zeszyty - Fabryka Wiedzy

ZESZYTY
UBEZPIECZEŃ
SPOŁECZNYCH
12 września 2014 r.
ISSN 1734-4980
Wyjaśnienia – interpretacje – praktyka
w numerze m.in.:
NISKIE OBROTY FIRMY Podleganie
przez pracowników delegowanych
polskim ubezpieczeniom społecznym
nie jest możliwe przy niskich obrotach
firmy w Polsce. Zdaniem ZUS i Sądu
Najwyższego warunkiem podlegania
krajowym ubezpieczeniom jest
uzyskiwanie przez firmę obrotów
na poziomie około 25%.
2
UDZIAŁ PRACOWNIKA
W WYNAJMIE MIESZKANIA
Świadczenie jest zwolnione ze składek,
gdy określona korzyść wynika z układu
zbiorowego pracy, regulaminu
wynagradzania lub przepisów
o wynagrodzeniu. Warunkiem, który
musi być spełniony, aby płatnik
mógł ten przepis zastosować,
jest udostępnienie pracownikowi
możliwości zakupu określonych
artykułów, przedmiotów lub usług.
Te artykuły lub usługi mogą być
wytworzone, świadczone lub zakupione
przez pracodawcę na własny rachunek
i we własnym imieniu.
5
SKŁADKI ZA STAŻYSTÓW Obciążenia
związane z koniecznością opłacania
składek na ubezpieczenia społeczne
oraz fundusze pozaubezpieczeniowe
(FP, FGŚP) wynoszą ponad 20%
wypłacanego wynagrodzenia. Stąd
też coraz częściej firmy dążą do
zatrudnienia osób za które tych
kosztów nie trzeba ponosić albo te
koszty są niższe.
6–7
POLISA OC DLA ZARZĄDU BANKU
Aby rozstrzygnąć, czy od polisy
powinny być opłacane składki, trzeba
ustalić, czy jej sfinansowanie powoduje
powstanie przychodu.
8
E-zwolnienia zamiast druków ZUS ZLA
Już wkrótce informacje o niezdolności pracownika do pracy będą przekazane
do ZUS i pracodawcy drogą elektroniczną. Pozwoli na to elektroniczny system
wystawiania zwolnień lekarskich, którego wprowadzenie planowane jest
w 2015 roku.
W początkowym okresie pacjentom będą mogły być wystawiane zarówno papierowe
druki zwolnień, jak i e-zwolnienia.
Trzy sposoby dokumentowania prawa do zasiłku
Projekt zmian w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego
w razie choroby i macierzyństwa zaproponowany przez ministerstwo pracy zakłada, że
postępowanie o wypłatę zasiłku – w przypadku gdy jego płatnikiem jest pracodawca
– będzie wszczynane na podstawie zaświadczenia lekarskiego otrzymanego na profilu
informatycznym płatnika składek. Do końca 2017 roku dokumentowanie prawa do
zasiłku będzie możliwe również na podstawie tradycyjnego zaświadczenia lekarskiego
wystawionego w formie pisemnej bądź wydruku e-zwolnienia przekazanego płatnikowi
przez ubezpieczonego.
Obowiązkowy profil
Zgodnie z projektem pracodawca rozliczający składki za więcej niż 5 osób będzie
zobowiązany do utworzenia, za pomocą systemu teleinformatycznego udostępnionego
przez ZUS, profilu płatnika składek. Pracodawca nieposiadający profilu informacyjnego będzie nadal otrzymywał kopię zwolnienia od pracownika. Pracownik będzie
zobowiązany, w terminie 7 dni, uzyskać kopię zwolnienia i dostarczyć ją pracodawcy.
Ważne
Płatnik nieposiadający profilu informatycznego będzie zobowiązany do powiadomienia
ubezpieczonego do 31 grudnia 2014 r., w formie pisemnej, o obowiązku dostarczania
pracodawcy, począwszy od 1 stycznia 2015 r., wydruku z e-zwolnienia lub
zaświadczenia lekarskiego w tradycyjnej formie.
Ubezpieczony będzie mógł otrzymać kopię zaświadczenia (w formie wydruku) zaopatrzoną w podpis i pieczątkę lekarza. Kopia ta będzie mogła zostać sporządzana na prośbę
ubezpieczonego m.in. w sytuacji, gdy płatnik składek nie posiada profilu informacyjnego,
na który ZUS ma przekazywać otrzymane zwolnienie.
Anna Małek
„„
specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych
Bieżące i archiwalne wydania online
„Zeszytów Ubezpieczeń Społecznych”
znajdą Państwo na stronie
www:zeszytyus.wip.pl
Aktualności
Niskie obroty firmy wykluczają polskie
ubezpieczenia delegowanych pracowników
OD REDAKCJI
Przy ustaleniu, czy przedsiębiorca delegujący pracowników za granicę zwykle
prowadzi działalność w Polsce, kluczowa jest wysokość obrotów. Podleganie
przez pracowników delegowanych polskim ubezpieczeniom społecznym nie jest
możliwe przy niskich obrotach w Polsce.
SZANOWNI CZYTELNICY,
aktualne przepisy umożliwiają rodzicom wybór pomiędzy
powrotem do pracy a opieką nad dzieckiem. Decyzji pozostania przy dziecku sprzyjają oferowane świadczenia
z ubezpieczenia społecznego, których wymiar w ostatnim czasie znacznie się zwiększył. Ponieważ zasiłek
macierzyński, przez dany okres, w konkretnej wysokości
w zależności od określonych warunków mogą pobierać
oboje rodzice, płatnicy powinni dobrze znać reguły poprawnego ustalania prawa do tego świadczenia. Tę tematykę szczegółowo omawiamy w numerze specjalnym.
Szczerze zachęcam do lektury!
Krystyna Trojanowska
prawnik, specjalista w zakresie
ubezpieczeń społecznych
Dodatkowo dla Czytelników:
• S erwis e-mailowy Przegląd ZUS i Płace
– z nowościami w ubezpieczeniach
społecznych
• B ezpłatne wydanie online z archiwum
dostępne na www.e.zeszytyus.pl
• D ostęp do serwisu www.wskazniki.pl
z aktualnymi wskaźnikami i stawkami
• Możliwość zadania pytania ekspertowi
– odpowiedzi na łamach publikacji
• B ezpłatny dodatek specjalny omawiający
wybrane zagadnienia związane z rozliczaniem ubezpieczeń społecznych
Zeszyty ubezpieczeń społecznych
Kierownik grupy czasopism:
Agnieszka Konopacka-Kuramochi
Redaktor prowadząca: Krystyna Trojanowska
Wydawca: Marlena Prószyńska
Koordynator produkcji: Mariusz Jezierski
Korekta: Zespół
E-mail: [email protected]
Skład i łamanie: Studio Raster, N. Bogajczyk
ISSN: 1734-4980
Druk: Paper&Tinta
Nakład: 3700 egz.
Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a
Tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10
e-mail: [email protected]
NIP: 526-19-92-256
Numer KRS: 0000098264
– Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy,
Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy
Rejestrowy
Wysokość kapitału zakładowego: 200.000 zł
Materiały drukowane w „Zeszytach Ubezpieczeń
Społecznych” wraz z innymi elementami subskrypcji
chronione są prawem autorskim. Wykorzystanie tych
materiałów wymaga zgody wydawcy. Zakaz ten nie
dotyczy cytowania ze wskazaniem autora oraz źródła.
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności prawnej
za zastosowanie zawartych w „Zeszytach
Ubezpieczeń Społecznych” lub w innych elementach
subskrypcji informacji, wskazówek, przykładów itp.
do konkretnych przypadków.
ZESZYTY UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH
Tak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku
z 4 czerwca 2014 r. (sygn. akt II UK 565/13).
Czego dotyczyła sprawa
Firma W. była agencją pracy tymczasowej
z siedzibą w W. na Dolnym Śląsku. Jej działalność polegała głównie na werbowaniu
i zatrudnianiu pracowników tymczasowych
pracodawcom krajowym i zagranicznym.
Większość prac zlecanych pracownikom
tymczasowym była wykonywana za granicą,
głównie w krajach Unii.
W taki też sposób był zatrudniony Bogdan Z., elektryk, wysłany przez firmę W. do
pracy we Francji. Agencja starała się o uzyskanie zaświadczenia o podleganiu przez
Bogdana Z. ubezpieczeniom społecznym
w Polsce.
W myśl art. 11 ust. 2 pkt a rozporządzenia
Parlamentu Europejskiego i Rady (WE)
nr 883/2004 z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia
społecznego osoba wykonująca w państwie
członkowskim pracę najemną lub pracę na
własny rachunek podlega ustawodawstwu
tego państwa członkowskiego, w którym
wykonuje pracę. Wyjątek od tej zasady stanowi art. 12 ust. 1 rozporządzenia
nr 883/2004. Zgodnie z nim osoba wykonująca działalność jako pracownik najemny
w państwie członkowskim w imieniu pracodawcy, który normalnie tam prowadzi
swą działalność, a która jest delegowana
przez tego pracodawcę do innego państwa
członkowskiego do wykonywania pracy
w imieniu tego pracodawcy, nadal podlega ustawodawstwu pierwszego państwa
członkowskiego, pod warunkiem że przewidywany czas takiej pracy nie przekracza
24 miesięcy i że osoba ta nie jest wysłana,
by zastąpić inną osobę.
Decyzja ZUS
ZUS odmówił wydania stosownego
zaświadczenia, tym samym stwierdzając, że
pracownik powinien podlegać ubezpieczeniom społecznym we Francji. Wątpliwości
nie było co do samego faktu delegowania
pracownika. ZUS zakwestionował natomiast
„normalne prowadzenie działalności” przez
agencję w Polsce. Wprawdzie miała ona
siedzibę i zatrudniała osoby w Polsce, ale
pod uwagę brany jest też obrót uzyskany
w danym kraju.
ZUS uznał – zgodnie ze wskazaniami
„Praktycznego przewodnika dotyczącego
oddelegowania pracowników w państwach
12 WRZEŚNIA 2014 r. | 2
członkowskich Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii”
– że, aby mówić o prowadzeniu normalnej
działalności w danym kraju, firma musi
uzyskać obroty w tym kraju na poziomie
około 25%.
Tymczasem agencja uzyskała w Polsce
– jak ustalił ZUS – jedynie niespełna 12%
obrotów. ZUS przyjął więc, że większość
działalności było faktycznie wykonywane
w innych krajach UE i odmówił uznania
ubezpieczenia społecznego pracownika
w Polsce.
Orzeczenia sądów
Sąd I instancji, do którego odwołała się
agencja, oddalił to odwołanie. Wyrok ten
uchylił jednak sąd II instancji, który zmienił
decyzję ZUS i nakazał wydanie stosownego
zaświadczenia. Sąd uznał, że obrót nie ma
tu decydującego znaczenia, ponieważ jego
wielkość się wahała. Wcześniej obroty uzyskane w Polsce wynosiły ok. 30%, później
natomiast spadły. Uznał argumentację firmy,
że prowadzi ona także działalność w zakresie pośrednictwa i wynajmu pracowników
także w Polsce. ZUS od tego orzeczenia złożył skargę kasacyjną, która z kolei została
uwzględniona przez Sąd Najwyższy.
Rozstrzygnięcie Sądu
Najwyższego
SN wyrokiem z 4 czerwca 2014 r. (sygn. II
UK 565/13) uchylił orzeczenie apelacyjne
i nakazał ponowne rozpoznanie sprawy.
W uzasadnieniu wskazał, że Europejski
Trybunał Sprawiedliwości już w wyroku
z 10 lutego 2000 r. (sygn. C-202/97) uznał
za konieczne, aby przedsiębiorca delegujący pracowników wykonywał zwykle swoją
działalność w kraju macierzystym. Tylko
pod tymi warunkami pracownik delegowany mógłby podlegać ustawodawstwu kraju
macierzystego (a nie kraju wykonywania
pracy).
Ważne
Zdaniem SN obrót uzyskany w kraju
jest pierwszym i jednak zasadniczym
kryterium, które ma zweryfikować
podleganie polskim ubezpieczeniom
społecznym.
SN wskazał, że – biorąc pod uwagę okres
2010–2012 (pracownik był delegowany do
Francji w marcu 2012 roku) – zauważalny
Aktualności
był wyraźny spadek obrotów uzyskanych
w Polsce przez firmę, z 31% w 2010 roku
do zaledwie 12% w 2012 roku. Uwzględniając nawet standardy wyznaczone przez
instytucje unijne, 12% to znacznie mniej niż
25% obrotów krajowych. Jest to zbyt duża
dysproporcja między obrotami krajowymi
i zagranicznymi, której nie można tłumaczyć
dekoniunkturą.
Trudno więc uznać, że zasadnicza działalność była prowadzona w Polsce. Pracodawca w swojej działalności w kraju nie
powinien się ograniczać tylko do werbowania i zatrudniania pracowników oraz
administrowania firmą.
Decyzja ZUS nie była w tym wypadku
uznaniowa. Zakład powinien się bowiem
stosować do przyjętych i ustalonych reguł
– uznał Sąd Najwyższy.
Wnioski z orzeczenia
Wprawdzie w omawianym wyroku SN
nie przyznał regułom zawartym w „Praktycznym przewodniku dotyczącym oddelegowania pracowników w państwach
członkowskich Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii”
znaczenia istotnego dla wykładni prawa, ale
uznał, że ZUS, wydając decyzje, ma prawo
kierować się wzorcami w nim zawartymi.
Wysokość obrotów uzyskanych przez firmę delegującą pracowników za granicę
w Polsce jest najważniejszym elementem decydującym o tym, czy działalność
w zasadniczym zakresie jest prowadzona
w kraju czy nie.
Można uznać, że uzyskanie niższych niż
określane w przewodniku (stanowiącym
rodzaj kodeksu dobrych praktyk publicznych instytucji ubezpieczeń społecznych
UE) wskaźników obrotów krajowych (poniżej 25%) może już wskazywać, że jednak
działalność nie jest prowadzona w kraju. Na
pewno znacząca różnica w obrotach w kraju
i za granicą (tak jak w opisywanym przypadku, gdzie prawie 90% obrotów przypadało
na zagranicę) spowoduje uznanie, że pracownicy delegowani będą musieli być ubezpieczani na zasadach ogólnych określonych
w art. 11 rozporządzenia nr 883/2004, czyli
w kraju zatrudnienia. To może znacząco
utrudnić wykonywanie działalności, gdyż
wiąże się z koniecznością wykonania wszystkich czynności pracodawcy i płatnika już
nie w ZUS, ale w odpowiednich instytucjach
ubezpieczeniowych w kraju delegowania.
PODSTAWA PRAWNA:
art. 11 ust. 2 pkt a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004
z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji
systemów zabezpieczenia społecznego.
Michał Culepa
„„
specjalista w zakresie
prawa pracy
Za niektórych zatrudnionych nie opłaca się składek na Fundusz Pracy
Zwolnienie z opłacania składek na FP za osoby zatrudnione, które nie ukończyły
30. roku życia i ukończyły 50 lat, przysługuje pracodawcy lub innej jednostce
organizacyjnej tylko wówczas, gdy spełnione są określone przepisami warunki.
Bez składek za zatrudnionych
50-latków
Składek na Fundusz Pracy nie opłaca się za
osoby zatrudnione, które skończyły 50 lat
i w okresie 30 dni przed zatrudnieniem
pozostawały w ewidencji bezrobotnych
powiatowego urzędu pracy. Zwolnienie to
przysługuje jedynie przez okres 12 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po
zawarciu umowy o pracę.
Z tego prawa może skorzystać zatrudniający
tylko wówczas, gdy będą łącznie spełnione
następujące warunki:
yy
osoba zatrudniona jest pracownikiem
w rozumieniu Kodeksu pracy,
yy
nawiązanie stosunku pracy nastąpiło
nie wcześniej niż 1 lipca 2009 r. (przepis art. 104b ust. 1 ustawy o promocji
zatrudnienia i instytucjach rynku pracy
wszedł w życie 1 lipca 2009 r.), najpóźniej w dniu nawiązania stosunku pracy
pracownik ukończył 50 lat,
yy
zatrudniony pracownik był zarejestrowany w powiatowym urzędzie pracy jako
bezrobotny co najmniej przez 30 dni,
licząc wstecz od dnia poprzedzającego
dzień nawiązania stosunku pracy.
Przy niedopłacie składek
konieczna korekta
Jeżeli zatrudniana osoba w dniu nawiązania stosunku pracy nie miała ukończonych
50 lat, pracodawcy nie przysługuje zwolnienie z obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy za tę osobę. Jeśli jednak błędnie
nie odprowadzał za zatrudnionego składek
ZADAJ PYTANIE REDAKCJI: [email protected]
na ten fundusz, musi przygotować korektę
już złożonych deklaracji rozliczeniowych
ZUS DRA, w których wykazuje się prawidłowe kwoty składek na FP. Zaległe składki
powinny być opłacone wraz z odsetkami za
zwłokę, chyba że ich kwota nie przekracza
6,60 zł.
Zwolnienie ze składek za skierowanych
przed 30. rokiem życia
Przypominamy, iż 27 maja 2014 r. wszedł
życie art. 104c ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, który
przewiduje, że pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne nie opłacają składek
na Fundusz Pracy przez okres 12 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po
zawarciu umowy o pracę, za skierowanych
zatrudnionych bezrobotnych, którzy nie
ukończyli 30. roku życia. Przepis ten można jednak zastosować tylko do bezrobotnych, którzy zostali skierowani do pracy
po 26 maja 2014 r.
Nadpłata składek to też
konieczność dokonania korekty
Zgodnie z art. 104b ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia składki na Fundusz Pracy
opłaca się tylko za osoby, które nie osiągnęły
wieku wynoszącego co najmniej 55 lat dla
kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn.
Zwolnienie to (na podstawie art. 104b ust. 2
ustawy) nie jest ograniczone w czasie.
W przypadku gdy pracodawca, mimo braku obowiązku opłacania składek na FP za
danego pracownika, opłacił je i wykazał
w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA,
powinien dokonać korekty tej deklaracji.
W deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA
wykazuje się bowiem tylko należne składki na Fundusz Pracy. Jeżeli płatnik składek
we własnym zakresie bądź ZUS stwierdzą,
że w deklaracji rozliczeniowej wykazano
nienależne składki na FP, konieczna jest
jej korekta.
PODSTAWA PRAWNA:
art. 104b, art. 104c i art. 107 ust. 4 ustawy
z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia
i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz.U.
z 2013 r. poz. 674 ze zm.),
art. 23 ust. 1 i 1a, art. 32, art. 46 ust. 4 pkt 6
lit. b oraz art. 47 ust. 3 i 3a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 1442
ze zm.).
Piotr Kostrzewa
„„
specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych
Czytelniku, zaproponuj własny temat!
Wyślij propozycję e-mailem na adres:
[email protected]
3 | 12 WRZEŚNIA 2014 r. ZESZYTY UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH