Antropologia krajobrazu: obraz – zmysły – pamięć

Instytut Kultury Instytut Kultury Europejskiej
Antropologia krajobrazu: obraz – zmysły – pamięć
międzynarodowa konferencja naukowa
Gniezno, Instytut Kultury Europejskiej UAM
25-27 września 2014
Zakład Teorii i Badań Interdyscyplinarnych Instytutu Kultury Europejskiej UAM w
Gnieźnie ma zaszczyt i przyjemność organizować w dniach 25 – 27 września 2014 roku
międzynarodową konferencję naukową „Antropologia krajobrazu: obraz – zmysły - pamięć”.
W obszarze antropologii krajobrazu rysują się dwie przestrzenie badawcze ukierunkowane
na relacje jednostka – krajobraz w wymiarze estetycznym oraz jednostka – krajobraz –
pamięć w wymiarze historycznym i społecznym.
O ile estetyka tradycyjna wciąż tkwi w myśleniu przeciwstawiającym sobie podmiot i
krajobraz, o tyle estetyka środowiskowa, a także geografia humanistyczna, antropologia i
ekologia, postulują zniesienie dychotomii człowieka i przyrody (kultury i natury), oraz
przeniesienie dyskursu „wewnątrz” krajobrazu, ustanawiając nowe relacje między jednostką,
a jej otoczeniem, rozumianym jako przestrzeń życia i działania. Prowadzona w tym obszarze
reinterpretacja relacji jednostka – krajobraz odnosząc się do zmysłowego wymiaru krajobrazu
sytuuje jednostkę w krajobrazie kulturowym, co równocześnie pozwala przenieść rozważania
z historycznie wpisującej się w kulturę europejską wizualności i estetycznej kontemplacji
krajobrazu na zmysłowość i cielesność kontaktów ze środowiskiem oraz na „działaniową”
jedność człowieka i jego otoczenia.
Aktualne dyskusje nad pamięcią kulturową obejmują pojęcie krajobrazu w jego sensie
symbolicznym i kulturowym, podnosząc je do roli zagadnienia kluczowego dla zrozumienia
procesów historycznych zachodzących w środowisku ludzkim oraz przyrodniczym. Krajobraz
staje się zapisem przeszłości, a równocześnie procesem przebiegającym w czasie naturalnym i
społecznym, wyrażającym się poprzez aktywność człowieka. W tym sensie, pamięć –
aktualna i dziejowa – nieustannie wpisywana jest w strukturę krajobrazu.
Konferencja ma charakter interdyscyplinarny, dlatego wśród uczestników znaleźli się
specjaliści różnych dyscyplin, między innymi: filozofii, kulturoznawstwa, antropologii,
estetyki, historii, geografii, archeologii, ekologii, turystyki kulturowej, którzy z wielu różnych
perspektyw odniosą się do zarysowanej problematyki.
Prof. UAM dr hab. Beata Frydryczak
PROGRAM KONFERENCJI
Dzień I
(czwartek, 25 września)
Godz. 9.00 – otwarcie konferencji
Sesja I, Aula (moderator: prof. Maria Popczyk)
09.30 – 10.30 – Prof. Arto Haapala (University of Helsinki): The Range of Everyday
Aesthetics
10.30 – 11.00 – Dr hab. prof. UAM Beata Frydryczak (UAM): Dwa sensy krajobrazu
11.00 – 11.30 – Dr Mateusz Salwa (UW): Krajobraz jako doświadczenie estetyczne
11.30 – 12.00 - dyskusja
12.00 – 12.15 - przerwa na kawę
12.15 – 12.45 - Dr Dorota Angutek (UZ): Teoretyczny i epistemologiczny kontekst
antropologicznych badań nad krajobrazem
12.45 – 13.15 - Mgr Anna Barbasz-Bielecka (UJ): Interdyscyplinarne spojrzenie na krajobraz
a krajobraz kulturowy w naukach humanistycznych
13.15 – 13.30 - dyskusja
13.30 – 14.30 - obiad
14.30 – 17.30 - zwiedzanie Katedry Gnieźnieńskiej
Sesja IIA, Aula (moderator: dr Mieszko Ciesielski)
17.30 – 17.50 - Dr Paweł Pasieka (SGGW): „W tym ogrodzie jest moje serce”: Novalis i
sekrety pejzażu romantycznego
17.50 – 18.10 - Dr Anna Wolińska (UW): Krajobraz i wyobraźnia
18.10 – 18.25 - przerwa na kawę
18.25 – 18.45 - Dr hab. prof. UŚ Maria Popczyk (UŚ): Krajobraz jako obraz
18.45 – 19.05 - Dr Piotr Schollenberger (UW): Krajobraz bezstronny – doświadczenie
krajobrazu według Lyotarda
19.05 – 19.35 - dyskusja
Sesja IIB, sala 1.34 (moderator: dr Dorota Angutek)
17.30 – 17.50 - Dr Roma Sendyka (UJ): Odzyskiwanie utraconej pamięci – o kontestowanych
krajobrazach i ich reprezentacjach
17.50 – 18.10 - Dr Rafał Zapłata (UKSW): Krajobraz z przeszłości zmysłowo kształtowany
18.10 – 18.25 - przerwa na kawę
18.25 – 18.45 - Dr Rafał Koschany (UAM): Wschody i zachody słońca. Doświadczenie
egzystencjalne – zmysłowe – intelektualne
18.45 – 19.05 - Mgr Łukasz Posłuszny (UAM): Dźwiękowe mapy pamięci a tożsamość
miejsc
19.05 – 19.35 - dyskusja
20.00 – Bankiet
Dzień II
(piątek, 26 września)
Sesja IA, sala 1.34 (moderator: dr hab. Renata Tańczuk)
09.50 – 10.10 - Dr hab. Karina Banaszkiewicz (UŚ): Antropologia pejzażu filmowego.
Między tłem i kulturowym uniwersum
10.10 – 10.30 - Lic. Krzysztof Dix (UWr): Melancholijne krajobrazy Eugena Greena
10.30 – 10.50 - Mgr Tymoteusz Andrearczyk (UW): Realne chmury przesycone irrealnym –
w obrazie i poza nim
10.50 – 11.20 - dyskusja
11. 20 – 11.40 - przerwa na kawę
Sesja IB, sala 1.27 (moderator: dr Paweł Pasieka)
09.30 – 09.50 - Dr Jozef Tarnowski (UG): Garden-city: pierwsza próba zniesienia dychotomii
miasta i natury oraz jej modernistyczne i postmodernistyczne mutacje
0 9.50 – 10.10 - Lic. Patrycja Knast, Lic. Maciej Kędzierski (UAM): Puszczykowo: miasto
ogród czy miasto ogrodów?
10.10 – 10.30 - Dr hab. Renata Tańczuk, dr hab. Dorota Wolska (UWr): Dobrzyca-Bononia
krajobraz kontrowersyjny
10.30 – 10.50 - Mgr inż. arch. kraj. Anna Steuer – Jurek (PK): Założenia folwarczne XIX
wiecznych rodów szlacheckich rejencji opolskiej
10.50 – 11.20 - dyskusja
11. 20 – 11.40 - przerwa na kawę
Sesja II, sala 1.34 (moderator: dr Piotr Pawlak)
11.40 – 12.00 - Dr Monika Kostaszuk-Romanowska (UwB): Rola krajobrazu we
współczesnych praktykach turystycznych
12.00 – 12.20 - Lic. Magdalena Szewerniak (UWr): Góry przedstawiane i góry doświadczane,
czyli chropowatość, konserwy i kozice
12.20 – 12.40 – Prof. Galyna Lemko (Vasyl Stefanyk Precarpathian National University):
Cechy etniczne inkulturacji Ukraińca
12.40 – 13.00 – Prof. Oksana Vorochshuk (Vasyl Stefanyk Precarpathian National
University): Rola organizacji pozarządowych regionu Karpat w promowaniu
zdrowego stylu życia
13.00 – 13.30 - dyskusja
13.30 – 15.00 - obiad
Sesja III, sala 1.34 (moderator: dr Józef Tarnowski)
15.00 – 15.20 - Dr hab. prof. UR Grażyna Filip: Ludzie w krajobrazie i historii Rzeszowa na
podstawie opowieści Franciszka Kotuli
15.20 – 15.40 - Dr Ewa Rot-Buga (IBL PAN): Arkadyjski krajobraz w sielankach
staropolskich (Sz. Szymonowic, J.B. Zimorowic, J. Gawiński, A.
Wieszczycki, H. Chełchowski)
15.40 – 16.00 - Dr hab. Marek Pacukiewicz (UŚ): Warstwy krajobrazu w „Ziemiorodztwie
Karpatów” Stanisława Staszica
16. 00 – 16.15 - przerwa na kawę
16.15 – 16.35 - Dr Magdalena Patro-Kucab (URz): Osowa Alojzego Felińskiego. Kreacja
pejzażu w listach poety skierowanych do Michała Wyszkowskiego
16.35 – 16.55 – Prof. Tetiana Kachak (Vasyl Stefanyk Precarpathian National University):
Krajobrazy dzieciństwa: miejsce i przestrzeń w nowoczesnej literaturze
ukraińskiej dla dzieci
16.55 – 17.25 - dyskusja
18.30 - kolacja
Dzień III
(sobota, 27 września)
Sesja I, sala 1.34 (moderator: dr Mieszko Ciesielski)
09.30 – 09.50 - Mgr Barbara Borowiak (UG): Krajobraz postoczniowy - krajobraz po stracie
09.50 – 10.10 - Dr Piotr Pawlak (UAM): Krajobraz po bitwie: Myśl wojskowa w antropologii
krajobrazu, w kontekście bieżącej sytuacji geopolitycznej
10.10 – 10.30 - Mgr Justyna Szlachta-Misztal (UW): Śląskie „ostańce” – co z tymi
kopalniami
10.30 – 11.00 - dyskusja
11.00 – 11.10 - prof. Beata Frydryczak (UAM): podsumowanie i zamknięcie obrad
konferencji
11.30 - wycieczka do Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy (przybliżony czas
powrotu do IKE UAM ok. godz. 16.00)