Kliknij tutaj

Wiad. Mat. 46 (1) 2010, 117–123
c 2010 Polskie Towarzystwo Matematyczne
Z żałobnej karty
Jan Bochenek (1927–2009)
19 grudnia 2009 roku zmarł w Krakowie profesor Jan Bochenek,
emerytowany profesor zwyczajny, były dyrektor Instytutu Matematyki
Politechniki Krakowskiej.
Urodził się 8 stycznia 1927 roku w Borzęcinie. Był trzecim dzieckiem
z siedmiorga rodzeństwa. Do szkoły podstawowej uczęszczał w Borzęcinie
od 1934 roku. Wybuch wojny zmusił go do przerwania nauki na dwa
lata i szkołę podstawową ukończył dopiero w 1943 roku.
Zaraz po zakończeniu wojny w 1945 roku jego rodzice, którym bardzo
zależało na dalszej edukacji syna, wysłali go do 4-letniego gimnazjum
w Brzesku, gdzie kontynuował naukę w jednym z 9 oddziałów pierwszej klasy.
W tak licznej grupie uczniów nie wszystkim dane było przebrnąć
przez realizowany w jednym roku szkolnym dwuletni program nauczania.
118
Z żałobnej karty
Utworzono więc 36-osobową grupę wybranych, zdolnych uczniów, wśród
których znalazł się Jan Bochenek. W tej klasie realizowano program
przedwojennego gimnazjum i liceum w dwóch grupach: humanistycznej
i matematyczno-fizycznej; w tej ostatniej uczył się Bochenek.
W maju 1949 roku zdał maturę, a w październiku tego samego roku
rozpoczął studia matematyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Na
III roku studiów pierwszego stopnia, zaproponowano mu, jako jednemu
z dwóch kandydatów, objęcie stanowiska młodszego asystenta w Katedrze
Matematyki Politechniki Krakowskiej.
5 grudnia 1951 roku rozpoczął pracę na tym stanowisku i równocześnie kontynuował studia na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie po
ukończeniu drugiego ich stopnia w 1954 roku uzyskał tytuł magistra
matematyki.
Jego akademickimi kolegami byli znani profesorowie matematyki:
Zdzisław Opial, Czesław Olech, Józef Siciak, Włodzimierz Mlak i inni,
natomiast nauczycielami byli między innymi profesorowie: Franciszek
Leja, Tadeusz Ważewski, Zofia Szmydt, Stanisław Łojasiewicz, Jacek
Szarski.
Stopień doktora uzyskał w 1962 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim
na podstawie pracy doktorskiej pt. O pewnych zagadnieniach z teorii wartości i funkcji własnych dla równań różniczkowych cząstkowych
liniowych typu eliptycznego rzędu II, której promotorem był profesor
Stanisław Gołąb. W tym też roku awansował na stanowisko adiunkta
w Katedrze Matematyki Politechniki Krakowskiej.
Jan Bochenek habilitował się na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1969
roku, a temat pracy brzmiał: Zależność równania różniczkowego cząstkowego od wartości własnych odpowiedniego zagadnienia.
Kiedy w 1970 roku nastąpiła zmiana w strukturze wyższych uczelni
polegająca na likwidacji katedr i utworzeniu w ich miejsce instytutów,
Jan Bochenek został pierwszym dyrektorem (powstałego z połączenia
Katedry Matematyki i Katedry Geometrii Wykreślnej) Instytutu Matematyki Politechniki Krakowskiej. Pełnił tę funkcję przez dwie trzyletnie
kadencje. W instytucie powołano 4 zespoły naukowe; Zespołem Metod
Numerycznych kierował właśnie Bochenek.
Tytuł profesora nadzwyczajnego uzyskał w maju 1977 roku, tytuł
profesora zwyczajnego w 1990 roku i ponownie na kolejne dwie kadencje
został dyrektorem Instytutu Matematyki Politechniki Krakowskiej.
Jan Bochenek wychował wiele pokoleń inżynierów i wypromował
czterech doktorów matematyki.
Jan Bochenek (1927–2009)
119
Wiele lat był członkiem Polskiego Towarzystwa Matematycznego,
a przez dwie kadencje pełnił funkcję wiceprezesa Oddziału Krakowskiego PTM. Był również członkiem American Mathematical Society
i recenzentem Mathematical Reviews.
Domeną jego badań naukowych były równania różniczkowe i analiza
funkcjonalna. Z tej tematyki przez przeszło 30 lat prowadził w Instytucie Matematyki Politechniki Krakowskiej seminarium naukowe.
Opublikował ponad pięćdziesiąt prac naukowych w renomowanych czasopismach matematycznych. Jest również współautorem cieszącego się
dużą popularnością wśród studentów – o czym świadczy wielokrotne jego
wznawianie – dwutomowego podręcznika do nauki matematyki w uczelniach technicznych. W ostatnich latach działalność naukowa Profesora
dotyczyła głównie równań ewolucyjnych w przestrzeniach Banacha. Tej
problematyce poświęcone są ostatnie jego prace oraz prace jego uczniów
i uczestników prowadzonego przez niego seminarium. Problematyka ta
w chwili obecnej leży w kręgu zainteresowań wielu światowej sławy
matematyków.
Całe życie zawodowe Profesora było związane z Politechniką Krakowską. Przez kilka lat oprócz pracy na Politechnice Krakowskiej prowadził
wykłady monograficzne i seminarium magisterskie w Instytucie Matematyki Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie.
Profesor przeszedł na emeryturę 1 października 1997 roku, lecz nie zerwał kontaktów z uczelnią. Do 2002 roku pracował na 1/4 etatu, a w latach
2002–2007 jako wolontariusz prowadził seminarium naukowe w Instytucie
Matematyki Politechniki Krakowskiej. Był również członkiem Konwentu
Seniorów Politechniki Krakowskiej i Rady Muzeum tej uczelni.
W czasie ponad pięćdziesięcioletniej pracy władze Politechniki Krakowskiej bardzo wysoko oceniały działalność Jana Bochenka. Otrzymał
5 nagród Ministra, 17 nagród Rektora Politechniki Krakowskiej oraz
najwyższe odznaczenie uczelniane „Zasłużony dla Politechniki Krakowskiej”. Odznaczony był Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski,
Złotym Krzyżem Zasługi i Medalem Komisji Edukacji Narodowej.
Śmierć profesora Jana Bochenka pogrążyła pracowników Instytutu Matematyki w wielkim smutku i żałobie. Trudno wyrazić słowami
wdzięczność i to wszystko, za co powinno się Profesorowi dziękować. Ciepło, dobroć, bezinteresowność i serdeczność promieniowały od Profesora
i na każdym kroku byli nią otaczani pracownicy Instytutu, a w szczególności jego uczniowie, do których miałam przyjemność należeć. Nigdy nie
szczędził sił ani czasu, aby pomóc w rozwiązywaniu skomplikowanych
120
Z żałobnej karty
problemów matematycznych. Był tytanem pracy, a matematyka była
jego pasją życiową, której poświęcił się bez reszty.
Pogrzeb Profesora odbył się 28 grudnia 2009 roku na cmentarzu
Rakowickim w Krakowie.
Pamięć o nim jako o wspaniałym matematyku, człowieku i przyjacielu
pozostanie wśród nas na zawsze.
Teresa Winiarska (Kraków)
Lista doktorów wypromowanych przez Jana Bochenka
– Teresa Winiarska, Zera funkcji własnych złożenia operatorów typu
Sturma–Liouville’a, 1973
– Stanisława Postawa, Odwrotne zagadnienie typu Sturma–Liouville’a
dla pewnej klasy równań różniczkowych cząstkowych rzędu czwartego,
1980
– Wacław Pielichowski, Odwrotne zagadnienie spektralne dla liniowych
operatorów różniczkowych typu eliptycznego, 1982
– Jolanta Przybycin, Punkty i przedziały bifurkacji dla pewnej klasy
nieliniowych problemów własnych, 1988
Lista publikacji Jana Bochenka
[1] On a certain question for the linear combinations of the eigenfunctions in
the Sturm–Liouville problem, Zeszyty Nauk. Uniw. Jagiello. Prace Mat.
No. 7 (1962), 43–47.
[2] On zero points of the linear combinations of the eigenfunctions in the
Sturm–Liouville problem, Zeszyty Nauk. Uniw. Jagiello. Prace Mat. No. 9
(1963), 15–18.
[3] Some properties of solutions of elliptic partial differential equations of the
second order, Ann. Polon. Math. 16 (1965), 149–152.
[4] On some problems in the theory of eigenvalues and eigenfunctions associated with linear elliptic partial differential equations of the second order,
Ann. Polon. Math. 16 (1965), 153–167.
[5] On the boundary domains of the n-th eigenfunctions for the self-adjoined
elliptic equation, Ann. Polon. Math. 17 (1965), 129–136.
[6] On an oscillation problem for selfadjoined elliptic equation, Zeszyty Nauk.
Uniw. Jagiello. Prace Mat. No. 10 (1965), 13–15.
[7] On a modification of a theorem of O. Olejnik and on its applications, Ann.
Polon. Math. 18 (1966), 121–126.
[8] On an application of the Laplace–Picone transformation in the theory of
partial differential equations, Ann. Polon. Math. 18 (1966), 279–286.
Jan Bochenek (1927–2009)
121
[9] On the Dirichlet’s problem for a class of the elliptic systems of differential
equations of the second order, Zeszyty Nauk. Uniw. Jagiello. Prace Mat.
Zeszyt 11 (1966), 21–26.
[10] On eigenvalues and eigenfunctions of strongly elliptic systems of differential
equations of second order, Prace Mat. 12 (1968), 171–182.
[11] Properties of nodal lines of eigenfunctions of a certain system of partial
differential equations of second order, Prace Mat. 12 (1968), 31–34.
[12] Zależność równania różniczkowego cząstkowego od wartości własnych odpowiedniego zagadnienia, Zeszyty Naukowe Politechniki Krakowskiej 15
(1968), 3–55.
[13] On the inverse problem of the Sturm–Liouville type for a linear elliptic
partial differential equation with constant coefficients of the second order,
Ann. Polon. Math. 24 (1970/71), 331–341.
[14] On eigenvalues and eigenfunctions of an operational equation, Ann. Polon.
Math. 24 (1970/71), 103–111.
[15] On some properties of eigenvalues and eigenfunctions of certain differential
equations of the fourth order, Ann. Polon. Math. 24 (1970/71), 113–119.
[16] A proof of regularity of the cube with respect to the variational problems
Wn , in: Partial differential equations of second order (M. Krzyżański, ed.),
vol. II, Warszawa, 1971, 394–396.
[17] Oscillation theorems and nodes of eigenfunctions of certain differential
equations of the fourth order, Ann. Polon. Math. 27 (1972/73), 21–28.
[18] On the reasonable choice of the coordinate functions in the
Bubnov–Galerkin method, Comment. Math. Prace Mat. 17 (1973), 9–16.
[19] Some remarks on the convergence of Ritz and Galerkin methods, Comment.
Math. Prace Mat. 17 (1973), 17–27.
[20] The method of small parameter in Dirichlet’s problem for a certain class
of elliptic partial differential equations of the fourth order, Demonstratio
Math. 7 (1974), 167–182.
[21] Nodes of eigenfunctions of a certain class of ordinary differential equations
of the fourth order, Ann. Polon. Math. 29 (1975), no. 4, 349–356.
[22] On the rational choice of coordinate functions in the least-square method,
Zeszyty Nauk. Uniw. Jagiello. 403 Prace Mat. No. 17 (1975), 41–46.
[23] The method of damping factor for a certain class of elliptic partial differential equations of the fourth order, Demonstratio Math. 9 (1976), no. 4,
661–667.
[24] More general sufficient conditions for the convergence of the
Bubnov–Galerkin method, Zeszyty Nauk. Uniw. Jagiello. 475 Prace Mat.
Zeszyt 19 (1977), 7–12.
[25] Matematyka cz. I, Skrypt dla studentów wyższych szkół technicznych, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, 1979 (współautor: T. Winiarska).
[26] Dependence of a differential equation on the first eigenvalue of a suitable
problem, Ann. Polon. Math. 38 (1980), no. 2, 195–200.
[27] An inverse problem for ordinary differential equations of a higher order,
Zeszyty Nauk. Uniw. Jagiello. Prace Mat. 23 (1982), 195–208.
122
Z żałobnej karty
[28] Global inverse problem of the Sturm–Liouville type for a linear elliptic
partial differential equation of second order, Ann. Polon. Math. 40 (1983),
no. 3, 271–281.
[29] Matematyka cz. II, Skrypt dla studentów wyższych szkół technicznych,
Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, 1985 (współautor: T. Winiarska).
[30] Positive solution of asymptotically linear elliptic eigenvalue problems for
certain differential equations of the fourth order, Ann. Polon. Math. 45
(1985), no. 3, 231–236.
[31] Existence of a minimal solution and a maximal solution of a nonlinear
elliptic boundary value problem of the fourth order, Ann. Polon. Math. 46
(1985), 27–34.
[32] On a reasonable choice of the coordinate functions in the Faedo–Galerkin
method, Univ. Iagel. Acta Math. 26 (1987), 155–163.
[33] Multiple positive solutions for a class of nonlinear boundary value problems
of the fourth order, Univ. Iagel. Acta Math. 27 (1988), 155–161.
[34] On a maximum principle for fourth order ordinary differential inequalities,
Univ. Iagel. Acta Math. 27 (1988), 163–168.
[35] On some linear eigenvalue problems with an indefinite weight function,
Univ. Iagel. Acta Math. 27 (1988), 315–323.
[36] Nodes of eigenfunctions of Sturm–Liouville problem with an indefinite
weight function, Demonstratio Math. 21 (1988), no. 3, 777–787 (1989).
[37] On some linear eigenvalue problems for strongly elliptic systems with an
indefinite weight matrix function, Ann. Polon. Math. 50 (1989), no. 1,
27–35.
[38] An inverse spectral problem for linear operators in Hilbert space, Demonstratio Math. 22 (1989), no. 4, 997–1005 (1990).
[39] On positive eigenvectors of a linear eigenvalue problem, Ann. Polon. Math.
51 (1990), 77–87.
[40] An abstract nonlinear second order differential equation, Ann. Polon. Math.
54 (1991), no. 2, 155–166.
[41] Correction to: “On some linear eigenvalue problems with an indefinite
weight function” [Univ. Iagel. Acta Math. No. 27 (1988), 315–323], Univ.
Iagel. Acta Math. 29 (1992), 61–63.
[42] Second order semilinear Volterra integrodifferential equation in Banach
space, Ann. Polon. Math. 57 (1992), no. 3, 231–241.
[43] Some spectral properties of positive linear operators, Univ. Iagel. Acta
Math. 30 (1993), 25–31.
[44] Second order evolution equations with parameter, Ann. Polon. Math. 59
(1994), no. 1, 41–52 (współautor: T. Winiarska).
[45] The existence of a solution of a semilinear first-order differential equation
in a Banach space, Univ. Iagel. Acta Math. 31 (1994), 61–68.
[46] An abstract semilinear first order differential equation in the hyperbolic
case, Ann. Polon. Math. 61 (1995), no. 1, 13–23.
[47] A multiple linear eigenvalue problem for systems in a real ordered Banach
space, Univ. Iagel. Acta Math. 32 (1995), 257–262.
Jan Bochenek (1927–2009)
123
[48] Cosine operator functions and condition (F ), Selected problems of mathematics, 50th Anniv. Cracow Univ. Technol. Anniv. Issue, vol. 6, Cracow
Univ. Technol., Kraków, 1995, 13–24.
[49] Evolution equations with parameter in the hyperbolic case, Ann. Polon.
Math. 64 (1996), no. 1, 47–60 (współautor: T. Winiarska).
[50] Existence of the fundamental solution of a second order evolution equation,
Ann. Polon. Math. 66 (1997), 15–35.
[51] Sun-reflexivity and abstract Cauchy problem, Univ. Iagel. Acta Math. 37
(1999), 227–236.
[52] Semilinear evolution equations of the parabolic type, Ann. Polon. Math. 72
(1999), no. 3, 197–206.
[53] An abstract second order Cauchy problem with non-densely defined operator. I, Demonstratio Math. 33 (2000), no. 3, 489–501.
[54] C0 -semigroups with weak singularity and its applications, Demonstratio
Math. 33 (2000), no. 4, 851–864 (współautor: T. Winiarska).
[55] Absolutely continuous functions with value in a sun-reflexive Banach space,
Univ. Iagel. Acta Math. 38 (2000), 135–140.
[56] An abstract second order Cauchy problem with non-densely defined operator. II, Demonstratio Math. 35 (2002), no. 2, 293–302.