Problemy zarządzania relacjami w kanałach dystrybucji przemysłu
Transkrypt
Problemy zarządzania relacjami w kanałach dystrybucji przemysłu
MiR_Realia rynku.qxd 2013-09-09 17:35 Page 33 Realia rynku Marta Daroń Instytut Logistyki i Zarządzania Międzynarodowego, Politechnika Częstochowska Agnieszka Wójcik-Mazur Katedra Finansów, Bankowości i Rachunkowości Zarządczej, Politechnika Częstochowska Problemy zarządzania relacjami w kanałach dystrybucji przemysłu odzieżowego Relacje zachodzące między uczestnikami kanałów dystrybucji mogą oddziaływać zarówno pozytywnie, jak i negatywnie na poszczególne ogniwa tych łańcuchów. Relacje pozytywne istnieją między podmiotami tworzącymi kanał marketingowy i mającymi na celu osiągnięcie osobistych korzyści dzięki sprawności jego działania, czyli współdziałającymi ze sobą. Jednak gdy dochodzi do sytuacji problemowej i pojawia się konflikt między uczestnikami kanału, ich relacje mogą mieć wpływ negatywny na działanie całego kanału lub poszczególnych uczestników. Konflikt w kanale dystrybucji pojawia się w sytuacji, gdy jego uczestnicy dążą do osiągnięcia sprzecznych lub konkurencyjnych w stosunku do siebie celów, co zakłóca funkcjonowanie całego kanału1. Jest to sytuacja skrajnie niekorzystna i dlatego pojawia się konieczność odpowiedniego zarządzania relacjami z kontrahentami czy też partnerami w kanałach dystrybucji. Przy czym odpowiednie zarządzanie relacjami w sferze B2B nie tylko pozwala zminimalizować ryzyko wystąpienia sytuacji problemowych, ale także umożliwia osiągnięcie efektu synergicznego ze współpracy w danym kanale dystrybucji. Podejmowanie działań zmierzających do kształtowania relacji pomiędzy uczestnikami sieci dystrybucji wywołuje wiele problemów. Co więcej, nie jest możliwe przedstawienie uniwersalnego modelu zarządzania tymi relacjami, ponieważ każdy kanał dystrybucji jest strukturą o bardzo zróżnicowanej budowie, złożoną z indywidualnych jednostek, działających przy tym w bardzo zmiennym otoczeniu. 1 J.J. Coyle, E.J. Bardi, C.J. Langley Jr., Zarządzanie logistyczne, PWE, Warszawa 2006, s. 195. Przemysł odzieżowy — ogólna charakterystyka i tendencje Produkcja odzieży — według Polskiej Klasyfikacji Działalności (2007), wprowadzonej Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. (DzU nr 251, poz. 1885) i opracowanej na podstawie statystycznej klasyfikacji działalności gospodarczej NACE Rev2 obowiązującej w krajach Unii Europejskiej — opisana jest w dziale 14. Sukces powstającego w wyniku tej działalności produktu jest uzależniony od wielu czynników. W dużej mierze przyczynia się do niego trafienie przez producenta w gust konsumentów, który jest podyktowany trendami mody. Dodatkowo pojawienie się nowych technologii produkcyjnych i materiałowych, rozwinięcie outsourcingu produkcyjnego odzieży na skalę międzynarodową oraz międzynarodowa liberalizacja handlu produktami odzieżowymi powoduje defragmentaryzację rynku odzieżowego i wpływa na zmniejszenie przewidywalności opracowywanych prognoz 2. Z kolei częste zmiany w trendach mody przyczyniają się do skrócenia cyklu życia produktów odzieżowych — nierzadko produkty odzieżowe są jednosezonowe. Niekiedy zdarza się występowanie kolekcji powtarzalnych, których cykl życia wydłuża się, jednak w takich przypadkach zwykle wprowadzone zostają drobne zmiany w projekcie, kolorze czy też rozmiarze. 2 A. Olczak, Strategie marketingowe polskich przedsiębiorstw odzieżowych w perspektywie Rynku Unii Europejskiej, Wyd. Politechniki Łódzkiej, Łódź 2008, s. 6–7. MARKETING I RYNEK 9/2013 33 MiR_Realia rynku.qxd 2013-09-09 17:35 Page 34 Realia rynku Zmiany, jakie dokonały się w polskiej gospodarce na przełomie lat 80. i 90. XX wieku, spowodowały przekształcenia w sferze dystrybucji oraz nagłe rozszerzenie potencjalnych rynków zbytu dla polskich produktów. Otwarcie gospodarki nie zlikwidowało jednak wszystkich problemów administracyjnych, z którymi zaczęli borykać się polscy eksporterzy odzieży. Dopiero procesy zmierzające do wprowadzenia jednolitej europejskiej gospodarki rynkowej i przystąpienie Polski do Unii Europejskiej otworzyły przed polskimi przedsiębiorcami nowe horyzonty. Niewątpliwy wpływ na polski przemysł odzieżowy wywarło także otwarcie się gospodarki Chińskiej Republiki Ludowej na rynek światowy. Według danych GUS Chiny stały się dla Polski już w 2007 r. trzecim co do wielkości partnerem w handlu zagranicznym, jeśli chodzi o import towarów. Udział tego kraju w ogólnej wartości polskiego importu wynosi 8,1%3. Odbija się to niekorzystnie na poziomie produkcji sprzedanej polskiego przemysłu odzieżowego, która do 2007 r. wzrastała, osiągając wówczas poziom 9876 mln zł. Natomiast ogólnoświatowy kryzys gospodarczy przyniósł w 2008 r. spadek tej wielkości do poziomu 9528 mln zł4. W ostatnich latach wielkość produkcji sprzedanej odzieży w Polsce stale maleje (wielkość ta została odnotowana na poziomie 8220 mln zł w 2009 r. oraz 7581 mln zł w 2010 r.), co ma związek z rosnącymi kosztami pracy, materiałów i transportu. Dlatego polskie przedsiębiorstwa odzieżowe coraz częściej decydują się na przeniesienie działalności do krajów o niższych kosztach produkcji lub zlecają produkcję firmom działającym na tych obszarach5. Analizując dane publikowane przez GUS, zauważyć można także spadek liczby podmiotów gospodarczych zarejestrowanych jako prowadzące produkcję odzieży, przy czym największy ich spadek odnotowano wśród firm prowadzonych przez osoby fizyczne. Relacje w kanałach dystrybucji branży odzieżowej — główne problemy zarządzania Kształt powiązań, ich trwałość, zakres, siła i bliskość relacji międzyorganizacyjnych uzależnione są od otoczenia, w którym funkcjonują partnerzy, i od 3 Rocznik statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2009, GUS, Warszawa 2009, s. 557. 4 Aneks do Rocznika statystycznego Rzeczypospolitej Polskiej 2009, GUS, Warszawa 2009, s. 12. 5 Na temat outsourcingu produkcji odzieży pisze m.in. P. Nowodziński, Outsourcing w polskim przemyśle odzieżowym. W: W poszukiwaniu strategicznych przewag konkurencyjnych, J.L. Czarnota, M. Moszkowicz (red.), Wyd. Wydziału Zarządzania Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa 2003, s. 378–392. 34 jego specyfiki. Nie zdarza się i nie jest możliwe, aby dane przedsiębiorstwo utrzymywało jednakowe relacje ze wszystkimi swoimi odbiorcami i klientami. Wybór odpowiedniego typu relacji jest jednym z ważniejszych zagadnień strategicznych6. L.W. Stern, A.I. El-Ansary i A.T. Coughlan7 wyróżniają cztery typy relacji, które mogą wystąpić w kanałach dystrybucji: z doraźne relacje transakcyjne — powstające podczas wymiany rynkowej podstawowych towarów po konkurencyjnych cenach, z układ współpracy — mający charakter trwały, jednak pozostający na poziomie operacyjnym, z sojusz — jako typ relacji o charakterze doraźnym, jednak podporządkowany strategicznemu celowi, z układ partnerski — oparty na dogłębnej współpracy pomiędzy dostawcami i ich pośrednikami lub klientami. Jednocześnie relacje zachodzące pomiędzy poszczególnymi uczestnikami kanałów dystrybucji wpływają na rodzaj tych sieci oraz ich strukturę. Z tego punktu widzenia B. Ziółkowska8 dzieli je np. na kanały konwencjonalne, w których występują pośrednicy wypełniający swą tradycyjną rolę, przy organiczonych kompetencjach i zakresie odpowiedzialności, oraz na kanały pionowo zintegrowane, w których wszystkie działania uczestników zmierzają do osiągnięcia ustalonego celu rynkowego. Ponadto ważnym aspektem z punktu widzenia poruszanej problematyki jest rodzaj podmiotów, z którymi przedsiębiorstwa przemysłu odzieżowego mogą wchodzić w relacje rynkowe w kanałach dystrybucji. Podmioty te można podzielić na kilka zasadniczych grup: z odbiorcy pośredni (hurtownicy, sklepy detaliczne i wielkopowierzchniowe — super- i hipermarkety, punkty sprzedaży należące do sieci działających na zasadach franczyzy, licencji itp.), z odbiorcy finalni (w przypadku zleceń produkcyjnych lub np. stałych dostaw odzieży do zakładów pracy), z konkurenci (relacje takie mogą być zarówno negatywne — w przypadku zaostrzonej walki konkurencyjnej, jak i pozytywne — w przypadku współpracy na zasadzie oferowania komplementarnych części konfekcji), z dostawcy usług (dostawcą usług dla przedsiębiorstw przemysłu odzieżowego w kanałach dystrybucji może być np. firma transportowa czy centrum logistyczne specjalizujące się w proce6 A. Harrison, R. van Hoek, Zarządzanie logistyką, PWE, Warszawa 2010, s. 345. 7 L. W. Stern, A.I. El-Ansary, A.T. Coughlan, Kanały marketingowe, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2002, s. 44–45. 8 B. Ziółkowska, Customer Service in Developing and Implementing Logistics Distribution Processes in an Organization, „Monographs Logistic-Marketing Aspects of the Enterprise Management” 2007, No. 8. MARKETING I RYNEK 9/2013 MiR_Realia rynku.qxd 2013-09-09 17:35 Page 35 Realia rynku sach magazynowania produktów odzieżowych i świadczące usługi dodatkowe, jak prasowanie, metkowanie itp.). W celu oceny relacji występujących w kanałach dystrybucji przemysłu odzieżowego przeprowadzono badania ankietowe. Poddaną badaniu populacją był zbiór przedsiębiorstw wybranego sektora, mających swą siedzibę na terenie województwa śląskiego, złożony z 3322 podmiotów. Do próby badawczej losowano przedsiębiorstwa na podstawie uprzednio wygenerowanych liczb pseudolosowych. Losowanie przedsiębiorstw do badania było zależne (bezzwrotne), indywidualne. Ponadto schemat losowania był systematyczny — włączano do próby co kolejny, wyznaczony element populacji9. W ten sposób uzyskano pulę 180 jednostek badawczych, przy czym w badaniu wzięło udział ostatecznie 114 producentów odzieży. Weryfikacji reprezentatywności grupy badawczej dokonano, stosując test serii losowości próby, inaczej zwany testem medianowym. Przyjęto następujące hipotezy statystyczne: H0: próba przedsiębiorstw przemysłu odzieżowego ma charakter losowy, wobec hipotezy alternatywnej: H1: próba przedsiębiorstw przemysłu odzieżowego nie ma charakteru losowego. Wartość statystyki testowej, ze względu na spełnienie warunku n1 > 20 lub n2 > 2010, obliczono według wzoru11: ⎛ 2n1 n2 k – ⎜⎜ U= ⎝ n1 + n2 ⎞ +1 ⎟⎟ ⎠ 2n1 n2 (2n1 n2 – n1 – n2) . (n1 + n2)2 (n1 + n2 – 1) Wartość empiryczna statystyki U obliczona zgodnie z podanym wzorem wyniosła 1,64. Ponieważ dla poziomu istotności α = 0,05 wartość krytyczna uα dla dwustronnego testu, odczytana z tablicy rozkładu normalnego, wynosi 1,96, zatem: (U = 1,64 < 1,96 = Uα), toteż nie ma podstaw do odrzucenia hipotezy H0, że próba ma charakter losowy. W próbie badawczej znalazło się około 53% mikroprzedsiębiorstw, 43% przedsiębiorstw małych oraz 4% przedsiębiorstw średnich. Żaden z badanych podmiotów nie jest zaliczany do grupy przedsiębiorstw dużych. Podziału dokonano, stosując klasyfikację zaproponowaną przez Komisję Wspólnot Europejskich12. Według tej metodologii do 9 M. Sobczyk, Statystyka, PWN, Warszawa 2005, s. 128-130. 10 Więcej na temat metodologii testu serii losowości próby m.in. w: J. Białek, A. Depta, Statystyka dla studentów z programem STAT_STUD 1.0, C.H. Beck, Warszawa 2010, s. 170. 11 J. Steczkowski, A. Zeliaś, Metody statystyczne w badaniach zjawisk jakościowych, Wyd. AE w Krakowie, Kraków 1997, s. 159. 12 Zalecenie Komisji Wspólnot Europejskich z dn. 6 maja 2003 r., dotyczące definicji mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw, nr C (2003) 1422, (2003/361/WE), ec.europa.eu/enterprise/policies/sme/files/sme_definition/sme_user_guide_pl.pdf, odczyt: 2.06.2011. przedsiębiorstw mikro zalicza się podmioty zatrudniające do 10 osób, podmioty zatrudniające od 10–49 osób należą do małych przedsiębiorstw, podmioty o liczbie zatrudnionych od 50 do 250 osób są klasyfikowane jako średnie przedsiębiorstwa, natomiast podmioty, w których zatrudnienie znajduje powyżej 250 osób, określane są mianem dużych przedsiębiorstw. Z punktu widzenia poruszanej problematyki (relacji pomiędzy uczestnikami kanałów dystrybucji) badaniu poddano jednostki, które funkcjonują na rynku w okresie dłuższym niż pięć lat. Taki horyzont czasowy prowadzenia działalności pozwala na zbudowanie odpowiednich (można pokusić się nawet o stwierdzenie — trwałych) relacji pomiędzy poszczególnymi ogniwami kanałów dystrybucji badanego sektora. Określenie problemów związanych z zarządzaniem relacjami powstającymi w łańcuchach dystrybucji przemysłu odzieżowego w pierwszej kolejności wymaga opisania rodzaju relacji zachodzących między badanymi podmiotami a ich głównymi partnerami/kontrahentami. Na podstawie analizy odpowiedzi ustalono, że pierwszy rodzaj relacji — doraźne transakcyjne, będące wynikiem wymiany rynkowej podstawowych towarów po konkurencyjnych cenach, występuje u około 13% badanych podmiotów. Z kolei układ współpracy o charakterze trwałym, ale pozostający na poziomie operacyjnym, odnotowano u 72% badanych producentów odzieży. Natomiast jeśli chodzi o sojusz, czyli relacje o charakterze doraźnym, w którym strony podporządkowane są strategicznemu celowi, to na podstawie tego typu relacji funkcjonuje około 6% jednostek poddanych badaniu. Ostatni z rodzajów relacji, układ partnerski, oparty na dogłębnej współpracy pomiędzy dostawcami i ich pośrednikami lub klientami, został odnotowany u około 9% przedsiębiorstw przemysłu odzieżowego. Analiza wyników badania skłania do rozważań na temat przyczyn utrzymywania określonego typu relacji z głównymi partnerami/kontrahentami w kanałach dystrybucji badanego przemysłu. Główną z nich jest, jak się wydaje, cel współpracy. Pytanie dotyczące tego zagadnienia zawierało trzy odpowiedzi zamknięte oraz jedną uwzględniającą możliwość wpisania przez respondentów innego wariantu odpowiedzi. Jednak żaden z badanych podmiotów nie określił innego celu współpracy niż wymienione trzy, a mianowicie: cel prorozwojowy, przetrwanie, obrona przed wrogim przejęciem. Wyniki badań pokazały, że mimo odnotowywanej niekorzystnej tendencji w przemyśle odzieżowym, dotyczącej wzrostu kosztów produkcji, producenci myślą jednak o rozwoju firmy (prawie 69% wskazań) i widzą znaczne możliwości odniesienia sukcesu za pomocą kształtowania odpowiednich relacji z innymi uczestnikami kanałów dystrybucji. MARKETING I RYNEK 9/2013 35 MiR_Realia rynku.qxd 2013-09-09 17:35 Page 36 Realia rynku Z kolei tylko około 3% przedsiębiorstw wskazywało, że jest to forma obrony przed wrogim przejęciem, a około 28% badanych producentów odzieży przyznawało się do podejmowania współpracy w celu przetrwania na konkurencyjnym rynku. Ciekawych informacji dostarczyło kolejne pytanie, dotyczące czynników, jakie miały wpływ na podjęcie współpracy w sferze dystrybucji przez badane przedsiębiorstwa z innymi uczestnikami kanałów. Ponieważ pytanie to umożliwiało zaznaczenie kilku odpowiedzi, powstało aż 25 kategorii, które charakteryzowały się różnymi częstościami wyboru. Jednak do celów niniejszego opracowania przytoczone zostały wyniki wskazań dla poszczególnych czynników (rysunek 1). „wejście na inne rynki”. Nieco ponad 25% przedsiębiorstw wskazywało na czynnik „skrócenie czasu realizacji dostawy” jako ten, który skłania ich do podejmowania współpracy. Ponadto wybór odpowiedzi „obniżenie kosztów dystrybucji” był ważnym czynnikiem dla 29% badanych jednostek. Natomiast dla 33% spośród badanych przedsiębiorstw znaczenie miał czynnik „wypromowanie marki”, a dla prawie 36% „zmniejszenie ryzyka działalności”. Kolejnym istotnym problemem z punktu widzenia zarządzania relacjami przedsiębiorstw przemysłu odzieżowego z ich partnerami/kontrahentami jest stopień sformalizowania współpracy. Z badania wynika, że 17% badanych podmiotów nie posiada Rysunek 1. Czynniki decydujące o nawiązaniu współpracy w kanałach dystrybucji zwiększenie wielkości sprzedaży 88% 25% skrócenie czasu realizacji dostawy 38% wejście na inne rynki obniżenie kosztów dystrybucji 29% 33% wypromowanie marki przy pomocy kontrahenta 36% zmniejszenie ryzyka działalnosci 20 0 40 80 60 100% Ź r ó d ł o: opracowanie własne. Największy udział odpowiedzi zanotowano w przypadku czynnika „zwiększenie wielkości sprzedaży” — nieco ponad 88% respondentów wybierało m.in. tę lub tylko tę odpowiedź. Z kolei dla prawie 38% przedsiębiorstw ważny był czynnik żadnej umowy dotyczącej współpracy — czy to pisemnej, czy nieformalnej (rysunek 2). Zauważa się, że spośród 97% podmiotów współpracujących z przynajmniej jednym uczestnikiem ich kanałów dystrybucji aż 14% nie stosuje ani umów formal- Rysunek 2. Stopień sformalizowania współpracy w kanałach dystrybucji przedsiębiorstw przemysłu odzieżowego 17% brak jakiejkolwiek umowy oficjalna umowa dotycząca wzajemnych zobowiązań 47% 36% nieoficjalne porozumienie stron 0 5 10 15 20 Ź r ó d ł o: opracowanie własne. 36 MARKETING I RYNEK 9/2013 25 30 35 40 45 50% MiR_Realia rynku.qxd 2013-09-09 17:35 Page 37 Realia rynku Rysunek 3. Zaangażowanie kapitału w rozwój współpracy w kanałach dystrybucji przedsiębiorstw przemysłu odzieżowego 100 Rysunek 4. Poziom zaangażowanego kapitału w rozwój współpracy w kanałach dystrybucji przedsiębiorstw przemysłu odzieżowego 100 11% % 51% 60 60 41% % 40 40 20 20 38% 31% 0 0 tak 28% 80 80 nie udzielam odpowiedzi nie tak — wysoki tak — niski tak — średni Ź r ó d ł o: opracowanie własne. Ź r ó d ł o: opracowanie własne. nych, ani nieformalnych. Dzieje się tak w sytuacji, gdy producent wytwarza swoje produkty w nadmiarze (a nie w określonej ilości na zamówienie). Wtedy poniekąd producent taki działa jak hurtownia i w większości sprzedaje produkty bezpośrednio odbiorcom zgłaszającym popyt w różnym horyzoncie czasowym. Kolejnym problemem zarządzania relacjami z partnerami/kontrahentami jest aspekt finansowy, związany z poziomem zaangażowania kapitału przedsiębiorstw przemysłu odzieżowego w rozwój relacji lub nawiązanie współpracy. W podjętych badaniach pytanie o tę kwestię zostało tak sformułowane, że możliwe stało się w pierwszej kolejności określenie, czy nawiązanie współpracy przedsiębiorstw przemysłu odzieżowego wymagało jakichkolwiek inwestycji (rysunek 3). Ponadto, w przypadku pozytywnej odpowiedzi, przedsiębiorstwa określały także poziom zaangażowania kapitału w podziale na niski (do 5 tys. zł), średni (5 tys.–50 tys. zł) oraz wysoki (powyżej 50 tys. zł) — rysunek 4. Przy czym, według deklaracji badanych podmiotów, zaangażowany kapitał dotyczył najczęściej zakupu maszyn, ale zdarzały się także wydatki związane z tworzeniem profesjonalnych stron internetowych, za pomocą których możliwe jest dokonywanie tzw. kontraktacji na rynku odzieży. Zakres możliwości związanych z zarządzaniem relacjami z kontrahentami zależy w dużej mierze od siły i pozycji rynkowej stron wymiany handlowej. W świetle badań zauważyć można, że prawie jedna piąta badanych przedsiębiorstw nie potrafiła wskazać, kto ma większą siłę przetargową: oni sami czy ich główny kontrahent/partner. Świadczyć to może o dość luźnej współpracy tej grupy przedsiębiorstw z pozostałymi uczestnikami kanałów dystrybucji. Z kolei prawie 39% badanych przedsiębiorstw określiło pozycję swoją i głównego kontrahenta/partnera na tym samym poziomie (rysunek 5). Jednak spośród przedsiębiorstw wykazujących różnicę pomiędzy siłą przetargową swoją i podmiotów, Rysunek 5. Siła przetargowa partnerów/kontrahentów 19% nie wiem 17% pozycja badanego przedsiębiorstwa silniejsza 25% pozycja głównego partnera silniejsza 39% taka sama siła przetargowa 0 10 20 30 40 50% Ź r ó d ł o: opracowanie własne. MARKETING I RYNEK 9/2013 37 MiR_Realia rynku.qxd 2013-09-09 17:35 Page 38 Realia rynku Rysunek 6. Częstotliwość występowania konfliktów 80 70 67% 60 50 % 40 30 20 12% 10% 10 7% 4% raz w roku kilka razy w roku raz na kilka lat konflikty nie występują nie wiem Ź r ó d ł o: opracowanie własne. z którymi współpracują, więcej wskazywało na silniejszą pozycję właśnie głównych kontrahentów czy też partnerów. Badając aspekty zarządzania relacjami w kanałach dystrybucji, nie sposób nie odnieść się do problematyki występowania konfliktów. W każdej formie współpracy podejmowanej w sferze działalności gospodarczej dochodzi niekiedy do sytuacji problemowych, które mogą doprowadzić do powstania bardziej lub mniej złożonego konfliktu. Występowanie częstych konfliktów między kontrahentami/partnerami świadczy o złym ukształtowaniu ich relacji i zdecydowanie obniża efektywność współpracy. W tej sytuacji wspólny sys- tem rozwiązywania problemów lub przeciwdziałania konfliktom wymaga naprawy. Przeprowadzone badania dają odpowiedź zarówno na pytanie o częstotliwość występowania konfliktów między uczestnikami kanałów dystrybucji sektora odzieżowego (rysunek 6), jak też o ich przyczyny (rysunek 7). Z analizy wyników badania wynika, że ponad dwie trzecie badanych przedsiębiorstw deklarowało brak występowania konfliktów między nimi a ich głównymi kontrahentami/partnerami w kanałach dystrybucji. Tego typu sytuacja jest jak najbardziej pożądana dla rozwoju i kształtowania w przyszłości relacji partnerskich. Tak wysoki udział wskazań Rysunek 7. Przyczyny konfliktów 4% inne przyczyny 35% czynnik ludzki błędy systemu informatycznego 7% 9% błędy w zamówieniach 7% niezgodność w dostawie 5% niekompletność dostawy sposób realizacji reklamacji 16% opóźnienia w zobowiązaniach 16% 0 5 10 15 20 Ź r ó d ł o: opracowanie własne. 38 MARKETING I RYNEK 9/2013 25 30 35 40% MiR_Realia rynku.qxd 2013-09-09 17:35 Page 39 Realia rynku oznacza także, że przedsiębiorstwa tej branży, szczególnie mikro i małe, dbają o swoich kontrahentów/partnerów, widząc w harmonijnej współpracy z nimi szansę na utrzymanie się w niepewnych czasach na rynku. Z kolei tylko około 10% przedsiębiorstw przyznało, że konflikty między nimi a ich partnerami/kontrahentami występują kilka razy w roku. Główną przyczyną występowania konfliktów, wskazywaną przez badane podmioty, jest „czynnik ludzki” — dość szeroko rozumiany (błędy tego typu mogą pojawić się już w fazie produkcji lub nawet przygotowania do produkcji, ale uwidocznić się mogą dopiero w kanałach dystrybucji). Natomiast przyczynami konfliktów, na które wskazała taka sama grupa przedsiębiorstw (po około 16%), są: „opóźnienia w wywiązywaniu się z zobowiązań”oraz „sposób realizacji reklamacji”. Wskazując na ostatnią z wymienionych przyczyn, respondenci zauważali, że pośrednicy często przyjmują do reklamacji odzież, uznaną przez klientów za wadliwą, a która nosi znamiona użytkowania. Wówczas każ- gospodarczych w skali mikro — jednostką najczęściej odpowiedzialną za kontakty, a tym samym za formę współpracy z pozostałymi uczestnikami kanałów dystrybucji, jest dział sprzedaży. Z kolei odpowiedź „inny dział” w większości przypadków uzupełniana była przez respondentów o wpis „właściciel”. Dodatkowo, po konsultacjach z przedstawicielami badanych przedsiębiorstw, uściślono, że odpowiedź „zarząd” także była często używana w odniesieniu do właścicieli tych podmiotów, nawet jeśli nie miały one formy spółki prawa handlowego. Podsumowanie Przedstawione aspekty zarządzania relacjami z kontrahentami lub partnerami w kanałach dystrybucji nie są jedynymi, z którymi muszą radzić sobie przedsiębiorstwa. Niemniej jednak należą one, w naszym mniemaniu, do podstawowych kwestii, które jednostki gospodarcze powinny przeana- Rysunek 8. Działy odpowiedzialne za współpracę w kanałach dystrybucji 19% inny dział zarząd 26% 46% dział sprzedaży dział marketingu 17% dział logistyki i dystrybucji 9% 17% dział finansowy 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50% Ź r ó d ł o: opracowanie własne. dy z tego typu przypadków musi być rozpatrywany indywidualnie. Ostatnią analizowaną w niniejszym opracowaniu kwestią związaną z zarządzaniem relacjami z kontrahentami/partnerami w kanałach dystrybucji, jest podmiot (dział, jednostka, komórka, pion), który odpowiada za kształt tych relacji (rysunek 8). W badanych przedsiębiorstwach — z uwagi na fakt, że ponad 50% z nich należy do podmiotów lizować i rozpatrzyć, budując sprawnie działającą sieć powiązań z partnerami. Co więcej, podejmowane w niniejszym opracowaniu rozważania, mimo że zostały poparte wynikami badań przeprowadzonych na podmiotach przemysłu odzieżowego, mają charakter uniwersalny. Zaprezentowane wyniki badań zawierają dużą dozę wskazówek dotyczących obszarów, jakie należy przeanalizować z punktu widzenia kształtowania relacji w kanałach dys- MARKETING I RYNEK 9/2013 39 MiR_Realia rynku.qxd 2013-09-09 17:35 Page 40 Realia rynku trybucji większości sektorów produkcyjnych. Jednakże wśród omówionych problemów za główny, a może najważniejszy dla całego procesu zarządzania relacjami uznaje się określenie intencji potencjalnej współpracy. Wyznaczenie konkretnego s celu podejmowania wspólnych działań i uzmysłowienie sobie przesłanek budowania związków z kontrahentami wpływa bowiem na całokształt procesu zarządzania tymi relacjami w kanałach dystrubucji danej branży. UMMARY The relationship management problems in distribution channels of clothing industry The relationships between the participants of distribution channels may be positive or negative. The proper relationships management in the field ofB2B, can not only minimize the risk of arising problematic situations, but it can also achieve synergy effects from the cooperation in the distribution channel. However, taking steps to shape the relationship between the participants of the distribution network may create many problems. In the article there are presented some problems in the relationship management of distribution channels, supported by the results of empirical studies conducted on a representative group of the clothing industry enterprises. Informacje á Dlaczego tak silne emocje dotyczą konkretnych marek? Jak marki mogą budować bliskie relacje z konsumentami i równocześnie zwiększać sprzedaż? Momentum, agencja marketingu zintegrowanego należąca do McCann Worldgroup, ogłosiła wyniki pierwszego, światowego badania na temat marketingu doświadczeń. Marketing doświadczeń to wkomponowanie marki w codzienne życie konsumentów w taki sposób, by mogli oni podejmować decyzje zakupowe na podstawie bezpośrednich doświadczeń z produktem, a nie tylko samych reklam. Opiera się on na świadomej decyzji o uczestnictwie w konkretnej akcji marketingowej. Z badania (opartego na wywiadach z 6500 osobami na 9 kluczowych, światowych rynkach i analizie 56 czołowych marek, związanych z sektorami: FMCG, nowych technologii, sportu, finansów i motoryzacji) wynika, że: 53% osób, które zetknęły się z marką za pomocą marketingu doświadczeń, kupiło dany produkt, 62% po evencie szukało w Internecie informacji o marce, 92% ma profile na mediach społecznościowych, 52% korzysta z nich kilka razy dziennie, 72% po evencie opowiedziało innym o swoich doświadczeniach z marką (bezpośrednio bądź poprzez media społecznościowe). W badaniu konsumenci podawali również powody, dla których skuteczne aktywacje wpływają na silne emocje dotyczące konkretnych marek: 65% uważa, że marka dostarcza im czegoś użytecznego, 52% twierdzi, że marka sprawia, że ich życie jest łatwiejsze, 34% uważa, że marka sprawia, że są szczęśliwi. á Na światowym rynku zabawek, o niskim tempie rozwoju, Grupa LEGO odnotowuje wzrost obrotów — zwłaszcza w Azji, gdzie sprzedaż wzrosła o ponad 35% w pierwszej połowie 2013 r. — dzięki takim liniom produktów, jak LEGO Legends of Chima czy LEGO Friends. Obroty firmy z pierw- 40 szej połowy 2013 r. wyniosły 10 363 mln DKK (w porównaniu z 9134 mln DKK za analogiczny okres poprzedniego roku — wzrost o 13%). Udział w światowym rynku zabawek Grupy LEGO wzrósł do około 8,8% (z 8,6% pod koniec 2012 r.). á Polska sieć Focus Hotels uruchomiła nową stronę internetową (www.hotelfocus.com.pl). Głównym celem wprowadzenia nowej strony, jest zwiększenie sprzedaży bezpośredniej oraz usprawnienie internetowego systemu rezerwacji. Dodatkowo zaimplementowana zostanie w najbliższym czasie aplikacja na urządzenia mobilne. Focus Hotels Sp. z o.o. to rozwijająca się sieć nowoczesnych hoteli biznesowych w Polsce. Obiekty należą do klasy ekonomicznej. Właścicielem jest notowana na GPW w Warszawie grupa kapitałowa Makrum S.A. W skład sieci hotelowej wchodzą obiekty w Gdańsku, Łodzi, Szczecinie oraz Bydgoszczy. Trwa budowa piątej placówki w Chorzowie, której otwarcie planowane jest na czwarty kwartał 2013 r. á Rok temu na platformie Allegro zadebiutowała nowa metoda płatności — raty PayU. Od tamtego czasu internauci mogą kupować na raty całkowicie online, czyli bez wizyty w banku czy podpisywania papierowej umowy dostarczanej przez kuriera. Już po pierwszym kwartale dostępności płatności ratalnej na Allegro można było stwierdzić jej pozytywny wpływ na wartość wypełnianych wirtualnych koszyków. Dla 56% kupujących, którzy wybrali w ciągu ostatniego roku raty PayU jako metodę płatności, była to najwyższa z ich dotychczasowych transakcji na platformie Allegro. Gdyby nie możliwość rozłożenia płatności w czasie, prawdopodobnie wartość ich koszyka byłaby znacznie niższa albo decyzja o zakupie w ogóle by nie zapadła. Co więcej, aż 22% osób, które otrzymały raty PayU, skorzystało z tej metody płatności ponownie przy kolejnych zakupach. MARKETING I RYNEK 9/2013