Przedmowa - Ksiegarnia Beck

Przedmowa
„Konstytucja sportu” nie jest dokumentem. Jest raczej ideą, która ma uporządkować
procesy zachodzące w związku z funkcjonowaniem sportu w sferze wyznaczonej obowiązywaniem prawa Unii Europejskiej. Tak rozumiana konstytucja funkcjonalna stanowi
zbiór pewnych fundamentalnych reguł organizujących współistnienie porządku sportowego i unijnego. Jest ona odzwierciedleniem zintegrowanego porządku prawnego, stanowiącego sieć powiązań ustrojowych, materialnych i proceduralnych, które mają miejsce
na wielu poziomach: krajowym, ponadnarodowym i międzynarodowym. W obrębie tej
sieci działają, konkurują i spierają się ze sobą różni aktorzy publiczni i prywatni, a konstytucja sportu ma odzwierciedlać ich preferencje i interesy, dialog i wzajemne interakcje pomiędzy nimi, a także powstające między nimi konflikty i kryteria ich rozstrzygania
uwzględniające potrzeby wszystkich stron. Pełni ona zatem funkcję racjonalizacyjną dla
różnorodności procesów zachodzących w obrębie Unii, porządkując i wyznaczając rolę
oraz miejsce poszczególnych aktorów nie tylko z perspektywy wewnętrznej (prawa unijnego), ale także zewnętrznej (wobec równolegle obowiązujących porządków i systemów
prawnych). W końcu konstytucja sportu jest efektem kreatywności sądowej i potwierdza,
że prawo XXI w. to nie tylko teksty, ale przede wszystkim działania aktorów, wśród których szczególną rolę odgrywa Trybunał Sprawiedliwości.
Przykład sportu doskonale ilustruje słowa byłego sędziego Trybunału Sprawiedliwości
Lorda Mackenzie Stuarta, który zauważył, że „prawo unijne ma zwyczaj pojawiać się w niespodziewanych miejscach”1. Mimo, iż do momentu wejścia w życie Traktatu Lizbońskiego
nie było odniesienia do sportu w Traktatach założycielskich, prawo Unii Europejskiej (wcześniej Wspólnot Europejskich) miało zastosowanie w odniesieniu do praktyk sportowych
o wymiarze gospodarczym, o czym już w 1974 r. przesądził Trybunał Sprawiedliwości.
Jednocześnie sport należy do niezwykle wielowymiarowych zjawisk społecznych, które
wymaga podejścia holistycznego, uwzględniającego jego kulturową, gospodarczą i organizacyjno-prawną specyfikę. Ten szczególny charakter sportu wyklucza rozwiązania zerojedynkowe – sport nie może być dziedziną całkowicie wyłączoną spod oddziaływania
prawa unijnego, a z drugiej strony nie może być traktowany tak samo, jak inne sektory rynku wewnętrznego. Podstawowe pytanie badawcze brzmi zatem: w jaki sposób prawo Unii
Europejskiej jest stosowane w odniesieniu do sportu i jak w tym procesie jest uwzględniana specyfika sektora sportowego? Jako podstawową hipotezę badawczą przyjęto bowiem
założenie, iż prawo Unii Europejskiej jest stosowane w odniesieniu do sportu w sposób
uwzględniający specyfikę sektora sportowego.
Udzielenie odpowiedzi na wskazane wyżej pytanie wymagało postawienia trzech zasadniczych pytań szczegółowych. Pierwszym z nich jest pytanie o to, w czym przejawia się
1
S. Mackenzie, The European Communities, s. 1.
XI
Przedmowa
owa specyfika sportu jako wielowymiarowego i złożonego zjawiska społecznego. W tym
kontekście pojawiają się zagadnienia kulturowego znaczenia sportu, cech charakterystycznych rynku sportowego, szczególnej struktury organizacyjnej sportu, a także swoistości
prawa sportowego. Rozważania na temat specyfiki sportu w poszczególnych jego wymiarach prowadzą do wskazania tych cech sportu, które mogą uzasadniać ostrożne stosowanie prawa Unii Europejskiej w tej dziedzinie. Drugim pytaniem szczegółowym jest pytanie o zakres wpływu prawa unijnego na sport, bowiem relacja między Unią Europejską
a sportem kształtuje się w dwóch obszarach: podejmowania działań na szczeblu unijnym
w dziedzinie sportu (unijna polityka sportowa) oraz stosowania prawa unijnego (w tym
zwłaszcza prawa swobodnego przepływu i prawa konkurencji) do działalności gospodarczej związanej ze sportem. Te dwa procesy wzajemnie na siebie oddziałują, niemniej jednak z racji tematyki niniejszego opracowania nacisk zostanie położony na drugi z nich. Po
trzecie, należy odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób Trybunał Sprawiedliwości rozstrzygał poszczególne sprawy sportowe, czyli jak oceniał konkretne praktyki sportowe w świetle
swobód gospodarczych i reguł konkurencji oraz czy i w jaki sposób uwzględniał specyfikę sportu w swoich dotychczasowych wyrokach. Dlatego też przedmiotem rekonstrukcji
orzecznictwa nie mogą być wyizolowane wyroki, ale, odwołując się do koncepcji chain
novel Ronalda Dworkina, łańcuchy orzeczeń powiązanych pewnymi elementami wspólnymi, ponieważ tylko ich łączna analiza pozwoli odtworzyć tok rozumowania Trybunału.
Natomiast zbadanie praktycznych konsekwencji tych wyroków powinno ukazać, czy sędziom z Luksemburga udało się stworzyć sprawny mechanizm konfrontowania praktyk
sportowych z wymogami prawa unijnego, uwzględniający zarówno specyfikę sportu, jaki
i względy integracji europejskiej.
W tym miejscu pragnę serdecznie podziękować wszystkim osobom, które służyły
mi radą i wsparciem podczas pracy badawczej, w tym zwłaszcza mojemu Promotorowi
Profesorowi Zdzisławowi Brodeckiemu – za nieocenioną pomoc, inspirację i wzór
„dobrego życia”, moim Recenzentom, Profesorowi Leszkowi Staroście i Profesorowi
Tomaszowi Tadeuszowi Koncewiczowi – za poświęcony czas i niezwykle cenne uwagi, a także moim Najbliższym, bez których osiągnięcie tego celu nie byłoby możliwe.
Sopot, listopad 2014
XII
Beata Rischka-Słowik