scenariusz lekcji

Scenariusz z wykorzystaniem koła wartości
45 min
Godność
Cele lekcji:
Uczeń:
– wyjaśnia własnymi słowami, czym jest godność,
– podaje wartości sprzyjające zachowaniu własnej i cudzej godności,
– omawia podstawowe zasady poszanowania godności innych ludzi,
– rozpoznaje przypadki naruszania godności we własnym otoczeniu i odpowiednio reaguje,
– wymienia artykuły prawne i instytucje chroniące godność człowieka,
– znajduje pomoc w odpowiednich instytucjach, gdy jest naruszana jego godność osobista,
– analizuje i ocenia własną postawę wobec naruszania godności innych.
Metody:
– metoda aktywizująca – koło wartości,
– elementy wykładu,
– rozmowa kierowana,
– praca z tekstem źródłowym.
Formy pracy:
indywidualna, grupowa, zbiorowa.
Środki dydaktyczne:
– karta pracy: Godność – prawo każdego człowieka,
– karta samooceny.
Przebieg lekcji:
Faza wprowadzająca
1. Czynności organizacyjne: sprawdzenie obecności, podanie tematu oraz celów lekcji, rozdanie kart pracy.
2. Nauczyciel poleca zrealizować zadanie 1. z karty pracy. Następnie inicjuje dyskusję o problemie poruszanym w tekście. Po rozmowie
wyjaśnia uczniom, czym jest godność osobista.
Faza realizacyjna
1. Prowadzący dzieli uczniów na pięć grup, rozdaje zespołom kartki z pomocniczymi hasłami do wypełnienia koła wartości (znajdują się one w
Materiałach dla ucznia) i poleca, aby wykonali zadanie 2. z karty pracy. Po upływie czasu przeznaczonego na jego realizację rysuje na tablicy
koło i uzupełnia je wspólnie z przedstawicielami drużyn. Następnie podsumowuje pracę uczniów – uwrażliwia ich na emocje i potrzeby innych
ludzi, od których otrzymują zarówno dobro, jak i zło oraz odwdzięczają się tym samym.
2. Nauczyciel przydziela do opracowania każdej grupie jedną zasadę godności, sformułowaną przez organizację Globaldignity. Po upływie
wyznaczonego czasu przedstawiciele zespołów w kilku zdaniach wyjaśniają, jak ich drużyny zinterpretowały treść reguły.
• Grupa 1: Każdy człowiek ma prawo do godnego życia.
• Grupa 2: Godne życie to możliwość realizowania swojego potencjału dzięki odpowiedniemu poziomowi opieki zdrowotnej, edukacji, godziwym
zarobkom i poczuciu bezpieczeństwa.
• Grupa 3: Godność to wolność decydowania o własnym życiu i poszanowanie tego prawa przez innych.
• Grupa 4: Godność powinna być podstawą we wszystkich naszych działaniach.
• Grupa 5: Nasza własna godność jest nieodwołalnie związana z godnością innych.
3. Uczniowie wykonują zadanie 3. z karty pracy. Chętne osoby omawiają wspólnie z nauczycielem wnioski, do jakich doszły, koncentrując się
na analizie swojej własnej postawy i jej ocenie.
4. Nauczyciel krótko opowiada o Powszechnej deklaracji praw człowieka oraz o prawach dziecka zapisanych w Konwencji praw dziecka
(potrzebne informacje zostały zawarte w Materiałach dla nauczyciela).
5. Prowadzący charakteryzuje działalność instytucji, do których obywatel może się zwrócić, gdy naruszana jest jego godność (Rzecznik Praw
Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka – przydatne wiadomości umieszczono w Materiałach dla nauczyciela) ze szczególnym uwzględnieniem
podmiotów działających w środowisku lokalnym (np. ośrodki pomocy, specjalne linie telefoniczne).
Faza podsumowująca
1. Nauczyciel rozdaje uczniom kartę samooceny (znajduje się w Materiałach dla ucznia) i poleca ją wypełnić. Ochotnicy komentują na forum
klasy sposób wykonania polecenia.
2. Zadanie domowe:
Przygotuj w dowolnej formie plastycznej pracę na temat: „W jaki sposób przeciwdziałać naruszaniu godności innych ludzi?”.
Materiały dla nauczyciela
Informacje dotyczące dokumentów chroniących prawo człowieka do godności
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka
10 grudnia 1948 r. Zgromadzenie Ogólne ONZ na posiedzeniu w Paryżu uchwaliło Powszechną deklarację praw człowieka – pierwszy
ogólnoświatowy zbiór najważniejszych praw i wolności. W jej trzydziestu artykułach spisano prawa osobiste, polityczne (obywatelskie),
ekonomiczne, socjalne oraz kulturalne, gwarantując jednostkom m.in. prawo do życia, wolności, bezpieczeństwa, równości wobec prawa,
bezstronnego postępowania sądowego, ochrony życia prywatnego oraz bezpłatnego szkolnictwa na poziomie podstawowym. Dokument nie miał
charakteru wiążącego dla podpisujących go państw, gdyż na jego podstawie nie można było egzekwować określonego działania z ich strony.
Wywarł jednak olbrzymi wpływ na prawodawstwo poszczególnych krajów, które regulowały prawa człowieka w swoich konstytucjach lub
umowach międzynarodowych.
O ile uchwalony akt miał ukierunkować dalsze działania ONZ na rzecz ochrony praw jednostki, o tyle spisane w 1966 r. międzynarodowe
Pakty praw człowieka miały już wiążący dla sygnatariuszy charakter umów międzynarodowych. Do dokumentów tych zalicza się
Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, socjalnych i kulturalnych oraz Międzynarodowy pakt praw osobistych i politycznych. Pierwszy z
nich wszedł w życie 3 stycznia 1976 r., drugi – 2 marca 1976 r. W Polsce obowiązują odpowiednio od 3 marca i 18 czerwca 1977 r. Powtórzono
w nich i sprecyzowano prawa określone w Powszechnej deklaracji praw człowieka. Międzynarodowy pakt praw osobistych i politycznych
uzupełnił ją o prawa osób należących do mniejszości etnicznych, religijnych i językowych. Zapisano w nim też zakaz więzienia za długi oraz
nakaz humanitarnego traktowania osób pozbawionych wolności. Nie zaproponowano natomiast gwarancji ochrony prawa własności.
Uchwalenie Międzynarodowego paktu praw osobistych i politycznych doprowadziło do powołania Komitetu Praw Człowieka. Organ ten
nadzoruje przestrzeganie przyjętych postanowień przez kraje, które je podpisały. Rozpatruje też sprawozdania państw oraz przyjmuje ich skargi i
petycje indywidualne w sprawach naruszenia praw człowieka.
Pierwotnie nie przewidywano utworzenia żadnego organu kontrolującego przestrzeganie postanowień Międzynarodowego paktu praw
gospodarczych, socjalnych i kulturalnych. Jednak już w 1978 r. powołano grupę ekspertów, którą w 1985 r. zastąpiono Komitetem Praw
Ekonomicznych, Socjalnych i Kulturalnych. Jego członkowie zbierają się trzy razy w roku na sesje odbywające się w Genewie. System
kontroli polega wyłącznie na przyjmowaniu i rozpatrywaniu sprawozdań sygnatariuszy.
Konwencja praw dziecka
Uchwalono ją z inicjatywy polskiej, zgłoszonej w 1978 r. Po trwających blisko 11 lat pracach została przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ
20 listopada 1989 r. Weszła w życie 2 września 1990 r. Do tej pory ratyfikowały ją 193 państwa, w tym Polska (7 lipca 1991 r.). Dokument
składa się z preambuły oraz 54 artykułów. Stanowi najobszerniejszy katalog praw dziecka i dlatego często nazywa się go światową konstytucją
praw dziecka. W świetle art. 1 dzieckiem jest każda osoba do osiągnięcia pełnoletności, czyli (w sytuacjach typowych) do ukończenia 18 lat. W
dokumencie określono uniwersalne normy prawne chroniące dzieci przed wyzyskiem, złym traktowaniem i zaniedbaniem oraz zagwarantowano
najmłodszym ochronę podstawowych praw człowieka. Uregulowane prawa zostały podzielone na trzy kategorie:
– prawa osobiste, np.: do życia i rozwoju, do wychowania w rodzinie, do wolności od przemocy fizycznej lub psychicznej, wyzysku , nadużyć
seksualnych i wszelkiego okrucieństwa,
– prawa socjalne, np.: do ochrony zdrowia, do wypoczynku i czasu wolnego,
– prawa kulturalne, np. do nauki, korzystania z dóbr kultury.
Konwencję praw dziecka uzupełniono dwoma protokołami dodatkowymi, uchwalonymi 25 maja 2000 r. Pierwszy dotyczy udziału dzieci
w konfliktach zbrojnych, a drugi – sprzedaży dzieci, dziecięcej prostytucji i pornografii. Oba zostały ratyfikowane przez Polskę w 2005 r.
Państwa, które podpisały dokument, zobowiązały się podjąć działania zmierzające do urzeczywistnienia zawartych w nim pra w. Komitet
Praw Dziecka ONZ, kontrolujący ich przestrzeganie, rozpatruje sprawozdania składane przez poszczególne kraje. Polska składała takie
sprawozdania w latach 1993 i 1999.
Informacje dotyczące instytucji powołanych do ochrony prawa człowieka do godności
Urząd Rzecznika Praw Obywatelskich
Potrzebę utworzenia niezależnego urzędu badającego zgodność działań organów administracyjnych z prawem jako pierwsi dostrzegl i Szwedzi.
Wprowadzili tę myśl w życie w 1809 r. W 2. poł. XX w. rozwiązanie to rozpowszechniło się w całej Europie. W Polsce urząd ów stworzono w
1987 r.
Obecnie rzecznika praw obywatelskich (RPO) powołuje sejm za zgodą senatu – na 5-letnią kadencję, z możliwością jednej reelekcji.
Zadanie tej osoby polega na czuwaniu, by wskutek czynności organów państwowych nie nastąpiło naruszenie prawa lub zasad sprawiedliwości
społecznej. Rzecznik nie bada złamania praw danej osoby przez sąsiada czy kolegę z pracy. Interweniuje wszędzie tam, gdzie są lub mogą być
zagrożone prawa człowieka i obywatela w relacjach: jednostka – państwo (organ władzy państwowej).
Podjęcie czynności przez rzecznika może nastąpić na skutek jego własnej inicjatywy, na wniosek obywateli, członków organizacj i
obywatelskiej albo organów samorządowych. Wcześniej wnioskodawca powinien przejść całą krajową procedurę odwoławczą. Oznacza to, że
obywatel po np. niekorzystnym wyroku sądu pierwszej instancji nie może złożyć od razu odpowiedniego wniosku do rzecznika.
Za zgłaszanie wniosków nie pobiera się żadnych opłat skarbowych. Nie jest też wymagane zachowanie formy pisemnej. Jeśli jednak
zamierzamy spisać skargę, możemy ją wysłać pocztą albo wypełnić formularz elektroniczny. Wystarczy wyraźnie wskazać w nim wni oskodawcę
oraz osobę, której wolności i prawa zostały naruszone. Należy również określić przedmiot sprawy, a także załączyć kopie lub odpisy
posiadanych dokumentów.
Rzecznik najpierw sprawdza podane we wniosku fakty. Jeśli stwierdzi, że rzeczywiście nastąpiły, stara się skłonić winny organ władzy
państwowej do naprawienia tego naruszenia. Gdy zostało ono spowodowane niekonstytucyjną ustawą, ma prawo wystąpić do Trybunału
Konstytucyjnego o zbadanie tego aktu pod kątem jego zgodności z zapisami konstytucyjnymi i ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi.
Rzecznik nie ma uprawnień do inicjatywy ustawodawczej; może jednak skłonić właściwe organy (sejm, senat, rząd) do jej podjęcia. Może też
interweniować w postępowaniach sądowych – karnych, cywilnych oraz administracyjnych, doprowadzić do wszczęcia procesów w sprawach
cywilnych i administracyjnych, wziąć w nich udział, składać skargi kasacyjne w sprawach cywilnych do Sądu Najwyższego, a w sprawach
administracyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Badając sprawę, nie jest ograniczony terminami przewidzianymi w Kodeksie
postępowania administracyjnego.
Urząd Rzecznika Praw Dziecka
Po ratyfikacji przez Polskę w 1991 r. uchwalonej przez ONZ Konwencji praw dziecka konieczne stało się powołanie instytucji czuwających nad
prawami osób niepełnoletnich. Dlatego w Konstytucji RP uwzględniono istnienie w polskim porządku prawnym urzędu Rzecznika Praw
Dziecka. Odpowiednia ustawa została uchwalona w 2000 r. Rzecznika praw dziecka (RPD) powołuje sejm za zgodą senatu na pięcioletnią
kadencję (z możliwością jednej reelekcji).
Wykonując swoje zadania, osoba ta kieruje się przede wszystkim dobrem dziecka. Zawsze bierze pod uwagę naturalne środowisko j ego
rozwoju, czyli rodzinę. Stoi na straży wszelkich praw najmłodszych, m.in. do życia, ochrony zdrowia, wychowania w rodzinie, nauki, godziwych
warunków socjalnych. Stara się uchronić dzieci przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem, demoralizacją czy zaniedbaniem. Interwencje
podejmuje z własnej inicjatywy lub po wpłynięciu do biura odpowiedniego wniosku. Dotyczą one relacji: dziecko – organ władzy państwowej.
Rzecznik ma obowiązek przedstawiać oceny i wnioski mające na celu ochronę praw dzieci oraz usprawnienie trybu załatwiania związanych z
nimi spraw. Może zwrócić się np. do organów władzy publicznej, samorządu terytorialnego, organizacji pozarządowych z prośbą o złożenie
wyjaśnień lub podjęcie określonych działań. Może także zabiegać o to, by rzecznik praw obywatelskich podjął kroki zmierzające do zapewnienia
skutecznej ochrony praw oraz dobra dziecka.
Naruszenie praw dziecka może zgłosić każdy: samo dziecko, jego rodzic lub opiekun, krewny, pedagog szkolny, nauczyciel, członek
organizacji pozarządowej. Rzecznik gwarantuje przy tym zachowanie poufności. Forma przekazania informacji nie ma znaczenia (można to
zrobić ustnie albo pisemnie – także drogą e-mailową).
Dzięki parlamentarnym nowelizacjom odpowiednich ustaw, dokonanym w 2008 i 2010 r., pozycja i uprawnienia RPD znacząco się
wzmocniły. Może on np. wszczynać postępowania w sprawach cywilnych i administracyjnych oraz brać w nich udział na prawach
przysługujących prokuratorowi. Ma też możliwość występowania z wnioskami o ukaranie w sprawach o wykroczenia. Zyskał również prawo
zaskarżenia decyzji administracyjnych, uczestniczenia w postępowaniach przed Trybunałem Konstytucyjnym oraz występowania do Sądu
Najwyższego o interpretację przepisów.
Materiały dla ucznia
Karta z pomocniczymi hasłami do koła wartości
tchórzostwo
agresywność
złośliwość
poczucie własnej
duma
uleganie wpływom
egoizm
niska samoocena
honor
uczciwość
współczucie
wrażliwość
wartości
niepewność
świadome postępowanie
asertywność
wyrachowanie
odwaga
poczucie sprawiedliwości
Karta samooceny
W jakim stopniu dzisiejsze zajęcia
1
pomogły mi zrozumieć, jak cenna jest godność każdego człowieka?
uwrażliwiły mnie na krzywdę ludzi żyjących obok mnie?
uświadomiły mi, że nie można biernie przyglądać się łamaniu prawa
człowieka do zachowania własnej godności?
2
3
4
5
6
Karta pracy
Godność – prawo każdego człowieka
1. Przeczytaj tekst i wykonaj polecenia.
„Nasza córka Kasia jest w klasie szykanowana, opluwana, kopana, ciągana za włosy. Wodzirejem jest 11-letnia Natalia, potrafiąca wywrzeć
presję na całą klasę, podpowiedzieć, nad kim można się znęcać. Sprawa była kilkakrotnie zgłaszana do pedagoga szkolnego, ale bez skutku.
Agresja ze strony tej dziewczynki przybiera na sile, a moje dziecko nie chce chodzić do szkoły. Boi się, ma bóle brzucha, nie śpi po nocach, na
stresy reaguje gorączką. Matka dziewczynki co drugi dzień jest wzywana do szkoły, ale rezultatu nie widać. Sprawę zgłosiłam na policję,
czekam na efekty. Co jeszcze mam zrobić? Czy reakcja będzie dopiero, kiedy dojdzie do nieszczęścia?”.
http://m.trojmiasto.pl/news/Przemoc-w-szkole-duzy-problem-malych-ludzi-n55764.html
A. Omów sytuację przedstawioną we fragmencie artykułu.
B. Przedstaw swoją opinię na temat zachowania Kasi, Natalii i dorosłych. Uzasadnij własne zdanie.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
2. Uzupełnij koło wartości. Po prawej stronie wpisz wartości, którymi – Twoim zdaniem – ludzie i Ty powinniście się kierować, aby zachować
godność, a po lewej – negatywne zjawiska, cechy oraz czynniki uchybiające godności.
3. Podaj przykład naruszenia godności w Twoim środowisku. Następnie wykonaj polecenie.
Przykład:
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
Zaznacz swoje odczucia związane z opisaną sytuacją. W tym celu wstaw znak „x” w odpowiednie rubryki tabeli (1 – najniższy stopień nasilenia
emocji; 6 – stopień najwyższy).
1 2 3 4 5 6
bezsilność
wstyd
złość
poczucie winy
wyrzuty sumienia
poczucie
współodpowiedzialności
obojętność
zaskoczenie
Tydzień Edukacji Globalnej
Tydzień Edukacji Globalnej to coroczna międzynarodowa akcja, która ma na celu zwrócenie uwagi społeczeństw w Europie na potrzebę prowadzenia
edukacji o sprawach globalnych poprzez intensywne i różnorodne działania skierowane przede wszystkim (ale nie tylko) do dzieci i młodzieży.
Ideą Tygodnia jest zapoznanie młodych ludzi z wyzwaniami i problemami współczesnego świata, kształtowanie wśród nich postaw sprzyjających ich
rozwiązywaniu, respektujących różnorodność kulturową oraz umiejętność porozumiewania się z ludźmi wywodzącymi się z różnych kultur.
Inicjatywy Tygodnia mają przyczynić się do pobudzenia aktywności młodych ludzi na rzecz bardziej sprawiedliwego świata, ukazywać konkretne możliwości
zaangażowania i uświadomić im w tym kontekście odpowiedzialność za własne działania.
Najważniejszym wyzwaniem Tygodnia Edukacji Globalnej jest uświadomienie mieszkańcom państw europejskich współzależności pomiędzy nami i
mieszkańcami mniej rozwiniętych obszarów globu, pokazywanie problemów wspólnych dla całej ludzkości i kierowanie uwagi na poszukiwanie
potencjalnych rozwiązań.
Obchodom TEG-u patronuje Europejskie Centrum na Rzecz Współzależności i Solidarności Światowej (Centrum Północ-Południe) przy Radzie Europy.
W Polsce koordynatorem krajowym obchodów TEG oraz opiekunem strony www.teg.edu.pl jest Grupa Zagranica, platforma polskich organizacji
pozarządowych zaangażowanych we współpracę rozwojową, pomoc humanitarną, wspieranie demokracji i edukację globalną. Przy organizacji tegorocznej
edycji Grupa Zagranica współpracuje z Polską Akcją Humanitarną.
TEG 2013
Tegoroczna, 15. już edycja Tygodnia Edukacji Globalnej odbywającego się pod patronatem Centrum Północ-Południe przy Radzie Europy, odbędzie się w
Polsce w dniach 16-24 listopada.
Hasło TEG w 2013 roku brzmi: “WYBIERZ ZRÓWNOWAŻONY STYL ŻYCIA!”.
Szkoły, organizacje pozarządowe i młodzieżowe, jak również inne zainteresowane podmioty – domy kultury, biblioteki itp. - zapraszamy do udziału w
wydarzeniu. Zachęcamy wszystkich do zaplanowania i zorganizowania działań w swoich społecznościach. Zapowiedzi oraz relacje z przeprowadzonych przez
was akcji, projektów, prelekcji, wystaw… - przesyłajcie na adres [email protected] . Będziemy zamieszczać je na stronie internetowej www.TEG.edu.pl.
Aby opisać swoje wydarzenie i zamówić u nas plakaty promujące TEG, należy skorzystać z formularza online lub wysłać go w wiadomości e-mail na nasz
adres.
W związku z tematem przewodnim tegorocznej edycji TEG, w szczególności zachęcamy do poruszenia w planowanych przez was działaniach
problematyki zrównoważonej i odpowiedzialnej konsumpcji oraz dbałości o środowisko naturalne (m.in. poprzez ograniczanie emisji dwutlenku
węgla), a także przyjrzenia się w tym kontekście własnym, codziennym nawykom i decyzjom.
Jednocześnie nie zapominajmy o kluczowych dla edukacji globalnej kwestiach:
- świadomości złożoności świata i naszej roli jako obywateli świata,
- postawy szacunku dla różnorodności i umiejętnościach komunikacji międzykulturowej,
- zdolności do podjęcia działań na rzecz bardziej sprawiedliwego i zrównoważonego świata,
- odpowiedzialności za nasze własne działania.
Więcej informacji o tym, czym jest edukacja globalna znajdziecie w zakładceEdukacja globalna.
Koordynacja Tygodnia Edukacji Globalnej jest współfinansowana ze środków Ministra Spraw Zagranicznych.