Art. 19 - Studia
Transkrypt
Art. 19 - Studia
Kierunek BW - ĆWICZENIA Studia I stopnia ZDOLNOŚĆ PRAWNA I ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH Ćwiczenia nr 1-2 Dr Zuzanna Pepłowska-Dąbrowska Podmioty prawa cywilnego • Art. 1 kc i art. 331 kc: osoby fizyczne, osoby prawne i ułomne osoby prawne • Zaczynami od problematyki osób fizycznych • Dwa pojęcie z nimi związane: - Zdolność prawna: zdolność do bycia podmiotem/nośnikiem praw i obowiązków - Zdolność do czynności prawnych: zdolność do kreowania swojej sytuacji prawnej własnymi czynami Zdolność prawna • Art. 8 kc: od narodzin do śmierci • Nasciturus? Dawniej ogólna norma art. 8§2 zdolność prawna pod warunkiem, że urodzi się żywe; obecnie brak ogólnej normy, ale przepisy szczegółowe np. art. 927§2, art. 4461 • Śmierć mózgowa, instytucja stwierdzenia zgonu (gdy śmierć jest pewna, jednak nie ma zwłok) i uznania za zmarłego (gdy śmierć jest prawdopodobna) Uznanie za zmarłego Art. 29. § 1. Zaginiony może być uznany za zmarłego, jeżeli upłynęło lat dziesięć od końca roku kalendarzowego, w którym według istniejących wiadomości jeszcze żył; jednakże gdyby w chwili uznania za zmarłego zaginiony ukończył lat siedemdziesiąt, wystarcza upływ lat pięciu. § 2. Uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed końcem roku kalendarzowego, w którym zaginiony ukończyłby lat dwadzieścia trzy. Art. 30. szczególne przesłanki uznania za zmarłego osoby zaginionej w czasie podróży powietrznej lub morskiej lub innego bezpośredniego niebezpieczeństwa dla życia; Art. 31. § 1. Domniemywa się, że zaginiony zmarł w chwili oznaczonej w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego. § 2. Jako chwilę domniemanej śmierci zaginionego oznacza się chwilę, która według okoliczności jest najbardziej prawdopodobna, a w braku wszelkich danych – pierwszy dzień terminu, z którego upływem uznanie za zmarłego stało się możliwe. § 3. Jeżeli w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego czas śmierci został oznaczony tylko datą dnia, za chwilę domniemanej śmierci zaginionego uważa się koniec tego dnia. Zdolność do czynności prawnych • Stopniowalna: 1. brak; 2. ograniczona; 3. pełna • Brak zdolności do czynności prawnych (art. 12 kc): - Osoby, które nie ukończyły 13 roku życia; - I osoby całkowicie ubezwłasnowolnione. Całkowite ubezwłasnowolnienie Art. 13 kc: § 1. Osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. § 2. Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską. Sąd okręgowy w składzie 3 sędziów zawodowych wydaje postanowienie o ubezwłasnowolnieniu; na wniosek: małżonka osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie; jej krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo; jej przedstawiciela ustawowego. Sąd odrzuca wniosek o ubezwłasnowolnienie, jeżeli treść wniosku lub dołączone do wniosku dokumenty nie uprawdopodobniają istnienia choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub występowania innego rodzaju zaburzeń psychicznych osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie albo w razie niezłożenia żądanego świadectwa, opinii lub zaświadczenia, chyba że złożenie takich dokumentów nie jest możliwe. Osoba, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, musi być zbadana przez biegłego lekarza psychiatrę lub neurologa, a także psychologa. Sąd uchyli ubezwłasnowolnienie, gdy ustaną przyczyny, dla których je orzeczono; uchylenie może nastąpić także z urzędu; w razie poprawy stanu psychicznego ubezwłasnowolnionego zmienić ubezwłasnowolnienie całkowite na częściowe, a w razie pogorszenia się tego stanu – zmienić ubezwłasnowolnienie częściowe na całkowite. Z wnioskiem o uchylenie albo zmianę ubezwłasnowolnienia może wystąpić także ubezwłasnowolniony. Skutek braku zdolności do czynności prawnych Art. 14 kc § 1. Czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna. § 2. Jednakże gdy osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych. Z § 2 wynika konwalidacja czynności bagatelnych; Ograniczona zdolność do czynności prawnych • • Art. 15 kc: osoby, które ukończyły 13 lat i nie są pełnoletnie, Osoby częściowo ubezwłasnowolnione Osoby, dla których ustanowiono doradcę tymczasowego. Art. 10 kc § 1. Pełnoletnim jest, kto ukończył lat osiemnaście. § 2. Przez zawarcie małżeństwa małoletni uzyskuje pełnoletność. Nie traci jej w razie unieważnienia małżeństwa. • Art. 10 § 1 krio. Nie może zawrzeć małżeństwa osoba niemająca ukończonych lat osiemnastu. Jednakże z ważnych powodów sąd opiekuńczy może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie, która ukończyła lat szesnaście, a z okoliczności wynika, że zawarcie małżeństwa będzie zgodne z dobrem założonej rodziny Częściowe ubezwłasnowolnienie Art. 16. § 1. Osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw. § 2. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę. Skutek ograniczonej zdolności do czynności prawnych • Niektórych czynności wcale nie może dokonać, np. art. 944§1 lub art. 1092§2 • Niektórych może dokonywać swobodnie, bez zgody przedstawicieli ustawowych: Art. 20. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego. Art. 21. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów inaczej postanowi. Art. 22. Jeżeli przedstawiciel ustawowy osoby ograniczonej w zdolności do czynności prawnych oddał jej określone przedmioty majątkowe do swobodnego użytku, osoba ta uzyskuje pełną zdolność w zakresie czynności prawnych, które tych przedmiotów dotyczą. Wyjątek stanowią czynności prawne, do których dokonania nie wystarcza według ustawy zgoda przedstawiciela ustawowego. cd. Skutku ograniczonej zdolności do czynności prawnych • Do czynności zobowiązujących lub rozporządzających osoba z ograniczoną zdolnością do czynności prawnych potrzebuje zgody przedstawiciela ustawowego; Art. 19 Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego. cd. Skutku ograniczonej zdolności do czynności prawnych Art. 18. § 1. Ważność umowy, która została zawarta przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych bez wymaganej zgody przedstawiciela ustawowego, zależy od potwierdzenia umowy przez tego przedstawiciela. § 2. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może sama potwierdzić umowę po uzyskaniu pełnej zdolności do czynności prawnych. § 3. Strona, która zawarła umowę z osobą ograniczoną w zdolności do czynności prawnych, nie może powoływać się na brak zgody jej przedstawiciela ustawowego. Może jednak wyznaczyć temu przedstawicielowi odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu. - Czyli, do czasu zgody czynność prawna dotknięta jest bezskutecznością zawieszoną, jest to czynności prawna kulejąca – negotium claudicans; Art. 19. Jeżeli osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych dokonała sama jedno-stronnej czynności prawnej, do której ustawa wymaga zgody przedstawiciela ustawowego, czynność jest nieważna. Pełna zdolność do czynności prawnych • Osoby pełnoletnie • Nieubezwłasnowolnione • Dla których nie wyznaczono doradcy tymczasowego