Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl

Transkrypt

PHL
strona: 2
Konsultanci programu: Dariusz Ostapowicz, Joanna Petters, Jacek Rześniowiecki,
Sławomir Suchodolski, Dariusz Szymikowski
PHL
strona: 3
SPIS TREŚCI
Uwagi wstępne
......................................................................................................................................................................................
4
Cele edukacyjne
...................................................................................................................................................................................
5
Treści nauczania
..................................................................................................................................................................................
10
Ścieżki edukacyjne
............................................................................................................................................................................
Opis założonych osiągnięć ucznia
...................................................................................................................................
31
.....................................................................................................................................................
44
.......................................................................................................................................................
46
.......................................................................................................................................................................................
47
Standardy osiągnięć ucznia
Procedury osiągania celów
Kryteria oceny
28
Propozycja ramowego rozkładu materiału
Warunki realizacji programu
............................................................................................................
52
.................................................................................................................................................
62
PHL
strona: 4
UWAGI WSTĘPNE
Program nauczania historii w szkole ponadgimnazjalnej Podróże w czasie został opracowany przez zespół doświadczonych nauczycieli, doradców metodycznych oraz pracowników naukowych.
Podstawa programowa, na której opiera się program, uwzględnia dwa zakresy nauczania: pierwszy z nich będziemy dalej nazywać podstawowym (albo kanonem), drugi zaś
— rozszerzonym. Celem niniejszego programu jest połączenie treści nauczania zawartych w obu zakresach, tak aby umożliwić korzystanie z niego wszystkim nauczycielom,
niezależnie od rodzaju szkoły, w jakiej będą pracować. Ponieważ treści zawarte w kanonie mają ogólny charakter, a treści dla profilu rozszerzonego są bardziej szczegółowe, przyjęliśmy zasadę, według której rozszerzenie zazębiać się będzie z kanonem.
Jednym z elementów wyznaczających kształt programu jest założenie, że historii
należy się uczyć, opierając się na źródłach. Dlatego uznaliśmy, iż uczniowie winni
poznawać różne rodzaje źródeł i uczyć się je interpretować przy okazji omawianych tematów, tak jak są one przedstawiane w porządku chronologicznym. Łatwiej
bowiem zrozumieć historię, poznając ją tak, jak się stawała. Chronologiczny sposób
prezentacji najlepiej pozwala uchwycić złożoność procesu przyczynowo-skutkowego,
bez konieczności zbyt częstego wracania do już omówionych faktów.
Program został tak skonstruowany, by nawiązywał do wiedzy i umiejętności, zdobytych przez uczniów podczas nauki w gimnazjum, a zarazem stanowił podstawę
do dalszego kształcenia, stosownie do rozwoju i zdolności młodzieży. Aby uniknąć
powtarzania materiału faktograficznego opanowanego w gimnazjum, program — zachowując chronologiczny układ treści — oscyluje między kręgami problemowymi,
zgodnymi z założeniami Podstawy programowej. Pionowy i poziomy układ programu
pozwala na zebranie w jeden kurs treści z różnych dziedzin wiedzy (korelacja międzyprzedmiotowa) oraz umiejscowienie problematyki historycznej wzdłuż linii czasu,
co oznacza, że te same zagadnienia będą się pojawiały w kolejnych działach, tyle że
bardziej szczegółowo i na wyższym stopniu trudności.
Realizacja programu pozwoli na zwiększenie efektywności nauczania, rozwijanie umiejętności i zainteresowań historycznych uczniów oraz umożliwi rzetelne przygotowanie
ucznia do egzaminu maturalnego.
Do programu przygotowywane są podręczniki z bogatym materiałem ćwiczeniowym,
obejmujące i kanon, i rozszerzenie, oraz poradniki metodyczne.
PHL
strona: 5
CELE EDUKACYJNE
Cele edukacyjne przewidziane do realizacji zarówno w kanonie, jak i w rozszerzeniu
zapisano czcionką standardową, natomiast przeznaczone tylko dla rozszerzenia —
kursywą. Umiejętności ponadprzedmiotowe, do których realizacji zarówno w kanonie, jak i w rozszerzeniu zobowiązuje Podstawa programowa, zostały wyodrębnione
pogrubioną czcionką przy każdej kategorii taksonomicznej.
OGÓLNE CELE EDUKACYJNE
♦ Pogłębienie i rozwinięcie wiedzy oraz umiejętności historycznych zdobytych w toku
wcześniejszej edukacji celem lepszej znajomości i rozumienia przeszłości własnego
regionu i kraju oraz dziejów świata.
♦ Pogłębienie rozumienia powiązań między przeszłością, teraźniejszością a przyszłością.
♦ Budowanie tożsamości uczniów i kształtowanie ich systemu wartości.
♦ Rozwijanie postaw obywatelskich i patriotycznych, poczucia przynależności do
wspólnoty rodzinnej, lokalnej, regionalnej, etnicznej i narodowej.
♦ Przygotowanie do udziału w życiu różnych społeczności; kształtowanie postawy
zrozumienia i tolerancji wobec odmiennych kultur, obyczajów i przekonań mieszczących się w kanonie wartości cywilizacyjnych.
♦ Ugruntowanie oraz restrukturyzacja wiedzy o przeszłości.
♦ Zapoznanie się z metodologią naukowego poznawania i opisu przeszłości.
♦ Porównywanie poglądów i opinii prezentowanych przez przedstawicieli różnych nurtów historiograficznych oraz historiozoficznych.
SZCZEGÓŁOWE CELE EDUKACYJNE
Proponowane szczegółowe cele nauczania historii zostały ujęte tak, by wyróżnić
w nich:
1. Wiedzę.
2. Umiejętności.
PHL
strona: 6
6
CELE EDUKACYJNE
3. Kulturę i świadomość historyczną.
4. Wartości, postawy i przekonania.
1. Wiedza
Edukacja historyczna w szkole ponadgimnazjalnej służy poznaniu i zrozumieniu przez
uczniów:
♦ dziejów narodowych i powszechnych w zakresie wyznaczonym wymaganiami programu,
♦ wydarzeń z historii regionalnej i lokalnej, powiązanych z historią narodową i powszechną,
♦ wkładu jednostek, grup społecznych, wyznaniowych, etnicznych itd. w budowę
wspólnej, ogólnoludzkiej cywilizacji,
♦ przyczyn i skutków zjawisk, procesów i faktów historycznych,
♦ działań człowieka w przeszłości i jego relacji z otaczającym światem, społecznością
lokalną, ojczyzną, kręgiem cywilizacyjnym,
♦ najważniejszych form życia społecznego w przeszłości i sposobów funkcjonowania
społeczeństw w różnych epokach historycznych,
♦ korzeni kulturowych Polski, jej udziału w dorobku cywilizacji i kulturze światowej,
♦ pojęć odnoszących się do opisu i analizy przeszłości w zakresie określonym przez
program,
♦ funkcjonowania struktur państwowych, systemów politycznych i gospodarczych
oraz różnych instytucji prawnych i ustrojowych,
♦ procesów integracyjnych i dezintegracyjnych współczesnego świata,
♦ dziejów idei integracji europejskiej oraz ideologii kształtujących współczesną rzeczywistość,
♦ funkcji zabytków dziedzictwa kulturowego w regionie, państwie i świecie,
♦ czasu, przestrzeni, ciągłości i zmienności w historii,
♦ różnorodnych źródeł informacji historycznej (źródła pisane, ikonograficzne i inne
źródła materialne, literatura naukowa i popularnonaukowa, literatura piękna),
♦ zasad naukowego poznania i opisu przeszłości.
2. Umiejętności
Edukacja historyczna w szkole ponadgimnazjalnej powinna kształtować umiejętności:
♦ wykorzystywania różnych źródeł informacji dla głębszego poznania dziejów,
PHL
strona: 7
CELE EDUKACYJNE
7
♦ dokonywania krytycznej analizy i interpretacji źródeł,
♦ selekcji, oceny rzetelności i przydatności źródeł w pracy badawczej,
♦ odróżniania opinii od faktów,
♦ integracji i korelacji wiedzy z różnych dziedzin,
♦ formułowania własnego stanowiska i jego uzasadniania,
♦ wysuwania hipotez, stawiania i rozwiązywania problemów,
♦ lokalizowania w czasie i przestrzeni omawianych wydarzeń,
♦ rozpatrywania dziejów w ciągłości, rozwoju i wzajemnych związkach,
♦ uogólniania, wartościowania i porównywania wydarzeń historycznych oraz ich interpretacji przyczynowo-skutkowej,
♦ oceny porównywanych zjawisk, faktów i wydarzeń,
♦ porównywania odmiennych interpretacji wydarzeń,
♦ krytycznej analizy poglądów i opinii przedstawicieli różnych szkół historycznych,
dotyczących badania i rozumienia przeszłości,
♦ wyszukiwania ogólnych praw rządzących procesem dziejowym, jego istotą i celowością,
♦ oceny tempa zmian historycznych,
♦ porównywania wybranych dziedzin życia społecznego w różnych okresach historycznych,
♦ planowania, organizowania i oceniania własnej nauki oraz przyjmowania za nią
odpowiedzialności,
♦ rozwiązywania problemów w twórczy sposób,
♦ poszukiwania, porządkowania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł,
efektywnego posługiwania się komputerami i systemami informatycznymi.
3. Kultura i świadomość historyczna
Istotnym celem kształcenia historycznego jest rozwijanie kultury i świadomości historycznej poprzez:
♦ kształtowanie obiektywnego stosunku do przeszłości,
♦ zachowanie prawdy historycznej w przedstawianiu dziejów i ich interpretacji,
♦ ostrożne formułowanie ocen,
♦ obiektywne spojrzenie na proces historyczny,
PHL
strona: 8
8
CELE EDUKACYJNE
♦ zachowanie priorytetu wiedzy naukowej nad innymi formami myślenia historycznego,
♦ krytyczny stosunek do mitów historycznych,
♦ racjonalny pogląd na dzieje narodowe i prawidłową ocenę naszych osiągnięć na
forum Europy i świata oraz wkładu Polski i Polaków do cywilizacji europejskiej
i światowej,
♦ rzetelny osąd charakteru narodowego Polaków z uwzględnieniem jego zalet i wad,
♦ obiektywną ocenę roli Kościoła i innych wyznań w dziejach naszej ojczyzny,
♦ utrwalanie przekonania, że los Polski zależał nie tylko od czynników zewnętrznych, ale także od postaw samych Polaków w dziedzinie gospodarczej, kulturalnej,
społecznej, militarnej oraz od umiejętności właściwego organizowania życia zbiorowego,
♦ skuteczne porozumiewanie się w różnych sytuacjach, prezentację własnego
punktu widzenia i uwzględnianie poglądów innych ludzi, poprawne posługiwanie się językiem ojczystym, przygotowanie do publicznych wystąpień,
♦ przyswajanie sobie metod i technik negocjacyjnego rozwiązywania konfliktów
i problemów społecznych.
4. Wartości, postawy i przekonania
Celem nauk humanistycznych, a w szczególności historii, jest kształtowanie postaw,
wartości i przekonań, takich jak:
♦ szacunek dla istoty ludzkiej jako najwyższej wartości,
♦ poszanowanie życia, godności ludzkiej, wolności, odpowiedzialności i prawdy,
♦ respektowanie powszechnie przyjętych norm współżycia społecznego, praw mniejszości narodowych, politycznych, religijnych,
♦ ciekawość świata, otwartość i tolerancja dla innych kultur i religii oraz odmiennych
postaw i systemów wartości,
♦ przeciwdziałanie kreowaniu mitów i stereotypów,
♦ poszanowanie wartości demokratycznych i humanistycznych (prawa, instytucji publicznych, życia i godności ludzkiej),
♦ gotowość przeciwstawienia się patologiom życia publicznego, takim jak: fanatyzm,
rasizm, totalitaryzm, antysemityzm itp.,
♦ sprzeciw wobec przemocy w jakiejkolwiek formie,
♦ szacunek dla zasad demokratycznego państwa prawa,
PHL
strona: 9
CELE EDUKACYJNE
9
♦ patriotyzm i poszanowanie tradycji historycznych oraz symboli narodowych,
♦ otwartość na procesy integracyjne współczesnego świata,
♦ wrażliwość na krzywdę społeczną oraz sprzeciw wobec przejawów patologii społecznej,
♦ szacunek dla dorobku cywilizacyjnego ludzkości,
♦ poszanowanie dóbr kultury,
♦ aktywne uczestnictwo w kulturze,
♦ wzbogacanie własnego świata duchowego oraz wrażliwości moralnej i estetycznej,
♦ szacunek dla dobrze zorganizowanej i wykonywanej pracy,
♦ odpowiedzialne pełnienie ról społecznych,
♦ rozwijanie postawy badawczej, której celem jest osiągnięcie dobra, piękna i prawdy,
♦ umiejętność pogodzenia indywidualnych interesów z dobrem społecznym,
♦ wierność zasadom moralnym i etycznym,
♦ krytycyzm wobec różnych interpretacji historii, poszanowanie faktów, rzetelne formułowanie ocen i opinii,
♦ efektywne współdziałanie w zespole, budowanie więzi międzyludzkich, podejmowanie indywidualnych i grupowych decyzji, skuteczne działanie na gruncie
zachowania obowiązujących norm,
♦ odnoszenie do praktyki zdobytej wiedzy oraz tworzenie potrzebnych doświadczeń i nawyków,
♦ rozwijanie sprawności umysłowej oraz osobistych zainteresowań.
PHL
strona: 10
TREŚCI NAUCZANIA
Kryteria doboru treści w programie zostały ujęte tak, by miały charakter ciągły
i kumulacyjny. Zgodnie z tym:
♦ treści służą rozwojowi zdolności poznawczych oraz kształtowaniu umiejętności
i postaw,
♦ wiedza wybrana do programu ma stać się podstawą emocjonalnych przeżyć ucznia,
♦ treści są rzetelne i autentyczne, zgodne z obecną wiedzą naukową,
♦ dobór treści ma przygotować ucznia do korzystania z wiedzy w pracy i życiu dorosłym, pomóc zyskać tożsamość, nadać znaczenie własnemu życiu oraz korzystnie
wpłynąć na rozwój osobowości.
Układ treści jest tak różnorodny, że może być dowolnie wykorzystywany przez nauczycieli, którzy przy realizacji programu będą brać pod uwagę dojrzałość swoich
uczniów, ich wiedzę i zainteresowania oraz uwzględniać normy społeczne, przyjęte
w danym środowisku.
Przedstawione treści nauczania w zakresie podstawowym i w rozszerzonym wzajemnie
się uzupełniają. Te przewidziane do realizacji zarówno w kanonie, jak i w rozszerzeniu zostały zapisane czcionką standardową, natomiast treści przeznaczone tylko dla
rozszerzenia — kursywą.
PHL
strona: 11
Klasa I
11
KLASA I
Temat
Treści
WPROWADZENIE DO HISTORII CYWILIZACJI
Wprowadzenie do
historii cywilizacji
Definicje pojęć: cywilizacja i kultura.
Podstawowe problemy pracy historyka
Klasyfikacja i interpretacja źródeł historycznych.
Narodziny cywilizacji
Rewolucja neolityczna i początki społeczeństw państwowych.
Podział na epoki historyczne.
Obiektywizm w badaniach historycznych.
Ślady przeszłości w moim regionie.
Wpływ warunków naturalnych na powstanie i kształt pierwszych cywilizacji.
Podstawy ustrojowe i społeczne starożytnych państw Bliskiego, Środkowego i Dalekiego Wschodu.
Znaczenie wędrówek ludów koczowniczych — podbój
i asymilacja.
Dorobek pierwszych cywilizacji
Wpływ powstania państwa na rozwój cywilizacji: pismo,
gospodarka wymienna, rozwój kultury duchowej, religia,
kalendarz, organizacja przestrzeni, narodziny starożytnej
nauki.
Porównanie dorobku najstarszych cywilizacji.
FUNDAMENTY CYWILIZACJI ŚRÓDZIEMNOMORSKIEJ
Rola Morza Śródziemnego w kształtowaniu się cywilizacji europejskiej
Geograficzna i etniczna specyfika obszaru śródziemnomorskiego.
Basen Morza Śródziemnego jako obszar przenikania się
kultur.
Mechanizmy dziedziczenia: migracje, handel, religia, wojna.
Wpływ morza na kształtowanie się nowego modelu społeczeństwa, innego niż w rolniczych państwach starożytnego Wschodu.
PHL
strona: 12
12
Dzieje starożytnej
Grecji
TREŚCI KSZTAŁCENIA
Przedstawienie dziejów starożytnej Grecji oraz charakterystyka ich poszczególnych okresów (od Grecji homeryckiej
do hellenizmu).
Ewolucja ustroju państw greckich.
Różne modele ustrojowe greckich polis.
Demokracja — rządy
ludu czy demagogów?
(temat dyskusyjny)
Zalety i wady ustroju demokratycznego na przykładzie
starożytnych Aten w czasach Peryklesa.
Wkład starożytnej
Grecji w cywilizację
europejską
Dorobek cywilizacyjny starożytnej Grecji (religia, filozofia,
nauka, sztuka, organizacja polityczna).
Wpływ cywilizacji Wschodu oraz modelu polis na rozwój
kultury greckiej.
Wewnętrzne zróżnicowanie starożytnego świata greckiego.
Ekspansja kultury greckiej na wschód — charakterystyka
hellenizmu.
Starożytny Rzym —
pierwsze imperium
śródziemnomorskie
Geneza i przebieg ekspansji Rzymu.
Cywilizacyjne zapożyczenia od innych ludów śródziemnomorskich (Etrusków, Greków, Fenicjan).
Przemiany ustroju (monarchia — republika — pryncypat
— dominat).
Przyczyny upadku Imperium Rzymskiego.
Wkład starożytnego
Rzymu w cywilizację europejską
Imperium Rzymskie jako pierwsza próba zjednoczenia
Europy (Pax Romana).
Narzędzia romanizacji: urbanizacja, system komunikacyjny, obywatelstwo.
Geneza podziału na łacińską i grecką strefę wpływów.
Chrystianizacja
Imperium
Religie starożytnego Rzymu.
Judaistyczne korzenie chrześcijaństwa i jego narodziny.
Ekspansja chrześcijaństwa — prześladowania i triumf
chrystianizacji.
Chrześcijaństwo wobec dorobku kultury antycznej.
PHL
strona: 13
Klasa I
13
CYWILIZACJE ŚREDNIOWIECZNEGO ŚWIATA
Początki Europy
łacińskiej
Proces tworzenia się nowych państw germańskich na obszarze dawnego cesarstwa.
Chrześcijaństwo jako wspólny fundament cywilizacyjny
nowych państw europejskich — geneza średniowiecznego
uniwersalizmu.
Cesarstwo
Karolingów
Wzorzec państwa patrymonialnego.
Europa cesarska
czy papieska?
(temat dyskusyjny)
Stosunki państwo – Kościół przed reformą gregoriańską.
Konfrontacja racji obu stron.
Europa katedr
i uniwersytetów
Fundamenty cywilizacji średniowiecznej (chrześcijaństwo,
dziedzictwo antyku, kultury „barbarzyńskie”).
Odnowienie idei imperium uniwersalnego.
Rozwój średniowiecznego szkolnictwa.
Spór o rolę rozumu — scholastycy i ich krytycy.
Kulturotwórcza funkcja średniowiecznej architektury.
Świecki nurt średniowiecznej kultury.
Dorobek intelektualny średniowiecza.
Cywilizacja bizantyjska i jej wpływy
Zarys dziejów oraz kulturowa specyfika cesarstwa bizantyjskiego.
Przyczyny rozłamu między chrześcijaństwem łacińskim
a greckim.
Cywilizacyjna rola Bizancjum.
Bizantyjska strefa wpływów w Europie; spadkobiercy kultury cesarstwa i idei imperialnej.
Cywilizacja islamu
Okoliczności powstania i ekspansji islamu.
Islam jako model cywilizacji — porównanie z cywilizacją
europejską.
Dorobek cywilizacyjny średniowiecznego islamu.
Świat islamu wobec Europy — wzajemne kontakty w średniowieczu.
PHL
strona: 14
14
Cywilizacje Dalekiego Wschodu
Zarys dorobku cywilizacyjnego średniowiecznych państw
Dalekiego Wschodu na przykładzie Chin, Japonii, Indii
i Mongolii.
ŚREDNIOWIECZNE KORZENIE EUROPY
Ewolucja średniowiecznych społeczeństw europejskich
Geneza i rozwój systemu senioralnego w Europie Zachodniej.
Różne formy feudalizmu (Francja, Anglia, Niemcy).
Przełom gospodarczy X–XIII w. i jego skutki społeczne.
Własność ziemska i poddaństwo podstawą funkcjonowania państwa.
Rozwój osadnictwa, rzemiosło i handel.
Miasto i wieś w średniowieczu.
Powstanie i rozwój społeczeństw stanowych.
„Młodsza Europa”
— specyfika rozwoju społecznego
krajów Europy
Środkowej
Historia i kultura krajów Europy Środkowej przed przyjęciem chrześcijaństwa.
Geneza narodów
europejskich
Proces kształtowania się średniowiecznego poczucia tożsamości narodowej (tożsamość plemienna i regionalna,
lojalność dynastyczna i wasalna, identyfikacja językowa).
Swoistość historii społeczno-gospodarczej regionu środkowoeuropejskiego w porównaniu z Europą Zachodnią.
Powstanie monarchii narodowych — kształtowanie się terytorium państw narodowych; funkcjonowanie władzy.
Model funkcjonowania średniowiecznych monarchii stanowych.
Konflikty polityczne i społeczne wpływające na krystalizowanie się podziałów narodowych.
Średniowieczni
Europejczycy
Panorama życia codziennego ludzi średniowiecza z różnych
grup społecznych — warunki życia i pracy oraz rozrywki.
Charakterystyka umysłowości ludzi średniowiecza — rozumienie świata, stosunek do życia i śmierci, horyzonty
geograficzne.
PHL
strona: 15
Klasa I
15
Życie religijne człowieka średniowiecza — herezje, krucjaty, kult świętych, kult relikwii, stosunek do Żydów
(antysemityzm), zagrożenia egzystencjalne a religijność
(„czarna śmierć”).
Średniowieczna
(nie)tolerancja?
(temat dyskusyjny)
Spór o średniowieczną nietolerancję — przykłady stosunku do mniejszości w społeczeństwach średniowiecznych.
POLSKA W „MŁODSZEJ EUROPIE”
Powstanie państwa
Polan
Zasięg terytorialny i skład etniczny państwa Piastów.
Bezpośrednie uwarunkowania powstania państwa Piastów.
Rola władców piastowskich w tworzeniu i utrzymaniu
państwa Polan.
Czy Mieszko I musiał przyjąć chrzest?
(temat dyskusyjny)
Konfrontacja różnych interpretacji chrztu Mieszka I w świetle znanych faktów historycznych.
Miejsce Polski w cywilizacji Europy
łacińskiej
Proces chrystianizacji Polski i jego cywilizacyjne konsekwencje.
Kulturotwórcza rola Kościoła w średniowiecznej Polsce —
oświata, literatura, sztuka; wkład Polaków do kultury europejskiej.
Sztuka romańska i gotycka w Polsce.
Historyczne badania środowiskowe — zabytki architektury w regionie.
Polska dzielnicowa
Tendencje odśrodkowe w Polsce piastowskiej — separatyzmy plemienne i regionalne.
Bilans okresu rozbicia dzielnicowego w porównaniu z analogicznymi przykładami państw sąsiednich (Niemcy, Ruś).
Polska zjednoczona
Geneza i rozwój tendencji zjednoczeniowych w okresie
rozbicia dzielnicowego na tle ewolucji społeczeństwa średniowiecznej Polski XII–XIII w.
Czynniki utrudniające zjednoczenie.
PHL
strona: 16
16
Przezwyciężanie różnic dzielnicowych za czasów monarchii stanowej Kazimierza Wielkiego.
Stosunki polsko-niemieckie w średniowieczu
Stosunki Polski z cesarstwem, możnowładcami saskimi
oraz zakonem krzyżackim.
Znaczenie kolonizacji niemieckiej.
Cywilizacyjna rola Niemców w średniowiecznej Polsce.
Cywilizacyjne korzenie regionu, w którym mieszkamy.
Polityka Konrada
Mazowieckiego —
polska racja stanu
czy prywatny
interes?
(temat dyskusyjny)
Konfrontacja racji w sporze o ocenę decyzji Konrada Mazowieckiego dotyczącej sprowadzenia Krzyżaków.
Jagiellonowie na
tronie
Międzynarodowe następstwa związku Polski z Litwą —
kwestia krzyżacka i moskiewska.
Wewnętrzne skutki unii: społeczeństwo wielokulturowe,
chrystianizacja Litwy, polonizacja litewskich elit, wzrost
znaczenia możnowładztwa.
Polska regionalnym mocarstwem — polityka dynastyczna
Jagiellonów i jej konsekwencje dla Polski (sprawa węgierska i turecka).
NARODZINY NOWOŻYTNEJ EUROPY
Humanistyczne
odrodzenie
Narodziny i rozwój prądów humanistycznych.
Odkrycia
geograficzne
Geneza, uczestnicy, kierunki i przebieg wypraw odkrywczych.
Wpływ humanizmu na sztukę, życie intelektualne i koncepcje polityczne Europy.
Powstanie globalnych stref wpływów — rywalizacja potęg
kolonialnych na morzach.
Cywilizacyjne następstwa kolonizacji — ekspansja Europy.
Dualizm w rozwoju
cywilizacyjnym Europy
Społeczne, cywilizacyjne i ekonomiczne skutki wielkich
odkryć — Europa Zachodnia i Środkowa.
PHL
strona: 17
Klasa I
17
Polityczne konsekwencje przemian społecznych doby
wielkich odkryć.
Uwarunkowania
potęgi Rzeczypospolitej Obojga
Narodów
Ekonomiczne podstawy dominacji stanu szlacheckiego.
Umacnianie się roli szlachty w życiu politycznym.
Polski parlamentaryzm w teorii i praktyce.
Związki dziejów lokalnych z wydarzeniami epoki w praktyce badawczej (konfrontacja dostępnych źródeł z ogólnie
przyjętą opinią historyczną).
Silne państwo czy
„złota wolność”?
(temat dyskusyjny)
Demokracja szlachecka w porównaniu z zachodnimi monarchiami absolutnymi — spór o ocenę wartości.
Reformacja
i kontrreformacja
Teologiczne, społeczne i polityczne podłoże prądów reformacyjnych.
Różne skutki reformacji (na przykładzie Francji, Anglii,
Prus, Polski, Holandii, Szwecji).
Geneza i rozwój kontrreformacji — ofensywa polityczna,
kulturalna i edukacyjna.
Polityczne i kulturowe następstwa religijnego podziału
Europy.
PHL
strona: 18
18
KLASA II
Temat
Treści
POLSKA SARMACKA
Sytuacja międzynarodowa Rzeczypospolitej w XVII w.
Polska w czasach wojen religijnych w Europie; konsekwencje polityki dynastycznej Wazów.
Przyczyny, przebieg i skutki wojen rosyjskich, tureckich,
szwedzkich i kozackich.
Postawy Polaków wobec zagrożeń integralności i suwerenności państwa.
Mój region w dobie wielkich wojen XVII w.
Kultura sarmacka
Kontrreformacja w Polsce.
Ideologia sarmacka — orientalizm i okcydentalizm polskiej kultury barokowej.
Rozkwit i degeneracja kultury sarmackiej.
Kryzys demokracji
szlacheckiej
Przyczyny i przejawy rozkładu demokracji szlacheckiej,
rola magnaterii.
Reformatorzy i obrońcy „złotej wolności”.
Od monarchii
parlamentarnej do
monarchii konstytucyjnej
Kryzys ustrojowy czasów saskich.
Uwarunkowania gospodarcze i społeczne.
Charakterystyka prądów oświeceniowych w XVIII-wiecznej
Polsce.
Reformy czasów stanisławowskich.
Postawy jednostek oraz grup społecznych wobec potrzeb
epoki.
Kontrowersje wokół oceny postaci i historycznej roli Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Upadek autorytetu
międzynarodowego
Rzeczypospolitej
w XVIII w.
Zmiana położenia międzynarodowego Rzeczypospolitej;
Polska w planach politycznych mocarstw ościennych —
Prus i Rosji.
PHL
strona: 19
Klasa II
19
Teoria własnej winy
czy obcej przemocy
— spór o przyczyny
upadku Rzeczypospolitej szlacheckiej
(temat dyskusyjny)
Konfrontacja stanowisk w wielkim sporze polskich szkół
historycznych.
OŚWIECENIE — REWOLUCJA — RESTAURACJA
Oświecenie
Charakterystyka prądów oświeceniowych w kulturze europejskiej.
Najważniejsze osiągnięcia myśli oświeceniowej.
Kulturowe i polityczne projekcje oświecenia: laicyzacja
kultury, absolutyzm oświecony, umowa społeczna, prawa
człowieka.
Czas rewolucji
Wybuch, przebieg i skutki rewolucji francuskiej.
Rewolucje niepodległościowe w Ameryce i Polsce.
Europa wobec rewolucji.
Nowe formy ustrojowe państw
w XVIII w. — analiza
porównawcza
(temat dyskusyjny)
Porównanie Konstytucji 3 maja z konstytucjami francuskimi i amerykańską.
Epoka napoleońska
Geneza, zasięg i następstwa wojen napoleońskich.
Ekspansja haseł rewolucyjnych w Europie.
Spór o ocenę postaci Napoleona Bonaparte.
Porządek wiedeński
Kongres wiedeński i jego znaczenie dla Europy (restauracja, legitymizm, równowaga).
Bilans czasów rewolucji.
EUROPA KAPITALISTYCZNA
Rewolucja
przemysłowa
Początki i rozwój rewolucji przemysłowej — najważniejsze wynalazki.
PHL
strona: 20
20
Ekonomiczne skutki rewolucji przemysłowej — nowa mapa
gospodarcza Europy.
Kolonializm w XIX w.
Charakterystyka XIX-wiecznego kolonializmu — nowy podział wpływów.
Ekonomiczne i cywilizacyjne konsekwencje kolonizacji.
Zaczątek przyszłych konfliktów na skalę światową.
Narodziny społeczeństwa masowego
Społeczne następstwa rewolucji przemysłowej: migracje,
powstanie aglomeracji przemysłowych, narodziny społeczeństwa masowego.
Różne koncepcje demokratyzacji — liberałowie i demokraci, Wiosna Ludów, reformy wyborcze.
Nowe idee — nacjonalizm, socjalizm,
komunizm
Geneza oraz rozwój koncepcji socjalistycznych i komunistycznych.
Romantyzm i odrodzenie narodowe.
Zjednoczenie Włoch i Niemiec. Narodziny nowoczesnego
nacjonalizmu.
Parlamentaryzm XIX w.
Dwie drogi odrodzenia narodowego w XIX w. na
przykładzie Włoch
i Niemiec — analiza
porównawcza
(temat dyskusyjny)
Konfrontacja racji w ocenie procesów jednoczeniowych
państw europejskich w XIX w.
Geneza I wojny
światowej
Układ sił politycznych i problemy narodowe w Europie
na przełomie XIX i XX w. (stosunki francusko-niemieckie,
pozycja Rosji i Austro-Węgier, problem bałkański, kształtowanie się dwóch bloków politycznych).
POLSKA POD ZABORAMI
Kwestia polska
w epoce napoleońskiej i na kongresie
wiedeńskim
Polacy na frontach wojen napoleońskich; Księstwo Warszawskie.
Sprawa polska na kongresie wiedeńskim — uwarunkowania międzynarodowe.
PHL
strona: 21
Klasa II
Życie Polaków
w trzech zaborach
21
Sytuacja Polaków w poszczególnych zaborach i jej wpływ
na możliwości rozwoju cywilizacyjnego.
Ewolucja warunków politycznych na tle przemian w trzech
cesarstwach w XIX w.
Polska tradycja
powstańcza
Szlachecki rodowód tradycji powstańczej: od konfederacji
barskiej do powstania styczniowego.
Przyczyny, przebieg i konsekwencje najważniejszych zrywów powstańczych.
Główne dylematy powstańców (kwestia chłopska, kontekst międzynarodowy).
Tradycje powstańcze w lokalnej świadomości społecznej.
Koncepcje lojalistyczne i pozytywistyczne
Charakterystyka postaw lojalistycznych w poszczególnych
zaborach.
Gloria victis czy
liberum conspiro?
Bilans polskich ruchów powstańczych
(temat dyskusyjny)
Konfrontacja ocen w sporze o sens polskich ruchów
powstańczych.
Fenomen kultury
polskiej doby
rozbiorowej
Rola kultury w walce z wynarodawianiem.
Koncepcja pracy organicznej i jej przykłady.
Fenomen polskiej kultury doby rozbiorowej na tle kultury
europejskiej XIX w.
Różne koncepcje zaangażowania — romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska.
Narodziny nowoczesnych ruchów
politycznych
Geneza i rozwój nowoczesnych ruchów politycznych na
ziemiach polskich (nacjonalizm, socjalizm, ruch ludowy).
Rewolucja 1905 r. i jej znaczenie dla formowania się masowego ruchu niepodległościowego.
Piłsudski i Dmowski — spór o orientację polskiego ruchu
niepodległościowego.
PHL
strona: 22
22
PO WOJNIE NARODÓW
I wojna światowa
i jej konsekwencje
dla świata
Przypomnienie genezy, przebiegu i konsekwencji I wojny
światowej.
Zmiana układu sił w Europie (rozpad Austro-Węgier, osłabienie Niemiec, powstanie nowych państw w Europie) i na
świecie (wzrost znaczenia USA, Liga Narodów).
„Dyktat wersalski” — problem niemiecki w polityce ententy.
Kryzys europejskiego
parlamentaryzmu
Ekonomiczne i polityczne uwarunkowania oraz różne
formy kryzysu demokracji parlamentarnej w międzywojennej Europie (Litwa, Portugalia, Węgry, Królestwo SHS,
Hiszpania, Grecja).
Rosja sowiecka —
pierwsze imperium
totalitarne
Powstanie Rosji sowieckiej i jego konsekwencje dla Europy.
Polityka wewnętrzna komunistów radzieckich („czerwony
terror”, kolektywizacja, industrializacja, „wielka czystka”,
stachanowszczyzna, łagry).
Koncepcja rewolucji światowej — próby przejęcia władzy
przez komunistów w państwach europejskich (Niemcy,
Węgry, Hiszpania).
Zachodnie środowiska intelektualne wobec Rosji sowieckiej.
Totalitaryzm faszystowski i nazistowski
Geneza i rozwój ideologii faszystowskich.
Różne modele faszyzmu (włoski faszyzm, niemiecki narodowy socjalizm, węgierscy strzałokrzyżowcy, hiszpańska
Falanga, rumuńscy legioniści).
Powstanie faszystowskich Włoch i hitlerowskich Niemiec.
Wpływy faszyzmu w kulturze europejskiej doby międzywojennej.
Hiszpania w latach
1936–1939: wojna
o wolność czy
starcie dwóch totalitaryzmów?
(temat dyskusyjny)
Konfrontacja opinii w sporze o ocenę wojny hiszpańskiej.
PHL
strona: 23
Klasa II
Geneza wybuchu
II wojny światowej
23
Europa wobec niemieckiego rewizjonizmu (od Locarno do
Monachium, appeasement).
Świat w przededniu II wojny światowej — bilans europejskiego międzywojnia.
20 LAT II RZECZYPOSPOLITEJ
Kwestia polska
w czasie I wojny
światowej
Polacy wobec wybuchu I wojny światowej — przedstawienie najważniejszych koncepcji politycznych i militarnych.
Polska w polityce zaborców.
Sprawa polska na konferencji wersalskiej — sukcesy i porażki polskiej dyplomacji.
Podstawy niepodległości II Rzeczypospolitej
Walka o granice państwa i stosunki z sąsiadami.
Problem mniejszości narodowych w II Rzeczypospolitej.
Polityka międzynarodowa Polski międzywojennej.
Mój region w dobie walki o granice — różne postawy
Polaków.
Dzieje polityczne
II Rzeczypospolitej
Ewolucja rozwiązań ustrojowych (konstytucje).
Kryzys parlamentaryzmu polskiego.
Autorytaryzm — przewrót majowy i rządy sanacyjne.
Tendencje totalitarne — polscy faszyści i komuniści.
Józef Piłsudski:
mąż stanu czy despotyczny romantyk?
(temat dyskusyjny)
Konfrontacja stanowisk w sporze o ocenę postaci Józefa
Piłsudskiego.
Bilans II Rzeczypospolitej
Zarys kulturalnego i gospodarczego dorobku II Rzeczypospolitej.
Miejsce legendy II Rzeczypospolitej w tradycji narodowej.
Kontrowersje wokół oceny II Rzeczypospolitej.
Sukcesy i niepowodzenia okresu międzywojennego w moim
regionie.
PHL
strona: 24
24
KLASA III
Temat
Treści
II WOJNA ŚWIATOWA I JEJ SKUTKI DLA ŚWIATA
II wojna światowa
Przypomnienie stron konfliktu i celów uczestników wojny.
Najważniejsze fazy konfliktu i fronty II wojny światowej.
Rola technologii i przemysłu w rozstrzygnięciach wojennych.
Europa pod okupacją hitlerowską
Przedstawienie różnic w polityce władz hitlerowskich na
obszarach okupowanych.
Różne postawy wobec okupacji hitlerowskiej.
Problem „mimowolnych sojuszników” Niemiec (Bałtowie,
Ukraińcy).
Holocaust
Geneza hitlerowskiej koncepcji „ostatecznego rozwiązania” kwestii żydowskiej.
Organizacja i przebieg eksterminacji Żydów.
Różne postawy wobec holocaustu — reakcje ludności, ruchu oporu, intelektualistów, organizacji międzynarodowych, światowej dyplomacji.
Martyrologia ludności żydowskiej w moim regionie.
Czy można było uratować więcej Żydów?
(temat dyskusyjny)
Konfrontacja racji w sporze o ocenę zachowania się państw,
narodów i jednostek wobec holocaustu.
Geneza powojennego ładu
Zachód wobec radzieckiej polityki faktów dokonanych.
Teheran — Jałta — Poczdam. Nowy podział stref wpływów i zaczątki przyszłych konfliktów.
ZDRADZONY SOJUSZNIK
Polskie Państwo
Podziemne
Wrzesień 1939 — czwarty rozbiór Polski.
Polityka okupantów wobec Polaków.
Okupacja w mojej miejscowości.
PHL
strona: 25
Klasa III
25
Wojenne losy mojej rodziny.
Różne formy działalności konspiracyjnej.
Armia Krajowa — największa podziemna armia Europy.
Powstanie warszawskie.
Kwestia polska
na arenie międzynarodowej
Polacy na frontach II wojny światowej.
Różne koncepcje polityczne środowisk emigracyjnych
w sprawie przyszłego kształtu wyzwolonej Polski.
Polska w polityce aliantów — Teheran, Jałta.
Rozbicie Polskiego
Państwa Podziemnego i geneza Polski Ludowej
Rozbicie Polskiego Państwa Podziemnego — akcja „Burza”,
represje sowieckie, „proces szesnastu”.
Od PKWN do PZPR — polityczne metody i społeczne zaplecze nowej władzy.
Polska w nowych granicach (wysiedlenie Niemców, osadnictwo na Ziemiach Odzyskanych, przesiedlenia Ukraińców i Łemków).
Współpracować
czy walczyć? Spór
o ocenę różnych
postaw wobec nowej władzy
(temat dyskusyjny)
Przykłady postaw współpracy oraz biernego i czynnego
oporu. Konfrontacja racji stron w sporze.
ZIMNA WOJNA I UPADEK KOMUNIZMU
Zimna wojna
Geneza zimnej wojny (doktryna Trumana, konflikt koreański, kwestia kubańska, wojna w Wietnamie).
Kształtowanie się konkurencyjnych bloków militarnych
(Pakt Północnoatlantycki, Układ Warszawski).
Wyścig zbrojeń i układy rozbrojeniowe (KBWE).
Trzeci Świat
Przyczyny ruchów narodowowyzwoleńczych. Reakcja mocarstw kolonialnych.
Kolejne etapy i różne modele dekolonizacji — walka zbrojna
i układy polityczne.
Cywilizacyjne konsekwencje dekolonizacji.
PHL
strona: 26
26
Czy warto walczyć
o Wietnam?
(temat dyskusyjny)
Konfrontacja stanowisk w sporze o ocenę konfliktu
wietnamskiego.
Za żelazną kurtyną
Różne modele komunizmu (NRD, Albania, Jugosławia,
Polska).
Kryzysy demokracji ludowej (Berlin 1953, Poznań 1956,
Budapeszt 1956, Praga 1968).
„Jesień ludów”
i Europa po komunizmie
Ekonomiczne i polityczne przyczyny rozpadu bloku komunistycznego.
Pierestrojka i głasnost — próba kontrolowanej odwilży.
„Jesień ludów” — różne modele odchodzenia od komunizmu (Polska, Czechy, Rumunia).
Nowy układ sił w Europie Środkowo-Wschodniej (zjednoczenie Niemiec, rozpad ZSRR, wojna na Bałkanach).
Ku zjednoczonej
Europie
Plan Marshalla i OEEC.
Integracja ekonomiczna i polityczna Europy Zachodniej
(Rada Europy, Europejska Komisja Praw Człowieka, Europejski Trybunał Praw Człowieka, EWWiS, EWG, EFTA).
Powstanie i struktury Unii Europejskiej (Rada Europejska,
Schengen, Maastricht).
Europa ojczyzn czy Europa regionów?
OD PRL-u DO III RZECZYPOSPOLITEJ
„Państwo robotników i chłopów”
Oficjalna ideologia nowej władzy oraz rozwiązania ustrojowe.
Polityka społeczna państwa — migracje, industrializacja,
wymiana elit, awans cywilizacyjny wsi.
„Przyczółki oporu” wobec indoktrynacji totalitarnej — Kościół, chłopi.
Ewolucja polityczna
Polski Ludowej
Etapy władzy komunistycznej: stalinizm, odwilż październikowa, „mała stabilizacja”, marzec 1968, grudzień 1970,
Gierek, czerwiec 1976.
PHL
strona: 27
Klasa III
Opozycja demokratyczna
27
Różne korzenie opozycji demokratycznej (środowiska niepodległościowe, przykościelne i dysydenckie).
Intelektualne i duchowe zaplecze opozycji („Tygodnik
Powszechny”, „Kultura”, „Po prostu”, Klub Krzywego Koła,
duszpasterstwa akademickie, Antoni Słonimski, Zbigniew
Herbert).
Rola marca 1968, grudnia 1970, czerwca 1976 oraz wyboru Karola Wojtyły na papieża w krystalizowaniu się
działań opozycji demokratycznej (PPN, KOR, ROPCiO,
RMP).
17 miesięcy
„Solidarności”
Społeczna i polityczna geneza powstania „Solidarności”.
Charakterystyka programu „Solidarności”.
Władze PRL wobec „Solidarności”.
Stan wojenny: mniejsze zło czy nowa
targowica?
(temat dyskusyjny)
Konfrontacja racji w sporze o ocenę decyzji o wprowadzeniu stanu wojennego.
Ostatnia dekada
Polski Ludowej
Stan wojenny — przedstawienie różnych postaw wobec
polityki WRON.
Próby kontrolowanej demokratyzacji.
Geneza obrad i postanowienia „okrągłego stołu”.
Czerwiec 1989 — powstanie sejmu kontraktowego i rządu
Tadeusza Mazowieckiego.
Rola Jana Pawła II, Ronalda Reagana i Lecha Wałęsy w obaleniu komunizmu.
Powojenne zakręty historii w mojej rodzinie, miejscowości, regionie.
III Rzeczpospolita
Reformy Balcerowicza — nowa sytuacja społeczna.
Budowa społeczeństwa obywatelskiego.
Orientacja zachodnia: Polska w NATO i na drodze do Unii
Europejskiej.
PHL
strona: 28
ŚCIEŻKI EDUKACYJNE
Dla pogłębienia wiedzy i umiejętności ucznia, w celu pełnego jego rozwoju i czynnego
udziału w życiu społeczności lokalnej, Polski i Europy stworzono warunki do integracji
wiedzy z różnych dziedzin. Służą temu ścieżki edukacyjne. Dobór ich treści został tak
sporządzony, aby mógł być wykorzystany przez nauczyciela na lekcjach historii lub
na specjalnie wydzielonych zajęciach edukacyjnych, prowadzonych w ramach korelacji
międzyprzedmiotowej metodami aktywizującymi (np. projekt czy portfolio).
Program dla szkół ponadgimnazjalnych pozwala na wszechstronne wykorzystanie
zagadnień przedstawionych w następujących ścieżkach edukacyjnych:
1. Uczestnictwo w kulturze.
♦ Wiedza o stylach i epokach (pojęcie cywilizacji i kultury, charakterystyka różnych
kręgów cywilizacyjnych, omówienie poszczególnych epok w dziejach cywilizacji
europejskiej), wybitnych twórcach i ich dziełach.
♦ Związki i zależności między różnymi dziedzinami sztuki oraz pomiędzy kulturą
narodową i regionalną (kultura i sztuka jako emanacja religijnych i filozoficznych
fundamentów cywilizacji, rola specyfiki regionalnej w kształtowaniu się kultury
narodowej).
♦ Rodzaje zabytków, ich specyfika i sposoby użytkowania.
♦ Zasady organizacji ochrony zabytków w Polsce, lista światowego dziedzictwa
UNESCO.
2. Wychowanie do życia w rodzinie.
♦ Funkcje rodziny ze szczególnym uwzględnieniem wychowania dzieci w rodzinie
(chrześcijański model życia rodzinnego jako wzorzec dominujący w cywilizacji
europejskiej oraz jego ewolucja pod wpływem zmian cywilizacyjnych).
3. Edukacja filozoficzna.
♦ Greckie korzenie filozofii i ich recepcja w kulturze europejskiej na przestrzeni
wieków (średniowiecze, humanizm, oświecenie, romantyzm, epoka współczesna).
PHL
strona: 29
Ścieżki edukacyjne
29
♦ Różne sposoby pojmowania filozofii na przykładzie wybitnych filozofów (Sokrates, Platon, Arystoteles, Marek Aureliusz, św. Augustyn, św. Tomasz z Akwinu,
Kartezjusz, D. Hume, I. Kant, G. Hegel, E. Husserl, R. Ingarden).
♦ Filozofia wobec wyzwań czasów — wpływ koncepcji filozoficznych na ideologię
społeczną i polityczną oraz kulturę i sztukę.
4. Edukacja ekologiczna.
♦ Wpływ środowiska naturalnego na kierunki i tempo rozwoju cywilizacji.
♦ Stosunek różnych kultur i cywilizacji do środowiska naturalnego.
♦ Korzyści i straty związane z eksploatacją środowiska (wpływ rozwoju cywilizacyjnego na zmianę środowiska naturalnego).
♦ Współczesny system gospodarki światowej i jej wpływ na degradację zasobów
środowiska.
5. Edukacja czytelnicza i medialna.
♦ Tradycyjne i nowoczesne źródła informacji (klasyfikacja i charakterystyka źródeł historycznych, wybór fragmentów źródłowych charakterystycznych dla danej
epoki).
♦ Rola mediów w społeczeństwach masowych (koncepcja czwartej władzy, przykłady
roli propagandy, media jako nośnik trendów i mód).
♦ Problem globalizacji (kultura doby globalnej komunikacji).
6. Edukacja regionalna.
♦ Dzieje regionu na tle historii Polski i Europy (przejście od identyfikacji plemiennej
i regionalnej do identyfikacji narodowej, problem partykularyzmów regionalnych,
rola tradycji regionalnych w kulturze narodowej, miejsce samorządności w różnych
koncepcjach ustrojowych).
♦ Identyfikacja z małą ojczyzną, patriotyzm lokalny, wpojenie przekonania o historyczności każdej mniejszości (narodowej, lokalnej, religijnej, etnicznej).
♦ Gromadzenie materiałów dotyczących historii regionalnej i lokalnej (izba pamięci).
♦ Wpajanie zasady Pestalozziego — przechodzenia od rzeczy bliskich do dalszych,
od łatwiejszych do bardziej skomplikowanych (na przykładzie historii regionu).
♦ Pogłębianie więzi uczuciowych i patriotycznych ucznia z jego miejscowością.
PHL
strona: 30
30
ŚCIEŻKI EDUKACYJNE
7. Edukacja europejska.
♦ Proces integracji europejskiej w perspektywie historycznej — podstawy polityczne
i kulturowe.
♦ Udział Polski i Polaków w budowaniu jednoczącej się Europy (rola chrystianizacji,
pojęcie „Młodszej Europy”, miejsce Polski w cywilizacji europejskiej na przestrzeni
wieków).
♦ Droga państw europejskich do Unii Europejskiej, bezpieczeństwo europejskie w wymiarze międzynarodowym i wewnętrznym, bezpieczeństwo Polski w ramach UE
i NATO.
♦ Miejsce Polski w organizacjach europejskich.
PHL
strona: 31
OPIS ZAŁOŻONYCH OSIĄGNIĘĆ UCZNIA
Przewidywanie osiągnięć uczniów jest niezbędnym elementem planowania procesu
dydaktycznego przez nauczyciela. Dla potrzeb tego programu sporządzono ich opis
zgodnie z zasadą pomiaru dydaktycznego, ujmując cele nauczania w kategorie taksonomiczne (wiedza i umiejętności do opanowania). Zadaniem nauczyciela będzie
sporządzenie szczegółowego planu wynikowego, stosownie do potrzeb i możliwości
uczniów, poprzez przydzielenie celów poziomom wymagań oraz przyporządkowanie
im stopni szkolnych według zasady:
Poziom wymagań
Oznaczenie
literowe
Ocena szkolna
Konieczny
K
dopuszczająca
Podstawowy
P
dostateczna
Rozszerzający
R
dobra
Dopełniający
D
bardzo dobra
Zakłada się, że spełnienie wymagań na poziomie niższym pozwala klasyfikować ucznia
na poziom wyższy. W opisie przedstawiono podział umiejętności pomiędzy klasy, przy
czym zastosowano gradację wymagań od prostych do złożonych, stosownie do wieku
i możliwości poznawczych ucznia.
PHL
strona: 32
32
KLASA I
Dział programu
Wprowadzenie do
historii cywilizacji
Kategorie taksonomiczne
(wiadomości i umiejętności do opanowania)
Uczeń zna:
♦ pojęcia: cywilizacja, kultura, rewolucja neolityczna,
♦ systemy periodyzacji dziejów, okresów i epok historycznych,
♦ osiągnięcia najstarszych cywilizacji, ich podstawy ustrojowe i społeczne,
♦ przemiany środowiska geograficzno-przyrodniczego na
skutek działalności cywilizacyjnej człowieka,
♦ wzajemne zależności między osiadłym trybem życia
a poziomem rozwoju cywilizacyjnego.
Uczeń umie:
♦ klasyfikować i interpretować źródła historyczne,
♦ ukazywać związki przyczynowo-skutkowe i synchroniczne,
♦ dostrzegać ciągłość kulturową i wzajemne przenikanie
się kręgów cywilizacyjnych,
♦ ocenić znaczenie wędrówek ludów koczowniczych dla
dziedziczenia cywilizacji,
♦ odnaleźć ślady przeszłości w regionie,
♦ scharakteryzować wpływ powstania państwa na rozwój
cywilizacji,
♦ porównać dorobek najstarszych cywilizacji.
Fundamenty cywilizacji śródziemnomorskiej
Uczeń zna:
♦ mechanizmy dziedziczenia cywilizacyjnego w starożytności,
♦ organizację życia gospodarczego i społecznego państw
starożytnych,
♦ przemiany polityczne państw starożytnych,
♦ wewnętrzne zróżnicowanie świata starożytnego,
♦ genezę i przebieg ekspansji Rzymu,
♦ sposoby romanizacji Imperium Rzymskiego,
♦ religie i ich rolę w społeczeństwach starożytnych,
♦ przyczyny upadku cywilizacji śródziemnomorskiej,
♦ dorobek cywilizacji antycznej i jej znaczenie dla kultury ogólnoludzkiej.
PHL
strona: 33
Klasa I
33
Uczeń umie:
♦ scharakteryzować obszar śródziemnomorski i ocenić
jego znaczenie dla przenikania się kultur i kształtowania nowego modelu społeczeństwa,
♦ przedstawić dzieje starożytnej Grecji i Rzymu,
♦ omówić ewolucję form ustrojowych świata starożytnego
i dokonać ich porównania,
♦ ocenić system demokracji ateńskiej,
♦ scharakteryzować wzajemne przenikanie się cywilizacji
Wschodu i kultury greckiej,
♦ ocenić Imperium Rzymskie jako pierwszą próbę zjednoczenia Europy (Pax Romana),
♦ wyjaśnić genezę podziału cesarstwa rzymskiego na łacińską i grecką strefę wpływów,
♦ opisać systemy religijne starożytnego świata,
♦ wyjaśnić rolę i znaczenie chrześcijaństwa dla starożytnego świata,
♦ ocenić znaczenie kultury antycznej dla współczesnego
świata.
Cywilizacje średniowiecznego świata
Uczeń zna:
♦ strefy kulturowe i polityczne powstałe po upadku Imperium Rzymskiego,
♦ cywilizacyjną rolę Bizancjum,
♦ dorobek cywilizacyjny średniowiecznego islamu,
♦ cechy charakterystyczne państwa patrymonialnego,
♦ fundamenty cywilizacji średniowiecznej (chrześcijaństwo, dziedzictwo antyku, kultury „barbarzyńskie”),
♦ dorobek kulturowy średniowiecza,
♦ kulturotwórczą rolę Kościoła,
♦ przyczyny rozłamu między chrześcijaństwem łacińskim i greckim,
♦ dorobek cywilizacyjny państw Dalekiego Wschodu.
Uczeń umie:
♦ wyjaśnić genezę i scharakteryzować uniwersalizm średniowieczny,
♦ porównać formy ustrojowe i sposoby sprawowania władzy w państwach średniowiecznych,
♦ ocenić cesarstwo Karolingów jako próbę odnowienia
idei imperium uniwersalnego,
♦ omówić rolę Kościoła w średniowieczu,
PHL
strona: 34
34
♦ skonfrontwać stosunki państwo – Kościół w średniowieczu,
♦ opisać i ocenić średniowieczne poglądy na świat i człowieka,
♦ określić cechy charakterystyczne stylów architektonicznych występujących w średniowieczu,
♦ przedstawić zarys wzajemnych kontaktów świata
islamu z Europą w średniowieczu,
♦ dostrzec kontakty kultur Dalekiego Wschodu z Europą.
Średniowieczne
korzenie Europy
Uczeń zna:
♦ genezę i rozwój systemu senioralnego w Europie Zachodniej,
♦ strukturę społeczeństwa średniowiecznego,
♦ kierunki rozwoju gospodarki średniowiecznej,
♦ warunki życia codziennego średniowiecznych Europejczyków.
Uczeń umie:
♦ dostrzec dynamikę zmian struktury społecznej i form
ustrojowych w średniowiecznej Europie,
♦ opisać proces kształtowania się średniowiecznego poczucia tożsamości narodowej,
♦ przedstawić skutki społeczne przełomu gospodarczego
X–XIII w.,
♦ omówić kształtowanie się i funkcjonowanie monarchii
narodowych,
♦ opisać model funkcjonowania średniowiecznych monarchii stanowych,
♦ scharakteryzować i ocenić średniowieczne rozumienie
świata,
♦ przedstawić różne formy życia religijnego i postawy ówczesnych Europejczyków,
♦ porównać przemiany społeczno-gospodarcze regionu
środkowoeuropejskiego i Europy Zachodniej.
Polska w „Młodszej
Europie”
Uczeń zna:
♦ zasięg terytorialny i skład etniczny państwa Piastów,
♦ genezę i przebieg kształtowania się państwa polskiego
w średniowieczu,
♦ zabytki sztuki średniowiecznej w Polsce i regionie,
PHL
strona: 35
Klasa I
35
♦ przyczyny podziału i centralizacji Polski w XII–XIII w.,
♦ przemiany społeczne, gospodarcze i polityczne w dobie kształtowania się monarchii stanowej,
♦ znaczenie kolonizacji niemieckiej,
♦ cywilizacyjne korzenie regionu,
♦ przyczyny i skutki związku Polski z Litwą.
Uczeń umie:
♦ ocenić rolę chrztu Mieszka I i jego cywilizacyjne konsekwencje,
♦ omówić rolę władców piastowskich w tworzeniu i utrzymaniu państwowości polskiej,
♦ przedstawić wkład Kościoła w rozwój kultury średniowiecznej w Polsce,
♦ ocenić wkład Polaków do kultury europejskiej,
♦ przeprowadzić historyczne badania środowiskowe, dotyczące zabytków architektury w regionie,
♦ dostrzec analogię między rozbiciem dzielnicowym w Polsce i Europie,
♦ opisać cechy charakterystyczne monarchii stanowej
Kazimierza Wielkiego,
♦ scharakteryzować i ocenić stosunki Polski z cesarstwem,
możnowładcami saskimi oraz zakonem krzyżackim,
♦ ocenić cywilizacyjną rolę Niemców w średniowiecznej
Polsce,
♦ synchronizować wydarzenia w Polsce i Europie
w X–XV w.,
♦ wartościować postawy wybitnych postaci średniowiecznej Polski wobec najważniejszych wydarzeń epoki,
♦ scharakteryzować wewnętrzne i międzynarodowe następstwa związku Polski z Litwą,
♦ ocenić dynastyczną politykę Jagiellonów i jej konsekwencje dla Polski.
Narodziny nowożytnej Europy
Uczeń zna:
♦ główne prądy epoki,
♦ genezę, zasięg i skutki wielkich odkryć geograficznych,
♦ uwarunkowania potęgi Rzeczypospolitej Obojga
Narodów,
♦ teologiczne, społeczne i polityczne podłoże reformacji,
♦ formy walki Kościoła z reformacją.
PHL
36
strona: 36
Uczeń umie:
♦ dostrzec wpływ humanizmu na sztukę, życie intelektualne i koncepcje polityczne w Europie,
♦ opisać społeczne, cywilizacyjne, ekonomiczne i polityczne skutki wielkich odkryć geograficznych,
♦ wyjaśnić mechanizmy powstawania globalnych stref
wpływów i rywalizacji potęg kolonialnych,
♦ scharakteryzować ekonomiczne podstawy dominacji
stanu szlacheckiego i jego rolę w życiu politycznym
kraju,
♦ omówić funkcjonowanie polskiego parlamentaryzmu,
♦ porównać ustrój demokracji szlacheckiej z zachodnimi
monarchiami absolutnymi,
♦ porównać założenia różnych nurtów protestantyzmu,
♦ przedstawić i ocenić metody, którymi Kościół walczył
z reformacją,
♦ porównać rozwój reformacji i jej skutki w wybranych
krajach europejskich,
♦ scharakteryzować polityczne i kulturowe następstwa
religijnego podziału Europy,
♦ ukazać związki dziejów lokalnych z wydarzeniami epoki.
PHL
strona: 37
Klasa II
37
KLASA II
Dział programu
Polska sarmacka
Uczeń zna:
♦ powody i przejawy rozkładu demokracji szlacheckiej,
♦ przyczyny, przebieg i skutki wojen rosyjskich, tureckich, szwedzkich i kozackich,
♦ ideologię sarmacką — orientalizm i okcydentalizm polskiej kultury barokowej,
♦ reformy czasów stanisławowskich,
♦ powody upadku autorytetu międzynarodowego Polski
w XVIII w.
Uczeń umie:
♦ dostrzec dynamikę przemian politycznych, kulturowych
i gospodarczych od XVI do XVII w.,
♦ przedstawić losy regionu w dobie wielkich wojen XVII w.,
♦ ocenić postawy Polaków wobec zagrożeń integralności
i suwerenności państwa,
♦ przedstawić sytuację międzynarodową Rzeczypospolitej w XVII i XVIII w.,
♦ ocenić wpływ ideologii sarmackiej na kulturę Polski
XVII i XVIII w.,
♦ scharakteryzować kryzys ustrojowy czasów saskich
oraz jego uwarunkowania gospodarcze i społeczne,
♦ ocenić postawy jednostek oraz grup społecznych wobec potrzeb epoki, a w szczególności postać i historyczną rolę Stanisława Augusta Poniatowskiego,
♦ scharakteryzować prądy oświeceniowe w Polsce XVIII w.,
♦ porównać i ocenić poglądy historyków na przyczyny
upadku Rzeczypospolitej w XVIII w.
Oświecenie — rewolucja — restauracja
Uczeń zna:
♦ największe osiągnięcia myśli oświeceniowej i jej twórców,
♦ cechy charakterystyczne myśli społeczno-politycznej
oświecenia,
♦ przyczyny, przebieg i skutki rewolucji francuskiej oraz
walki Amerykanów i Polaków o niepodległość w XVIII w.,
PHL
strona: 38
38
♦ genezę, zasięg i następstwa wojen napoleońskich,
♦ postanowienia kongresu wiedeńskiego.
Uczeń umie:
♦ scharakteryzować prądy oświeceniowe w kulturze europejskiej,
♦ porównać nowe formy ustrojowe państw XVIII w.,
♦ porównać Konstytucję 3 maja z konstytucjami francuskimi i amerykańską,
♦ omówić kolejne etapy rewolucji francuskiej,
♦ ocenić postać Napoleona Bonaparte,
♦ wyjaśnić znaczenie kongresu wiedeńskiego dla
XIX-wiecznej Europy,
♦ ocenić czasy rewolucji.
Europa
kapitalistyczna
Uczeń zna:
♦ genezę i cechy charakterystyczne rewolucji przemysłowej,
♦ przyczyny, zasięg i skutki XIX-wiecznej kolonizacji,
♦ główne prądy umysłowe i ideologie.
Uczeń umie:
♦ wskazać ekonomiczne i społeczne konsekwencje rewolucji przemysłowej,
♦ opisać ekonomiczne, polityczne i cywilizacyjne skutki
kolonizacji,
♦ dostrzec w kolonialnej rywalizacji mocarstw zaczątek
przyszłych konfliktów na skalę światową,
♦ porównać proces jednoczenia Włoch i Niemiec,
♦ scharakteryzować różne koncepcje demokratyzacji
w XIX w.,
♦ wyjaśnić genezę i omówić rozwój nowych myśli politycznych i nacjonalistycznych w XIX w.,
♦ scharakteryzować XIX-wieczny parlamentaryzm,
♦ omówić genezę I wojny światowej.
Polska pod zaborami
Uczeń zna:
♦ sytuację Polaków w poszczególnych zaborach i jej uwarunkowania,
♦ przebieg i konsekwencje powstań Polaków w XIX w.,
♦ główne kierunki i nurty polskiej kultury pod zaborami,
♦ nowoczesne ruchy polityczne na ziemiach polskich.
PHL
strona: 39
Klasa II
39
Uczeń umie:
♦ scharakteryzować sprawę polską na przełomie XVIII
i XIX w. oraz sposoby jej rozwiązania,
♦ omówić międzynarodowe uwarunkowania sprawy polskiej na kongresie wiedeńskim,
♦ przedstawić ewolucję sytuacji politycznej Polaków pod
zaborami na tle przemian w trzech cesarstwach w XIX w.,
♦ ocenić postawy Polaków wobec kwestii narodowej i walki
o niepodległość,
♦ przedstawić tradycje powstańcze w lokalnej świadomości społecznej,
♦ porównać i ocenić polskie ruchy powstańcze,
♦ dostrzec podobieństwa i różnice między polskimi zrywami niepodległościowymi a ruchami rewolucyjnymi
początku XX w.,
♦ omówić rolę kultury w walce z wynarodawianiem,
♦ wyjaśnić, na czym polegał fenomen polskiej kultury
doby rozbiorowej na tle kultury europejskiej XIX w.,
♦ porównać założenia programowe polskich partii
politycznych.
Po wojnie narodów
Uczeń zna:
♦ przyczyny, przebieg i skutki I wojny światowej,
♦ postanowienia traktatu wersalskiego,
♦ okoliczności i konsekwencje przejęcia władzy przez
bolszewików w Rosji,
♦ cechy charakterystyczne systemów totalitarnych w Europie,
♦ genezę i rozwój ideologii faszystowskich.
Uczeń umie:
♦ omówić zmianę układu sił w Europie i na świecie
po I wojnie światowej,
♦ ocenić rolę jednostek w historii,
♦ scharakteryzować przyczyny i przejawy kryzysu europejskiego parlamentaryzmu,
♦ opisać polityczne, gospodarcze i kulturowe następstwa
realizacji idei socjalizmu,
♦ wyjaśnić, na czym polegała koncepcja rewolucji światowej i jak próbowano ją realizować,
♦ opisać mechanizm przejmowania władzy przez faszystów we Włoszech i nazistów w Niemczech,
PHL
strona: 40
40
♦ porównać i ocenić systemy totalitarne,
♦ skonfrontować stanowiska w sporze o ocenę wojny hiszpańskiej,
♦ ocenić sytuację społeczną, gospodarczą, polityczną
i kulturalną doby międzywojennej.
20 lat II Rzeczypospolitej
Uczeń zna:
♦ koncepcje polityczne i militarne Polaków wobec wybuchu I wojny światowej,
♦ ewolucję stosunku zaborców do problemu polskiego
w czasie I wojny światowej,
♦ postanowienia konferencji wersalskiej w sprawie Polski,
♦ przebieg i skutki walki o granice państwa polskiego,
♦ genezę kryzysu parlamentaryzmu polskiego i jego skutki
polityczne,
♦ dorobek gospodarczy i kulturalny II Rzeczypospolitej.
Uczeń umie:
♦ ocenić postawy Polaków wobec problemu niepodległości w czasie I wojny światowej,
♦ wyjaśnić złożoność problemów społecznych, politycznych, gospodarczych i kulturowych pierwszych lat niepodległości,
♦ przedstawić losy regionu i jego mieszkańców w dobie
walki o granice,
♦ omówić ewolucję ustrojową II Rzeczypospolitej,
♦ scharakteryzować i ocenić polski autorytaryzm,
♦ ocenić postawy Polaków wobec zmieniających się układów politycznych w kraju,
♦ omówić uwarunkowania polityki zagranicznej Polski,
♦ opisać dorobek cywilizacyjny okresu międzywojennego
w Polsce i regionie,
♦ dokonać bilansu II Rzeczypospolitej.
PHL
strona: 41
Klasa III
41
KLASA III
Dział programu
II wojna światowa
i jej skutki dla świata
Uczeń zna:
♦ strony konfliktu i cele uczestników wojny,
♦ przyczyny wybuchu wojny,
♦ najważniejsze fazy konfliktu i fronty II wojny światowej,
♦ rolę technologii i przemysłu w rozstrzygnięciach wojennych,
♦ organizację i przebieg eksterminacji Żydów,
♦ genezę, założenia i sposób realizacji polityki koalicji
antyhitlerowskiej.
Uczeń umie:
♦ porównać politykę hitlerowskich Niemiec wobec różnych obszarów okupowanej Europy,
♦ omówić postawy wobec okupacji hitlerowskiej,
♦ wyjaśnić, na czym polegał problem „mimowolnych sojuszników” Niemiec w czasie II wojny światowej,
♦ ocenić stosunek państw, narodów i jednostek do holocaustu,
♦ przedstawić martyrologię ludności żydowskiej w regionie,
♦ scharakteryzować ład pojałtański.
Zdradzony sojusznik
Uczeń zna:
♦ przebieg działań wojennych we wrześniu 1939 r.,
♦ metody eksterminacji narodu polskiego,
♦ różne formy działalności konspiracyjnej Polaków pod
okupacją,
♦ przyczyny, przebieg i skutki powstania warszawskiego,
♦ udział Polaków w walkach na frontach II wojny
światowej,
♦ okoliczności przejęcia władzy w Polsce przez komunistów.
Uczeń umie:
♦ przedstawić okupacyjne dzieje miejscowości i wojenne
losy swojej rodziny,
PHL
strona: 42
42
♦ omówić działalność polskiego rządu na emigracji i jego
ośrodków dyspozycyjnych w kraju,
♦ opisać okoliczności rozbicia Polskiego Państwa Podziemnego,
♦ scharakteryzować różne koncepcje polityczne dotyczące kształtu wyzwolonej Polski,
♦ ocenić postawę aliantów wobec sprawy polskiej,
♦ scharakteryzować oraz ocenić polityczne metody i zaplecze społeczne nowej władzy,
♦ dokonać oceny polityki narodowościowej po 1945 r.,
♦ ocenić postawy Polaków wobec nowej władzy.
Zimna wojna i upadek komunizmu
Uczeń zna:
♦ najważniejsze konflikty zbrojne XX w.,
♦ przyczyny ruchów narodowowyzwoleńczych na świecie
i ich konsekwencje,
♦ ekonomiczne i polityczne powody kryzysów w państwach bloku komunistycznego,
♦ główne założenia reform Gorbaczowa i ich następstwa.
Uczeń umie:
♦ omówić genezę i skutki zimnej wojny,
♦ przedstawić cywilizacyjne konsekwencje dekolonizacji,
♦ scharakteryzować różne modele komunizmu,
♦ porównać sposoby odchodzenia od komunizmu,
♦ scharakteryzować układ sił w Europie Środkowo-Wschodniej po rozpadzie bloku państw socjalistycznych,
♦ opisać kolejne etapy integracji ekonomicznej i politycznej Europy,
♦ ocenić procesy integracyjne z punktu widzenia interesów narodowych poszczególnych państw.
Od PRL-u do III
Rzeczypospolitej
Uczeń zna:
♦ kolejne etapy powstawania PRL-u,
♦ różne korzenie opozycji politycznej,
♦ rolę kryzysów polityczno-gospodarczych oraz wyboru
Karola Wojtyły na papieża w krystalizowaniu się działań opozycji demokratycznej,
♦ społeczną i polityczną genezę powstania „Solidarności”
i jej główne założenia programowe,
♦ postawę władz komunistycznych wobec „Solidarności”,
PHL
strona: 43
Klasa III
43
♦ genezę i postanowienia „okrągłego stołu”.
Uczeń umie:
♦ scharakteryzować ideologię władzy komunistycznej
w Polsce, jej politykę społeczną oraz podejmowane
rozwiązania ustrojowe,
♦ przedstawić i ocenić działalność środowisk i grup społecznych, sprzeciwiających się indoktrynacji totalitarnej,
♦ zanalizować przyczyny kolejnych kryzysów w PRL-u,
♦ omówić przemiany polityczne, gospodarcze i kulturowe Polski Ludowej,
♦ ocenić decyzję o wprowadzeniu stanu wojennego,
♦ przedstawić i ocenić różne postawy wobec polityki
WRON,
♦ opisać okoliczności i skutki wyborów czerwcowych
1989 r.,
♦ scharakteryzować oraz ocenić rolę Jana Pawła II, Ronalda Reagana i Lecha Wałęsy w obaleniu komunizmu,
♦ podjąć próbę przedstawienia i oceny powojennej historii w rodzinie, miejscowości, regionie,
♦ dostrzec postęp i zahamowania w budowie polskiego
społeczeństwa obywatelskiego,
♦ przedstawić drogę Polski do NATO i UE.
PHL
strona: 44
STANDARDY OSIĄGNIĘĆ UCZNIA
Konstrukcja programu nauczania umożliwia nauczycielowi realizowanie celów etapowych tak, żeby na zakończenie cyklu kształcenia uczniowie osiągnęli poziom wiedzy
i umiejętności, przyjęty jako standardowy dla absolwenta szkoły średniej.
Zakłada się, że egzamin dojrzałości z historii będzie sprawdzał następujące osiągnięcia
ucznia:
♦ Rozumienie i interpretację różnych tekstów.
♦ Znajomość faktów, pojęć i poprawne stosowanie terminologii historycznej.
♦ Umiejętność zbierania, przedstawiania i interpretowania wiedzy historycznej z wykorzystaniem różnorodnych źródeł informacji.
♦ Samodzielną ocenę zjawisk historycznych.
♦ Integrację wiedzy uzyskanej z różnych źródeł.
♦ Umiejętność przedstawiania wydarzeń przekrojowo i problemowo.
♦ Rozumienie, że jednostki i grupy społeczne, w przeszłości i obecnie, w zróżnicowany sposób objaśniają i wykorzystują historię.
♦ Ujmowanie treści historycznych w związki przyczynowo-skutkowe.
♦ Umiejętność odczytywania map i planów związanych z omawianymi treściami programowymi.
♦ Lokalizowanie czasowo-przestrzenne wydarzeń.
♦ Umiejętność hierarchizacji wydarzeń oraz odróżniania faktów od opinii.
♦ Umiejętność rozwiązywania zadań samodzielnie — indywidualnie i grupowo.
♦ Logiczne i zwarte opisywanie zdarzeń historycznych.
♦ Dokonywanie świadomej autoidentyfikacji kulturowej, etnicznej, narodowej, regionalnej i państwowej.
♦ Powiązanie historii regionalnej oraz historii Polski z dziejami Europy i świata.
♦ Umiejętność przedstawienia związków między różnymi aspektami historii i zaprezentowania ich w formie zintegrowanego procesu historycznego.
PHL
strona: 45
STANDARDY OSIĄGNIĘĆ UCZNIA
45
♦ Formułowanie i uzasadnianie opinii historycznych podczas dyskusji oraz w krótkich
wypowiedziach ustnych i pisemnych.
♦ Umiejętność konstruowania syntezy historycznej.
♦ Przedstawienie i ocenianie wybranych problemów historii z uwzględnieniem zasad
naukowego badania przeszłości.
♦ Dokonywanie integracji wiedzy o przeszłości czerpanej z różnych źródeł informacji
historycznej oraz z własnych doświadczeń i ocen.
♦ Rozumienie przyczyn istnienia związków lub ich braku między różnymi częściami
świata i Europy w długich ciągach czasowych i w różnych dziedzinach społecznej
aktywności danych ludów, narodów, państw i cywilizacji.
♦ Wykorzystywanie zdobytej wiedzy i umiejętności w życiu społecznym.
PHL
strona: 46
PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
Z chwilą przekroczenia murów szkoły ponadgimnazjalnej 16-latek wkracza w kolejny,
czwarty etap edukacji z bagażem wiedzy i umiejętności zdobytych w poprzednich
latach nauki. Zadaniem szkoły jest ich pogłębianie, ukierunkowanie i rozwijanie. Stosowane metody nauczania powinny uwzględniać psychofizyczny rozwój młodego człowieka, wkraczającego powoli w dorosłość, której symbolem jest uzyskanie świadectwa dojrzałości. Nauczyciel powinien być dla ucznia doświadczonym przewodnikiem
po labiryntach wiedzy historycznej, pomagającym mu samodzielnie odkrywać realia
przeszłości, stawiać pytania, przedstawiać i oceniać wybrane problemy historyczne
z uwzględnieniem naukowego badania przeszłości oraz dokonywać integracji wiedzy,
czerpanej z różnych źródeł informacji oraz własnych doświadczeń, ocen i refleksji.
Wybór metod nauczania i form pracy zależy od potrzeb i możliwości zespołów
uczniowskich. Będzie też zależał od celów, jakie wyznaczy sobie nauczyciel, pracując
z konkretną klasą, od zdolności poznawczych uczniów, bazy materialnej szkoły, wreszcie — od realnej możliwości współpracy nauczycieli przedmiotów humanistycznych.
Niemożliwe jest więc narzucenie jedynie słusznych rozwiązań. Można tylko sugerować
takie metody, które wydają się najwłaściwsze i najskuteczniejsze dla osiągnięcia celów
kształcenia.
Naszym zdaniem należy do minimum ograniczyć metody podające na rzecz poszukujących. W katalogu metod dydaktycznych na jednym z głównych miejsc musi się
znaleźć analiza różnorodnych przekazów źródłowych, pozwalająca na pogłębienie
wielu umiejętności (myślenie przyczynowo-skutkowe, czasowo-przestrzenne, wyciąganie wniosków, formułowanie ocen, odróżnianie faktów od opinii itd.). Zalecamy metody: dyskusję panelową, „burzę mózgów”, projekt, portfolio. Nie należy zapominać
o takich środkach dydaktycznych, jak: filmy, wideo, multimedia i Internet.
Należy tak organizować zajęcia dydaktyczne, aby prowadziły do kształcenia otwartej,
twórczej i krytycznej postawy ucznia wrażliwego na problemy i wartości etyczne.
Lekcje takie mogą mieć formę debaty czy dyskusji i stać się skuteczną metodą
realizacji ścieżek edukacyjnych.
PHL
strona: 47
KRYTERIA OCENY
Uzyskanie informacji o postępach ucznia stanowi integralną część procesu nauczania
i uczenia się. Mierzenie osiągnięć odbywa się poprzez wewnętrzne formy sprawdzania
oraz przez końcowy egzamin dojrzałości. Dla potrzeb wewnętrznego mierzenia jakości
pracy ucznia na lekcjach historii proponujemy następujące rozwiązania.
Zgodnie z ustawą (DzU Nr 14 z 15 lutego 1999 r.) uczniowie i ich rodzice powinni
znać zakres materiału, cele kształcenia, zasady i kryteria oceniania obowiązujące
w szkole. Pomiar osiągnięć ucznia odbywać się będzie według zasad pomiaru dydaktycznego (przy zachowaniu takich jego właściwości, jak: obiektywizm pomiaru,
trafność, rzetelność i obiektywizm punktowania) za pomocą następujących narzędzi:
1. Testów pisemnych z zadaniami:
– otwartymi (rozprawki, krótkiej odpowiedzi, tekstów z luką),
– zamkniętymi (na dobieranie, wielokrotnego wyboru, prawda − fałsz).
2. Materiałów źródłowych:
– ikonograficznych,
– kartograficznych,
– statystycznych,
– tekstów pisanych — narracyjno-relacyjnych i aktowych.
3. Krótkich sprawdzianów obejmujących treści z ostatnich trzech lekcji.
4. Odpowiedzi ustnych — polegających na sprawdzeniu umiejętności ucznia w zakresie rozumienia problemu, związków przyczynowo-skutkowych, postaw i przekonań.
5. Aktywności ucznia na lekcji (uczestnictwo ucznia w procesie dydaktycznym).
6. Pracy w grupach (uwzględniającej samoocenę ucznia).
7. Prac długoterminowych (np.: projektu, portfolio, przeczytanej książki, sprawozdania z muzeum, wycieczki, kontaktów społecznych) i uczestnictwa w konkursach.
Kryteria oceny poszczególnych form aktywności ucznia
Ocenianie będzie dokonywane na podstawie skali obowiązującej w polskim systemie
oświaty. Dopuszcza się stosowanie dodatkowych znaków plus (+) i minus (−) przy
PHL
strona: 48
48
KRYTERIA OCENY
ocenach cząstkowych. Ocenianie będzie jawne, a wystawiane oceny — uzasadnione.
Kryteria oceniania i forma testu pisemnego będą omówione przed sprawdzianem.
l. Sprawdzian pisemny.
Sprawdzian pisemny obejmujący dział materiału musi być zapowiedziany na tydzień przed jego przeprowadzeniem. Uczniowie są zobowiązani do uczestniczenia
w sprawdzianie w określonym (ustalonym wspólnie) dniu. Nieobecność na sprawdzianie może być usprawiedliwiona chorobą ucznia, potwierdzoną przez rodziców lub
lekarza. Uczeń, który z przyczyn losowych nie może pisać sprawdzianu z całą klasą,
powinien uczynić to w ciągu dwóch tygodni od pierwszej daty sprawdzianu. Poprawa
oceny niedostatecznej ze sprawdzianu jest dobrowolna, musi odbywać się poza lekcjami historii, w czasie wyznaczonym przez nauczyciela. Nieuzasadniona nieobecność
ucznia na sprawdzianie pisemnym pozbawia go możliwości zdobycia punktów, a tym
samym otrzymania wyższej oceny semestralnej (zob. kryteria wystawiania oceny semestralnej). W każdym semestrze przewiduje się co najmniej dwa sprawdziany. Testy
powinny uwzględniać wszystkie poziomy wymagań (K., P., R., D., W.).
W zależności od zdobytych punktów uczniowie otrzymują następujące oceny:
– celująca
100–95%
– bardzo dobra
94–85%
– dobra
84–71%
– dostateczna
70–51%
– dopuszczająca
50–41%
2. Tekst źródłowy, materiał kartograficzny, ikonograficzny i statystyczny.
Umiejętność analizy wymienionych źródeł informacji historycznej będzie sprawdzana
przez udzielanie odpowiedzi na postawione pytania do jednego lub kilku zestawionych w całość problemową materiałów źródłowych.
3. Krótkie sprawdziany.
Sprawdziany 10–15-minutowe są obowiązkowe, niezapowiadane i nie podlegają poprawie. Zakres ich treści obejmuje trzy ostatnie lekcje.
4. Odpowiedzi ustne.
Na ocenę odpowiedzi ustnej składa się jej zawartość merytoryczna, argumentacja,
wyrażanie sądów, stawianie tez lub hipotez, uzasadnienie, stosowanie języka historycznego oraz sposób prezentacji. Dodatkowe pytania naprowadzające wpływają na
obniżenie oceny.
PHL
strona: 49
KRYTERIA OCENY
49
Wzór oceny odpowiedzi ustnej
Elementy oceny
zawartość merytoryczna
argumentacja
stosowanie języka historycznego
sposób prezentacji
Razem
Liczba punktów
Ocena
0–8
0–5
0–5
0–2
celująca
100–95%
bardzo dobra 94–85%
dobra
84–71%
dostateczna
70–51%
dopuszczająca 50–41%
20 pkt
Oceny punktowe przelicza się na ocenę szkolną.
5. Aktywność ucznia na lekcji.
Za poprawną odpowiedź, której uczeń udzielił podczas lekcji, jest przyznawany
plus (+). Uzyskanie pięciu plusów skutkuje wpisaniem do dziennika oceny bardzo
dobrej. Za pasywną postawę w czasie lekcji uczeń otrzyma minus (−). Pięć minusów
powoduje wpisanie do dziennika oceny niedostatecznej.
6. Praca w grupach.
Praca w grupach polega na efektywnym współdziałaniu w zespole, planowaniu i ocenianiu własnego uczenia się, skutecznym porozumiewaniu się w różnych sytuacjach,
rozwiązywaniu problemów w twórczy sposób oraz efektywnym posługiwaniu się technologią informacyjną. Będzie oceniana przez ucznia — jako element samooceny —
oraz przez nauczyciela nadzorującego i sprawdzającego pracę grup, przy uwzględnieniu następujących faz:
– zaangażowania,
– badania,
– przekształcania,
– prezentacji.
7. Prace długoterminowe.
Oceniana będzie samodzielna praca długoterminowa ucznia — jak gromadzenie i dokumentacja różnych źródeł informacji historycznej, czytanie i twórcze wykorzystywanie literatury, korzystanie z wiedzy muzealnej, osiągnięcia w konkursach. Za zwycięstwo w konkursie historycznym i uzyskanie tytułu laureata uczeń otrzyma ocenę
celującą na zakończenie roku szkolnego.
Częstotliwość pomiaru jest zależna od klasy i modyfikowana co semestr.
PHL
strona: 50
50
KRYTERIA OCENY
Kryteria wystawiania oceny semestralnej
Elementy oceny
Waga oceny
Średnia ocen
% śr. ocen
1. Prace klasowe — testy,
sprawdziany
60%
2. Analiza i interpretacja różnych
źródeł informacji historycznej
3. Krótkie sprawdziany
5%
4. Odpowiedzi ustne
10%
5. Aktywność na lekcji
5%
6. Praca w grupach
5%
7. Prace długoterminowe
15%
Należy przyjąć, że indywidualne ocenianie ucznia zostanie zapisane w sześciostopniowej skali ocen.
Ocena celująca (6). Uczeń wykazuje się pełną znajomością faktografii i terminologii
historycznej, trafnie sytuuje wydarzenia historyczne w czasie i przestrzeni oraz umie
prezentować i uzasadnić własne stanowisko. Samodzielnie selekcjonuje i interpretuje
wydarzenia historyczne, wysnuwa oryginalne wnioski, dokonuje niezależnych ocen.
Wobec odmiennych poglądów w historiografii wykazuje postawę krytyczną. Dokonuje
integracji wiedzy o przeszłości czerpanej z różnych źródeł informacji oraz własnych
doświadczeń, ocen i refleksji. Aktywnie uczestniczy w pracy na lekcjach, w kołach
zainteresowań, na zajęciach realizujących ścieżki edukacyjne. Osiąga sukcesy w konkursach przedmiotowych i olimpiadzie historycznej.
Ocena bardzo dobra (5). Uczeń wykazuje się znajomością podstawowych, rozszerzających i dopełniających treści programowych, umiejętnością analizowania i interpretacji
wydarzeń historycznych, dokonywaniem ich twórczego oceniania oraz wnioskowania.
Bez trudności i trafnie umiejscawia wydarzenia w czasie i przestrzeni. Wykazuje zainteresowanie problematyką historyczną, samodzielnie poszerza wiedzę, bezbłędnie
wywiązuje się ze stawianych przed nim zadań, a także samodzielnie się ich podejmuje.
Ocena dobra (4). Uczeń zna podstawowe i rozszerzające treści programowe, umie
odtwórczo, ale logicznie formułować oceny i wnioski oraz interpretować fakty i zjawiska historyczne. Z drobnymi błędami potrafi je umiejscowić w czasie i przestrzeni.
Wykazuje aktywność na zajęciach; dobrowolnie podejmuje się stawianych przed nim
zadań.
PHL
strona: 51
KRYTERIA OCENY
51
Ocena dostateczna (3). Uczeń wykazuje się znajomością podstawowych wiadomości
historycznych, ograniczoną umiejętnością ich analizy przyczynowo-skutkowej. W niewielkim stopniu podejmuje próbę oceny wydarzeń i zjawisk historycznych. W zakresie podstawowym operuje czasem i przestrzenią. Posługuje się przeciętnym językiem
i niewielkim zasobem słów.
Ocena dopuszczająca (2). Uczeń mimo wyraźnych luk, błędów i niedociągnięć w nauce potrafi przy wydatnej pomocy nauczyciela opanować wiadomości i umiejętności
konieczne, istotne dla dalszego etapu kształcenia. Formułuje powierzchowne wnioski
i płytkie oceny wydarzeń oraz postaci, wykazuje niewielką znajomość chronologii
i terminologii oraz błędnie lokalizuje fakty historyczne w przestrzeni. Operuje językiem bardzo prostym, ubogim pod względem leksykalnym.
Ocena niedostateczna (1). Uczeń nie opanował podstawowego materiału rzeczowego
i terminologii historycznej. W sposób błędny i niedojrzały formułuje oceny i wysnuwa
wnioski. Nie posiada umiejętności umiejscawiania w czasie i przestrzeni. Popełnia
poważne błędy chronologiczne. Jego język jest prosty i niekomunikatywny. Poziom
wiedzy i umiejętności uniemożliwia mu kontynuację nauki na wyższym szczeblu
kształcenia.
PHL
strona: 52
PROPOZYCJA RAMOWEGO
ROZKŁADU MATERIAŁU
Na lekcje historii przewidziano 2 godziny w klasach I i II oraz 1 godzinę w klasie III,
co stwarza możliwość realizacji kanonu. Liczba godzin przeznaczonych na realizację
rozszerzenia będzie zależna od przydziału godzin „do dyspozycji dyrektora”. Należy
przyjąć, że będzie to zgodne z ustawą, która zakłada:
Przedmiot
Klasa I
Historia — kanon
2
Historia — rozszerzenie
2
Klasa II
Klasa III
2
+2
2
1
+2
2
+2
KLASA I
Proponowana liczba
godzin
dla kanonu
Tematy
Tematy
Proponowana liczba
godzin
dla rozszerzenia
WPROWADZENIE DO HISTORII CYWILIZACJI
♦ Wprowadzenie do historii cywilizacji.
♦ Podstawowe problemy
pracy historyka.
♦ Narodziny cywilizacji.
♦ Dorobek pierwszych
cywilizacji.
6
♦ Wprowadzenie do historii cywilizacji.
♦ Podstawowe problemy
pracy historyka.
♦ Narodziny cywilizacji.
♦ Dorobek pierwszych
cywilizacji.
9
PHL
strona: 53
Klasa I
53
FUNDAMENTY CYWILIZACJI ŚRÓDZIEMNOMORSKIEJ
♦ Rola Morza Śródziemnego w kształtowaniu
się cywilizacji europejskiej.
♦ Dzieje starożytnej
Grecji.
♦ Demokracja — rządy
(temat dyskusyjny).
♦ Wkład starożytnej Grecji w cywilizację europejską.
♦ Starożytny Rzym —
pierwsze imperium śródziemnomorskie.
♦ Wkład starożytnego
Rzymu w cywilizację
europejską.
♦ Chrystianizacja Imperium.
♦ Powtórzenie i utrwalenie
materiału.
♦ Kontrola wiadomości.
13
♦ Rola Morza Śródziemnego w kształtowaniu
się cywilizacji europejskiej.
♦ Dzieje starożytnej
Grecji.
♦ Demokracja — rządy
(temat dyskusyjny).
♦ Wkład starożytnej Grecji w cywilizację europejską.
♦ Starożytny Rzym —
pierwsze imperium śródziemnomorskie.
♦ Wkład starożytnego
Rzymu w cywilizację
europejską.
♦ Chrystianizacja Imperium.
materiału.
26
CYWILIZACJE ŚREDNIOWIECZNEGO ŚWIATA
♦ Początki Europy łacińskiej.
♦ Cesarstwo Karolingów.
♦ Europa katedr i uniwersytetów.
♦ Cywilizacja bizantyjska
i jej wpływy.
♦ Cywilizacja islamu.
♦ Cywilizacje Dalekiego
Wschodu.
materiału.
12
♦ Początki Europy łacińskiej.
♦ Cesarstwo Karolingów.
♦ Europa cesarska czy papieska?
(temat dyskusyjny).
♦ Europa katedr i uniwersytetów.
♦ Cywilizacja bizantyjska
i jej wpływy.
♦ Cywilizacja islamu.
♦ Cywilizacje Dalekiego
Wschodu.
25
PHL
strona: 54
54
PROPOZYCJA RAMOWEGO ROZKŁADU MATERIAŁU
materiału.
ŚREDNIOWIECZNE KORZENIE EUROPY
♦ Ewolucja średniowiecznych społeczeństw europejskich.
♦ Geneza narodów europejskich.
♦ Średniowieczni Europejczycy.
♦ Średniowieczna (nie)tolerancja?
(temat dyskusyjny).
6
♦ Ewolucja średniowiecznych społeczeństw europejskich.
♦ „Młodsza Europa” —
specyfika rozwoju społecznego krajów Europy
Środkowej.
♦ Geneza narodów europejskich.
♦ Średniowieczni Europejczycy.
♦ Średniowieczna (nie)tolerancja?
(temat dyskusyjny).
13
POLSKA W „MŁODSZEJ EUROPIE”
♦ Powstanie państwa
Polan.
♦ Czy Mieszko I musiał
przyjąć chrzest?
(temat dyskusyjny).
♦ Miejsce Polski w cywilizacji Europy łacińskiej.
♦ Polska dzielnicowa.
♦ Polska zjednoczona.
♦ Stosunki polsko-niemieckie w średniowieczu.
♦ Polityka Konrada Mazowieckiego — polska racja stanu czy prywatny
interes?
(temat dyskusyjny).
♦ Jagiellonowie na tronie.
13
♦ Powstanie państwa
Polan.
♦ Czy Mieszko I musiał
przyjąć chrzest?
(temat dyskusyjny).
♦ Miejsce Polski w cywilizacji Europy łacińskiej.
♦ Polska dzielnicowa.
♦ Polska zjednoczona.
♦ Stosunki polsko-niemieckie w średniowieczu.
♦ Polityka Konrada Mazowieckiego — polska racja stanu czy prywatny
interes?
(temat dyskusyjny).
♦ Jagiellonowie na tronie.
26
PHL
strona: 55
Klasa I
55
materiału.
materiału.
NARODZINY NOWOŻYTNEJ EUROPY
♦ Humanistyczne odrodzenie.
♦ Odkrycia geograficzne.
♦ Dualizm w rozwoju cywilizacyjnym Europy.
♦ Uwarunkowania potęgi
Rzeczypospolitej Obojga
Narodów.
♦ Reformacja i kontrreformacja.
materiału.
10
♦ Humanistyczne odrodzenie.
♦ Odkrycia geograficzne.
♦ Dualizm w rozwoju cywilizacyjnym Europy.
♦ Uwarunkowania potęgi
Rzeczypospolitej Obojga
Narodów.
♦ Silne państwo czy „złota
wolność”?
(temat dyskusyjny).
♦ Reformacja i kontrreformacja.
materiału.
21
PHL
strona: 56
56
KLASA II
Proponowana liczba
godzin
dla kanonu
Tematy
Tematy
Proponowana liczba
godzin
dla rozszerzenia
POLSKA SARMACKA
♦ Sytuacja międzynarodowa Rzeczypospolitej
w XVII w.
♦ Kultura sarmacka.
♦ Kryzys demokracji szlacheckiej.
♦ Od monarchii parlamentarnej do monarchii
konstytucyjnej.
♦ Upadek autorytetu międzynarodowego Rzeczypospolitej w XVIII w.
materiału.
10
♦ Sytuacja międzynarodowa Rzeczypospolitej
w XVII w.
♦ Kultura sarmacka.
♦ Kryzys demokracji szlacheckiej.
♦ Od monarchii parlamentarnej do monarchii
konstytucyjnej.
♦ Upadek autorytetu międzynarodowego Rzeczypospolitej w XVIII w.
♦ Teoria własnej winy czy
obcej przemocy — spór
o przyczyny upadku
Rzeczypospolitej szlacheckiej w XVIII w.
(temat dyskusyjny).
materiału.
24
OŚWIECENIE — REWOLUCJA — RESTAURACJA
♦
♦
♦
♦
♦
Oświecenie.
Czas rewolucji.
Epoka napoleońska.
Porządek wiedeński.
Powtórzenie i utrwalenie
materiału.
9
♦ Oświecenie.
♦ Czas rewolucji.
♦ Nowe formy ustrojowe
państw w XVIII w. —
analiza porównawcza
(temat dyskusyjny).
♦ Epoka napoleońska.
16
PHL
strona: 57
Klasa II
57
♦ Porządek wiedeński.
materiału.
EUROPA KAPITALISTYCZNA
♦ Rewolucja przemysłowa.
♦ Kolonializm w XIX w.
♦ Narodziny społeczeństwa masowego.
♦ Nowe idee — nacjonalizm, socjalizm, komunizm.
♦ Geneza I wojny światowej.
materiału.
10
♦ Rewolucja przemysłowa.
♦ Kolonializm w XIX w.
♦ Narodziny społeczeństwa masowego.
♦ Nowe idee — nacjonalizm, socjalizm, komunizm.
♦ Dwie drogi odrodzenia narodowego
w XIX w. na przykładzie Włoch i Niemiec
— analiza porównawcza
(temat dyskusyjny).
♦ Geneza I wojny światowej.
materiału.
20
POLSKA POD ZABORAMI
♦ Kwestia polska w epoce
napoleońskiej i na kongresie wiedeńskim.
♦ Życie Polaków w trzech
zaborach.
♦ Polska tradycja powstańcza.
♦ Koncepcje lojalistyczne
i pozytywistyczne.
♦ Fenomen kultury polskiej doby rozbiorowej.
11
♦ Kwestia polska w epoce
napoleońskiej i na kongresie wiedeńskim.
♦ Życie Polaków w trzech
zaborach.
♦ Polska tradycja powstańcza.
♦ Koncepcje lojalistyczne
i pozytywistyczne.
♦ Gloria victis czy liberum
conspiro? Bilans
22
PHL
strona: 58
58
♦ Narodziny nowoczesnych ruchów politycznych.
materiału.
♦
♦
♦
♦
polskich ruchów powstańczych
(temat dyskusyjny).
Fenomen kultury polskiej doby rozbiorowej.
Narodziny nowoczesnych ruchów politycznych.
Powtórzenie i utrwalenie
materiału.
Kontrola wiadomości.
PO WOJNIE NARODÓW
♦ I wojna światowa i jej
konsekwencje dla świata.
♦ Kryzys europejskiego
parlamentaryzmu.
♦ Rosja sowiecka — pierwsze imperium totalitarne.
♦ Totalitaryzm faszystowski i nazistowski.
♦ Geneza wybuchu II wojny
światowej.
materiału.
10
♦ I wojna światowa i jej
konsekwencje dla świata.
♦ Kryzys europejskiego
parlamentaryzmu.
♦ Rosja sowiecka — pierwsze imperium totalitarne.
♦ Totalitaryzm faszystowski i nazistowski.
♦ Hiszpania w latach
1936–1939: wojna o wolność czy starcie dwóch
totalitaryzmów?
(temat dyskusyjny).
♦ Geneza wybuchu II wojny
światowej.
materiału.
20
20 LAT II RZECZYPOSPOLITEJ
♦ Kwestia polska w czasie
I wojny światowej.
♦ Podstawy niepodległości
II Rzeczypospolitej.
10
♦ Kwestia polska w czasie
I wojny światowej.
♦ Podstawy niepodległości
II Rzeczypospolitej.
18
PHL
strona: 59
Klasa II
59
♦ Dzieje polityczne II Rzeczypospolitej.
♦ Józef Piłsudski: mąż
stanu czy despotyczny
romantyk?
(temat dyskusyjny).
♦ Bilans II Rzeczypospolitej.
materiału.
♦ Dzieje polityczne II Rzeczypospolitej.
♦ Józef Piłsudski: mąż
stanu czy despotyczny
romantyk?
(temat dyskusyjny).
♦ Bilans II Rzeczypospolitej.
materiału.
PHL
strona: 60
60
KLASA III
Proponowana liczba
godzin
dla kanonu
Tematy
Tematy
Proponowana liczba
godzin
dla rozszerzenia
II WOJNA ŚWIATOWA I JEJ SKUTKI DLA ŚWIATA
♦ II wojna światowa.
♦ Europa pod okupacją
hitlerowską.
♦ Holocaust.
♦ Czy można było uratować więcej Żydów?
(temat dyskusyjny).
♦ Geneza powojennego ładu.
materiału.
7
♦ II wojna światowa.
♦ Europa pod okupacją
hitlerowską.
♦ Holocaust.
♦ Czy można było uratować więcej Żydów?
(temat dyskusyjny).
♦ Geneza powojennego ładu.
materiału.
24
ZDRADZONY SOJUSZNIK
♦ Polskie Państwo Podziemne.
♦ Kwestia polska na arenie
międzynarodowej.
♦ Rozbicie Polskiego
Państwa Podziemnego
i geneza Polski Ludowej.
materiału.
7
♦ Polskie Państwo Podziemne.
♦ Kwestia polska na arenie
międzynarodowej.
♦ Rozbicie Polskiego
Państwa Podziemnego
i geneza Polski Ludowej.
♦ Współpracować czy walczyć? Spór o ocenę różnych postaw wobec nowej władzy
(temat dyskusyjny).
materiału.
21
PHL
strona: 61
Klasa III
61
ZIMNA WOJNA I UPADEK KOMUNIZMU
♦ Zimna wojna.
♦ Za żelazną kurtyną.
♦ „Jesień ludów” i Europa
po komunizmie.
♦ Ku zjednoczonej
Europie.
wiadomości.
♦ Kontrola materiału.
7
♦ Zimna wojna.
♦ Trzeci Świat.
♦ Czy warto walczyć
o Wietnam?
(temat dyskusyjny).
♦ Za żelazną kurtyną.
♦ „Jesień ludów” i Europa
po komunizmie.
♦ Ku zjednoczonej
Europie.
materiału.
30
OD PRL-u DO III RZECZYPOSPOLITEJ
♦ „Państwo robotników
i chłopów”.
♦ Ewolucja polityczna Polski Ludowej.
♦ Opozycja demokratyczna.
♦ 17 miesięcy „Solidarności”.
♦ Ostatnia dekada Polski
Ludowej.
♦ III Rzeczpospolita.
materiału.
9
♦ „Państwo robotników
i chłopów”.
♦ Ewolucja polityczna Polski Ludowej.
♦ Opozycja demokratyczna.
♦ 17 miesięcy „Solidarności”.
♦ Stan wojenny: mniejsze
zło czy nowa targowica?
(temat dyskusyjny).
♦ Ostatnia dekada Polski
Ludowej.
♦ III Rzeczpospolita.
materiału.
45
PHL
strona: 62
WARUNKI REALIZACJI PROGRAMU
Podział na kanon i rozszerzenie
Program przeznaczony jest zarówno dla uczniów realizujących kanon, jak i uczących
się w profilu rozszerzonym. Większą liczbę godzin lekcji historii w klasach realizujących rozszerzenie proponujemy wykorzystać głównie na ćwiczenie umiejętności pracy
z tekstem źródłowym oraz na testy i sprawdziany.
Wyposażenie szkoły
Zapoznanie uczniów z nowoczesnymi środkami przekazu informacji jest istotnym celem nauczania. W przypadku historii wskazane wydaje się zastosowanie komputerów
(np. animacja komputerowa map, testy, Internet), środków audiowizualnych bądź też
„aktywnych” map ściennych. Niestety, nie każda szkoła ma odpowiednie możliwości finansowe i techniczne. Oczywiście współczesna technika znacznie ułatwia proces
nauczania, ale jej pominięcie nie przeszkodzi w realizacji materiału. Przedstawiony
program może być realizowany niezależnie od wyposażenia szkoły.
PHL
strona: 63
AUTORZY PROGRAMU
„PODRÓŻE W CZASIE”
ORAZ DOSTOSOWANYCH DO NIEGO PODRĘCZNIKÓW
Mikołaj Gładysz
Doktor historii. Współautor podręczników do historii dla liceów i techników, zgodnych
z programem nauczania Podróże w czasie.
Maria Kubacka
Magister historii. Konsultant historii w Warmińsko-Mazurskim Ośrodku Doskonalenia
Nauczycieli w Elblągu. Nauczyciel dyplomowany historii oraz edukacji prawnej i obywatelskiej w II Liceum Ogólnokształcącym w Elblągu. Ekspert MEN do spraw awansu
zawodowego, egzaminator historii i wiedzy o społeczeństwie Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Łomży. Uczestniczka krajowych i międzynarodowych programów edukacyjnych. Autorka i realizatorka programu edukacyjnego przyjętego przez Komisję
Europejską w Brukseli i Fundację Rozwoju Systemu Edukacji Europejskiej w Polsce.
Współautorka publikacji i poradników metodycznych dla nauczycieli gimnazjum.
Katarzyna Panimasz
Magister historii. Nauczyciel dyplomowany historii w Liceum Ogólnokształcącym w Pasłęku. Absolwentka studiów podyplomowych z zakresu politologii i nauk społecznych
UG. Stale współpracuje z Warmińsko-Mazurskim Ośrodkiem Doskonalenia Nauczycieli
w Elblągu i Okręgową Komisją Egzaminacyjną w Łomży. Egzaminator historii i wiedzy
o społeczeństwie. Współautorka publikacji i poradników metodycznych dla nauczycieli
gimnazjum.
Łukasz Skupny
Doktor historii. Nauczyciel historii i wiedzy o społeczeństwie w III Liceum Ogólnokształcącym oraz Liceum Ogólnokształcącym Akcji Katolickiej w Gdańsku. Prowadzi
kursy przygotowujące uczniów szkół średnich do egzaminów na studia w zakresie
historii i wiedzy o społeczeństwie. Współautor podręczników do historii dla liceów
i techników, zgodnych z programem nauczania Podróże w czasie.

Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl

Transkrypt

Podobne dokumenty

Warszawa, dnia 2 września 2015 Komunikat Zarządu PHL Sp z o.o.

www.matmagwiazdy.pl Jeżeli ni

REGULAMIN KONKURSU 1050 ROCZNICA CHRZTU POLSKI

Lokomotywa

Oblicza cywilizacji

Współpraca - wspolpraca.co

Ocena parametryczna jednostek naukowych 2017: ewolucja czy

Warszawa, dnia 1 września 2015 Komunikat Zarządu PHL Sp z o.o.

Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe wspiera konkursy