System Informacji Przestrzennej jako narzędzie do integracji i

System Informacji Przestrzennej jako narzędzie do integracji
i zarządzania zasobami Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Informacje ogólne
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie ko kompleks obiektów w skład którego
wchodzi poza pałacem ponad 70 zabytkowych budynków i budowli, elementy architektury
ogrodowej, rzeźby parkowe i pomniki oraz ogród z czynnym zespołem przyrodniczym i
systemem wodnym. Teren pod zarządem muzeum liczący prawie 89 hektarów dzieli na dwie
części Jezioro Wilanowskie (ok. 15 ha) do którego wpływa Potok Służewiecki oraz Kanał
Sobieskiego mający połączenie z Wisłą. W części wschodniej, za jeziorem, położony jest las
łęgowy rezerwatu Morysin.
Dokumentacja i integracja danych
W wyniku trwających intensywnych prac rewitalizacyjnych i cyfryzacyjnych, zbiory
dokumentacji muzealnej wzbogaciły się o nowe dane/dokumentacje wytworzone za pomocą
urządzeń pomiarowych i technik cyfrowych używanych do gromadzenia i przetwarzania danych.
Do tego celu wykorzystano między innymi geodezyjne techniki pomiarowe umożliwiające
umieszczenie efektów pracy w przestrzennym układzie współrzędnych oraz fotogrametryczne z
naziemnym skaningiem laserowym włącznie. W efekcie powstały cyfrowe mapy i plany,
ortoobrazy, modele trójwymiarowe, materiał tabelaryczny i opisowy.
Cały posiadany zbiór posiadanej dokumentacji można podzielić na:
- analizy i badania historyczne,
- badania archeologiczne,
- dokumentacje konserwatorskie z przeprowadzonych prac,
- dokumentacje dotyczące warunków środowiskowych z dziedziny geomorfologii, geologii,
hydrologii, analiz chemicznych, monitoringu wód itd.,
- inwentaryzacje stanu zachowania budynków, budowli i zabytków, szaty roślinnej i zwierzęcej,
instalacji technicznych itd.,
- dokumentacje architektoniczne i pomiarowe,
- dokumentacje fotograficzne i wizualne 3D,
- zasoby ikonograficzne.
System Informacji Przestrzennej
Muzeum podjęło decyzję integracji danych w muzealnym systemie informacji
przestrzennej w oparciu o dane posiadające odniesienie spójne z Państwowym Układem
Współrzędnych Geograficznych (PUWG 2000). Obiekty tworzone w oparciu o MAPĘ
ZASADNICZĄ w skali 1:500 zostały zgrupowane i podzielone na warstwy (tzw. klasy obiektów),
dzięki czemu powstały takie jak np.: budynki, budowle, ogrody, tereny zielone, zbiorniki wodne,
ogrodzenia, działki ewidencyjne itd. Do wszystkich obiektów opracowywane są dane
tabelaryczna, opisowe oraz dołączane dokumentacje.
W Muzeum budowana bazy danych wykorzystuje możliwości łączenia danych zapisanych
w różnych formatach. Dane wektorowe, rastrowe, tabelaryczne i opisowe w postaci 2D i 3D
gromadzone w systemie pozwalają uzyskać kompletną informację o danym obiekcie, jego
historii oraz relacji z innymi obiektami. Te możliwości systemu pozwoliły również na
uzupełnienie bazy o dane związane z potrzebami muzealników.
Ważnym elementem jest również możliwość udostępniania zasobów informacyjnych
różnym grupom użytkowników: w postaci źródłowej do wykorzystania w profesjonalnych
aplikacjach GIS, przetworzone i wizualizowane w aplikacjach internetowych jak również przez
oprogramowanie dedykowane urządzeniom mobilnym.
Koncepcja systemu
Koncepcja systemu informacji przestrzennej Muzeum zakłada, że będzie gromadził informacje i
dane dotyczące całej przestrzeni zabytkowej, a mianowicie:
 pałacu oraz wszystkich pozostałych budynków zabytkowych wraz z ich układem
wewnętrznym, pomieszczeniami, elementami wystroju wewnętrznego i zewnętrznego;
 parku – jego zagospodarowania, zbiorników i cieków wodnych, obiektów budowlanych,
architektury ogrodowej, rzeźb, pomników, roślinności, siedlisk zwierząt;
 historii zmian zachodzących na przestrzeni wieków na całym terenie założenia pałacowoparkowego;
 badań archeologicznych, wraz ze zlokalizowaniem wykopów na terenie parku;
 zabytków ruchomych wraz z ich usytuowaniem w muzeum;
 monitoringu i prewencji konserwatorskiej celem przeciwdziałania zagrożeniom;
 tras i danych dotyczących wszystkich instalacji technicznych na terenie i we wnętrzach
budynków.
Dotychczas zrealizowane moduły bazy danych wraz z klasami obiektów i atrybutami:
1. OGRÓD i TEREN
 Budowle,
 Działki ewidencyjne,
 Ornamenty ogrodowe (w parterach ogrodowych,
 Tereny zielone,
 Granice ogrodów,
 Rzeźba ogrodowa (w budowie,
 Ogrodzenia,
 Zbiorniki wodne,
2. BUDYNKI – WNĘTRZA
 Budynki – opisane atrybutami takimi jak: nazwa, funkcja obecna, funkcja
pierwotna, właściciel, nr rej zabytków, czas powstania, materiał itp.,
 Klasy obiektów takie jak: pomieszczenia, mury, drzwi, okna, schody,
 Pomieszczenie opisane atrybutami: nazwa, funkcja, dział, rodzaj podłogi,
wysokość, powierzchnia itp.,
Moduł konserwatorski dotyczący wnętrz Pałacu:
 Informacja o wymienionych oknach,
 Informacja o zacienieniu pomieszczeń,
 Informacja o typie oświetlenia (led),
 Monitoring temperatury i wilgotności (w trakcie realizacji),
 Monitoring zdarzeń dotyczący terenu, budynków i budowli oraz wnętrz (w trakcie
realizacji).
3. INWENTARYZACJA DRZEW i KRZEWÓW
Drzewa zinwentaryzowane i pomierzone opisane są atrybutami, zawierają również
informacje o lokalizacji najcenniejszych gatunków i pomników przyrody.
4. ELEWACJE
Wydzielono ponad 1200 dekoracji na elewacjach pałacu opisując je atrybutami: tytuł,
rodzaj obiektu, twórca, datowanie, materiał, technika, stan zachowania, wymiary, itd.
5. ARCHEOLOGIA
Lokalizacja stanowisk badań archeologicznych z lat 2003 – 2012, wraz z dokumentacją,
materiałem tabelarycznym i opisowym.
6. SIEĆ WODNO-KANALIZACYJNA
Atrybuty takie jak: rodzaj sieci, średnica, materiał, punkty przyłączy itd.
W najbliższych latach planowana jest budowa następujących modułów bazy danych (teren i
budynki):
- Inwentaryzacja instalacji gazowych, energetycznych,
- Inwentaryzacja sieci teleinformatycznych, przeciwpożarowych, alarmowych,
- Inwentaryzacja systemu doprowadzania powietrza do pałacu.
Dzięki opracowaniu poszczególnych modułów bazy uzyskamy pełniejszy obraz całości
kompleksu muzealnego, co niewątpliwie ułatwi dostęp do informacji i dokumentacji oraz
umożliwi wykonywanie koniecznych analiz.
Możliwa będzie analiza i wizualizacja zjawisk związanych z prewencją konserwatorską,
czego przykładem może być przedstawienie rozkładu temperatur i wilgotności mierzonych
codziennie w pomieszczeniach pałacu. Tym samym możliwa będzie analiza wpływu parametrów
środowiskowych na stan zachowania pomieszczeń i zabytków.
Planowane wprowadzenie bieżącego monitorowania zdarzeń, które miały miejsce w
różnych miejscach parku, w budynkach czy też pomieszczeniach ułatwi i wspomoże
przygotowanie niezbędnych działań związanych z ochroną konserwatorską.
Możliwe będzie również przeprowadzanie wielu innych analiz dotyczących np. zmian
stanu roślinności, zmian ukształtowania terenu ze względu na przeprowadzane prace ziemne,
badań wykopaliskowych, badań zmian stanu akwenu wodnego, jego czystości, poziomu itd.,
przewidywania i symulacje możliwych klęsk i zagrożeń tj. np. badanie ruchów pałacu, informacji
o gruncie i jego właściwościach itd., możliwości wystąpienia powodzi (tworzenie symulacji o
zmianie stanu wody, wykorzystanie Numerycznego Modelu Terenu do zbadania
rozprzestrzeniania się klęski żywiołowej).
Podsumowując - system informacji przestrzennej zostanie wykorzystany do zarządzania
zasobami muzeum - od zabytków po infrastrukturę techniczną - oraz udostępniania danych
użytkownikom zewnętrznym poprzez publikację serwisu w Internecie.
Dzięki dużej koncentracji danych z wielu dziedzin, zgromadzona wiedza może być
wykorzystana przez różne instytucje i urzędy jako uzupełnienie posiadanych informacji w tym
również do zapobiegania lub minimalizowania niepożądanych następstw sytuacji kryzysowych.
Zastosowanie danych z lotniczego skaningu laserowego i ich przetworzeniedo postaci
Numerycznego Modelu Pokrycia Terenu i Numerycznego Modelu Terenu umożliwia
przeprowadzanie analiz przestrzennych związanych z prognozowaniem ryzyka powodziowego
spowodowanego podniesieniem się lustra wody Wisły i tym samym w Jeziorze Wilanowskim.
Możliwe będzie przewidywanie szybkości rozchodzenia się fali powodziowej i jej wpływu na
zasoby muzeum.
Warstwą zasilającą bazę danych o roślinności są dane pozyskiwane w wyniku pomiarów
bezpośrednich w parku i najbliższego otoczenia. Zawarte w nich są nie tylko informacje o
pokryciu terenu, ale także dane o typie drzewostanu/krzewów, ich wysokości oraz cennych
gatunkach. W przypadku wystąpienia np. zagrożenia pożarowego możliwa jest diagnoza
kierunku rozchodzenia się płomieni z uwzględnieniem miejsc, w których znajdują się
najcenniejsze okazy – pomniki przyrody lub zabytkowe elementy małej architektury i rzeźby.
Inną warstwą zawierającą informację o otoczeniu pałacu w Wilanowie jest stopniowo
budowany moduł zawierający dane o mediach takich jak: instalacje elektryczne i energetyczne,
teleinformatyczne i alarmowe, wodne, kanalizacyjne i gazowe w tym o miejscach ich przyłączy.
Na podstawie danych można przygotować mapy/warstwy zawierające informacje przydatne
również w sytuacjach wystąpienia zagrożeń:
 miejsca tras i przyłączy gazu, energii elektrycznej; instalacji alarmowych,
przeciwpożarowych, teleinformatycznych, monitoringu, rozmieszczenie hydrantów i
sprzętu ratowniczego na obszarze muzeum i w budynkach, trasy przebiegu nawiewów
powietrza do pałacu itd.,
 tras dojazdu służb ratowniczych do obiektów,
 dróg ewakuacyjnych,
 rozmieszczenie stref bezpieczeństwa na terenie muzeum,
 informacji o wieku powstania budynków, liczbie kondygnacji, planach pomieszczeń, oraz
ich przeznaczeniu,
 zabytkowego wyposażenie poszczególnych pomieszczeń pałacu z określeniem miejsca
lokalizacji najcenniejszych zbiorów,
 symulacje zagrożenia powodziowego.
Dzięki wykorzystaniu i integracji tych danych możliwe jest stworzenie różnych scenariuszy
ewakuacji osób czy muzealiów. Przy użyciu danych geometrycznych, dotyczących np. wymiarów
bram wjazdowych, szerokości ścieżek, powierzchni dziedzińców, ich odległości od obiektów
naturalnych i antropogenicznych można zaplanować efektywną drogę dojazdu sprzętu
ratowniczego lub wspomóc przy doborze specjalistycznego sprzętu ratowniczego.
Odrębnym - najcenniejszym obiektem, który należy traktować indywidualnie w
przypadku wystąpienia zagrożeń, jest pałac wraz ze zbiorami. W ciągu dnia setki turystów
przebywają w różnych pomieszczeniach i o różnych porach dnia. Wprowadzenie monitoringu
ruchu turystycznego pozwoli na wyznaczanie map gęstości ludności w danych okresach czasu i
pomieszczeniach. W połączeniu z analizami rozmieszczenia otwieranych okien, ciągów
komunikacyjnych i tras zwiedzania, możliwe będzie zaplanowanie wielowariantowej ewakuacji
w zależności od pory dnia i występującego zagrożenia zarówno dla zwiedzających, jak również i
zabytkowego wyposażenia. Dodatkowo znając rozmieszczenie pomieszczeń, ich wystrój,
materiały z jakich zostały wykonane poszczególne elementy oraz obiekty utrudniające
ewakuacje możliwe będzie badanie szybkości rozchodzenia się pożaru wewnątrz pałacu. Dane te
mogą być przydatne służbom ratowniczym, które będą mogły reagować efektywniej,
ograniczając rozprzestrzenianie się zjawiska kryzysowego i minimalizowanie strat.