Atmosfera I Klimat

Rozdział 4. ATMOSFERA
poziom podstawowy
Polecenie 1. Uporządkuj wymienione warstwy atmosfery zaczynając od powierzchni Ziemi i zaznacz je na przekroju
powyżej: termosfera, mezosfera, troposfera, stratosfera, egzosfera.
Polecenie 2. Przyporządkuj warstwom atmosfery charakterystyczne dla nich cechy:
a) mezosfera
A) występowanie zorzy polarnej
b) stratosfera
B) występowanie warstwy ozonowej
c) troposfera
C) spadek temperatury do -90°C
d) jonosfera
D) procesy kształtujące pogodę
Polecenie 4 . Na mapie przedstawiającej ciśnienie atmosferyczne
na półkuli północnej w hPa (zredukowane do poziomu morza)
oznacz symbolami:
wyż atmosferyczny (W),
niż atmosferyczny (N),
kierunek wiatru (—>).
Polecenie 5. Rysunek przedstawia efekt fenowy (halny) . Oblicz jaka będzie temperatura na szczycie
i w miejscowości B. Podaj właściwości wiatru halnego:........................................................................
S
N
Szczyt, 1500 m npm
Miejscowość A 1000 m npm, - 4oC
Miejscowość B,
1000 m npm
Polecenie 6. Oznacz cyframi 1—4 kolejność zjawisk atmosferycznych zachodzących w strefie równikowej.
Unoszenie się ciepłego powietrza do góry ....
Silne nagrzewanie się powierzchni Ziemi na równiku ....
Powstawanie strefy niskiego ciśnienia ....
Skroplenie pary wodnej, obfity opad ....
Polecenie 7. W oparciu o schemat przedstawiający obieg powietrza
i wody w strefie międzyzwrotnikowej wykonaj polecenia:
a) dorysuj do linii strzałki przedstawiające kierunki ruchu powietrza;
b) wpisz w odpowiednie ramki schematu:
antypasat, pasat, niż baryczny, wyż baryczny;
c) zaznaczono kreskami strefę obfitych opadów deszczu,
nazwij ten rodzaj opadu;
Polecenie 8. Na rysunku przedstawiono krążenie mas powietrza w troposferze.
Rozpoznaj układy baryczne i wiatry. Podaj ich nazwy obok odpowiedniego
oznaczenia.
1. .
2. .
3. .
4. .
5. .
6. .
7. .
8. .
9. .
10. .
11. .
Polecenie 9. Wyjaśnij, dlaczego nad biegunami i nad zwrotnikami tworzą się ośrodki wysokiego ciśnienia. Wyjaśnij
związek wyży zwrotnikowych z występującymi tam pustyniami.
Polecenie 10. Przyporządkuj wiatrom przyczyny powstawania:
a) cyklon
1) zaleganie zimnego powietrza nad rozległymi górami i je go spływ w dół
b) bryza
2) wznoszenie się powietrza nad równikiem i jego odpływ ku zwrotnikom
c) bora
3) różnica w nagrzewaniu oraz ochładzaniu się lądu i morza
d) fen
4) gwałtowne obniżenie ciśnienia powietrza nad morzem w niskich szerokościach geograficznych
5) duża różnica ciśnień powietrza po dwóch stronach góry
Polecenie 11. Do ekstremalnych zjawisk atmosferycznych należą m.in. powodzie, susze, cyklony tropikalne, burze.
a) podaj przyczyny powstawania powyższych zjawisk oraz obszary ich największego występowania;
Zjawisko
przyczyna
obszar
Powodzie............
Susze..................
Cyklony trop.....
Burze................
b) wymień skutki, jakie one wywołują w środowisku
- przyrodniczym:
- antropogenicznym:
Polecenie 12. Rysunek przedstawia niż baryczny
na półkuli północnej. Izobary poprowadzono co 5 hPa.
Uzupełnij rysunek:
a) zaznacz strzałkami kierunki wiatru
(poprowadź je z dwóch miejsc oznaczonych krzyżykami),
b) wpisz w wykropkowane miejsca:
- wartości dwóch izobar (hPa),
- cechy mas powietrza (ciepłe/chłodne),
- nazwy frontów atmosferycznych.
Polecenie 13. Polecenia wykonaj na podstawie rysunków przedstawiających powstawanie frontów atmosferycznych.
Front...................................
Front....................................
A. W jaki sposób powstaje front zimny i ciepły? Rozpoznaj je na rysunkach i podpisz.
B. Co to jest front atmosferyczny?
C. Czym się różnią opady deszczu na tych dwóch frontach?
Polecenie 14. Rysunek przedstawia cyrkulację monsunową.
Uzupełnij go wpisując w odpowiednie
miejsca: lato, zima, wyż, pas niskiego
ciśnienia.
b) Czym wytłumaczysz różnice w
sezonowej zmienności rozmieszczenia
układów barycznych?
a)
c)
Wskaż konsekwencje przyrodnicze
(klimatyczne) oraz gospodarcze tego
zjawiska.
Polecenie 15. Na podstawie rysunków A i B,
które przedstawiają mechanizm
powstawania bryzy wykonaj zadania:
a) w puste miejsca wpisz wyż lub niż
baryczny;
b) dorysuj strzałki przedstawiające kierunki
ruchu powietrza;
c) podpisz odpowiednio - bryza morska lub
bryza lądowa;
d) dorysuj łódce żagiel zgodnie z ruchem
mas powietrza;
e) podaj cechy bryzy lądowej i bryzy morskiej;
f) omów, jaki wpływ na życie i gospodarkę ludzi mają bryzy?
g) podaj podobieństwa i różnice między bryzą a monsunem.
Podobieństwa:
Różnice:
Polecenie 16. Europa położona jest w trzech strefach klimatycznych, a na jej obszarze wyróżnia się kilkanaście typów
klimatu. Świadczy to o dużym zróżnicowaniu klimatycznym kontynentu.
A. Podaj strefy klimatyczne, w których położona jest Europa, oraz przykłady obszarów nimi objętych.
B. Wymień czynniki klimatotwórcze i powiedz, w jaki sposób wpływają na zróżnicowanie klimatu Europy.
Polecenie 17. Na podstawie poniższej charakterystyki rozpoznaj strefę klimatyczną, następnie na mapie stref
klimatycznych świata nanieś oznaczenia literowe (A, B lub C) tych stref klimatycznych;
A. Zróżnicowane średnie temperatury powietrza najchłodniejszych miesięcy około 10°C i więcej w klimatach morskich,
około 0°C i mniej w klimatach kontynentalnych. Opady atmosferyczne najczęściej w półroczu chłodnym, a w klimatach
monsunowych w półroczu letnim.
B. Średnia temperatura powietrza przez cały rok przekracza 20°C, amplitudy są niewielkie i wynoszą około 5°-10°C.
Opady atmosferyczne występują w miarę równomiernie przez cały rok i przekraczają l 000 mm.
C. W najcieplejszym miesiącu średnia temperatura powietrza jest niższa niż 10°C. Opady niewielkie (<250 mm) z
przewagą śnieżnych
Polecenie 18. Przyporządkuj typ klimatu (wymieniono poniżej) do odpowiadającego mu opisu rozkładu temperatur i
opadów:
a) łagodne zimy i chłodne lata, opady w ciągu całego roku;........................................
b) duże dobowe amplitudy temperatur, opady bardzo małe, sporadyczne w postaci gwałtownych ulew..........................
c) małe roczne amplitudy temperatur, jedna lub dwie pory deszczowe;..........................................
d) ujemne temperatury przez cały rok, opady śnieżne;................................................................
1.
2.
3.
umiarkowany chłodny kontynentalny;
zwrotnikowy suchy;
umiarkowany morski;
4.
5.
podrównikowy wilgotny;
polarny
Polecenie 19 . Na podstawie wartości średnich miesięcznych temperatur powietrza (T w °C) i średnich miesięcznych sum
opadów (O w mm) umieszczonych w tabeli wykonaj polecenia.
Miejscowość I
II
III
IV
V
VI
VII VIII IX
X
XI
XII Rok
A
T
6,9 7,9 10,7 13,9 18,1 22,1 24,7 24,6 21,6 16,5 11,6 8,5
0
77
89
78
77
64
47
14
22
68
129 116 106 887
B
T
23,9 24,0 26,1 28,1 29,6 28,6 27,3 25,9 27,0 27,9 27,2 25,5
0
4
2
1
1
17
484 616 340 264 65
14
2
1810
a) Rozpoznaj strefę klimatyczną i typ klimatu miejscowości A i B:
A
- strefa:
- typ klimatu:
B
-strefa:
- typ klimatu:
b) Dobierz nazwy miejscowości do odpowiednich danych klimatycznych, wybierając z podanych w nawiasie (Manaus,
Bombaj, Rzym, Ojmiakon /Rosja).
c) Oblicz roczną amplitudę temperatury oraz średnią roczną temperaturę powietrza dla stacji A i B.
d)Podaj dwa podobieństwa oraz dwie różnice między klimatami w tych miejscach.
- Podobieństwa:
- Różnice:
Polecenie 20. Na podstawie wykresów temperatury i opadów określ typ klimatu oraz przyporządkuj mu obszar. Zaznacz na
mapie klimatów te obszary. Do dyspozycji masz następujące typy klimatów:
zwrotnikowy wilgotny - odmiana monsunowa; umiarkowany ciepły morski; podbiegunowy kontynentalny; podzwrotnikowy
przejściowy; umiarkowany chłodny kontynentalny; równikowy wybitnie wilgotny; podzwrotnikowy skrajnie suchy;
zwrotnikowy wybitnie suchy
oraz miejsca (obszary):
Barrow(Alaska), Ontario (Kanada), Nizina Amazonki, Sahara, Wyżyna Irańska, Irlandia, Bombaj, Rzym,
A
B
0
-10
VI VII VIII IX
X XI XII
140
120
100
80
60
40
20
0
30
25
20
15
10
5
0
I
D
40
250
30
200
10
0
I
II
III
IV
V
VI
VI
I
VI
II
IX
X
XI
XI
I
0
III IV V VI VII VII IX X XI XII
35
30
25
20
15
10
5
0
I
20
E
II
700
600
500
400
300
200
100
0
II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
10
-40
I
II
II IV V VI VII VII IX X XI XII
30
150
F
25
100
50
0
20
XII
V
X
III IV
XI
C
II
IX
I
-30
VII
-30
VIII
-20
0
-20
V
20
-10
I
40
0
VI
10
10
III
60
30
25
20
15
10
5
0
IV
20
II
80
Polecenie 21. Na podstawie mapy synoptycznej scharakteryzuj pogodę w Paryżu. Uwzględnij jak najwięcej elementów
pogody.
Opis pogody w Paryżu:
Polecenie 22. Na rysunku przedstawiono kierunki napływu mas powietrza nad obszar Polski:
a) Nad strzałkami zapisz rodzaj i typ masy, np.
pzk - powietrze zwrotnikowe kontynentalne
pzm - …………………………………….
b) Które masy powietrza odpowiedzialne są za kształtowanie:
- gorącej, suchej pogody latem i mroźnej zimą:
- powodują odwilż i napływ ciepłych mas zimą:
- przynoszą ochłodzenie i deszcz latem:
- powodują latem gorące, parne pogody połączone z burzami:
- odpowiadają za Polską Złotą Jesień:
- powodują wiosenne przymrozki: