podnoszenia ceny

Makroekonomia 1 dla MSEMen
Gabriela Grotkowska
Plan wykładu 5
• Model Keynesa: wprowadzenie i założenia
• Wydatki zagregowane i równowaga w modelu
– Mnożnik i jego interpretacja
– Warunek równowagi graficznie i algebraicznie
• Funkcja konsumpcji i model „jednosektorowy”
• Inwestycje i model dwusektorowy
2
Opis modeli wykorzystanych w
trakcie kolejnych wykładów
Model
wydatków
Model rynku
towarowego
Model rynku
pieniężnego
Model IS - LM
Model rynku pracy
Model AD-AS
3
Model keynesowski:
wprowadzenie
• Gospodarka nieustannie podlega szokom, coś wytrąca
ją z równowagi
• Jak na to reaguje?
• Ekonomia klasyczna: działa automatyczny,
samoregulujący się mechanizm (elastyczne ceny);
produkcja jest stała, a zamiany popytu wywołują tylko
ruch cen
• Keynes: są przeszkody w działaniu mechanizmu
cenowego poziom produkcji nie jest stały i dany
zasobem czynników produkcji i technologią,
gospodarka może osiągnąć równowagę przy niepełnym
wykorzystaniu czynników produkcji; w takiej sytuacji
produkcja zależy od popytu a ceny są stałe
• SPRZECZNOŚC?
4
Krótki i długi okres: rola
wykorzystania czynników produkcji
Poziom cen
AS
AD5
AD4
Przedmiot naszego
zainteresowania
AD3
AD1
AD2
Y max
Poziom produkcji
5
Założenia modelu Keynesa
• Stałe ceny (np. zwiększenie popytu nie powoduje, że ceny rosną,
więc firmy dostosowują podaż przy tych samych cenach)
• Dostępność czynników wytwórczych (możliwość zwiększania
podaży bez podnoszenia cen, wymaga, by w gospodarce
występowały wolne moce produkcyjne, których można łatwo
użyć bez wzrostu kosztów tzn. że nie cały majątek trwały – np.
maszyny, urządzenia - jest wykorzystany, i tym samym można
produkować więcej bez dodatkowych inwestycji a także że są
bezrobotni, chętni by podjąć pracę za płace wg istniejących
stawek)
• Stała produktywność czynników wytwórczych (niezależna od skali
ich wykorzystania)
• W konsekwencji: brak zmian kosztów produkcji powodowanych
zmianami wielkości produkcji
6
Inne uproszczenia
rzeczywistości
• Nie rozróżniamy kategorii z rachunkowości
dochodu narodowego
• Mówimy Y: dochód, produkt
• Konsumpcja, oszczędności, inwestycje,
eksport, import, wydatki rządowe, podatki (od
dochodów osobistych) – kwotowe i
proporcjonalne, transfery
7
Od czego zależy poziom
produkcji?
• Zgodnie z modelem Keynesa wielkość produkcji zależy od
wielkości planowanych wydatków ponoszonych w
gospodarce: firmy produkują tyle, ile ktoś chce od nich kupić
Poziom cen
AS
AD1
AD2
Poziom produkcji
8
Od czego z kolei zależą
wydatki?
• Na wydatki składają się: (por. model ruchu
okrężnego):
• Wydatki konsumpcyjne zależą od dochodu do
dyspozycji, od stóp procentowych
• Wydatki inwestycyjne zależą od dochodu, od
stóp procentowych
• Wydatki rządu decyzja polityczna
• Zagraniczne wydatki konsumpcyjne, inwestycyjne i
rządów zależą od dochodów, stóp
procentowych, kursu walutowego
9
Funkcje wydatków dalej
wyjaśnione
• Konsumpcja
• Inwestycje
• Wydatki rządowe
• Eksport netto
−
C = C + c × YD
−
I = I− b× r
_
G = G
−
NX = NX − mY − nr
1
0
Wydatki konsumpcyjne
• Największy składnik PKB
−
C = C + c × YD
O ile zmieni
• Gdzie 0 < c < 1 oraz:
się C, jak YD
zmieni się o 1
• C to wielkość konsumpcji
• C to konsumpcja autonomiczna (nie zależy od dochodu)
∆C
• c to krańcowa skłonność do konsumpcji c =
∆YD
• Yd to dochód do dyspozycji:
YD = Y − T + B − t × Y = Y (1 − t ) − T + B
• T – podatki kwotowe, B – transfery dla ludności, t –
stopa opodatkowania
1
1
Graficzne ujęcie funkcji
konsumpcji
−
C = C + c × YD
YD = Y − T + B − t × Y = Y (1 − t ) − T + B
C = C + cB − cT + (1 − t )cY
Załóżmy na razie, że nie ma
rządu: B = T = t = 0
Konsumpcja
całkowita
C = C + cY
c
tgα = c
1
C
α
Dochód
1
2
Konsumpcja i oszczędności
Krańcowa skłonność
do oszczędzania
∆YD = ∆C + ∆S
∆C
c=
∆YD
i
∆S
s=
∆YD
s
0 < c <1
∆YD = (c + s ) × ∆YD
c + s =1
c = 1− s
1
3
Funkcja oszczędności
• Skoro Yd = C + S , to S = Yd − C
S = Yd − C = Y − T − tY + B − C − cB + cT − c (1 − t )Y
S = −C + (1 − c ) B − (1 − c )T + (1 − c − t + ct )Y
Załóżmy na razie, że nie ma
rządu: B = T = t = 0
Oszczędności
całkowite
S = −C + (1 − c )Y
s= (1-c)
1
−C
Dochód
1
4
Równowaga w modelu
• Warunek równowagi Y = AE
• Kiedy wydatki podmiotów równe są wielkości
produkcji, mamy do czynienia z równowagą
firmy nie mają motywacji, ani aby zwiększać
produkcję, ani aby ją zmniejszać
• AE = C (w najprostszym ujęciu, bez inwestycji,
rządu i zagranicy) – tylko jedno źródło popytu i
wydatków
1
5
Przykład
• Przy Y = 40, wartość zakupów
C = 8 + 0,8 ⋅ Y
konsumentów wynosi 8 + 0,8
AE = 8 + 0,8 ⋅ Y
razy 40 czyli….. 40.
• A zatem firmy sprzedają
Y = AE
dokładnie tyle, ile
Y = 8 + 0,8 ⋅ Y
wyprodukowały, nie mają
0,2Y = 8
motywacji, ani do
Y = 40
zwiększania, ani do
zmniejszania produkcji!
1
6
Przykład cd.
• Równowaga, czyli stabilna sytuacja
Y
C=8+0,8Y
AE = C
Y - AE
Nieplanowane
zapasy
Produkcja
10
16
16
-6
Maleją
Rośnie
20
24
24
-4
Maleją
Rośnie
30
32
32
-2
Maleją
Rośnie
40
40
40
0
Brak
Nie zmienia się
50
48
48
2
Rosną
Spada
60
56
56
4
Rosną
Spada
1
7
Konsumpcja i równowaga produkcji
przy braku państwa i inwestycji
Prosta pokazująca punkty
(model jednosektorowy)
równowagi, kiedy wydatki (C)
równe są produkcji (Y)
AE, C
−
C = C+ c ×Y
Prosta pokazująca wielkość
C w zależności od Y
−
C
Punkt równowagi: przy tym Y
konsumpcja wynosi dokładnie
tyle, ile wynosi produkcja firm
45o
Y*
Y
1
Y = C ⇒ Y = C + cY ⇒ Y − cY = C ⇒ Y (1 − c) = C ⇒ Y = C ×
1− c
1
−
Mnożnik
α=
Y = C× α
1− c
1
8
Przykład z mnożnikiem
• Załóżmy, że konsumenci :
– planują wydać 1000 jednostek na konsumpcję niezależnie od
tego, jakie będą mieli dochody. Ich wydatki wynikają z tego,
że muszą zaspokoić swoje podstawowe potrzeby
– jednocześnie z każdej dodatkowej jednostki dochodu chcą
oszczędzać 20%
• Pytanie: ile wyniosłaby produkcja, gdyby jedynymi
kupującymi byli konsumenci (pomijamy firmy-inwestorów i
rząd)
• Rozwiązanie problemu: α = 1 = 1 = 1 = 5
1− c
1 − 0,8
0,2
−
Y = C× α = 1000 × 5 = 5000
Jak to się dzieje? Jak powstaje
efekt mnożnikowy?
• Skoro konsumenci wydają 1000 zł, to producenci dostarczają
produktów o wartości 1000 zł i zarabiają 1000 zł
• Zarobki trafiają w postaci płac i wypłat zysków do gospodarstw
domowych
• W gospodarstwach oszczędza się 20% z owych 1000 zł, zaś 800
zł przeznacza się na dalsze zakupy
• Te 800 zł to znowu wartość zakupów, produkcji i dochodów,
które ostatecznie trafiają do gospodarstw domowych
• Z nich oszczędza się 20% czyli 160 zł i przeznacza na wydatki
640 zł
• … nietrudno zauważyć, że powstaje ciąg wydatków (i wartości
produkcji), którego suma została opisana jako dochód
Wzrost konsumpcji
autonomicznej
AE , C
Kiedy rosną
autonomiczne
wydatki, podnoszą
się: dochód Y* i
suma wydatków
konsumpcyjnych C
C1
C
−
C1
−
C
Y
*
Y *1
Y
Np. gdy konsumpcja
autonomiczna
wzrośnie z 1000 do
1200 zł przy
krańcowej
skłonności do
oszczędzania 20%, to
produkcja
(=dochody) rosną o
1000 zł
2
1
Wzrost krańcowej
skłonności do konsumpcji
AE, C
C1
C
−
C
Y * Y *1
Kiedy rośnie krańcowa
skłonność do konsumpcji
(a maleje do oszczędności)
podnoszą się: mnożnik i
również dochód Y* oraz
suma wydatków
konsumpcyjnych C
Np. kiedy krańcowa
skłonność do oszczędzania
spada z 20% do 10%, przy
wydatkach
autonomicznych w
wysokości 1000 zł to
mnożnik zwiększa się do
Y 10, a produkcja =dochody
= 10 000 zł
2
2
Konsumpcja i oszczędności
AE = C = C + c ⋅ Y
w równowadze
AE , C
−
Y = AE = C
S =Y −C
S =0
−
C = C+ c ×Y
Kiedy dochód=0, to
wydatki pochodzą z
likwidacji wcześniej
zgromadzonych
oszczędności
−
C = −S
−
−
S = −C
Y* =C
Y Kiedy oszczędności =
S =0
0, to wydajemy
całość dochodów
23
Skutki istnienia mechanizmu
mnożnikowego
• Istota rozumowania keynesowskiego kiedy rosną wydatki
rośnie też produkcja i dochody, kiedy spadają wydatki, spadają
też pozostałe wielkości
• Równowaga w gospodarce jest zachowana, kiedy wszystkie
dochody zostaną wydane
• Nawet stosunkowo małe dodatkowe wydatki autonomiczne
powodują znaczny wzrost dochodów i produkcji mówimy:
nakręcają koniunkturę
• Ale kiedy konsumenci z jakichś przyczyn powstrzymają się od
wydatków powstaje równie silny spadek produkcji i
dochodów, czyli dekoniunktura
Koniec wykładu 5 ☺
Dziękuję i zapraszam za tydzień:
model Keynesa z uwzględnieniem
istnienia rządu i zagranicy