Unicorn Media dla Polskiego HR`u

Zakładanie mikroinstalacji OZE – krok po kroku
Autor: Renata Robaszewska, radca prawny, Robaszewska&Płoszka. Radcowie Prawni.
(„Energetyka Cieplna i zawodowa” – 6/2012)
W ostatnim czasie w Polsce korzystanie z odnawialnych mikroźródeł energii staje się coraz bardziej popularne.
Jest to z jednej strony wynik upowszechniania się w społeczeństwie ekologicznych postaw, z drugiej efekt
promowania przez Unię Europejską niewielkich, przydomowych elektrowni wiatrowych i ogniw
fotowoltaicznych. Na instalację na terenie swojej posesji mikroźródeł decydują się zarówno entuzjaści rozwiązań
przyjaznych środowisku, jak i osoby, które mają utrudniony dostęp do sieci konwencjonalnej lub chcą po prostu
uniezależnić się od rosnących cen energii elektrycznej.
Niestety, pomimo stopniowego wdrażania unijnych wytycznych w zakresie energii odnawialnej, znaczna część
polskich przepisów dotyczących tworzenia przydomowych źródeł energii wciąż pozostaje nadmiernie
skomplikowania i niejasna. To z kolei skutkuje brakiem spójnej interpretacji prawa przez organy administracji –
trudno np. jednoznacznie stwierdzić, czy instalacja mikroźródeł wymaga pozwolenia na budowę, zgłoszenia, czy
też może zostać przeprowadzona zupełnie dowolnie. Dla wielu osób uciążliwa może być również duża ilość
formalności, koniecznych dla rozpoczęcia przydomowej produkcji energii.
Budowa mikroinstalacji
Panele słoneczne mogą być instalowane na dachu, na elewacji budynku lub ustawione na terenie posesji.
Przydomowe elektrownie wiatrowe montuje się zaś na dachach lub masztach posadowionych na działce, przy
czym maszt może być zamontowany na fundamencie lub przymocowany do podłoża kotwami. Zgodnie z
zapisami prawa taki obiekt, jak np. część budowlana urządzeń technicznych lub fundamenty pod maszyny i
urządzenia, wymaga uzyskania pozwolenia na budowę. Wymóg ten bezsprzecznie dotyczy elektrowni wiatrowej
lub kolektorów posadowionych na fundamencie. Z kolei elektrownie wiatrowe bez fundamentów (montowane na
kotwach) nie wymagają pozwolenia, choć w praktyce istnieją urzędy wskazujące na obowiązek zgłoszenia
takich prac. Zgłoszenie powinno być dokonane na co najmniej 30 dni przed planowanym rozpoczęciem robót.
Jeśli w tym terminie organ nie wyrazi sprzeciwu, możliwe jest przystąpienie do prac. Takiej samej procedury
wymaga montaż elektrowni wiatrowych i paneli słonecznych na dachach w przypadku, gdy wysokość instalacji
przekracza 3 metry. Bez formalności można przystąpić do montowania niższych instalacji. Podobnie nie
wymagają ani pozwolenia, ani zgłoszenia kolektory wolnostojące. Pozwolenie na budowę jest ważne przez 3
lata, a do wykonywania prac wymagających zgłoszenia należy przystąpić w ciągu 2 lat od dnia określonego w
dokonanym zgłoszeniu.
Dodatkowym problemem przy większych inwestycjach mogą być kwestie planistyczne. Jeżeli uznać, że
inwestycje mają charakter przemysłowy, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego może uniemożliwić
ich realizację na terenie o funkcji mieszkaniowej, zagrodowej, czy rolnej. Jeżeli plan nie został uchwalony,
inwestor może mieć trudności w uzyskaniu decyzji o warunkach zabudowy, gdyż z reguły nie będzie mógł
wskazać w pobliżu obiektów o podobnym charakterze.
Przyłączenie instalacji do sieci
Jeśli energia z mikroźródła produkowana jest jedynie na cele własne, należy zadbać o odpowiednią separację
sieci prywatnej od sieci dystrybucyjnej. Jeśli ma nie tylko służyć mieszkańcom, ale również trafić do sprzedaży,
konieczne jest przyłączenie instalacji do sieci energetycznej. Należy w tym celu złożyć wniosek do właściwego
zakładu energetycznego o warunki przyłączenia, a w dalszej perspektywie podpisać stosowną umowę.
1
Przyłączenie instalacji do sieci będzie łatwiejsze i z pewnością tańsze w przypadku, gdy obiekt jest już
przyłączony do sieci zakładu energetycznego. Rzetelne dopełnienie wszystkich procedur związanych z
przyłączeniem do sieci jest konieczne, aby uzyskać odpowiednią koncesję.
Rejestracja działalności gospodarczej i uzyskanie koncesji
Odsprzedając nadwyżkę energii z mikroźródła stajemy się przedsiębiorcami. Wiąże się to z koniecznością
dopełnienia wszelkich formalności związanych z rejestracją działalności gospodarczej, której przedmiot będzie
pozwalał na wytwarzanie owej energii. Dodatkowo, trzeba dopełnić formalności w Zakładzie Ubezpieczeń
Społecznych i Urzędzie Skarbowym. Należy też podjąć przemyślaną decyzję o wyborze formy rozliczenia z
Urzędem Skarbowym.
Aby odsprzedawać energię, konieczne jest też uzyskanie stosownej koncesji – jej otrzymanie nie jest trudne –
Prezes Urzędu Regulacji Energetyki odmawia wydania dokumentu tym osobom, które złamały w przeszłości
prawo w związku z prowadzoną działalności gospodarczą, którym odebrano koncesję, lub które nie spełniają
wymogów techniczno-finansowych. Warto jednak pamiętać, że URE przyjmując wniosek o wydanie koncesji
wymaga sporej liczby załączników – chodzi m.in. o dokumenty potwierdzające fakt prowadzenia działalności
gospodarczej, poprawnego podłączenia instalacji do sieci energetycznej oraz niezalegania z należnościami
wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i fiskusa.
Zmiany w nowej ustawie
Stosunkowo złożona formalnoprawna procedura dotycząca mikroźródeł OZE ma zostać wkrótce nieco
uproszczona. Zaprezentowany przez Ministerstwo Gospodarki projekt ustawy o OZE, który po konsultacjach
społecznych wrócił do resortu, przewiduje kilka istotnych z punktu widzenia wytwórców energii zmian.
Do produkcji energii w mikroinstalacjach i wprowadzenia jej do sieci nie będzie już wymagana koncesja.
Projekt nowej ustawy przewiduje jedynie, że przedsiębiorcy będą musieli wpisać się na specjalną listę
wytwórców energii z mikroinstalacji. Jeszcze mniej formalności czekać będzie na te osoby, które produkując
energię na własny użytek, zbywać będą jedynie jej nadwyżkę (do 30% całości produkcji) – w takich
przypadkach wytwórca nie będzie nawet musiał wpisywać się na listę wytwórców. Ułatwieniem dla
producentów energii będzie też uproszczenie procedury przyłączenia przydomowej instalacji do sieci
energoelektrycznej oraz gwarancja braku opłat za owo przyłączenie. Korzystnej z punktu widzenia producentów
zmianie ulec mają także zasady rozliczania sprzedaży energii.
Zasady rozliczeń sprzedaży
Istniejący w obowiązujących obecnie przepisach system wsparcia OZE opiera się na dwóch filarach. Z jednej
strony jest to obowiązek sprzedaży przez operatorów energetycznych odpowiedniej ilości energii wytworzonej w
OZE, z drugiej - obrót świadectwami pochodzenia energii wytworzonej w OZE, nazywanymi zielonymi
certyfikatami. Wydawane są one przez Prezesa URE, a następnie skupowane przez zakłady energetyczne.
Przedsiębiorstwa energetyczne zobowiązane są do legitymowania się zielonymi certyfikatami w liczbie
proporcjonalnej do ilości sprzedanej przez siebie energii. Wartość zakupu zasila konta wytwórców energii z
mikroinstalacji OZE. Oznacza to, że mali producenci mogą liczyć nie tylko na przychody związane z
wytworzoną energią, ale i z zielonymi certyfikatami. Niestety, obrót certyfikatami wymaga dość złożonych
formalności - producenci muszą regularnie składać wnioski do URE o każdorazowe przyznanie im świadectw
pochodzenia. Zwłaszcza w przypadku mniejszych producentów stanowi to znaczne obciążenie. Projekt nowej
ustawy znacznie zmienia obecny stan rzeczy. Przedsiębiorcy produkujący energię z OZE i zarejestrowani w
URE będą mieli zagwarantowaną ustawowo cenę sprzedaży wyższą niż 70% średniej rynkowej ceny w
minionym roku kalendarzowym. Otrzymywać będą również świadectwo pochodzenia, którego wartość
skorygowana zostanie określonym przez prawo współczynnikiem. Również osoby fizyczne produkujące energię
w przydomowych instalacjach będą beneficjentami nowych przepisów - projekt ustawy umożliwi im pośrednie
korzystanie z mechanizmu zielonych certyfikatów bez konieczności zakładania działalności gospodarczej.
Indywidualni wytwórcy wciąż będą mogli sprzedawać nie przekraczającą 30% całości swojej produkcji
nadwyżkę energii, ale po korzystniejszej cenie - określonej jako iloczyn ceny wyższej niż 70% średniej ceny
sprzedaży energii elektrycznej w poprzednim roku oraz odpowiedniego dla danego typu mikroinstalacji
współczynnika korekcyjnego.
2
Co przyniesie przyszłość
Obecny system wsparcia mikroźródeł OZE sprawia, że procedura zakładania instalacji fotowoltaicznej lub
elektrowni wiatrowej jest czasochłonna i skomplikowana. Co więcej, obowiązujące prawo jest miejscami
niejednoznaczne. Ustawa, nad którą pracuje Ministerstwo Gospodarki ma w założeniu uprościć przepisy i
ułatwić zakładanie mikroinstalacji tak, aby znacznie zwiększyć udział energii pochodzącej z OZE w całości
produkowanej w Polsce energii. Na obecnym etapie prac trudno jednak oceniać trafność konkretnych rozwiązań,
bowiem powstająca kolejna wersja projektu ustawy przyniesie wiele zmian, które z pewnością staną się
przedmiotem gorącej dyskusji, mogącej zaważyć na ostatecznym kształcie nowego prawa.
3