1 Wyniki kontroli legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej

1
Wyniki kontroli legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej oraz wykonywania
pracy przez cudzoziemców na terenie województwa świętokrzyskiego – 2012r.
W roku 2012 przeprowadzono 39 kontroli w zakresie legalności zatrudnienia i innej pracy
zarobkowej oraz wykonywania pracy przez 177 cudzoziemców.
W czasie kontroli inspektorzy pracy współpracowali z funkcjonariuszami Straży Granicznej,
którzy poprzez system informatyczny mają bezpośredni dostęp do dokumentów pobytowych
paszportów, wiz, kart pobytu) cudzoziemców zatrudnionych na terytorium RP.
Cudzoziemcy pracowali przede wszystkim w zakładach branży budowlanej, gastronomi,
handlu.
Stwierdzono nielegalne wykonywanie pracy przez 39 cudzoziemców obywateli 5 krajów
(Chiny, Egipt, Koreańska Republika Ludowa, Pakistan oraz Ukraina).
O stwierdzonych nieprawidłowościach poinformowano Wojewodę oraz Komendanta
Placówki Straży Granicznej.
Wojewoda wszczął z urzędu postępowanie administracyjne i uchylił zezwolenia na pracę 24
cudzoziemcom, obywatelom Ukrainy, Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej, Chin.
Wśród 39 przeprowadzonych kontroli nieprawidłowości stwierdzono w 20 przypadkach, co
stanowi 51 % ogółu kontroli.
W wyniku przeprowadzonych kontroli stwierdzono m.in. następujące nieprawidłowości:
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
wypłacanie wynagrodzenia w wysokości niższej niż określone we wniosku o wydanie
zezwolenia na pracę,
wykonywanie pracy na innych stanowiskach i warunkach niż określone w zezwoleniu na
pracę,
wykonywanie pracy na rzecz innego podmiotu niż ten, który wydał i zarejestrował
oświadczenia w powiatowym urzędzie pracy właściwym ze względu na miejsce
zamieszkania lub siedzibę składającego oświadczenie,
nie zarejestrowanie oświadczenia w powiatowym urzędzie pracy właściwym ze względu
na miejsce zamieszkania lub siedzibę składającego oświadczenie,
brak poinformowania organu wydającego zezwolenie na pracę o niepodjęciu
wykonywania pracy w okresie 3 miesięcy od daty rozpoczęcia ważności zezwolenia na
pracę i zakończeniu pracy przez cudzoziemca wcześniej niż 3 miesiące przed upływem
ważności zezwolenia na pracę cudzoziemca,
brak poinformowania organu wydającego zezwolenie o powierzeniu wykonywania pracy
o innym charakterze i na innym stanowisku niż określone w zezwoleniu na pracę na
okresy łącznie nie przekraczające 30 dni w roku kalendarzowym,
nielegalne wykonywanie pracy tj. bez zezwoleń na pracę,
nielegalne wykonywanie pracy tj. bez zawarcia wymaganych umów o pracę i umów
cywilno-prawnych,
brak zgłaszania danych mających wpływ na wymiar składek na Fundusz Pracy,
brak opłacania i nieterminowe opłacanie składek na Fundusz Pracy,
nieterminowe zgłaszanie do ubezpieczenia społecznego,
brak opłacania do Urzędu Skarbowego należnego podatku od wypłaconego
wynagrodzenia.
2
W czasie kontroli inspektorzy pracy stwierdzali także uchybienia z zakresu prawnej ochrony
pracy w tym bhp, dotyczące:
 braku badań lekarskich, szkoleń bhp,
 braku akt osobowych,
 braku ewidencji czasu pracy lub nierzetelnego jej prowadzenia,
 naruszania przepisów o czasie pracy m.in. zatrudnianie z naruszeniem przepisów o
odpoczynku dobowym i powyżej przeciętnie 5 dni w tygodniu w okresie rozliczeniowym,
– niewypłacenie wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych.
W ocenie inspektorów pracy główną przyczyną łamania przepisów prawa ze strony
pracodawców i przedsiębiorców jest chęć maksymalizacji zysków. Ponadto można
zaobserwować wykorzystywanie trudnej sytuacji na rynku pracy poprzez zatrudnianie bez
żadnych umów do dnia ewentualnej kontroli. Działania powyższe są prowadzone niestety z
pełną świadomością łamania prawa. Cudzoziemcy najczęściej nie znają języka polskiego i
nie posiadają w wiedzy na temat praw i obowiązków pracodawcy i pracownika w Polsce.
Przykłady nieprawidłowości dot. bhp przy zatrudnianiu cudzoziemców:


brak szatni oraz pomieszczenia do spożywania posiłków:
– odzież i torebki pracowników były zawieszone na wiszącym wieszaku w kotłowni,
– w pomieszczeniu kotłowni ustawiony był stolik służący do spożywania posiłków
na którym znajdowały się art. spożywcze (kawa, herbata) oraz naczynia i czajnik
elektryczny,
– w toalecie odbywało się podgrzewanie posiłków,
przewody instalacji elektrycznej nie zabezpieczono przed porażeniem prądem.
W I półroczu 2013 przeprowadzono 9 kontroli w zakresie legalności zatrudnienia i innej
pracy zarobkowej oraz wykonywania pracy przez 58 cudzoziemców.
W stosunku do 13 cudzoziemców stwierdzono nieprawidłowości. W jednym przypadku
pracownik pracował bez zezwolenia.
Podstawy prawne zatrudnienia cudzoziemców
Nielegalne zatrudnienie to powierzenie pracy cudzoziemcowi:
- nieposiadającemu ważnej wizy lub innego dokumentu uprawniającego do pobytu w
Polsce ( np. karty pobytu);
- mającego podstawę pobytu wykluczającą pracę ( np. wiza –cel turystyczny);
-bez wymaganego zezwolenia;
- na innym stanowisku lub na innych warunkach niż określone w zezwoleniu (z
wyjątkiem okresu do 30 dni w roku kalendarzowym – po niezwłocznym zawiadomieniu
wojewody, który wydał zezwolenie);
- bez zawarcia umowy.
Podstawowe warunki legalnej pracy w cudzoziemców w Polsce
1. Pracodawca uzyska zezwolenie na pracę dla danego cudzoziemców;
2. Cudzoziemiec legalnie przebywa na terenie Polski – posiada odpowiednie dokumenty
pobytowe (wizę lub kartę pobytu);
3
3. Podstawa pobytu cudzoziemca na obszarze Polski pozwala mu na wykonywanie
pracy (nie jest to wiza turystyczna lub inny dokument wykluczający podjecie pracy).
W celu otrzymania zezwolenia pracodawca ma obowiązek złożyć w urzędzie wojewódzkim
pisemny wniosek ( na odpowiednim formularzu).
Na pracodawcy spoczywa obowiązek niezwłocznego zawiadomienia właściwego wojewody o
każdym przypadku niepodjęcia przez cudzoziemca wykonywania pracy w okresie 3 miesięcy
od daty rozpoczęcia ważności zezwolenia na pracę lub zakończenia pracy przez
cudzoziemca wcześniej niż 3 miesiące przed upływem ważności zezwolenia na pracę
cudzoziemca.
Zezwolenie na pracę obejmuje wyłącznie pracę u konkretnego pracodawcy w okresie
wskazanym w zezwoleniu.
Bez zezwolenia można zatrudniać cudzoziemców z krajów członkowskich Unii Europejskiej,
Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
Ponadto bez zezwolenia pracę mogą podjąć obcokrajowcy posiadający m.in.
-- zezwolenie na osiedlenie się,
- zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony w celu wykonywania pracy w zawodzie
wymagającym wysokich kwalifikacji,
-ważną Kartę Polaka,
-studenci studiów stacjonarnych – od lipca do września.
Zamiast zezwolenia – przez 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy- dotyczy obywateli:
Ukrainy, Białorusi, Rosji, Mołdowy, Gruzji, jeżeli przed podjęciem pracy będzie pisemne
oświadczenie podmiotu zatrudniającego o zamiarze powierzenia pracy i jego
zarejestrowanie w powiatowym (miejskim) urzędzie pracy oraz zawarcie umowy ( umowy
o pracę, umowę cywilnoprawna)
Cudzoziemiec sam musi uzyskać wizę w celu wykonywania pracy lub kartę pobytu, co
pozwoli mu na legalny wjazd i pobyt na terytorium Polski oraz legalną pracę.
Na mocy ustawy z dnia 15 czerwca 2012r. o skutkach powierzenia wykonywania pracy
cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej (Dz.U. z 2012r. poz. 769) pracodawca ma obowiązek:
- żądać od cudzoziemca przedstawienia przed rozpoczęciem pracy ważnego dokumentu
uprawniającego do pobytu na terenie Polski ( w szczególności wizy lub karty pobytu);
- przechowywać kopie tego dokumentu ( w przypadku zatrudnienia na podstawie umowy o
pracę – w aktach osobowych),
- zgłosić cudzoziemca w terminie 7 dni do ubezpieczenia społecznego, o ile obowiązek taki
wynika z obowiązujących przepisów.
Nie wolno żądać od obcokrajowca żadnych opłat w zamian za złożenie wniosku o
zezwolenie lub wystawienie oświadczenia.
4
Sankcje:
Za nielegalne zatrudnienie cudzoziemca pracodawcy grozi grzywna w wysokości od 3000 zł
do 5000 zł. Pracodawca pokrywa koszty wydalenia nielegalnie zatrudnionych przez siebie
cudzoziemców na terenie kraju.
Karę grzywny os 1000 zł do 5000 zł ponosi też nielegalnie pracujący cudzoziemiec.
Prawa pracownicze
Umowa o pracę i umowa cywilnoprawna powinna być zawarta na piśmie. Cudzoziemiec
przed jej podpisaniem powinien mieć możliwość zapoznania się z jej tłumaczeniem na język
dla niego zrozumiały ( dotyczy osób, od których wymaga się zezwolenie na pracę).
W umowie należy podać kwotę wynagrodzenia określoną w zezwoleniu na pracę i wypłacać
mu wynagrodzenie, co najmniej w takiej wysokości. W razie zaniżenia wynagrodzenia należy
dokonać jego wyrównania wraz ze składkami na ubezpieczenie społeczne i zaliczkami na
podatek dochodowy.
Zatrudnieni w Polsce obcokrajowcy objęci są taka sama ochroną prawa pracy w tym w
zakresie bhp, jak obywatele polscy.
Barbara Kaszycka
rzecznik prasowy
OIP Kielce