BR-11 book.indb - Fundacja im. Lesława A. Pagi
Transkrypt
BR-11 book.indb - Fundacja im. Lesława A. Pagi
O W ! PD w N y O W N to .c O CHOLESTEROLU SŁÓW KILKA – STARY PROBLEM, NOWE SPOJRZENIE TEKST: MGR FARM. DAMIAN ŚWIECZKOWSKI, FUNDACJA IM. LESŁAWA A. PAGI / FOTO: SHUTTERSTOCK Cholesterol w tętnicy. wielu leków oraz udowodnionej efektywności interwencji pozalekowych (m.in. diety niskotłuszczowej czy dostosowanej do stanu zdrowia aktywności fizycznej), efekty terapii hipolipemizującej pozostają nadal niewystarczające. Zagadnienie to jest o tyle ważne, że zaburzenia lipidowe, z uwagi na ich epidemiologię, stanowią pandemię naszych czasów. Ostatnio opublikowane wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (European Society of Cardiology) wprowadziły do terapii dyslipidemii kilka nowości, istotnych również w praktyce farmaceuty. Uważna lektura wytycznych pozwala aptekarzom lepiej rozumieć zalecenia lekarskie oraz efektywniej doradzać pacjentom. Poniżej wybór istotnych informacji z wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego dla praktyki aptecznej: Frakcja LDL pozostaje najważniejszym elementem oceny profilu lipidowego pacjenta. Wartości stężenia LDL są najważniejszym markerem diagnostycznym oraz celem interwencji farmakologicznych i pozafarmakologicznych. Obniżenie stężenia frakcji LDL należy uznać za najważniejszy cel leczenia dyslipidemii. Związek między wartością stężenia frakcji LDL a np. występowaniem incydentów sercowo-naczyniowych, w tym zgonu z przyczyn kardiologicznych, został udowodniony w wielu randomizowanych, prospektywnych badaniach klinicznych. Przed włączeniem farmakoterapii konieczne jest jednak oznaczenie stężenia frakcji HDL. 1 Zaburzenia gospodarki lipidowej pozostają jednym z najczęstszych tematów pytań skierowanych przez pacjentów do aptekarzy. 34 / BEZ RECEPTY / L I S T O PA D 2 0 1 6 N iniejszy artykuł przedstawia niektóre zalecenia zawarte w wytycznych dotyczących terapii hipolipemizującej Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego oraz ich potencjalny wpływ na praktykę apteczną. Zamiarem autora jest również zwrócenie uwagi na związek mię- dzy adherencją a uzyskiwanymi wynikami leczenia farmakologicznego jako jednego z celów opieki farmaceutycznej. Zaburzenia gospodarki lipidowej są jedną z najważniejszych chorób cywilizacyjnych mających istotny wpływ na ocenę ryzyka sercowo-naczyniowego. Mimo dostępności Optymalna wartość stężenia frakcji LDL zależy od ryzyka sercowo-naczyniowego estymowanego dla każdego pacjenta indywidualnie. U pacjentów z bardzo wysokim ryzykiem sercowo-naczyniowym, tj. z udokumentowaną chorobą sercowo-naczyniową (np. po ostrych zespołach wieńcowych, 2 cukrzycą powikłaną zmianami narządowymi czy ciężką przewlekłą chorobą nerek) – wytyczne ESC są najbardziej rygorystyczne. Optymalne stężenie frakcji LDL powinno wynosić poniżej 70 mg/ dL. Natomiast, jeżeli początkowe stężenie LDL, przed rozpoczęciem interwencji farmakologicznej, mieściło się w zakresie między 70 a 135 mg/dL, optymalnym celem terapii jest obniżenie wartości stężenia LDL o 50% względem wartości początkowej. Podstawą farmakoterapii pozostaje stosowanie statyn. Powinny być używane zazwyczaj w wysokich dawkach, jednak istotne jest, żeby leczenie było przez pacjentów dobrze tolerowane. Wszystkie osoby (poza tymi z oczywistymi przeciwwskazaniami), po przebyciu ostrego zespołu wieńcowego (ang. Acute Coronary Syndrome), powinny stosować odpowiednio wysokie dawki statyn. U pacjentów z rozpoznaną niewydolnością serca nie należy ich wprowadzać w ogóle, jeżeli nie istnieją ku temu inne wskazania. Innymi słowy, sama niewydolność serca nie jest wystarczającym kryterium, aby rozpocząć farmakologiczne leczenie statynami. Z punktu widzenia praktyki aptecznej należy zwrócić uwagę na najczęstsze działania niepożądane oraz interakcje statyn. Najpoważniejszym działaniem niepożądanym w przypadku statyn jest ryzyko rabdomiolizy, masywnego rozpadu tkanki mięśniowej, prowadzącego do niewydolności nerek czy zgonu. Znacznie częściej w praktyce klinicznej spotykamy pacjentów skarżących się na bóle i tkliwość mięśni. W aptece ogólnodostępnej personel powinien być szczególnie wyczulony na pacjentów przyjmujących przewlekle duże dawki statyn i stosujących jednocześnie środki przeciwbólowe. Kolejne działania niepożądane związane są z podwyższeniem 3 .d o m o m o c u -tr a c k C lic k to k C lic w w w .d o w w w h a n g e Vi e M A G A Z Y N P O LS K I E J G R U P Y FA R M A C E U T YC Z N E J bu y XC er ZDROWIE F- w bu h a n g e Vi e ! XC er PD F- c u -tr a c k Najpoważniejszym dziaŁaniem niepożądanym w przypadku statyn jest ryzyko rabdomiolizy, masywnego rozpadu tkanki mięśniowej, prowadzącego do niewydolności nerek czy zgonu. stężenia aminotransferaz wątrobowych. Warto w tym miejscu podkreślić, że klinicznie istotne podwyższenie aminotransferazy alaninowej oznacza trzykrotne przekroczenie górnej wartości normy laboratoryjnej oznaczone co najmniej dwukrotnie. Z uwagi na fakt, że większość statyn jest silnie metabolizowana przez układ cytochromów wątrobowych, istnieje wiele rodzajów leków, których stosowanie wraz ze statynami prowadzić będzie do interakcji międzylekowych (drug-drug interaction). Należą do nich m.in. środki przeciwgrzybicze (ketokonazol), antybiotyki (erytromycyna), inhibitory proteazy stosowane w supresji wirusa HIV, antagoniści kanałów wapniowych (amlodypina) oraz np. amiodaron czy cyklosporyna. Istotna jest również interakcja z sokiem grejpfrutowym, która prowadzić może do ciężkiej miopatii. Struktura lipoprotein. Obniżenie stężenia frakcji LDL należy uznać za najważniejszy cel leczenia dyslipidemii. Wytyczne podkreślają również rolę pozafarmakologicznych metod wpływających na poprawę profilu lipidowego pacjentów, w tym zmianę stylu życia oraz nawyków żywieniowych. Rekomendowane jest spożywanie żywności różnorodnej, jednak takiej, która nie będzie prowadzić do wystąpienia otyłości. Ponadto zaleca się spożywanie owoców, warzyw oraz ryb. Ograniczyć należy do minimum spożycie soli. Regularny wysiłek fizyczny zalecany jest codziennie przez minimum 30 minut. Bezwzględnie należy unikać palenia papierosów i narażenia na bierne palenie. 4 Wytyczne kładą również istotny nacisk na zjawisko przestrzegania zaleceń terapeutycznych przez pacjentów z rozpoznaniem choroby sercowo-naczyniowej. Zjawisko adherencji pozostaje najważniejszym modyfikowalnym czynnikiem wpływającym na rokowanie w chorobach kardiologicznych. W literaturze przedmiotu spotykamy wiele przykładów usług farmaceutycznych prowadzących do poprawy stopnia przestrzegania zaleceń terapeutycznych, w konsekwencji do poprawy wyników leczenia. Adherencja w kontekście terapii zaburzeń lipidowych stanowi istotne wyzwanie dla praktyki aptecznej. Dowody naukowe jasno wskazują na to, że właściwie zaprojektowana usługa farmaceutyczna, oparta na dowodach naukowych – może wpłynąć na adherencję, a tym samym na zoptymalizowanie leczenia farmakologicznego, również w przypadku dyslipidemii. L I S T O PA D 2 0 1 6 / BEZ RECEPTY / 35 .c