Dr Marek Żmuda - Współczesna myśl polityczno

1. Nazwa przedmiotu: Współczesna myśl polityczno – prawna
2. Kierunek studiów: Administracja
3. Typ studiów: niestacjonarne II° (Magisterskie Studia Administracyjne)
4. Rodzaj zajęć: wykład
5. Status przedmiotu: przedmiot obligatoryjny
6. Rok studiów, semestr: II/2
7. Liczba godzin: 20
8. Prowadzący: dr Marek śmuda
9. Wymagania wstępne: -brak
10. Forma zaliczenia: egzamin
11. Cel poznawczy i dydaktyczny: ukazanie dziejów współczesnej (nowoŜytnej) myśli
politycznej we wszystkich jej przejawach. Zapoznanie studentów z historycznymi koncepcjami
dotyczącymi państwa i prawa w szerokim aspekcie. Przedstawienie poglądów, idei i teorii
państwa i prawa na konkretnym tle wydarzeń historycznych z uwzględnieniem podłoŜa społeczno
– ekonomicznego.
Wzbogacenie teoretycznej wiedzy studentów, podsumowanie wiedzy historycznej oraz
wprowadzenie do studiowania nauk o współczesnym państwie i prawie, pomoc w zrozumieniu
mechanizmów funkcjonowania władzy, sprzyjanie kompleksowemu ujmowania zjawisk
społecznych i politycznych, skłanianie do refleksji nad ustrojem, polityką i władzą, pomoc w
zrozumieniu nowych tendencji ustrojowych, które są wynikiem długotrwałych przekształceń i
wielowiekowej tradycji.
12. Metoda nauczania: wykład z zastosowaniem metody historycznej (chronologicznej),
uzupełniony metodą problemową (przekrojową)
13. Język: polski
14. Treść programowa:
1. Zagadnienia wstępne (20 min.)
- przedmiot i zakres dyscypliny
- metody badawcze
- przegląd źródeł i literatury przedmiotu
- zarys genezy i rozwoju głównych kierunków myśli politycznej czasów nowoŜytnych
2. N. Machiavelli – doktryna realizmu politycznego (30 min.)
- autor i jego dzieło
- historiozofia Machiavellego –teoria cyklicznego rozwoju państw
- dyktatura księcia okresu przejściowego, pochwala republiki – rola armii narodowej
3. Renesansowa myśl utopijna. T. Morus (20 min.)
- źródła, główne załoŜenia i historyczny rozwój utopii
- T. Morus; wizja idealnego (utopijnego) społeczeństwa, państwa i prawa
4. Polska myśl polityczna okresu renesansu. A. F. Modrzewski (30 min.)
- tło społeczne i polityczne epoki
- przegląd głównych nurtów i wiodących postaci
- A. F. Modrzewski; Ŝycie i twórczość, program reform społecznych i ustrojowych Polski na tle
myśli europejskiej
5. Szkoła prawa natury (70 min.)
- historyczne i społeczno – polityczne podstawy koncepcji praw natury; pojęcie stanu natury,
prawa natury i umowy społecznej
- H. Grocjusz: pojęcie praw natury, katalog praw naturalnych, prawno-naturalne uzasadnienie
konieczności istnienia silnej władzy monarszej
- T. Hobbes: stan natury, prawo natury, konstrukcja umowy społecznej jako elementy
uzasadniające konieczność istnienia despotycznej władzy
- J. Locke: stan natury , prawo natury, umowy społeczne i koncepcja władzy jako uzasadnienie
dla liberalnego (wolnościowego) modelu ustroju państwa; lokiańska koncepcja podziału władzy
6. Szkoła ducha praw – myśl polityczna K. Monteskiusza (30 min.)
- Ŝycie i twórczość; wolność polityczna a system rządów umiarkowanych
- koncepcja trójpodziału władzy jako gwaranta zachowania i rozwoju wolności politycznej w
wymiarze jednostkowym i społecznym
7. Doktryna polityczna J. J. Rousseau (20 min.)
- Ŝycie i twórczość
- idea suwerenności ludu
- wizja państwa najlepszego
8. Myśl polityczna rewolucji amerykańskiej (20 min.)
- tło społeczno-polityczne rewolucji
- nurty polityczne rewolucji amerykańskiej; podstawowe załoŜenia i przedstawiciele
- główne załoŜenia podstawowych aktów politycznych młodej Republiki
9. Myśl polityczna rewolucji francuskiej (20 min.)
- podłoŜe społeczno-polityczne wybuchu rewolucji we Francji
- główne załoŜenia Deklaracji praw człowieka i obywatela
- ideologia Jakobinów; babuwizm; bonapartyzm – koniec rewolucji i jej trwałe zdobycze
10. Konserwatywna krytyka ideologii rewolucyjnej (15 min.)
- przesłanki konserwatyzmu
- zasada legitymizmu – doktryna francuskich teokratów
- konserwatyzm angielski – E. Burke
11. Polityczny romantyzm i niemiecka szkoła historyczna (25 min.)
- źródła, treść doktryny i przedstawiciele politycznego romantyzmu w Niemczech
- niemiecka szkoła historyczna jako reakcja na racjonalizm Oświecenia i załoŜenia szkoły prawy
natury; czołowi przedstawiciele, pojęcie i treść ducha narodu (Volksgeist), hierarchia źródeł
prawa, znaczenie niemieckiej szkoły historycznej
12. Doktryny polityczne liberalizmu (40 min.)
- rozwój historyczny doktryny
- podstawowe elementy składowe liberalizmu; liberalizm polityczny a ekonomiczny
- przedstawiciele liberalizmu angielskiego i kontynentalnego
13. Myśl polityczna idealizmu niemieckiego (30 min.)
- ogólne załoŜenia i czołowi przedstawiciele
- G. W. Hegel: Ŝycie i twórczość, historiozofia, teoria państwa, recepcja poglądów Hegla
14. Polska myśl społeczno – polityczna pierwszej połowy XIX wieku (30 min.)
- nurty polityczne i przedstawiciele myśli „krajowej”
- myśl emigracyjna – nurty, program społeczno – polityczny, przedstawiciele
15. Socjalizm (30 min.)
- główne nurty myśli socjalistycznej: socjalizm utopijny, tzw. socjalizm naukowy, reformizm i
rewizjonizm – załoŜenia poszczególnych nurtów i czołowi przedstawiciele
16. Anarchizm i anarchosyndykalizm (15 min.)
- podstawowe załoŜenia doktryny
- główne podziały i przedstawiciele
- anarchosyndykalizm G. Sorela
17. Pozytywizm prawniczy (30 min.)
- ogólne załoŜenia pozytywizmu filozoficznego i prawniczego
- pozytywizm anglosaski i kontynentalny
- pozytywistyczna teoria państwa i prawa G. Jellinka
19. Rasizm i nacjonalizm (30 min.)
- darwinizm społeczny a rasizm – rozwój doktryny
- rasistowska doktryna A. Gabineau i H. Chamberlaina
- rasizm a nacjonalizm – nacjonalizm francuski, włoski i niemiecki
20. Ideologia R. Dmowskiego i J. Piłsudskiego (20 min.)
- narodziny i rozwój narodowej demokracji na ziemiach polskich
- naród i państwo w ideologii R. Dmowskiego
- państwo i naród w ideologii J. Piłsudskiego
21. Faszyzm i narodowy socjalizm (40 min.)
- geneza faszyzmu włoskiego, podstawowe załoŜenia ( państwo, wódz i elita, korporacjonizm, cele
wojny)
- narodowy socjalizm: źródła faszyzmu niemieckiego (nazizmu), ideologia (rasizm i
antysemityzm, zasada wodzostwa, walka o przestrzeń Ŝyciową)
22. Ideologia państwa dobrobytu (25 min.)
- historyczno-społeczne przesłanki ideologii (Niemcy, Wlk. Brytania, USA)
- główne załoŜenia i czołowi przedstawiciele (W. H. Beveridge, J. M. Keynes)
23. Doktryna państwa prawa (20 min.)
- geneza koncepcji państwa prawa
- główne załoŜenia i czołowi przedstawiciele doktryny
- doktryna socjalnego państwa prawnego
24. Powojenne doktryny społeczno-polityczne (30 min.)
- teoria konwergencji i doktryna menedŜerów
- współczesny liberalizm (neoliberalizm) i konserwatyzm
25. Myśl społeczno-polityczna kościoła katolickiego od Leona XIII do Jana Pawła II (45 min)
- przedmiot, źródła, etapy rozwojowe i działy nauczania społecznego Kościoła
- treść i znaczenie encykliki Rerum novarum Leona XII
- przegląd myśli pod kątem krytycznego rozpoznania aktualnej sytuacji w świecie (od Leona XIII
do Jana Pawła II)
15. Literatura podstawowa:
Justyński J., Historia doktryn polityczno-prawnych, Toruń 2004
Justyński J., Historia doktryn politycznych czasów nowoŜytnych, Toruń 1994
16. Literatura uzupełniająca:
Bilinski K., śmuda M., Wybór tekstów źródłowych z historii doktryn polityczno-prawnych.
Nauka społeczna Kościoła katolickiego od Leona XIII do Jana Pawła II,
Toruń 1997
Justyński J., Wybór tekstów źródłowych z historii doktryn polityczno-prawnych, Toruń 1997