Wpływ warunków socjodemograficznych na jakość życia kobiet w

Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 5, zeszyt 1, 34-38, 2012
Wpływ warunków socjodemograficznych na jakość życia kobiet
w okresie pomenopauzalnym
MAŁGORZATA SZKUP-JABŁOŃSKA1, EDYTA TUTAJ2, ANNA JURCZAK1, SYLWIA WIEDER-HUSZLA1,
AGNIESZKA BRODOWSKA3, ELŻBIETA GROCHANS1
Streszczenie
Dane demograficzne wskazują na wyraźną tendencję do zwiększania się liczby kobiet w wieku 50 lat i powyżej. Celem
pracy była ocena jakości życia kobiet w okresie pomenopauzalnym w kontekście wybranych zmiennych socjodemograficznych, takich jak: wiek, wykształcenie oraz aktywność zawodowa. Badania przeprowadzone zostały w 2010
roku wśród 184 kobiet z województwa zachodniopomorskiego. Do realizacji założonego celu posłużono się metodą
sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem narzędzia badawczego, jakim był standaryzowany kwestionariusz samooceny jakości życia SF-36 za pomocą którego została oceniona jakość życia kobiet w zakresie 8 sfer. Z analizy badań
wynika, iż kobiety z wykształceniem wyższym cechowały się znacznie lepszą jakością życia w ramach stanu psychicznego p # 0,05, aniżeli kobiety po szkolne średniej. Potwierdzono także zależność między wiekiem a oceną sprawności fizycznej (p # 0,05) oraz wpływem aktywności zawodowej na ocenę jakości życia w ramach sprawności fizycznej
i istniejących ograniczeń w czynnościach codziennych. Sformułowano następujące wnioski: 1) Wiek kobiet w okresie
pomenopauzalnym obniża sprawność fizyczną jednocześnie zwiększając witalność życiową. 2) Wyższy poziom
wykształcenia, a także aktywność zawodowa, stanowią czynniki protekcyjne, zwiększając możliwości kompensacyjne
kobiet w wieku menopauzalnym i przyczyniając się do poprawy jakości życia. 3) Sprawność fizyczna stanowi jeden
z istotnych elementów wpływających na jakość życia. Zaawansowany wiek w okresie pomenopauzalnym szczególnie
predysponuje do obniżenia wydolności fizycznej organizmu.
Słowa kluczowe: jakość życia, menopauza, aktywność zawodowa
Wstęp
Menopauza jest etapem przejściowym w życiu każdej
kobiety między okresem reprodukcyjnym a starzeniem
się. Główną przyczyną takiego stanu jest wygaszanie czynności jajników [1]. Występuje zwykle u kobiet między 40.
a 50. rokiem życia [2, 3].
Dane demograficzne wskazują, że co roku 25 mln kobiet na świecie przechodzi menopauzę [4]. Bank Światowy
w dokumencie World development report 1993: investing
in health ukazuje dane demograficzne kobiet w wieku 50
lat. Odnosi się on do przeszłości, a także do prognoz demograficznych kobiet w okresie menopauzy aż do 2030
roku [4, 5]. Zawarte dane wskazują na wyraźną tendencję
do zwiększania się liczby kobiet w wieku 50 i więcej we
wszystkich regionach [4]. Coroczny wzrost liczby kobiet
w analizowanej grupie wiekowej ma wynosić 2,65%. Oceniając obiektywnie jakość życia uwarunkowaną stanem
zdrowia uwzględnia się rodzaj choroby i nasilenie objawów, wynikające z nich ograniczenia życiowe, społeczne
i ekonomiczne. Wymiar ten jest szczególnie potrzebny
w definiowaniu stopnia posiadania lub utraty zdrowia czy
różnego rodzaju niepełnosprawności. Konsekwencją zaś
subiektywnej oceny stanu zdrowia jest doświadczenie
poczucia jego jakości [6, 7]. Rylander zwraca uwagę na konieczność rozróżnienia pomiędzy stanem zdrowia (określanym na podstawie objawów stwierdzonych obiektywnie)
a HRQL Health related quality of live, będącym subiektywnym doświadczeniem pacjenta. Jakość życia kobiet
w okresie pomenopauzalnym może ulec istotnemu obniżeniu. Raport Światowej Organizacji Zdrowia wyróżnił objawy specyficzne dla okresu menopauzalnego, związane ze
zmianami hormonalnymi. Są to objawy wazomotoryczne,
atrofia urogenitalna, nieregularne miesiączkowanie, objawy o charakterze zaburzeń termoregulacji (objawy naczynioruchowe) oraz wiele problemów natury psychologicznej [8].
Cel
Celem pracy była ocena jakości życia kobiet w okresie
pomenopauzalnym w kontekście wybranych zmiennych
socjodemograficznych, takich jak: wiek, wykształcenie,
oraz aktywność zawodowa.
Materiał i metody
Badania przeprowadzone zostały w 2010 roku wśród
184 kobiet z województwa zachodniopomorskiego. Do
realizacji założonego celu posłużono się metodą sondażu
diagnostycznego z wykorzystaniem narzędzia badawczego, jakim był standaryzowany kwestionariusz samooceny jakości życia SF-36. Za pomocą którego została oceniona jakość życia kobiet w zakresie 8 sfer : sprawność
fizyczna (PF), ograniczenia z powodu stanu zdrowia fizycz-
1
Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie, Samodzielna Pracownia Propedeutyki Pielęgniarstwa
2
Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie, Studenckie Koło Naukowe przy Samodzielnej Pracowni Propedeutyki Pielęgniarstwa
3
Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie, Klinika Ginekologii i Uroginekologii
35
Wpływ warunków socjodemograficznych na jakość życia kobiet w okresie pomenopauzalnym
nego (RP), ból (BP), ogólny stan zdrowia (GH), witalność
(V), funkcjonowanie społeczne (SF), funkcjonowanie
emocjonalne (RE), stan psychiczny (MH). Udział w badaniach był dobrowolny. Kobiety poddane badaniu zostały
poinformowane o celu przeprowadzonych badań oraz sposobie wykorzystania uzyskanych wyników. Odpowiadały
na pytania w pełni świadome i dobrowolnie, co badane
wyraziły w ramach pisemnej zgody na przetwarzanie danych osobowych. Najmłodsza uczestniczka badania miała
42 lata, a najstarsza – 70 lat. Średni wiek badanych kobiet
wyniósł 56,5 lat ±5 lat. Ponad połowa respondentek miała
wykształcenie średnie – 52%. Więcej niż jedna na trzy
kobiety ukończyła studia wyższe – 37%, a co dziesiąta –
szkołę zawodową – 10%. Ponadto kwestionariusze ankiet
wypełniły dwie kobiety z wykształceniem podstawowym
– 1%. Dwie trzecie kobiet objętych analizą było mężatkami
– 67%. W badaniu wzięło również udział 16% rozwódek
oraz 11% wdów. Panny to 6% ogółu badanych. Większość
kobiet w okresie pomenopauzalnym, które wzięły udział
w badaniu ankietowym, wykonywała pracę w celach zarobkowych – 63% ogółu. Blisko jedna na cztery respondentki pobierała świadczenie emerytalne – 23%. Kobiety
pozostające bez pracy to 7% respondentek, a pobierające
świadczenia rentowe – 4%. Wśród osób objętych badaniem znalazło się sześć, które pobierając świadczenia emerytalne również pracowały – 3%. Podczas analizy wpływu
wybranych czynników socjodemograficznych na samoocenę jakości życia kobiet posłużono się narzędziami statystycznymi: test Kołmogorowa-Smirnowa, test porównań
wielokrotnych.
Wyniki
Analiza zależności pomiędzy wiekiem respondentek
a ich jakością życia nie wykazała różnic istotnych statystycznie (p > 0,05). Jedynie w przypadku oceny sprawności
fizycznej (PF) stwierdzono istnienie różnic między co najmniej dwiema grupami wiekowymi (p < 0,05) (tab. 1). Dlatego przeprowadzono szczegółowe badanie w oparciu o test
porównań wielokrotnych dla sfery sprawności fizycznej.
Na podstawie wyników uzyskanych w ramach testu
porównań wielokrotnych stwierdzono, iż kobiety najstarsze istotnie różniły się od najmłodszych jakością życia
w zakresie sprawności fizycznej (PF) (p # 0,05). Osoby
młodsze znacznie wyżej oceniały swoją sprawność fizyczną aniżeli kobiety z najstarszej grupy (tab. 2).
Nie potwierdzono także istotnego wpływu wykształcenia ankietowanych kobiet na ich samoocenę jakości
życia. Kobiety w okresie pomenopauzalnym o różnym
stopniu wykształcenia oceniały podobnie swoją jakość
życia (p > 0,05), różnice stanowiła ocena stanu psychicznego (p < 0,05) (tab. 3).
Wykazano, że kobiety z wykształceniem wyższym
cechowały się znacznie lepszą jakością życia w ramach
stanu psychicznego (MH) aniżeli kobiety z wykształceniem
średnim (p < 0,05) (tab. 4).
Analiza danych wykazała, że kobiety aktywne zawodowo cechowały się znacznie lepszą sprawnością fizyczną
– PF od przebywających na rencie lub emeryturze oraz
wykazano istotnie statystyczne różnice w ocenie sprawności fizycznej i ograniczeń wśród kobiet aktywnych zawodowo (p < 0,05) (tab. 5).
Tabela 1. Analiza wpływu wieku na jakość życia badanych kobiet
Grupa
wiekowa
Ograniczenia
Sprawność
z powodu
N fizyczna
stanu zdrowia
PF
fizycznego RP
Ból
BP
Ogólny
stan
zdrowia
GH
Witalność
V
Stan
Funkcjonowanie Funkcjonowanie
emocjonalne psychiczny
społeczne
MH
RE
SF
Do 50 lat
20
2430,500
2101,000
2106,500
1842,000
1378,000
1784,500
1983,000
1492,000
50-55 lat
61
5898,500
6007,000
5409,500
5482,500
5493,500
5116,000
5579,500
5396,000
55-60 lat
69
6258,000
6167,000
6564,500
6205,500
6560,000
6808,500
6428,000
6972,500
Ponad 60 lat 34
2433,000
2745,000
2939,500
3490,000
3588,500
3311,000
3029,500
3159,500
# 0,05
> 0,05
> 0,05
> 0,05
> 0,05
> 0,05
> 0,05
> 0,05
P
Tabela 2. Wyniki testu porównań wielokrotnych dla grup wiekowych
oraz oceny jakości życia w ramach sprawności fizycznej
Grupa wiekowa
Do 50 lat
Do 50 lat
50-55 lat
50-55 lat
55-60 lat
Ponad 60 lat
0,422546
0,135889
0,005227
1,000000
0,164599
0,422546
55-60 lat
0,135889
1,000000
Ponad 60 lat
0,005227
0,164599
0,518301
0,518301
36
M. Szkup-Jabłońska, E. Tutaj, A. Jurczak i wsp.
Tabela 3. Analiza wpływu wykształcenia na jakość życia badanych kobiet
Sprawność
fizyczna
PF
Ograniczenia z
powodu stanu
zdrowia
fizycznego RP
Ból
BP
Zawodowe 18
1636,000
1184,500
1619,500
1799,000
1825,500
1788,500
1421,000
1585,500
Średnie
96
8713,500
9028,500
8371,500
8975,500
8177,500
8437,000
8803,500
7923,000
Wyższe
68
6303,500
6440,000
6662,000
5878,500
6650,000
6427,500
6428,500
7144,500
> 0,05
> 0,05
> 0,05
> 0,05
> 0,05
> 0,05
> 0,05
# 0,05
Wykształcenie
N
P
Stan
FunkcjonoFunkcjonoOgólny
Witalność
psychiczny
wanie
wanie
stan
V
MH
społeczne SF emocjonalne RE
zdrowia GH
Tabela 4. Wyniki testu porównań wielokrotnych dla oceny jakości życia kobiet oraz ich wykształcenia
H (2, N = 182) = 7,408339 p = 0,0246
Wykształcenie
Zawodowe
Zawodowe
Średnie
1,000000
Wyższe
0,671802
Średnie
Wyższe
1,000000
0,671802
0,020884
0,0200884
Tabela 5. Wyniki testu Kołmogorowa-Smirnowa dla oceny jakości życia oraz aktywności zawodowej
Oceniana sfery
Maksymalna Maksymalna
dodatnia
ujemna
różnica
różnica
P
Odchylenie Odchylenie
Średnia
Średnia
N nieN
standardowe standardowe
nieaktywne aktywne
aktywne aktywne
aktywne
nieaktywne
Sprawność
fizyczna
!0,34
0,01
< 0,001
71,09
83,03
18,4
16,74
55
127
Ograniczenia
z powodu stanu
zdrowia
fizycznego
!0,27
0
< 0,01
47,42
71,98
41,51
35,62
55
127
Ból
!0,17
0
> 0,10
48,64
55,84
26,42
26,62
55
127
Ogólny stan
zdrowia
!0,1
0,02
> 0,10
44,36
46,4
12,83
11,81
55
127
Witalność
!0,13
0,11
> 0,10
57
57,45
13,11
18,81
55
127
Funkcjonowanie
społeczne
!0,15
0,05
> 0,10
69,77
72,24
23,04
26,72
55
127
Funkcjonowanie
emocjonalne
!0,15
0
> 0,10
67,88
78,74
40,04
36,05
55
127
Stan psychiczny
!0,1
0,04
> 0,10
62,11
63,71
15,02
17,29
55
127
Dyskusja
W Polsce 19,1% kobiet w wieku 45-55 lat cierpi na
zaburzenia depresyjne[9, 10], które z kolei wpływają na
poziom zadowolenia z życia [11].
Badania przeprowadzone przez Bartosińską badające
jakość życia związane ze zdrowiem fizycznymi psychicznym kobiet w wieku 45-60 lat wskazują, iż ogólna ocena
strefy psychicznej badanych przez nie kobiet wypadła
nieznacznie gorzej niż ocena w aspekcie fizycznym [12].
Ocenę wyższą w sferze psychicznej otrzymały kobiety
starsze w wieku 55-60 lat, młodsze zaś ocenę niższą
w aspekcie takich uczuć jak przygnębienie, zdenerwowanie, zły nastrój, zmęczenie lub wyczerpanie. Kobiety
z wykształceniem podstawowym, zawodowym w zakresie
fizycznej i psychicznej sfery uzyskały najwyższy odsetek
punktów. Natomiast kobiety z wykształceniem wyższym
uzyskały najniższy odsetek w zakresie sfery psychicznej
i fizycznej. Według Bielawskiej-Batorowicz młodsze kobiety
w odniesieniu do stanu emocjonalnego są bardziej nerwowe, kłótliwe, labilne emocjonalnie oraz apatyczne [13].
Jak potwierdzają liczne badania, duży wpływ na jakość życia kobiet ma wykształcenie. Badania przeprowadzone przez Bartosińską przedstawiają, że najniższe parametry w aspekcie zdrowia fizycznego, jak i psychicznego,
występują u kobiet w przedziale wieku 50 do 55 lat, będących mieszkankami miast z wykształceniem wyższym
[12]. Natomiast Katarzyna Krajewska po dokonaniu analizy jakości życia kobiet w okresie menopauzy w Polsce
i Grecji dowiodła, iż kobiety z wykształceniem wyższym
znacznie łagodniej znoszą objawy klimakterium niż z wykształceniem zawodowym [14]. Jakość życia wykształconych kobiet oceniana była zdecydowanie lepiej. Wśród
Wpływ warunków socjodemograficznych na jakość życia kobiet w okresie pomenopauzalnym
mieszkanek Grecji uzyskano podobne wyniki. Według
badań przeprowadzonych przez Wróblewską, badającą
jakość życia kobiet uwarunkowaną stanem zdrowia,
wynika, że kobiety z wyższym wykształceniem oceniały
jakość życia lepiej niż kobiety z wykształceniem zawodowym i średnim. Pozytywny związek wyższego wykształcenia związany był z emocjonalnością, czyli poczuciem
szczęścia, brakiem przygnębienia. Kobiety starsze powyżej
64. roku życia emanowały energią życiową. Może świadczyć o tym, że wyższy poziom wykształcenia przedłuża
czas dobrej jakości życia poza wiek aktywności zawodowej. Natomiast mając na względzie sprawność fizyczną
znacznie gorzej była ona oceniana przez kobiety wykształcone, powyżej 64. roku życia, od kobiet młodszych.
Badania te potwierdzają wyższą jakość życia osób młodszych. Pogorszenie jakości następuje w grupie kobiet powyżej 65. roku życia. Z analizy badań własnych wynika, iż
kobiety z wykształceniem wyższym cechowały się znacznie lepszą jakością życia w ramach stanu psychicznego
p # 0,05, aniżeli kobiety po szkolne średniej. Być może
wynika to z większej świadomości kobiet w okresie pomenopauzalnym, jak również posiadaną wiedzą i dojrzałością życiową. Kobiety z wyższym wykształceniem często
czują się spełnione, rzadko są przygnębione i zdenerwowane, mają poczucie wewnętrznego spokoju i szczęścia.
Osoby starsze w badaniach własnych cechowały się
większą witalnością p # 0,05. Pod uwagę brano witalność
(wigor, brak przygnębienia, brak uczucia wyczerpania,
brak uczucia zmęczenia, jak również brak ograniczeń
w aktywności społecznej – życiu towarzyskim, spotkaniach z rodziną, braku ograniczeń w funkcjonowaniu zdrowia psychicznego w wykonywaniu czynności dnia codziennego lub robieniu mniej niż było zamierzone). Pod
uwagę wzięto również ogólną ocenę stanu zdrowia psychicznego (brak zdenerwowania, przygnębienia, uczucie
wewnętrznego spokoju i szczęścia). Badania Krajewskiej
dowodzą, że mieszkanki Polski oceniały swoje samopoczucie jako złe w 28% przypadków, niezłe w 32%, a dobre
w 36%. Kobiety zamieszkujące Grecję uznały, że ich samopoczucie jest złe w 29,4% przypadków, niezłe w 37,6%,
a dobre 23,6% przypadków. Polki oceniają swoją jakość
życia jako dobrą w większym odsetku (41%) niż mieszkanki Grecji (17,6%) [14]. Również badania przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych wykazały, że 51% kobiet
w okresie menopauzy i po menopauzie przeżywa najszczęśliwszy okres w swoim życiu i czuje się najbardziej
spełniona. Uważają, że od czasu menopauzy w wielu dziedzinach ich życia nastąpiła poprawa, głównie dotycząca
życia rodzinnego i domowego, poczucia osobistego spełnienia, skupienia się na swoich zainteresowaniach, związku z mężem oraz przyjaźni. Około 3/4 kobiet twierdziło
również, że w tym okresie zmieniły w jakiś sposób swój
styl życia. Zauważono, że kobiety, które często rozmawiają
i dzielą się ze sobą nurtującymi je problemami menopauzalnymi, łatwiej je znoszą [15].
37
Wyniki dotychczasowych badań wieku menopauzy
naturalnej u polskich kobiet wskazują na jej występowanie
w coraz starszym wieku, dlatego drugim ważnym czynnikiem socjodemograficznym w ocenie jakości życia kobiet branym pod uwagę był wiek kobiet. Przeprowadzone
badania własne potwierdziły zależność między wiekiem
a oceną sprawności fizycznej (PF) dla p # 0,05.
Według badań Bartosińskiej kobiety z wykształceniem
zawodowym w przedziale wiekowym 45-50 zamieszkujące
wieś uzyskały przewagę nad kobietami starszych w zakresie zdrowia fizycznego. Natomiast kobiety w przedziale
wiekowym 50-55 lat, czyli starsze mieszkanki miast, posiadające wykształcenie wyższe uzyskały najniższy średni
odsetek uzyskanych punktów w zakresie zdrowia fizycznego [12]. Z badań własnych wynika, że osoby młodsze,
poniżej 50. roku życia, stanowiące 10,86% znacznie wyżej
oceniały swoją sprawność fizyczną. Osoby starsze powyżej 60. roku życia, stanowiące 18,47% gorzej oceniały
swoją jakość życia, ze względu na gorszą sprawność fizyczną wynikającą z ograniczeń codziennych czynności z powodu stanu zdrowia fizycznego. Skałba uważa, iż stan zdrowia w okresie pomenopauzalnym jest następstwem procesu starzenia się organizmu oraz występujących gwałtownie po menopauzie zaburzeń hormonalnych głównie niedoboru estrogenów [16].
Demografowie uważają, że kobiety w wieku 45-59 lat są
w okresie niemobilnym. Prognozy wskazują, że liczba ich
będzie rosła. Wskaźnik zatrudnienia kobiet po 50. roku
życia w Polsce jest jednym z najniższych w 27 krajach
członkowskich. Należymy do grupy krajów, gdzie największa liczba kobiet odchodzi na emeryturę [17]. Według
badań przeprowadzonych przez Synowiec-Piłat wynika, że
dla około 2/5 Polaków, praca zawodowa jest najważniejszą
wartością, której podporządkowują inne aspekty życia
[18]. Badane grupy kobiet przez Synowiec-Piłat uważają,
iż praca pozytywnie wpływa na ich samopoczucie i zdrowie, 1/4 z nich (24%) twierdzi, że praca sprawia im przyjemność i nastraja optymistycznie. Coraz więcej polskich
kobiet zajmuje wysokie stanowiska, godząc wszystkie
przypisane im role. Badania własne wskazują na to, że kobiety aktywne zawodowo cechowały się znacznie wyższymi ocenami jakości życia w ramach sprawności fizycznej oraz ograniczeń codziennych czynności wynikających
ze stanu zdrowia fizycznego (p < 0,05). Wynika z tego, że
im dłużej kobiety pracują zawodowo, tym mają lepszą
sprawność fizyczną, która wynika z ogólnego stanu zdrowia. Amerykańskie badania dowodzą, że najwyższy poziom satysfakcji z życia osiągnęły najbardziej mobilne, aktywne zawodowo kobiety-matki [19].
Wnioski
1) Wiek kobiet w okresie pomenopauzalnym obniża
sprawność fizyczną jednocześnie zwiększając witalność życiową.
2) Wyższy poziom wykształcenia, a także aktywność
38
M. Szkup-Jabłońska, E. Tutaj, A. Jurczak i wsp.
zawodowa stanowią czynniki protekcyjne, zwiększając
możliwości kompensacyjne kobiet w wieku menopauzalnym i przyczyniając się do poprawy jakości życia.
3) Sprawność fizyczna stanowi jeden z istotnych elementów wpływających na jakość życia. Zaawansowany
wiek w okresie pomenopauzalnym szczególnie predysponuje do obniżenia wydolności fizycznej organizmu.
Piśmiennictwo
[1] Opala T. (2003) Ginekologia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
Warszawa, Wyd. I. 126.
[2] Bakalczuk S., Rykowska-Pierzchała A., Jakiel G. (2001) Kore-
lacja tekstu Kuppermana i liniowej oceny samopoczucia
u kobiet otrzymujących HRT przez okres 12 miesięcy. Meno-
pauza ICZMP. Biblioteka Naukowa. Tom IV. Łódź, p. 93.
[3] Lewiński A (red.) (2006) Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
Warszawa, p. 10-12, 44-49, 51-54.
[4] Hill K. (1996) The demography of menopause. Maturitas 23:
113-127.
[5] Bińkowska M., Pietrzak B., Dębski R. (2005) Hormonalna terapia zastępcza w grupie kobiet polskich w wieku 45-54 lat. Wiedza, opinie, stosowanie. Przegląd Menopauzalny, p. 19-27.
[6] Dobrowolska B., Wrońska I. (2002) Pielęgniarstwo i pielęgnowanie holistyczne. Pielęgniarstwo XXI wieku, 1: 5-9.
[7] Kaczmarek M., Szwed A. (2001) Wiek menopauzy a rozrodczość i styl życia kobiet. Menopauza. IV Kongres, Łódź 1-3
marca, p. 15-21.
[8] Badania nad menopauzą w latach 90. Instytut Medycyny
Pracy im. Prof. J. Nofera, Łódź 2001.
[9] Wojnar M., Dróżdż W., Araszkiewicz A., Szymański W., Nawacka-Pawalczyk D., Urbański R. (2002) Badanie rozpow-
szechnienia depresji wśród kobiet w wieku około menopauzalnym zgłaszających się do lekarzy ginekologów. Gineko-
logia Praktyczna 2 (65): 2-9.
[10] Moskal M. (2004) Dolegliwości okresu przekwitania i stosowanie hormonoterapii w opinii mieszkanek Podkarpacia.
[11] Michalska-Leśniewicz M., Gruszczyński W. (2010) Jakość
życia kobiet z zaburzeniami depresyjnymi. Via Medica 7 (2):
53-60.
[12] Bartosińska M., Bartosińska A. (2009) Ogólnopolskie badania
w wieku 45-60 lat. Cz. 2. Badania kobiet z województwa
pomorskiego. Probl Hig Epidemiol. 90(4): 501-505.
[13] Bielawska-Batorowicz E., Cieślik I., Cwalina E. (2003) Rola
płci i wieku w tworzeniu obrazu kobiety w okresie menopauzy. Przegląd Menopauzalny 2, 6: 68-73.
[14] Krajewska K. (2007) Analiza porównawcza jakości życia kobiet w okresie menopauzy w Polsce i Grecji z zastosowaniem skali MRS i Indeksu Blatta-Kupermana – doniesienie
wstępne. Zakład Pielęgniarstwa Ogólnego AMB.
[15] Ojeda L. (2008) Menopauza bez leków. Oficyna Wydawnicza
Bookmarket UM Media Gdańsk.
[16] Skałba P. (2002) Hormonalna terapia zastępcza. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa.
[17] Kotowska I. (2009) Strukturalne i kulturowe uwarunkowania
aktywności zawodowej kobiet w Polsce. Wyd. Scholar.
[18] Synowiec-Piłat M. (2009) Wybrane społeczne wyznaczniki
jakości życia w kontekście ich sytuacji zdrowotnej.
[19] Gilbert L.A. (2002) Women AT midlife: current theoretical
perspectives and research. Women & Aging. 14: 105-115.
[20] Bińkowska M. (2007) ABC Hormonalnej Terapii Zastępczej.
Poradnik dla lekarza praktyka. Warszawa.
[21] Skałba P. (2002) Hormonalna terapia zastępcza. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa.
[22] Pertyński T., Stachowiak G. (2008) Czym się kierować przy
doborze progestagenu do terapii hormonalnej wieku menopauzalnego? Przegląd Menopauzalny 3: 132-137.
[23] Kaczmarek M., Szwed A. (2001) Wiek menopauzy a rozrodczość i styl życia kobiet. Menopauza. IV Kongres, Łódź 1-3
marca, p. 15-21.
[24] Bielawska-Batorowicz E. (2005) Występowanie objawów uz-
nanych za typowe dla menopauzy u kobiet i mężczyzn
w wieku 45-55 lat. Prz. Menopauz. 1: 53-60.
[25] Krajewska K. (2007) Analiza porównawcza jakości życia
kobiet w okresie menopauzy w Polsce i Grecji z zastosowaniem skali MRS i Indeksu Blatta-Kupermana – doniesienie
wstępne. Zakład Pielęgniarstwa Ogólnego AMB.
J
Małgorzata Szkup-Jabłońska
Samodzielna PracowniaPropedeutyki Pielęgniarstwa
Pomorski Uniwersytet Medyczny
71-210 Szczecin, ul. Żołnierska 48
e-mail: [email protected]
jakości życia ze zdrowiem fizycznym i psychicznym kobiet
The influence of socio-demographic factors on quality of life in postmenopausal women
Demographic data suggest that the number of women aged 50 years or more is continuously increasing. The aim of
this study was to assess quality of life (QOL) in postmenopausal women with reference to such socio-demographic
variables as age, education and professional activity. The study was conducted among 184 women from West Pomeranian Province in the year 2010. The method used in the study was a diagnostic survey based on the standardized
SF-36 quality of life questionnaire measuring eight dimensions of health status. The analysis of the results proved that
women with higher education had considerably better QOL referring to their mental state p # 0.05 than women with
secondary education. The study also confirmed that there was the correlation between the age of women and the
assessment of their physical fitness (p # 0.05) and showed that professional activity had an influence on QOL assessment referring to women’s physical fitness and limitations in everyday life activities. The following conclusions
were drawn: 1) The age of postmenopausal women is accompanied by lower physical fitness and, at the same time,
higher vitality. 2) Higher level of education and professional activity are protective factors, which increase compensatory abilities of menopausal women and improve their quality of life. 3) Physical fitness is an important factor
affecting QOL. In the postmenopausal period an older age predisposes to worse physical functioning.
Key words: quality of life, menopause, professional activity