Metodyka edukacji wizualnej i kulturalnej-wykłady-30h

KIERUNEK: Edukacja artystyczna w zakresie sztuk plastycznych
SPECJALNOŚĆ: Media Rysunkowe, Intermedia i multimedia
STUDIA STACJONARNE I STOPNIA
ROK STUDIÓW: II, III
Nazwa przedmiotu
Metodyka edukacji wizualnej i kulturalnej
Stopień i tytuł naukowy
Imię i nazwisko prowadzącego
Semestr studiów
mgr Dominika Jastrzębska
3, 5
Wymiar godzin
30 h
Forma zajęć
Wykład
Zajęcia w ramach
Tok ogólny
Wymagania wstępne wobec
studenta
Wiedza z zakresu pedagogiki
1. CEL PRZEDMIOTU:
W trakcie wykładu przekazane zostają podstawowe wiadomości z zakresu dydaktyki ogólnej,
a zwłaszcza metodyki plastyki. Głównym celem jest wyposażenie studentów w świadomość
umożliwiającą kreowanie autorskich programów w oparciu o świadomość historyczną
i metodologiczną tyczącą przedmiotu. Ponadto wiedza wyniesiona z wykładów powinna
służyć i mieć zastosowanie w systemie pozaszkolnej, szeroko pojętej działalności artystycznej
i animatorskiej.
2. TEMATYCZNE UJĘCIE TREŚCI
I. Rok studiów: II, semestr zimowy, 15 h
1. Zajęcia organizacyjne. Omówienie tematyki zajęć oraz warunków zaliczenia przedmiotu.
2. Terminologia (definicje pojęć: sztuki piękne, sztuki rysunkowe, sztuki plastyczne, rysunek,
edukacja plastyczna)
3. Rola sztuki w ujęciu filozoficznym
(Pitagoras, Demokryt, Sofiści, Sokrates, Ksenofont, Platon, Arystoteles, Kant, Schiller)
4. Edukacja plastyczna dawniej do 1914 roku (przegląd w skrócie: nauka rysunku, funkcje
rysunku, szkoły artystyczne: XV-XVIII wiek, tendencje nauczania na przełomie XIX i XX
wieku)
5. Podstawy
teoretyczne
systemu
powszechnej
edukacji
plastycznej
(utylitaryzm
dydaktyczny, encyklopedyzm dydaktyczny, formalizm, leseferyzm, dydaktyka twórczej
ekspresji, dydaktyka formy, koncepcja integracyjna)
6. Rys historyczny kształtowania się metod nauczania (komunikacja obrazkowa, nauczanie
rysunku: Eymont, Gutkowski, Pestalozzi, Fröbel. J. F. Piwarski, A. Lichtwarck,
G. Kerschensteiner, metoda Teodora Flinzera)
7. Wychowanie plastyczne w Polsce – XIX w.
(S. Petrycy, szkoły zakonne, szkoła rycerska, Komisja Edukacji Narodowej, reorganizacja
szkolnictwa, H. Kołłątaj, Śniadecki, Czacki, Cieszkowski, Trentowski, Estkowski)
8.
Przegląd podręczników do nauki rysunku w XIX wieku (H. Hippius, D. Willer, A. Hutter,
F. Gillet, E. A. Dawidson, H. Hendrisch, A. Dikon, H. Heimerdinger, Chembers, K. Voltz,
T. Flinzer, J. Rotter, F. Migdał, A. Stefanowicz, T. Głębocki, M. Mutermilch)
9/10. Wychowanie plastyczne dzieci (II poł. XIX w.)
(Maria Montesori – Włochy; Ellen Kein – Szwecja; Ricci – Włochy)
11/12. Wychowanie plastyczne na przełomie XIX i XX w.
(Wawrzyniecki, M. Ramułtowa, F.Słupski, Gerson-Dąbrowska, Ciot-Mazowiecka, Hipolit
Taine, H. Spencer, J. Gołębiowski, J. J. Pillet, L. Charvet, J. Mortkowiczowa, F. Kuhlmann,
J. L. Tadd, J. Przyłuski, R. Rodkiewiczowa)
13. Rysunek i edukacja plastyczna w U.S.A. na przełomie XIX i XX wieku (Nowe wychowanie,
John Dewey, rysunek w metodzie Mary Prang, metoda Jamesa Liberty Tadda, cele
elementarnego wychowania artystycznego)
14. Wychowanie plastyczne – XX w.
(S.Matzke, I.Misky, C.Freinet, S.Szuman, K.Homolacs, Z.Radnicki, J.Bruner)
15. Zaliczenia, wpisy do indeksów.
II. Rok studiów: III, semestr zimowy, 15 h
1. Zajęcia organizacyjne. Omówienie tematyki zajęć oraz warunków zaliczenia przedmiotu.
2. Definicje pojęć:
Wychowanie estetyczne
Wychowanie do sztuki
Wychowanie przez sztukę
Twórcze wychowanie
Upowszechnianie sztuki
Uprzystępnianie sztuki
3. Okres powojenny w Polsce
Warszawa (A. Trojanowska-Kaczmarska, Z.Słobodzian, J.Lewicka, Z.Czerwosz)
Gdańsk (Władysław Lam)
Toruń (Bogdan Suchodolski, Stefan Kościelecki)
4. Nauczanie w szkole (Nina Bobieńska, Czesław Karp)
5. Pluralizm edukacyjny (Śliwerski, Okoń)
Pojęcie pluralizmu edukacyjnego
Pojęcia: szkoła autorska, eksperymentalna, alternatywna, elementy innowacji
Przegląd wybranych szkół eksperymentalnych w świecie
6/7. Progresywizm, Nowe wychowanie
(Dewey, „Metoda projektów”, Metoda ośrodków zainteresowań, Nauczanie łączne,
C.Freinet, Plan Daltoński, Winnetka, Plan Jenajski, system mannheimski, Ecole du mail,
system „Mi-Temps”, Summerhill, szkoła rydzyńska – Tadeusz Łopuszański, Hibernia)
8/9. Próby odrodzenia pracy wychowawczej szkoły
10. Wychowanie środowiskowe (analiza do wyboru)
Eksperymenty ustrojowe (analiza do wyboru)
11/12. Pedagogika formy (Kościelecki, Szuścik, Krasoń)
13. Tradycyjna i współczesna koncepcja wychowania plastycznego – analiza i porównanie
14. Egzamin
15. Zaliczenia, wpisy do indeksów
3. OPIS METOD I FORM REALIZACJI:
Wykład, pokaz (prezentacje multimedialne), dyskusja
Konsultacje problemowe w ramach dyżurów pracowniczych.
4. ZALECANE ŹRÓDŁA WIEDZY:
Literatura obowiązkowa
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Arnheim R., (1978). Sztuka i percepcja wzrokowa. Warszawa
Czerwosz Z., (1970). O zajęciach plastycznych młodzieży. Warszawa: Nasza
Księgarnia
Hohensee – Ciszewska H., (1982). Powszechna edukacja plastyczna. Warszawa:
WSiP
Kościelecki S., (1975). Współczesna koncepcja wychowania plastycznego.
Warszawa: PWN
Kupisiewicz Cz., (1998). Podstawy dydaktyki ogólnej. Warszawa
Lam W., (1967). Malarstwo dzieci w świetle współczesnych poglądów. Warszawa:
Nasza Księgarnia
Marciniak T., (1976). Problemy wychowania plastycznego. Warszawa
Nuttin J., (1968). Struktura osobowości. Warszawa
Okoń W., (1976). Zarys dydaktyki ogólnej. Warszawa
Rudowski T., (1999). Wybrane zagadnienia współczesnej edukacji plastycznej.
Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji
Read H., (1976). Wychowanie przez sztukę. Wrocław-Warszawa-Kraków: PAN
Szuman S., (1927). Sztuka dziecka. Psychologia twórczości rysunkowej dziecka.
Warszawa
Szuman S., (1975). O sztuce i wychowaniu estetycznym. Warszawa
Śliwerski B. red.). (1992). Edukacja alternatywna. Dylematy teorii i praktyki. Kraków:
Impuls
Wojnar I., (1976). Teoria wychowania estetycznego. Warszawa: PWN
Literatura zalecana:
• Bobieńska N., (1950). Wstęp do nauki rysunku. Cz. I, II. Warszawa
• Chmaj L., (1963). Prądy i kierunki w pedagogice XX wieku. Warszawa
• Dewey J., (1975). Sztuka jako doświadczenie. Wrocław. Warszawa. Kraków. Gdańsk:
PAN
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Dormus K., (1998). Rozwój form wychowania estetycznego i nauczania rysunku
w Krakowie w latach 1850 – 1914. Warszawa: Wydawnictwo IHN PAN
Dunin-Sulgustowska M., (1909). Slojd. Warszawa
Eymont X. G. A., (1802). Nauka początkowa reguł i proporcji znaczniejszych
z rozmaitymi sposobami rysunek ułatwiającymi z różnych autorów zebrana y ku
pożytkowi młodzi narodowej. Grodno
Fojcik H., (1996). Koncepcja wychowania plastycznego w Polsce w latach 1918 –
1939. Tradycje – uwarunkowania – inspiracje. Cieszyn
Freinet C., (1976). O szkołę ludową. Pisma wybrane. Wrocław-Warszawa-Kraków
Freinet C., (1965). Naturalne metody wychowania [w:] Wychowanie przez sztukę.
Warszawa
Grzegorzewski B., (1978). Muzeum a wychowanie plastyczne. Warszawa: WSiP
Guz S., (1998). Edukacja w systemie Montessori. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu
Mari Curie - Skłodowskiej
Hohense-Ciszewska H., (1976). Podstawy wiedzy o sztukach plastycznych.
Warszawa: WSiP
Krawczyk Z., (1979). Wprowadzenie do kultury plastycznej – kształtowanie percepcji.
Warszawa
Lam W., (1960). Sztuka dziecka i jej naturalny rozwój. Warszawa
Leppert R., (2000). Edukacja w świecie współczesnym. Kraków: Impuls
Liberty Tadd J., (1920). Nowe drogi wychowania artystycznego. Warszawa
Lowenfeld V., Brittain W. L., (1977). Twórczość a rozwój umysłowy dziecka. Warszawa
Miąso J. (red.). (1981). Historia wychowania wiek XX. T. I, II. Warszawa
Miksza M., (1998). Zrozumiec Montessori. Kraków: Impuls
Misky L., (1922). Plastyczne uzmysłowienie przedmiotów. Lwów
Moniuszko A., (1982). Ciało sztuki. Warszawa
Mortkowiczowa J., (1903). O wychowaniu estetycznym. Warszawa
Okoń W., (1999). Dziesięć szkół alternatywnych. Warszawa: WSiP
Okoń W., (1977). Szkoły eksperymentalne w świecie 1900 – 1975. Warszawa: WSiP
Policht H., (1933). Nauka rysunku. Cz. I, II. Kraków
Petry Węcławowicz M., (2001). Edukacja plastyczna dawniej. Kraków: Wydawnictwo
Naukowe Akademii Pedagogicznej
Rotter J., (1885). Podręcznik perspektywy malarskiej. Kraków
Rotter J., (1889). Metodyczne wzory rysunkowe. Kraków
Słupski S., (1921). O nauczaniu sztuk plastycznych. Warszawa
Stasiakiewicz M., P. (2000). Prototypowy obraz świata w rysunku dziecka. Toruń –
Poznań: Wydawnictwo EDYTOR
Stefanowicz A., (1984). Nauka rysunków z wolnej ręki. Lwów
Struve H., (1903). Sztuka i społeczeństwo. Warszawa
Szuścik U., (1999). Kształtowanie percepcji wzrokowej jako stymulator działań
plastycznych dziecka. Cieszyn: Uniwersytet Śląski Filia w Cieszynie
Trojanowska-Kaczmarska A., (1971). Dziecko i twórczość. Wrocław-WarszawaKraków
Trojanowska-Kaczmarska A., (1983). Dziecko i plastyka. Warszawa
Stosowane pomoce
Forma zaliczeń
prezentacje multimedialne, wybrana literatura,
podręczniki, broszury
Egzamin pisemny
UWAGI
-
Opracowała: mgr Dominika Jastrzębska