KROTKI WSTĘP

NIEZBĘDNIK PEDAGOGICZNY 4
Drodzy Rodzice, mówiąc o normie i patologii w rozwoju dziecka musimy
pamiętać, o czym już wspominałam, iż każde dziecko, również i Wasza Pociecha
rozwija się psychicznie i fizycznie, a rozwój ten następuje według określonego
wzorca i przebiega pewnymi etapami. Etapy te są dla wszystkich dzieci jednakowe,
ale zarówno sposób, jak i tempo ich pokonywania są charakterystyczne dla danego
dziecka i stanowią o jego indywidualności.
Dzieci różnią się od siebie rytmem i tempem rozwoju, co oznacza, że nie każde
dziecko musi koniecznie osiągnąć dany etap rozwoju akurat dokładnie w tym, a nie
innym momencie życia. Jest zupełnie naturalne, że niektóre Przedszkolaki nieco
wyprzedzają swój wiek kalendarzowy w zakresie niektórych czynności, a do innych
z kolei dorosną nieco później.
Poniżej spróbuję przedstawić pewne zachowania oraz mogące się pojawić w
rozwoju Waszego Malucha zdarzenia, które choć często budzą nasze zaniepokojenie
- nie zakłócają jednak prawidłowości rozwojowych dziecka, a także te zachowania i
zdarzenia, które już nie mieszczą się w ramach prawidłowości rozwojowych i
powinny budzić nasz niepokój.
Pamiętajmy, że na osiągnięcie pewnego etapu zawsze trzeba dać dziecku pewien
czas. Stąd opisując normę i patologię w rozwoju Przedszkolaka zacznę od samego
początku-od 1-go roku życia, a skończę na 6-ym. Dzięki temu uzyskamy całościowy
obraz rozwoju Naszego Malucha, a studiując aktualny etap Jego
rozwoju, będziemy mogli zarówno wrócić do etapu poprzedniego, jak i wybiec w
następny etap.
A teraz nie pozostaje mi nic innego, jak tylko kolejny raz zachęcić Państwa do
lektury.
Zapraszam serdecznie - tym razem będzie to norma i patologia w 1-szym i 2-gim
roku życia Waszego Malucha.
NORMY ROZWOJOWE
ZASYPIANIE I SEN
1 rok życia
Jednolatek najczęściej usypia przy pomocy kołysania i z reguły śpi spokojnie. Niektóre
niemowlęta mogą mieć własne sposoby na ułatwienie sobie zasypiania - np. ssanie palca, czy
kołysanie się z boku na bok. Są to zachowania normalne i nie mają nic wspólnego z chorobą
sierocą.
2 rok życia
Dwulatek niechętnie idzie spać. Zazwyczaj wszelkimi możliwymi sposobami stara się
odwlec czas rozstania z opiekunami. Podejmuje wszelkiego rodzaju próby zyskania na
czasie, mnoży w nieskończoność prośby i żądania. Jego zachowanie nie jest, jakby się nam
wydawało, rezultatem szczególnej złośliwości, czy też rozpieszczenia - wynika ono z
autentycznej w tym okresie rozwoju potrzeby odczuwania stałej obecności opiekuna przy
sobie. Nasz Dwulatek przed zaśnięciem może włączyć swój repertuar technik zasypiania może np. ssać palec czy róg poduszki, czy też kołysać się. Pocieszające niech będzie dla nas
to, iż bardzo zmęczony Dwulatek potrafi „zasnąć w pół słowa".
SPOŻYWANIE POSIŁKÓW
1 rok życia
Pod koniec pierwszego roku życia dzieci najczęściej same odrzucają butelkę ze smoczkiem.
Jednak może się zdarzyć, że Nasz Maluch nie chce z niej zrezygnować - jest to normalne i
nie należy na siłę pozbawiać Go przyjemności jedzenia z butelki. Zazwyczaj roczne dziecko
chętnie je karmione łyżką i pije z podawanego Mu kubka.
2 rok życia
W związku z kształtowaniem się i zmianami w zakresie zmysłu smaku, zwykle u Dwulatka
obserwujemy osłabiony apetyt. Może się też zdarzyć, że Nasz Dwulatek odmawia
spożywania potraw, które dotychczas akceptował.
Maluch w tym okresie bardzo przywiązuje się do określonego nakrycia stołowego - niech nas
nie dziwi, gdy odmówi jedzenia inną niż „Jego" łyżką i z innego niż „Jego" talerz. I
oczywiście nie ma w tym nic dziwacznego.
WYDALANIE
1 rok życia
Jednoroczny Maluch moczy się i zanieczyszcza pieluchy zarówno w dzień, jak i w nocy.
Jednak w dzień sygnalizuje potrzebę zmiany pieluchy ogólnym niepokojem.
2 rok życia
Dwulatek na ogół bezbłędnie zgłasza potrzeby fizjologiczne i w zasadzie potrafi przespać
całą noc „na sucho". Jednak mogą jeszcze zdarzyć Mu się „mokre wpadki" i to nie tylko w
nocy, ale i podczas dnia. Bywa także i tak, że Dwulatek odmawia załatwiania potrzeb
fizjologicznych inaczej niż w pieluchę.
UCZUCIA I EMOCJE
1rok życia
Jednolatek, tak jak każdy człowiek przeżywa emocjonalne napięcia - problemy, stresy.
Rozładowuje je poprzez rozliczne zachowania np.: jedzenie, głośny krzyk, czy gwałtowną
aktywność ruchową. Mogą też pojawić się inne zachowania: ssanie palca albo innych
przedmiotów (róg poduszki), płacz przed zaśnięciem, budzenie się z płaczem w nocy,
gwałtowne uderzanie głową w poduszkę, masturbacja poprzez dotykanie i pocieranie
genitaliów. Wszystkie te zachowania samoistnie wygasają, po warunkiem, że rodzice traktują
je normalnie.
1rok życia
Dwulatek rozładowuje swoje napięcia psychiczne np. ssąc palec, kołysząc się, uderzając
głową w poduszkę, a nawet w ścianę, przetaczając głowę z boku na bok.
RELACJE Z RODZICAMI
1 rok życia
Jednoroczny Maluch rozpoznaje swoich rodziców, adekwatnie ich nazywa, reaguje na ich
obecność - garnie się do nich, uśmiecha i podejmuje z nimi różnorodne formy kontaktów.
2 rok życia
Dwulatek jest na ogół posłuszny i uległy, potrafi być czuły i współczujący, wyraźnie
przywiązany do domowników. Współdziała przy jedzeniu czy ubieraniu, wykonuje dawane
Mu polecenia.
LĘKI, STRACHY, NIEPOKOJE
1 rok życia
W pierwszym roku życia Nasz Maluch z reguły sypia spokojnie - niekiedy tak spokojnie, że
zaniepokojeni sprawdzamy, czy oddycha.
2 rok życia
Dwulatek najczęściej boi się: nieobecności bliskich (rodziców), zwierząt i ich odgłosów
(szczególnie zwierząt dużych i nieznanych), zmiany położenia mebli w mieszkaniu,
przeprowadzki, ciemności, nieznanych dotąd miejsc, głośnych dźwięków (np. odkurzacz),
„dźwięków tajemniczych" (np. stukot za ścianą, odgłos padającego deszczu).
PATOLOGIE W ROZWOJU
1 rok życia
W pierwszym roku życia zaniepokojenie rodziców winno budzić zbyt spokojne, mało
kłopotliwe zachowanie Malucha. Apatia, ospałość, mała ruchliwość, słabe reakcje na bodźce
zewnętrzne - mogą być sygnałem wielu zaburzeń, np.: upośledzenia słuchu, upośledzenia
umysłowego, autyzmu.
2 rok życia
Nasze zaniepokojenie powinno wywołać mało kłopotliwe i zbyt spokojne zachowanie
dziecka - apatia, ospałość, brak zapału do biegania. Takie zachowanie dziecka może być
wynikiem trapiących dziecko przewlekłych chorób, pasożytów, upośledzeniem słuchu,
opóźnieniem rozwoju umysłowego.
Może się zdarzyć, że Dwulatek godzinami bawi się jednym przedmiotem, czy biega wzdłuż
jednej ściany, wydając wciąż te same okrzyki i nie zwracając uwagi na nic innego. A przy
próbie przerwania Jego zachowania - głośno protestuje. Takie wciąż powtarzające się
stereotypie w zachowaniu mogą wiązać się z początkami ciężkich zaburzeń psychicznych
(schizofrenii dziecięcej, autyzmu wczesnodziecięcego).
ŹRÓDŁO: A. Samson „Książeczka dla przestraszonych rodziców”