NAGRODA LITERACKA IM. JANA MICHALSKIEGO Liu Xiaobo

NAGRODA LITERACKA IM. JANA MICHALSKIEGO
Pierwsza selekcja jury - Edycja 2011
Liu Xiaobo
La philosophie du porc et autres essais
(Filozofia świni i inne eseje)
«Ponieważ nienawiść może zniszczyć inteligencję i świadomość człowieka,
ponieważ « mentalność wroga » może zatruć ducha narodu… chciałbym móc
wznieść się ponad własne doświadczenie, aby myśleć o rozwoju kraju i
zmianach społecznych, i na wrogość władzy reagować życzliwością, a na
nienawiść odpowiedzieć miłością1».
Chiński dysydent Liu Xiaobo urodzony w 1956 roku w Changchun, były profesor
literatury, jest skazany za to, że ośmielił się głosić pokojową ewolucję Chin ku
demokracji. Od wydarzeń na placu Tiananmen w 1989 roku objęty zakazem druku w
swoim kraju, przeszedł przez obozy reedukacyjne i areszt domowy a obecnie
przebywa w więzieniu. Laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 2010 roku
niezmordowanie kontynuuje walkę i wciąż trwa w oporze.
« W 19 minut pozbawiono mnie wolności2».
Zapytany : «Na jakiej doktrynie opiera się chińska władza ? » Z więzienia, gdzie od 8
grudnia 2009 roku odbywa karę 11 lat pozbawienia wolności, odpowiada : « Na
filozofii świni ». W tym zbiorze dwudziestu sześciu tekstów, przełożonych przez
Jeana-Philippe'a Béja, z fascynacją odkrywamy, że walka Liu Xiaobo polega na próbie
zrozumienia od wewnątrz oraz analizie nadużyć i anomalii despotycznej i arbitralnej
chińskiej partii politycznej.
Pisarz w każdej chwili podejmuje najwyższe ryzyko i znajdując się oku cyklonu,
odrzuca wygodne życie za granicą, będąc obiektywnym i wnikliwym obserwatorem i
świadkiem. Jego odwaga i siła ducha budzi najwyższy szacunek, gdy zdamy sobie
sprawę ze strachu, jaki towarzyszy życiu w systemie totalitarnym. Przeprowadzić
1
Wyjątek z mowy Liu Xiaobo przed trybunałem w Pekinie 23 grudnia 2009. Ten tekst
będący czymś w rodzaju aploogi niestosowania przemocy nie mógł być wygłoszony w
całości.
2
Filozofia świni, str. 45.
samoanalizę, autokrytykę, zastanowić się nad sobą. Gdyby tylko współcześni
pisarze to robili3…
We wszystkich artykułach, które są przedrukowane w tym dziele poznajemy z bliska
straszną i nieznośną rzeczywistość chińskiego reżimu, gotowego na wszystko, by
utrzymać się przy władzy. Dzięki świadectwu Liu Xiaobo nie będziemy mogli mówić,
że nie wiedzieliśmy lub nie rozumieliśmy w jaki sposób ten reżim się utrzymuje.4
Pisarz obnaża pozory demokracji istniejącej jedynie na papierze, zapisanej w
konstytucji i żąda prawdziwej demokracji, domagając się tolerancji, harmonii,
szacunku i humanistycznej etyki. Zbyt nieliczni są ci, którzy kierują się i rozumem,
i ideałami5 ! - nieustannie przypomina Liu Xiaobo. Wzruszające jest jego pragnienie
edukacji swoich rodaków, by odzyskali mądrość i obudzili się intelektualnie,
pozbywając się uczucia zadowolenia znieczulonych świń w chlewie, sytych, ale
pozbawionych wolności6.
Przedstawiam tutaj działanie wyjątkowego opozycjonisty. Pisarza, który być może
odnalazł tę szlachetną postawę dawnych chińskich erudytów, którzy do upadłego
bronili wiecznych wartości. Jestem świadoma, że ten zbiór dwudziestu
esejów nie stanowi książki w klasycznym
sześciu
tego słowa znaczeniu. Różnorodność
traktowanych tematów, ich daty powstania lub publikacji, niejednolita długość
tworzą jednak wyjątkową i ważną całość, zalążek wolnej ekspresji literackiej na łonie
wciąż jeszcze totalitarnego reżimu.
Moim zdaniem, przyznając Nagrodę Literacką im. Jana Michalskiego Filozofii świni
udzielilibyśmy wspaniałego poparcia osamotnionemu umysłowi jak również wysokim
wymaganiom moralnym stawianym przez Liu Xiaobo toczonej przez siebie walce,
która budzi szacunek. Nie zapomnijmy, że autor obecnie odbywa karę więzienia za
to,
że posłużył się słowem
pisanym
jako
pamięcią
naszego wspólnego
człowieczeństwa.
3
Cytat z Kryzys! Literatura nowej epoki, La Philosophie du porc, str. 72.
Wyjątek z przemówienia Liu Xuaobo w 2006 roku.
5
Cytat z Na chińskiej scenie literackiej brak postaci o postawie nieufnej, La Philosophie du
porc, str. 59.
6
Zobacz La Philosophie du porc, str. 167.
4
Jednostka pozbawiona pamięci jest warzywem, a zanik pamięci w narodzie jest
formą duchowego samobójstwa7.
Fabienne Verdier
Członek jury
14.05.2011
Liu Xiaobo
No Enemies, No Hatred : Selected Essays and Poems
Harvard University Press - 2011
7
Cytat z przemówienia Liu Xiaobo z 2006 r.