D - Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Łodzi

Sygn. akt: I ACa 109/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 4 lipca 2014 r.
Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny
w składzie:
Przewodniczący:
SSA Wiesława Kuberska
Sędziowie:
SSA Anna Beniak
SSO del. Elżbieta Gawryszczak (spr.)
Protokolant:
st. sekr. sądowy Julita Postolska
po rozpoznaniu w dniu 4 lipca 2014 r. w Łodzi
na rozprawie
sprawy z powództwa M. M.
przeciwko Skarbowi Państwa – Zakładowi Karnemu Nr 2 w Ł.
o zapłatę
na skutek apelacji powoda
od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi
z dnia 27 listopada 2013r. sygn. akt I C 1301/11
1. oddala apelację;
2. nie obciąża powoda kosztami zastępstwa procesowego strony pozwanej w postępowaniu
apelacyjnym;
3. przyznaje i nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi na rzecz
adwokata T. G., prowadzącego Kancelarię Adwokacką w Ł. przy al. (...) kwotę (...) (dwa
tysiące dwieście czternaście) złotych brutto tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej
udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.
Sygn. akt I ACa 109/14
UZASADNIENIE
M. M. w pozwie z dnia 19 lipca 2011r. skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa – Zakładowi Karnemu nr 2 w Ł.
wniósł o zasądzenie kwoty 100.000 złotych tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku z naruszeniem
jego dóbr osobistych w postaci utraty zdrowia, naruszenia psychiki oraz poniżającego traktowania podczas odbywania
kary pozbawienia wolności w pozwanej jednostce penitencjarnej.
Pismem z dnia 2 lutego 2012r. powód sprecyzował żądanie pozwu i wniósł o zasądzenie na podstawie art.417 k.c. w zw.
z art. 448 k.c. kwoty 100.000 złotych tytułem zadośćuczynienia w związku z warunkami odbywania kary pozbawienia
wolności, które wywołały u niego uszczerbek na zdrowiu dla godności i czci, naruszały prawo do intymności oraz
poczucie bezpieczeństwa w zakresie ochrony zdrowia. Bezprawne działanie strony pozwanej w ocenie powoda,
polegało na umieszczeniu powoda w celi dla palących, co stanowiło naruszenie obowiązującego porządku prawnego
oraz zasad współżycia społecznego, nie zapewnieniu godnych warunków w zakresie stanu kącika sanitarnego , a także
zobligowaniu powoda do sprzątania celi, mimo jego stanu zdrowia.
W odpowiedzi na pozew Skarb Państwa – Zakład Karny Nr 2 w Ł. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów
procesu , w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
Wyrokiem z dnia 27 listopada 2013r. Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił powództwo i nie obciążył powoda kosztami
procesu. Nadto Sąd I instancji przyznał i nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi na rzecz
adwokata A. G. kwotę 4428 złotych tytułem nieopłaconej pomocy pranej udzielonej z urzędu. W uzasadnieniu wyroku
Sąd I instancji ustalił, iż powód odbywał karę pozbawienia wolności w Areszcie Śledczym w L. w okresie od dnia
28 października 2010 r. do dnia 13 kwietnia 2012r. Z uwagi na konieczność rehabilitacji lewej ręki powód został
przetransportowany w dniu 7 kwietnia 2011r. do Zakładu Karnego Nr 2 w Ł., w którym mieści się więzienny szpital.
Powód został umieszczony w celi nr 204 na Oddziale (...) , na II piętrze budynku , gdzie przebywał przez okres
około trzech miesięcy. Na terenie Szpitala Zakładu Karnego Nr 2 w Ł. obowiązywał całkowity zakaz palenia tytoniu
we wszystkich pomieszczeniach. Wskazany zakaz obejmował zarówno odbywających karę pozbawienia wolności,
jak również funkcjonariuszu służby więziennej. Osadzeni posiadali wyroby tytoniowe, gdyż mieli prawo palić na
spacerze lub widzeniu, przy czym zabronione było używanie tytoniu w sali mieszkalnej. O złamaniu zakazu każdy
osadzony zobowiązany był powiadomić administrację zakładu . Część osadzonych w celi nr 204 paliła tytoń na własną
odpowiedzialność, przy czym mieli oni świadomość, że przebywają w jednostce penitencjarnej – szpitalu , gdzie
obowiązuje zakaz palenia. Odbywający karę pozbawienia wolności, ukrywali palenie tytoniu przed funkcjonariuszami
służby więziennej .Przy takich ustaleniach stanu faktycznego Sąd I instancji wywiódł , iż w zebranym w sprawie
materiale dowodowym brak jest podstaw do uznania , że doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda w toku
odbywania przez niego kary pozbawienia wolności. Działaniom strony pozwanej nie można postawić zarzutu
bezprawności. Jak wynika z zebranego w sprawie materiału dowodowego Szpital Zakładu Karnego Nr 2 w Ł. należy do
grupy jednostek penitencjarnych, w których obowiązuje całkowity zakaz palenia w celach mieszkalnych. Okoliczność,
że niektórzy z osadzonych wbrew obowiązującym zasadom używali wyrobów tytoniowych w celach mieszkalnych
nie stanowi wystarczającej przesłanki do przyjęcia odpowiedzialności strony pozwanej za takie działania. Powód
nie wykazał , że naruszanie zakazu palenia przez niektórych osadzonych była skutkiem działania bądź zaniechani
strony pozwanej .Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie potwierdzał powszechności i nagminności tego
typu działań. Powód podczas pobytu w Zakładzie Karnym Nr 2 w Ł. nie składał żadnych skarg na piśmie dotyczących
powyższych uchybień , pomimo że obowiązkiem każdego z osadzonych było powiadomienie administracji zakładu o
naruszeniu zakazu palenia .W toku postępowania powód nie wykazał również , że podejmował próby chociażby ustnej
sygnalizacji tego problemu. W tym stanie rzeczy , w ocenie Sądu I instancji, powód mimo ciążącego na nim obowiązku
wykazania okoliczności faktycznych , z których wywodził dla siebie korzystne skutki prawne nie udowodnił w toku
postępowania , że jakiekolwiek działania bądź zaniechania ze strony Zakładu Karnego Nr 2 w Ł. doprowadziły do
naruszenia jego dóbr osobistych.
Apelację od powyższego rozstrzygnięcia w części oddalającej powództwo co do żądania zapłaty kwoty 33.000 złotych
wraz z ustawowymi odsetkami złożył powód.
Skarżący zarzucił wyrokowi :
a/ naruszenie prawa procesowego polegające na niekompletnym i dowolnym ustaleniu stanu faktycznego oraz
bezpodstawnym odmówieniu waloru prawdy części zeznań świadka T. M. (1), a prowadzące w rezultacie do
umniejszenia przez Sąd skali zjawiska łamania przez osadzonych w celach Szpitala Zakładu Karnego nr 2 w Ł., w tym
przez osadzonych w celi nr 204 wraz z powodem, obowiązującego całkowitego zakazu palenia tytoniu;
b/naruszenie prawa materialnego , tj. art. 24 §1 k.c. w zw. z ar. 448 k.c. , jak również art. 417 k.c. dodatkowo w zw. z art.
6 k.c., poprzez błędne podważenia wystąpienia przesłanki bezprawności działania pozwanego, a także bezpodstawne
uznanie, iż pozwany wywiódł należycie występowanie okoliczności usprawiedliwiających swoje działanie, a dalej
uznanie, że tolerowanie przez administrację palenia na terenie pozwanego zakładu nie powinno wiązać się z
odpowiedzialnością odszkodowawczą Skarbu Państwa.
W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty
33.000zł wraz z ustawowymi odsetkami, a to tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, ewentualnie o uchylenie
wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji wraz z orzeczeniem o kosztach
postępowania apelacyjnego. Nadto pełnomocnik skarżącego wniósł o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym. Pełnomocnik oświadczył, że koszty te nie zostały zapłacone
w całości ani w części.
W odpowiedzi na apelację pełnomocnik strony pozwanej wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa
procesowego w postępowaniu apelacyjnym.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :
Apelacja nie jest zasadna.
Wbrew zarzutom skarżącego poniesionym w apelacji Sąd I instancji dokonał prawidłowych ustaleń stanu faktycznego,
znajdujących pełne oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym, ocenionym bez przekroczenia granic
swobodnej oceny dowodów wyznaczonej dyspozycją art. 233 §1 k.p.c. i trafnie określił konsekwencje prawne z nich
wynikające. Ocenę tę Sąd Apelacyjny w pełni akceptuje, zaś ustalenia stanu faktycznego i rozważania poczynione przez
Sąd I instancji przyjmuje za własne bez konieczności ponownego ich przytoczenia.
W szczególności chybionym jest zarzut naruszenia przez Sąd I instancji przepisu art. 233 k.p.c. Ocena materiału
dowodowego, w tym zeznań świadka T. M. (2) jest swobodna, lecz na pewno nie dowolna. Sąd I instancji uzasadnił
przyczyny, dla których w części odmówił wiarygodności zeznaniom złożonym przez tego świadka .Ocena jest spójna,
nie jest sprzecza z zasadami logicznego rozumowania, czy doświadczenia życiowego. Zgodzić należy się z Sądem
I instancji, iż twierdzenia świadka T. M. (2) w tym zakresie, że palenie tytoniu w pomieszczeniach mieszkalnych
Szpitala Zakładu Karnego Nr 2 w Ł. było notoryczne zaś osadzeni nie ukrywali tego faktu przez funkcjonariuszami
służby więziennej, pozostawały w sprzeczności z pozostałym zebranym w sprawie materiałem dowodowym – w tym
z dokumentami przedstawionymi przez pozwanego , z których wynikał całkowity zakaz palenia na terenie Szpitala,
jak również z zeznaniami świadków G. B. i E. G.. Nie znalazły także potwierdzenia w zebranym w sprawie materiale
dowodowy zeznania świadka T. M. (2) w tym zakresie, iż powód zgłaszał skargi dotyczące palenia w celi mieszkalnej.
Świadek nie miał wiedzy na temat sporządzenia skarg w formie pisemnej, nie był pewien komu miała być złożona
skarga ustna, zaś pozostali świadkowie nie potwierdzili tego faktu, a nadto twierdzenia świadka T. M. (2) w tym
zakresie sprzeczne były z treścią oświadczenia powoda zawartym w uzasadnieniu pozwu. W tym stanie rzeczy zgodzić
należy się z Sądem I instancji , iż zeznania świadka T. M. (2) w tym fragmencie, w którym nie znajdują oparcia w
pozostałym wiarygodnym materiale dowodowym nie zasługują na wiarę.
Bezzasadny jest także zarzut naruszenia przez Sąd I instancji przepisów prawa materialnego tj. art. 24 §1 k.c. w zw.
z art. 448 k.c., jak również art. 417k.c.Wbrew zarzutom skarżącego, w zebranym w sprawie materiale dowodowym
brak jest podstaw do przyjęcia, iż działania pozwanego nosiły znamiona bezprawności. Jak wynika z zebranego w
sprawie materiału dowodowego Szpital Zakładu Karnego Nr 2 w Ł. należy do grupy jednostek penitencjarnych, w
których obowiązuje całkowity zakaz palenia w celach mieszkalnych. Okoliczność ta wyklucza zasadność prowadzenia
jakiejkolwiek polemiki w zakresie możliwości umieszczenia osadzonych w celach odpowiednich dla palących
bądź niepalących. Zgodzić należy się z Sądem I instancji, że fakt łamania przez niektórych osadzonych zakazu
używania wyrobów tytoniowych na terenie Szpitala nie skutkuje automatycznie odpowiedzialnością Skarbu Państwa
za tego rodzaju działania. Stanowisko zaprezentowane przez skarżącego odnośnie rzekomej zgody administracji
jednostki penitencjarne na używania wyrobów tytoniowych w celach mieszkalnych nie znajduje oparcia w zebranym
wiarygodnym materiale dowodowym. Z dokumentacji przedstawionej przez pozwanego , jak i z zeznań świadków
wynika, że łamanie zakazu dotyczącego używania wyrobów tytoniowych odbywało się na wyłączną odpowiedzialność
osadzonych. Powód nie wykazał , że było to skutkiem działania bądź zaniechani po stronie pozwanego. Rację ma
Sąd I instancji , iż powód pomimo ciążącego na nim obowiązku wykazania okoliczności faktycznych na poparcie
swoich twierdzeń, z których wywodził korzystne dla siebie skutki prawne , nie udowodnił w toku postępowania w
rozpoznawanej sprawie , że jakiekolwiek dzianie bądź zaniechanie po stronie pozwanej doprowadziło do naruszenia
jego dóbr osobistych.
Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd Apelacyjny oddalił apelację jako bezzasadną na podstawie art. 385 k.p.c.
O kosztach procesu Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. , zgodnie z którym w wypadkach szczególnie
uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążyć jej w ogóle kosztami.
Uwzględniając trudną sytuacje materialną powoda, w tym fakt, iż powód nie dysponuje stałym źródłem dochodu, ma
zadłużenie z tytułu zaległości alimentacyjnych na dwoje dzieci oraz stan zdrowia powoda Sąd Apelacyjny uznał, iż w
rozpoznawanej sprawie zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek opisany dyspozycją art. 102 k.p.c., który uzasadnia
nieobciążenie powoda kosztami zastępstwa procesowego strony pozwanej w postępowaniu apelacyjnym.
Powód korzystał w toku postępowania przed Sądem Apelacyjnym z pomocy prawnej pełnomocnika z urzędu., którego
koszty nie zostały pokryte ani w całości, ani w części. W konsekwencji Sąd Apelacyjny na podstawie §2 ust.3, §6 pkt.5 w
zw. z §13ust. 1 pkt 2 oraz §19 i 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat
za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z
urzędu ( tekst jedn.Dz.U.2013r. , poz.461 ) przyznał i nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Łodzi na
rzecz adwokata T. G. kwotę 2214 złotych tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi
z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.