art. 82 k.k., wobec zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności na podstawie
nieprawomocnego – w istocie – orzeczenia (...).
( dowód: potwierdzenie odbioru, zażalenie i postanowienie (...)we W.(...)z dnia 05.12.2011 r. sygn. akt II AKzw
1231/11 – akta (...)we W.V Kow/owz 519/09, k. 20 – 23);
W dniu 8 grudnia 2011 r., na podstawie prawomocnego postanowienia (...)we W. z dnia 5 grudnia 2011 r., A. B.został
zwolniony z Zakładu Karnego w W., w którym przebywał 135 dni.
(okoliczność bezsporna);
A. B. jest wielokrotnym recydywistą penitencjarnym, odbywającym w różnych zakładach karnych na terenie Polski
kary pozbawienia wolności głównie za przestępstwa przeciwko mieniu (kradzieże, włamania, usiłowania kradzieży,
itp.).
(akta osobopoznawcze powoda A. B.).
Sąd zważył, co następuje:
Powództwo co do zasady zasługiwało na uwzględnienie.
Powód niniejszym powództwem dochodził od pozwanego Skarbu Państwa odszkodowania za uszczerbek majątkowy
i zadośćuczynienia za krzywdę doznane w związku z naruszeniem jego dóbr osobistych na skutek nieuzasadnionego
(na podstawie nieprawomocnego postanowienia (...)we W.) pozbawienia wolności, trwającego 135 dni w Zakładzie
Karnym w W..
Strona pozwana – co do zasady – nie kwestionowała roszczeń odszkodowawczych powoda, zarzucając jednak ich
wygórowanych charakter lub brak dowodów potwierdzających ich wysokość.
Na wstępie wyjaśnienia wymaga, że podstawą dochodzenia w stosunku do pozwanego Skarbu Państwa roszczeń
objętych niniejszym powództwem nie są ujęte w Rozdziale 58 kodeksu postępowania karnego przepisy art. 552 i nast.,
określające podstawy odszkodowania za wskazane wadliwości postępowania karnego, jakie dotknęły określoną osobę.
Odszkodowanie lub zadośćuczynienie przysługuje na podstawie w/w regulacji prawnej tylko za szkodę lub krzywdę
wynikłe z wykonania kary (w całości lub w części), gdy następnie, w wyniku wznowienia postępowania, kasacji albo
stwierdzenia nieważności orzeczenia, oskarżony został uniewinniony (SN II KK 259/05, OSNKW 2006, nr 9, poz.
82 z glosą R. Kmiecika, PS 2008, nr 2, s. 95). Odszkodowanie, o którym mówi się w tytule Rozdziału 58 k.p.k.,
jest roszczeniem o charakterze cywilnym, które jednak dochodzone jest w trybie procesu karnego. Jakkolwiek w/w
roszczenie ma charakter kompensacyjny, to jest ono instytucją prawa karnego i w związku z tym zasady zasądzania
tego odszkodowania określone w przepisach karnoprocesowych zachowują szereg odrębności w stosunku do zasad
obowiązujących w razie jego dochodzenia na podstawie przepisów prawa cywilnego" (post. SN z 29 kwietnia 1991 r.,
V KRN 475/90, OSNKW 10-12/1991, poz. 52).
Tryb przewidziany w art. 552 k.p.k. ma zastosowanie tylko wówczas, gdy zostaną spełnione wszystkie zawarte w
nim przesłanki (tj.: 1. niesłuszne skazanie, w wyniku którego wykonana została kara w całości lub w części (art. 552
§ 1 i 2), 2. niesłuszne orzeczenie i wykonanie środka zabezpieczającego (art. 552 § 3), 3. niewątpliwie niesłuszne
tymczasowe aresztowanie, także w związku z wykonywaniem Europejskiego Nakazu Aresztowania – SA w SzczecinieII
AKa 1/09, OSA 2011, z. 6, poz. 19 (art. 552 § 4) 4. niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie (art. 552 § 4), 5. niesłuszne
represjonowanie z przyczyn o charakterze politycznym – art. 8 ustawy o nieważności orzeczeń sądowych), ale przede
wszystkim, gdy nastąpił już pozytywny dla oskarżonego wynik wznowienia postępowania, kasacji lub stwierdzenia
nieważności orzeczenia, z czym w rozpoznawanej sprawie – nie mamy do czynienia. Nadto, odszkodowanie i
zadośćuczynienie według powoływanego przepisu k.p.k. przysługuje tylko w wypadku wykonania kary (art. 32 k.k.),
nie dotyczą one zatem: kary, której wykonanie zostało warunkowo zawieszone (SA w BiałymstokuII AKa 7/10, Prok.
i Pr. 2010, nr 10, poz. 31), jak i wykonania środków karnych (art. 39 k.k.), tak też SN V KK 33/08, BPK SN2008,
nr 8, s. 13 i 14, niesłusznego okresu obserwacji psychiatrycznej zarządzonej w trybie określonym w art. 203 (SA w
WarszawieII AKa 86/10, Apelacja. Sąd Apelacyjny w Warszawie 2011, nr 1, poz. K-1), ani żadnych innych decyzji
zawartych w wyroku, a niestanowiących wykonania kary.
Niesłuszne będzie zatem, w myśl w/w regulacji prawnej, tylko takie skazanie, które nastąpiło w sprawie, w której
następnie po wznowieniu postępowania lub rozpatrzeniu kasacji oskarżony został prawomocnie uniewinniony
(bez względu na przyczynę uniewinnienia) albo orzeczona została kara łagodniejsza niż ta, którą poniósł on na
podstawie poprzedniego prawomocnego wyroku. Przepisów k.p.k. nie stosuje się zatem do sytuacji, gdy – tak jak w
rozpoznawanej sprawie – nastąpiło odwołanie skazanemu warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbywania
reszty kary pozbawienia wolności i zarządzenie jej wykonania, a następnie faktyczne (częściowe) wykonanie,
odbywające się na podstawie nieprawomocnego orzeczenia (...), które to orzeczenie w następstwie skutecznego
zażalenia osoby skazanej, zostało prawomocnie uchylone przez (...) wyższej instancji. W rozpoznawanej sprawie nie
mamy bowiem do czynienie, ani z niesłusznym skazaniem (w rozumieniu przesłanek art. 552 k.p.k.), ani też ze
wznowieniem postępowania bądź kasacją, na skutek której oskarżony powód A. B.został uniewinniony albo została
wobec niego orzeczona kara łagodniejsza. Powód wprawdzie część kary pozbawienia wolności odbył niezasadnie
(o czym niżej,) jednak, owa „niesłuszność” rzeczywistego wykonania wobec powoda kary pozbawienia wolności
nie została stwierdzona prawomocnym wyrokiem (...). Nie przysługuje powodowi zatem na podstawie art. 552 § 1
k.p.k. od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę lub zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, wynikłe z
wykonania względem niego w całości lub w części kary, której nie powinien był odbyć. Może on natomiast dochodzić
odszkodowania w postępowaniu cywilnym, na podstawie art. 417-420 k.c.
Przy czym, wbrew stanowisku pozwu, podstawy dochodzonych przez A. B. roszczeń, nie należy poszukiwać jednak
w przepisie art. 4171 §2 k.c., zgodnie z którym jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego
orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich
niezgodności z prawem, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. (…) Literalne już brzmienie cytowanej regulacji
prawnej wskazuje, że podstawą dochodzonych na jej podstawie roszczeń jest szkoda (krzywda) wyrządzona na
skutek prawomocnych orzeczeń (lub ostatecznych decyzji), nie zaś szkoda i krzywda wyrządzone na skutek orzeczeń
nieprawomocnych.
Zdaniem Sądu, podstawę prawną odpowiedzialności Skarbu Państwa za roszczenia odszkodowawcze objętego petitum
pozwu, stanowi przepis art. 417 k.c., zgodnie z którym za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub
zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu
terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Komentowany przepis wymaga, by
szkoda wyrządzona została przy wykonywaniu „władzy publicznej”. Wynika z tego, że chodzi tutaj wyłącznie o
skutki funkcjonowania państwa i jednostek samorządu terytorialnego w sferze określanej pojęciem imperium, czyli
działania i zaniechania polegające na wykonywaniu funkcji władczych i realizacji zadań władzy publicznej. Przy
czym pojęcie „wykonywanie władzy publicznej” obejmuje tylko takie działania, które ze swej istoty, czyli ze względu
na charakter i rodzaj funkcji przynależnej władzy publicznej, wynikają z kompetencji określonych w Konstytucji
RP oraz w innych przepisach prawa, a ich wykonywanie z reguły łączy się z możliwością władczego kształtowania
sytuacji jednostki. Organem władzy publicznej jest każdy podmiot, który wykonuje władzę publiczną, kształtując
w drodze przymusu sytuację prawną jednostki. Jeżeli wykonuje on zarówno władzę publiczną, jak i funkcjonuje w
sferze cywilnoprawnej, należy uznać, że organem władzy publicznej w znaczeniu art. 77 Konstytucji RP jest tylko
wówczas, gdy działa, posługując się metodami władczymi lub jeżeli jest zobligowany do podjęcia takiego działania
(por. wyrok SA w Białymstoku z dnia 29 lutego 2008 r., I ACa 613/07, OSAB 2008, nr 1, poz. 12). Redakcja
omawianego przepisu wskazuje nadto, że do wyrządzenia szkody musi dojść „przy wykonywaniu” władzy publicznej.
Pomiędzy wyrządzeniem szkody a wykonywaniem władzy publicznej istnieć musi więc związek funkcjonalny. Przy
ustalaniu związku między wykonywaniem władzy publicznej a szkodą należy pamiętać jednak, że dla przypisania
odpowiedzialności nie ma znaczenia, kto jest bezpośrednim sprawcą szkody. Nie ma również znaczenia ustalanie
statusu, charakteru funkcji i pozycji sprawcy szkody – bowiem przedmiotem oceny jest zachowanie się danej
instytucji, nie zaś konkretnej osoby w ramach tej instytucji.
Przesłanką odpowiedzialności Skarbu Państwa wynikającą z art. 417 k.c. jest przede wszystkim bezprawność, którą
należy rozumieć jako niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie, zachowanie pozostające w sprzeczności z
obowiązującym porządkiem prawnym. Dla przyjęcia w rozpoznanej sprawie odpowiedzialności Skarbu Państwa,
ważne jest, aby zachowanie osób działających w jego imieniu, w ramach wykonywania władzy publicznej było
bezprawne.
Zgodnie bowiem przepisem art. 41 ust.1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., pozbawienie
lub ograniczenie wolności może nastąpić tylko na zasadach i w trybie określonych w ustawie, przy czym zgodnie z
art. 4 § 1 kodeksu karnego wykonawczego kary, środki karne, zabezpieczające i zapobiegawcze wykonuje się w sposób
humanitarny, z poszanowaniem godności ludzkiej skazanego. Zakazuje się stosowania tortur lub nieludzkiego albo
poniżającego traktowania i karania skazanego. Skazany zachowuje prawa i wolności obywatelskie. Ich ograniczenie
może wynikać jedynie z ustawy oraz z wydanego na jej podstawie prawomocnego orzeczenia (art. 4
§2 k.k.w.). Zarządzając wykonanie kary pozbawienia wolności na podstawie postanowienia nieprawomocnego – w
konsekwencji uchylonego – strona pozwana naruszyła omawiany przepis prawa, a więc działała bezprawnie.
Bezsporny w niniejszej sprawie pozostawał bowiem fakt, że w/w postanowienie (...) z dnia 11 grudnia 2011 r. wydane w
postępowaniu prowadzonym przez (...)w sprawie V Kow/owz 519/09, zostało prawomocnie uchylone postanowieniem
z dnia 5 grudnia 2011 r., wydanym w wyniku wniesionego przez powoda zażalenia, przez (...)we W.(...). W tym
samym postanowieniu (...)umorzył postępowanie wykonawcze w przedmiocie odwołania warunkowego zwolnienia
udzielonego A. B.postanowieniem (...)w Ś.z dnia 20 grudnia 2007 r. oraz zarządził niezwłocznie zwolnienie A.
B.z Zakładu Karnego w W.. W uzasadnieniu postanowienia (...)wskazał naruszenia prawa, których względem A.
B.dopuścił się (...)we W., wydając postanowienie z dnia 11 grudnia 2009 r. z rażącym naruszeniem prawa A. B.do
obrony (naruszenie art. 139 §1 k.p.k.), jak także, w konsekwencji naruszenie przepisu art. 82 k.k., wobec zarządzenia
wykonania kary pozbawienia wolności na podstawie nieprawomocnego orzeczenia (...).
Przy czym podkreślić należy, że przedmiotem oceny tut. Sądu w niniejszym postępowaniu nie jest istnienie lub brak
podstaw odwołania w stosunku do powoda warunkowego przedterminowego zwolnienia, lecz sam fakt naruszeń
związanych z bezprawnym, tj. obiektywnie bezpodstawnym działaniem (...), nakierowanym na pozbawienie powoda
wolności i w rezultacie pozbawienie go wolności na okres 135 dni, bez podstawy prawnej w rozumieniu przepisów
Konstytucji i wynikającej z niej zasady ograniczenia praw i wolności jednostki tylko „w zakresie niezbędnym” oraz
przepisów kodeksu karnego wykonawczego, które jako podstawę pozbawienia wolności osoby skazanej, statuują
wyłącznie orzeczenia prawomocne.
Reasumując tę część rozważań, stwierdzić należy, że już samo działanie strony pozwanej – zatrzymanie i pozbawienie
powoda wolności, które nastąpiło po powrocie powoda z Austrii, tj. we wczesnych godzinach rannych, w dniu 27 lipca
2011 r., stanowiło podjęte przy wykonywaniu władzy publicznej działanie naruszające dobra osobiste powoda A. B.,
w postaci prawa do wolności. Pozbawienie powoda wolności na skutek odwołania warunkowego przedterminowego
zwolnienia stanowiło naruszenie dóbr osobistych, których ochronę, każdej osobie, gwarantują przepisy art. 23 i 24 k.c.
Zgodnie z art. 23 k.c. dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia,
nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa,
artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony
przewidzianej w innych przepisach. Art. 24 k.c. określa z kolei środki ochrony dóbr osobistych, wskazując że
ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że
nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się
naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie
odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie, a na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać
zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. W zakresie
żądania zadośćuczynienia z tytułu naruszenia dóbr osobistych cytowany art. 24 k.c. odsyła więc do przepisów o
czynach niedozwolonych, w szczególności do art. 448 k.c., w myśl którego w razie naruszenia dobra osobistego sąd
może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, m.in. odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia
pieniężnego za doznaną krzywdę.
Strona pozwana, na której w tej mierze, wobec zasady domniemania bezprawności spoczywał ciężar dowodu, nie
podejmowała próby zaprzeczenia swojemu bezprawnemu działaniu, kwestionowała jednakże sam fakt powstania po
stronie powoda szkody majątkowej jak także, zaprzeczała wykazaniu przez A. B. krzywdy, którą niosło bezprawne
osadzenie powoda w Zakładzie Karnym w W..
Odnosząc się w pierwszej kolejności do doznanej przez powoda, wskutek nieuzasadnionego pozbawienia go wolności
na okres 4,5 miesiąca, krzywdy, Sąd uznał, że roszczenie powoda o zadośćuczynienie z tego tytułu przysługuje
powodowi co do zasady.
Pozbawienie wolności – tym bardziej nieuzasadnione – stanowi krzywdę, która dla każdego człowieka łączy się z
cierpieniem, osamotnieniem, bezradnością. W ocenie Sądu, powód zdawał sobie sprawę z niezasadności zatrzymania
mającego miejsce w dniu 27 lipca 2011 r. i osadzenia go w zakładzie karnym. Z relacji powoda słuchanego na rozprawie
wynika, że jego obawy i zaskoczenie związane z dokonanym zatrzymaniem uzasadnione były przekonaniem, że o
nieobecności A. B.w Polsce, pozostawaniu w areszcie w Austrii – kurator powoda była informowana. Twierdzenia
powoda w tym zakresie potwierdzają nie tylko zeznania jego matki – świadka A. K., ale także treść wniesionego do
(...) przez tegoż samego kuratora – wniosku o odwołaniu warunkowego zwolnienia.
Dodatkowo, co należy podkreślić, strona pozwana w rozważanym okresie tj. od 27 lipca do 8 grudnia 2011 r. naruszyła
dobra osobiste powoda nie tylko samym bezprawnym działaniem skutkującym pozbawieniem go wolności, ale także
uchybieniami w nadzorze nad wykonywaniem tejże kary, poprzez skierowanie powoda A. B. do Zakładu Karnego w W..
Zawartość akt osobopoznawczych powoda, zgromadzona w toku wykonywania przez niego kary pozbawienia wolności
w różnych zakładach karnych na terenie Polski, jak także twierdzenia powoda przedstawione w toku niniejszego
postępowania, nie pozostawiają wątpliwości, że w stosunku do powoda zatrzymanego w dniu 27 lipca 2011 r. we W.w
związku z zaleceniem (...) zapadłymi na gruncie postanowienia z dnia 11 grudnia 2009 r., istniały podstawy do wydania
innej decyzji klasyfikacyjnej w zakresie miejsca odbywania kary pozbawienia wolności.
Przepis artykułu 82 § 1 k.k.w. stanowi, że w celu stwarzania warunków sprzyjających indywidualnemu postępowaniu
ze skazanymi, zapobieganiu szkodliwym wpływom skazanych zdemoralizowanych oraz zapewnieniu skazanym
bezpieczeństwa osobistego, wyboru właściwego systemu wykonywania kary, rodzaju i typu zakładu karnego oraz
rozmieszczenia skazanych wewnątrz zakładu karnego - dokonuje się ich klasyfikacji, mając na względzie w
szczególności: płeć, wiek, uprzednie odbywanie kary pozbawienia wolności, umyślność lub nieumyślność czynu, czas
pozostałej do odbycia kary pozbawienia wolności, stan zdrowia fizycznego i psychicznego, w tym stopień uzależnienia
od alkoholu, środków odurzających lub psychotropowych, stopień demoralizacji i zagrożenia społecznego, rodzaj
popełnionego przestępstwa. Podstawą klasyfikacji są w szczególności badania osobopoznawcze. Skazany odbywa
karę we właściwym ze względu na rodzaj, typ, system wykonywania kary lub zabezpieczenie zakładzie karnym.
Przeniesienie skazanego do innego właściwego zakładu karnego może nastąpić, m.in. ze względów związanych z
bezpieczeństwem skazanego (art. 100 §1 ust. 7 k.k.w.)
Z zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 maja 1999 r. w sprawie określenia przeznaczenia zakładów
karnych (Dz. Urz. MS z dnia 10.09.1999 r.) wynika, że Zakład Karny w W. jest zakładem karnym typu
zamkniętego przeznaczonym dla recydywistów penitencjarnych z oddziałami dla skazanych odbywających karę
pozbawienia wolności po raz pierwszy w warunkach zakładu karnego typu zamkniętego oraz skazanych recydywistów
penitencjarnych, odbywających karę pozbawienia wolności w warunkach zakładu karnego typu półotwartego. W
Zakładzie Karnym w W. funkcjonuje oddział terapeutyczny dla skazanych z niepsychotycznymi zaburzeniami
psychicznymi lub upośledzonych umysłowo – recydywistów penitencjarnych, odbywających karę pozbawienia
wolności w warunkach zakładu karnego typu zamkniętego. Ponadto w jednostce znajduje się oddział dla osadzonych
stwarzających poważne zagrożenie społeczne lub poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa zakładu, w którym mogą
przebywać skazani (również młodociani), zakwalifikowani do kategorii skazanych, o których mowa w art. 88 § 3 k.k.w.
oraz tymczasowo aresztowani, zakwalifikowani do kategorii osadzonych, o których mowa w art. 212a § 1 k.k.
Z twierdzeń powoda, wielokrotnego recydywisty penitencjarnego, wynika, że to w tej właśnie jednostce penitencjarnej
doznał uprzednio upokorzeń, zniesławień, naruszeń nietykalności cielesnej, jak także próby zgwałcenia. Fakt pobicia
i znęcania się nad powodem w Zakładzie Karnym w W. potwierdziła także jego matka – A. K. – w swoich zeznaniach
złożonych na rozprawie w dniu 7 marca 2013 r. Z akt osobopozanwczych A. B., można wywnioskować, że osobowość
powoda, jego schorzenia na tle nerwicowym (nocne m.in. nieotrzymanie moczu) – wynikające m.in. z traumy
jaką przeżył w dzieciństwie, stanowiły dla innych, bardziej zdemoralizowanych więźniów asumpt do kierowanej
wobec powoda agresji werbalnej i przemocy fizycznej. W związku ze stresem i agresją ze strony innych więźniów
powód cierpiał na silne bóle głowy, które uśmierzał jedynie najsilniejszy lek, zalecany powodowi przez lekarzy
sprawujących opiekę medyczną w Zakładzie. Nadto, z wielokrotnie przeprowadzonych badań psychologicznych A.
B., z notatek i wniosków wychowawców do Dyrektora Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej Okręgowego we
W., z pisemnych wniosków i próśb o przeniesienie kierowanych wielokrotnie przez samego powoda do administracji
zakładu, wynika, że ponowne osadzenie A. B. w Zakładzie Karnym w W., mogło zagrażać jego bezpieczeństwu ze
strony osób współosadzonych. W ocenie Sądu, w stosunku do A. B., poprzez umieszczenie go – wbrew obiektywnym
przesłankom negatywnym – w Zakładzie Karnym w W., zawiodły prewencyjne środki nadzoru stosowane dla
względów bezpieczeństwa osadzonego. Powód zarzucił, a jego twierdzenia w tym zakresie są przekonywujące i poparte
dokumentacją akt osobopoznawczych, że jego powrót do Zakładu Karnego w W. przysporzył mu dodatkowe cierpienia
i wzmocnił poczucie krzywdy doznane nieuzasadnionym pozbawieniem wolności.
Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał, że dobra osobiste powoda A. B. zostały naruszone nie tylko na skutek
bezprawnego pozbawienia go wolności w okresie od 27 lipca do 8 grudnia 2001 r., ale nadto na skutek umieszczenia
go w jednostce penitencjarnej, w której doznał krzywdy w rozumieniu cierpień psychicznych i fizycznych. Choć
rozmiar tej krzywdy był mniejszy niż powód próbował wykazać w niniejszym postępowaniu, Sąd uznał, że stosowną
rekompensatą ujemnych następstwa osadzenia powoda w Zakładzie karnym w W. będzie zadośćuczynienie pieniężne
w wysokości 40 000 zł.
Na uwadze należy mieć bowiem również to, że powód A. B., jest recydywistą penitencjarnym, wielokrotnie był
pozbawiony wolności, przebywał w warunkach izolacji więziennej, a jego akta osobowpozanwcze sporządzane przez
jednostki penitencjarne – liczą kilka tomów. Choć wolność jest niezbywalnym prawem każdego człowieka, nie
można jednak, zdaniem Sądu, pominąć w/w okoliczności dla oceny rozmiaru krzywdy doznanej przez powoda. A.
B. niejednokrotnie, na skutek popełniania przestępstw umyślnych przebywał w zakładzie karnym i posiada z tym
związane negatywne doświadczenia (warunki sanitarno – bytowe, ograniczona ilość miejsca, brak intymności).
Ostatecznie zatem wysokość przyznanego zadośćuczynienia w kwocie 40 000 zł jest wyrazem oceny całokształtu
okoliczności mających wpływ na wymiar zadośćuczynienia i jest adekwatne do wysokości krzywdy poniesionej przez
powoda. Przyznane zadośćuczynienie, które w zasadniczej mierze spełnić winno rolę kompensacyjną ujemnych
następstw doznanej krzywdy, nie może być nadmierne w stosunku do doznanej krzywdy i aktualnych stosunków
majątkowych społeczeństwa, utrzymana więc być winna w rozsądnych granicach (tak SN w wyroku z 26.02.1962 r., 4
CR 902/61, OSNCP 1963, nr 5, poz.107). Wysokość zadośćuczynienia powinna uwzględniać także stosunki majątkowe
i poziom życia istniejący w kraju miejsca zamieszkania poszkodowanego (wyrok SN z 12 lipca 2002 r., V CKN 1114/00,
niepublik.).
Mając powyższe na uwadze, zasądzono na rzecz powoda tytułem zadośćuczynienia kwotę 40 000 zł w punkcie I
sentencji wyroku w pozostałym zakresie oddalając powództwo o zadośćuczynienie jako wygórowane w punkcie II
sentencji wyroku.
Natomiast, w ocenie Sądu, wszystkie zarzuty strony pozwanej skierowane w odniesieniu do roszczenia
odszkodowawczego powoda należało uznać za zasadne. Powód, na którym zgodnie z regułą ogólną zawartą w art. 6
k.c. ciążył obowiązek wykazania szkody i jej wysokości, nie udowodnił, że w związku z pozostawaniem w więzieniu
przez 135 dni w okresie od 27 lipca do 8 grudnia 2011 r. doznał jakiejkolwiek szkody uregulowanej w art. 361 k.c.,
tj. uszczerbku w majątku w rozumieniu strat rzeczywiście doznanych oraz korzyści, które mógł osiągnąć, gdyby w
rozważanym okresie nie został pozbawiony wolności.
Sąd dał wiarę, potwierdzonym zeznaniami świadka M. Ż., twierdzeniom powoda wskazującym na jego zatrudnienie
przy Parafii Kościoła (...) w Czechach, jak także do osiąganych przez powoda za świadczone prace miesięcznych
dochodów – w wysokości ok. 2 500 zł netto (równowartość 14 000 koron). Wiarygodne są także twierdzenia powoda co
do okresu zatrudnienia u księdza, jak także warunków tego zatrudnienia, jego pozytywnych relacji z księdzem, dobrej
opinii i prawdziwych przyczyn wyjazdu do Austrii. Powód, nie udowodnił jednak, aby po powrocie z Austrii jego dalsze
zatrudnienie na parafii Kościoła (...) we W., w Czechach, czy w B. było pewne, czy nawet wysoce prawdopodobne.
Wprawdzie z zeznań księdza M. Ż., który już jednak wówczas nie pracował w Parafii w Czechach, wynika, że powód
otrzymałby propozycję dalszego zatrudnienia na takich samych warunkach, jednakże, jak sam przyznał A. B. –
słuchany na rozprawie w dniu 7 marca 2013 r. – z tej propozycji nie skorzystał. Powód przyznał, że w celu ponownego
zatrudnienia się przy parafii skontaktował się z księdzem M. Ż. telefonicznie, zamierzał nawet zadzwonić do księdza
po raz drugie, jednakże „wyczuł z jego strony dystans” i nie chciał dalej „drążyć tematu”. Powód przyznał zatem, że
sam, z własnej woli zrezygnował z poszukiwań pracy u księdza M. Ż., natomiast twierdzeń co do poszukiwaniu tego
zatrudnienia „przez sąsiadkę, u K.” – nie udowodnił.
Z ustaleń faktycznych w sprawie wynika zatem, że prawdopodobieństwo świadczenia przez powoda po powrocie
z Austrii pracy zarobkowej na takich samych warunkach było bardzo małe. Starania powoda A. B. o pracę na
jakichkolwiek innych warunkach – nie potwierdziły się, a powód pomimo opuszczenia zakładu karnego w grudniu
2011 r. nadal pozostaje bez pracy zarobkowej. Rozważania na temat wysokości szkody, której powód doznał na
skutek pozostawania bez pracy zarobkowej w okresie osadzenia go w Zakładzie Karnym w W. w roku 2011 – są
zatem zbędne. Na marginesie należy jednak podkreślić, iż słusznie strona pozwana zarzuciła, że istotą szkody w
rozważanym znaczeniu (utracone korzyści) jest różnica pomiędzy stanem jaki by istniał, gdyby szkody nie wyrządzono,
a stanem jaki istnieje po powstaniu szkody. Zatem, nawet gdyby przyjąć, że powód naprawdę zmierzał do ponownego
zatrudnienia się po powrocie do Polski, to szkodą majątkową nie byłby utracony zarobek, lecz różnicą między stanem
majątkowym jaki by istniał gdyby powoda nie uwięziono, a stanem rzeczywistym w chwili odzyskania wolności.
Konkludując, powód nie udowodnił, że w związku z pozbawieniem go wolności utracił jakiekolwiek dochody związane
z jego odpłatnym zatrudnieniem, natomiast innej szkody – nie zgłaszał.
Z tych też przyczyn oddalono powództwo o odszkodowanie w punkcie II sentencji wyroku.
Orzeczenie o kosztach procesu w punkcie III sentencji wyroku, zapadło w oparciu o przepis art. 100 zdanie pierwsze
k.p.c., zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione (…). Wynik
sprawy, w której każda ze stron utrzymała się przy swoim stanowisku w 50%, w pełni uzasadnia zastosowanie w/w
zasady w odniesieniu do rzeczywiście poniesionych przez obie strony kosztów procesu.