Długi wobec państwa wkrótce online

Długi wobec państwa
wkrótce online
Informacje o zadłużeniu osób fizycznych i firm przetwarzają i udostępnia-
nia sprzeciwu, bez ograniczeń czasowych, a następnie
ją, zasadniczo za opłatą, biura informacji gospodarczej („BIG”) działające
także zażalenie oraz skarga do wojewódzkiego sądu
w oparciu o ustawę z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informa-
administracyjnego. Samo postępowanie odwoławcze
cji gospodarczej i wymianie danych gospodarczych (Dz.U. z 2014 r. poz.
w toku nie zawieszałoby jednak publikacji informacji
1015). W obowiązującym systemie znaleźć można praktycznie tylko dane
o wpisie – powodowałoby jedynie ujawnienie w Reje-
nt. zobowiązań cywilnoprawnych (niezapłacone faktury/rachunki). To ma
strze stosownej adnotacji o odwołaniu.
się jednak zmienić. Ministerstwo Finansów prowadzi prace nad projektem
ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji
Jakie są główne cele zmian? Wpisanie do publicznie
z dnia 17 czerwca 1966 r. oraz niektórych innych ustaw, która umożliwi
dostępnego rejestru dłużników zwykle, dla wpisanej do
publiczny dostęp do informacji o zadłużeniach publicznoprawnych (sze-
niego osoby, oznacza problemy z zaciągnięciem kredytu,
roko pojęte długi wobec państwa) poprzez centralny, państwowy Rejestr
zakupem telefonu z abonamentem, obniża wiarygod-
Dłużników Należności Publicznoprawnych („Rejestr”).
ność wobec kontrahentów itp. Funkcjonowanie Rejestru
ma działa na podatników/zobowiązanych motywująco
Bezpłatny dostęp do udostępnianego za pośrednictwem internetu Reje-
- zgodnie z prezentowanymi przez rząd informacjami
stru mieliby wierzyciele publicznoprawni oraz organy egzekucyjne (np.
12% dłużników wpisanych do BIG-ów reguluje swoje zo-
komornicy), ale informacje przekazywane byłyby również dalej, do komer-
bowiązania. Dodatkowo, nowy Rejestr ma pełnić funkcję
cyjnych BIG-ów, a za ich pośrednictwem - do wszystkich zainteresowanych
ochronną - usprawnić i zabezpieczyć obrót gospodarczy
odbiorców. Sam Rejestr miałby działać od 1 stycznia 2016 r., a w celu ure-
poprzez informowanie o kontrahentach, którzy np.
gulowania zasad wymiany informacji pomiędzy powyższymi podmiota-
z powodu znacznych zaległości podatkowych
mi Ministerstwo Gospodarki pracuje równolegle nad nowelizacją ustawy
wkrótce mogą utracić płynność finan-
o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodar-
sową.
czych.
Jak natomiast Rejestr sprawdzi się w praktyce? I czy jego
Zgodnie z założeniami projektu przygotowywanego przez Ministerstwo
wprowadzenie koresponduje z chroniącą dane podatników
Finansów, ujawnieniu w Rejestrze podlegałyby dane dłużników niewyko-
tajemnicą skarbową oraz przepisami o ochronie danych oso-
nujących obowiązków finansowych wobec państwa, m.in. podatkowych
bowych?
i celnych, stwierdzonych ostateczną decyzją administracyjną. Ministerstwo
co do zasady zakłada obligatoryjne ujawnienie należności nie mniejszych
Na obecnym etapie prac legislacyjnych brak szczegółowych
niż 500 zł. Przed zamieszczeniem informacji o zaległościach dłużnik otrzy-
informacji, w jaki sposób dane dłużników będą chronione
małby od organu upomnienie wraz z informacją o zagrożeniu wpisem do
w Rejestrze i jakim zabezpieczeniom będzie podlegał sam sy-
Rejestru. Po dokonaniu wpisu dłużnikowi przysługiwałoby prawo wniesie-
stem udostępniany online. Informacja, która pojawia się w in-
DLP expert
3/2014 (10) |
38
którego BIG-i ujawniają zadłużenie podmiotów prowadzących działalności
gospodarczą nie mniejsze niż 500 zł (konsumentów zaś nie mniejsze niż
200 zł).
ternecie, często staje się trudna (niemożliwa) do usunięcia,
w przypadku omawianego projektu mamy zaś do czynienia
z danymi niezwykle wrażliwymi. Należy więc oczekiwać,
że ustawodawca podejmie szczególne środki bezpieczeństwa.
Budzi wątpliwości, czy ostateczna decyzja administracyjna powinna być wystarczającą podstawą do dokonania wpisu do Rejestru jako dostateczna gwarancja istnienia „niespornego” zobowiązania. Odpowiedzią na ew. wątpliwości w tym zakresie ma być
prawo zgłaszania nieograniczonego w czasie sprzeciwu przez zainteresowany podmiot oraz prawo korzystania przez niego z dalszych środków
Samo przetwarzanie danych osobowych dłużnika na potrzeby ujawniania jego zadłużenia ministerstwo uzasadnia „koniecznością wykonywania zadań realizowanych
dla dobra publicznego, tj. zapewnienia wykonywania
funkcji motywacyjnej, informacyjnej, windykacyjnej i wychowawczej względem wierzycieli i dłużników należności
publicznoprawnych”. Podkreślić jednak należy, że indywidualne dane dłużników, które będą podawane do
publicznej wiadomości, podlegają ochronie tajemnicą
skarbową na mocy art. 293 ustawy z dnia 29 sierpnia
1997 r. Ordynacja Podatkowa (Dz.U. z 2012 r. poz. 749).
Tajemnica skarbowa oznacza zakaz ujawniania indywidualnych danych podatników zawartych w deklaracjach i innych dokumentach składanych przez nich,
a także przez płatników i inkasentów. Jej zakres przedmiotowy jest szeroki – obejmuje wszelkie informacje
o charakterze indywidualnym, możliwe do przypisania
konkretnej osobie (a więc praktycznie wszystkie posiadane przez organ dane, które dostarczają informacji
o podatniku, w tym jego sytuacji życiowej czy ekonomicznej). Zgodnie z powyższym, informacje przekazywane do Rejestru, a następnie dalej do BIG-ów,
będą objęte tajemnica skarbową – w tym kontekście
planowane jest wprowadzenie przepisu, który wprost
uzna publikację danych w Rejestrze jako nienaruszające
tajemnicy skarbowej.
Proponowane zmiany wypełniłyby lukę w obowiązującym już systemie
zaskarżenia. Trzeba jednak zauważyć, że sama procedura odwoławcza
w żaden sposób nie zawiesza publikacji informacji w Rejestrze, a ujawnianie danych przed wykorzystaniem wszystkich środków odwoławczych
może powodować po stronie rzekomych dłużników poważne szkody.
Z drugiej jednak strony już teraz wpisowi do BIG-ów podlegają informacje wynikające z dokumentów, których wiarygodność nie została jeszcze
w żaden sposób potwierdzona przez sądy (wpis nie wymaga, aby wierzytelność była stwierdzona wyrokiem sądu).
Czy w przyszłości można spodziewać się uzupełnienia właściwych rejestrów dotyczących zadłużonych przedsiębiorców lub konsumentów dalszymi danymi? Na ocenę wiarygodności kontrahentów mogłoby mieć
wpływ także ujawnianie informacji o grzywnach i innych opłatach o charakterze karnym. Co ciekawe, pomysł uwzględnienia takich informacji był
rozważany, natomiast projektodawcy na tym etapie uznali jednak, że takie
dane mają małe znaczenie w praktyce obrotu gospodarczego.
Reasumując, ujawnienie danych o zadłużeniu podatników wobec państwa w internecie to temat niewątpliwie bardzo wrażliwy, wymagający od
ustawodawcy szczególnego podejścia. Ułatwienie dostępu do informacji
o długach publicznoprawnych (które obejmują nie tylko podatki, ale również składki na ZUS, etc.) pozwoli na sprawniejszą i bardziej kompleksową
niż dotychczas weryfikację wiarygodności kontrahenta, co może przyczynić się do większej pewności obrotu gospodarczego. Może jednak również budzić kontrowersje i wątpliwości co do metod/zakresu przymuszania zobowiązanych do regulowania ich zobowiązań publicznoprawnych.
W każdym wypadku, jeżeli projekt ustawy nie ulegnie istotnym zmianom,
od stycznia 2016 r. ujawnienie informacji o zaległościach wobec państwa
będzie obligatoryjne. Wobec firm i osób prywatnych – (jeszcze) nie.
udostępniania danych, w ramach którego BIG-i
Mateusz Borkiewicz
informują (także online) o zadłużeniach wynikających
Kancelaria Olesiński & Wspólnicy
ze stosunków cywilnoprawnych. Skoro rejestry długów
prywatnych miały na celu usprawnienie systemu kontroli
39
O autorze:
wiarygodności i wypłacalności kontrahentów, dodanie
Autor, w ramach zespołu Kancelarii Olesiński & Wspólnicy,
do nich informacji o zaległościach publicznoprawnych
doradza przedsiębiorcom działającym w sektorze
daje pełniejszy obraz wiarygodności finansowej konkretnej
nowoczesnych technologii,
osoby. Projekt wydaje się być spójny z obecnym systemem
w tym w zakresie danych osobowych.
pod kątem wartości ujawnianych zobowiązań, w ramach
Współtworzy blog.e-prawnik.pl.
| 3/2014 (10)
DLP expert