Francuski sektor rolno-spożywczy - opracowanie WPHI w

Francuski sektor rolno-spożywczy - opracowanie WPHI w

Francuski sektor rolno-spożywczy opracowanie WPHI w Paryżu
2016-11-17 11:37:21
2
WPHI w Paryżu zachęca do zapoznania się z analizą francuskiego sektora rolno-spożywczego, zawierającą
podstawowe informacje dotyczące wielkości sektora, wymiany handlowej, kanałów dystrybucji oraz wskazówki
dotyczące współpracy z sieciami handlowymi.
Wielkość sektora
Sektor rolno-spożywczy zajmuje 1. miejsce we francuskim przemyśle. Tworzy go 16 218 firm rozmieszczonych w
całej Francji (z czego 98% to małe i średnie firmy (fr. PME) zatrudniające do 250 pracowników), zatrudniających
łącznie ponad 440 tys. osób. Francja przetwarza 70% produkcji rolnej osiągając przy tym obroty równe 170
miliardom euro (2015 rok). Przemysł rolno-spożywczy zajmuje drugą pozycję pod względem liczby osób
zatrudnionych.
Analizując francuski sektor spożywczy, należy mieć na uwadze, że Francja jest:
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
pierwszym producentem wołowiny w Europie,
drugim producentem drobiu,
pierwszym eksporterem wody mineralnej
pierwszym producentem jęczmienia browarnego,
znaczącym eksporterem mięsa (26% wyprodukowanego mięsa trafia na eksport)
posiada aż 1000 odmian sera,
zajmuje drugie miejsce w hodowli ryb,
drugim na świecie producentem win,
drugim producentem sera z mleka krowiego,
drugim producentem mleka i masła,
pierwszym producentem paluszków krabowych,
pierwszym producentem cukru z buraków,
trzecim producentem czekolady oraz wyrobów czekoladowych,
znaczącym producentem cukierków i produktów cukierniczych,
pierwszym eksporterem ziemniaków,
trzecim producentem owoców i warzyw,
pierwszym eksporterem mąki,
eksporterem produktów piekarskich oraz ciastkarskich (10% przeznaczonych na eksport)
piątym producentem pszenicy na świecie.
Francuski eksport produktów rolno-spożywczych
Według francuskiej Dyrekcji ds. Ceł wartość francuskiego eksportu produktów spożywczych w 2015 roku
wyniosła 60 mld euro (-0,7% w stosunku do 2014r.)
Sektor rolno-spożywczy jest trzecim co do wielkości sektorem eksportowym francuskiej gospodarki pod
względem wartości nadwyżki eksportowej (9 mld euro). Wyprzedzają go jedynie sektor aeronautyczny i
kosmiczny (22 mld euro) oraz chemiczny (tj. perfum i kosmetyków: 11,1 mld euro). Francja jest szóstym na
świecie eksporterem za USA, Holandią, Niemcami, Brazylią i Chinami. 20-25% produktów rolnych w Europie to
produkty francuskie, co plasuje Francję pierwszym eksporterem produktów rolnych i rolno-spożywczych w UE, a
drugim na świecie. Najważniejszymi produktami we francuskim eksporcie są sery (m.in. Bongrain, Bel) oraz wina
i inne alkohole (m.in. Pernod Ricard- 2 na świecie grupa alkoholowa, zaraz za Diageo; czy też LVMH ze swoimi
markami szampanów tj. Moët & Chandon, Ruinart, Veuve Clicquot). Przemysł rolno-spożywczy jest napędzany w
głównej mierze przez sektor napojów (poza winem, które notuje spadek) jego wzrost w ostatnich latach wyniósł
prawie 4%. Ważną rolę odgrywa w nim piwo oraz napoje orzeźwiające, których duża ilość jest eksportowana do
Azji. Udział Francji w światowym rynku win i alkoholi wyniósł w 2014 roku 16,3%. Zboża, produkty mleczne oraz
alkohole (80% wino i koniak) stanowią 44% jej całego eksportu.
3
Produkty przetworzone stanowią ¾ produktów eksportowych (44,5 mld euro), natomiast nieprzetworzone
produkty rolne jedynie ¼ - 15,7 mld euro.
Francja eksportuje swoją produkcję do następujących krajów:
■
■
■
■
■
Niemcy 6,9 mld euro (produkty rolne, ryby – 1,7 mld euro; produkty z przemysłu spożywczego - 5,2 mld euro)
Belgia 6,5 mld euro (15% francuskiego eksportu, gł. zboża)
Wielka Brytania 5,6 mld euro (3,7% całego eksportu stanowią wina)
Włochy 5,5 mld euro (2,9% całego francuskiego eksportu, głownie krowy oraz mięso wołowe)
Hiszpania 4,8 mld euro (kukurydza, pasza dla zwierząt, szampany (80% importowanych alkoholi), banany i
warzywa (ziemniaki – 50%), sery.
Francuski import produktów rolno-spożywczych
Wartość francuskiego importu produktów spożywczych w 2015 roku wyniosła 51 mld euro (+0,5% w porównaniu
do roku poprzedniego).
■
■
■
■
■
■
■
■
Francja importuje produkty z sektora rolno-spożywczego (gł. tytoń, owoce, warzywa, mięso, ryby) w
największej mierze z następujących krajów:
Hiszpania 6,1 mld euro (gł. owoce (1,5 mld euro z czego 44% to cytrusy), mięso (0,9 mld euro z czego 65% to
cielęcina), warzywa (0,88 mld euro), oliwę z oliwek (0,21 mld euro) i soki owocowe (0,18 mld euro)
Belgia 5,7 mld euro (12,7% importu Francji z Belgi to produkty z przemysłu rolno-spożywczego)
Niemcy 5,5 mld euro (produkty rolne, ryby - 400 mln euro; produkty przemysłu spożywczego- 5,1 mld euro)
Holandia 5,5 mld euro (eksport 35 tys. ton owoców morza do Francji, mleko, warzywa, piwo)
Włochy 3,7 mld euro (woda mineralna, makarony, ryż, sery, wino, oliwa z oliwek)
Wielka Brytania 2,4 mld euro (3,3% całego francuskiego importu, gł. alkohol etylowy, wódki, likiery)
Polska 1,3 mld euro (tytoń - 390 mln euro, mięso i podroby -230 mln euro, wg statystyk francuskich)
Mięso i podroby są głównymi produktami importowanymi przez Francję. Zaraz za nimi znajdują się owoce i ryby.
Hiszpania to największy dostawca produktów rolno-spożywczych Francji. Inne kraje, które również eksportują
swoje produkty na francuski rynek to Belgia, Niemcy i Holandia.
We Francji produktami deficytowymi są ryby i skorupiaki, owoce, przetwory z warzyw i owoców, kawa, herbata,
przyprawy, mięso i podroby, tytoń, przetwory mięsne i rybne, produkty sektora kwiaciarskiego.
Tendencje rozwoju sektora spożywczego
Sektor produktów mlecznych, w którym aż 50 produktów jest odznaczonych AOP, w tym aż 45 serów, zanotował
w 2015 roku wzrost o 4,4%. Przemysł mleczarski jest we Francji dobrze rozwinięty. Kraj ten zajmuje 2. miejsce w
UE pod względem produkowanego mleka (17%). Prym wiodą tu międzynarodowe marki, które mają swoją
siedzibę we Francji - Danone z 21 miliardami euro oraz Lactalis z 18 miliardami euro. Co warto zauważyć, Francja
również dostarcza 40% europejskiego mleka koziego.
W 2015 roku nieco spadła produkcja wyrobów cukierniczych (firma Tereos - największy francuski eksporter
wyrobów cukierniczych) oraz pieczywa (firma Axéréal, która produkuje 1 na 5 bagietek sprzedawanych w
sklepach o dużej powierzchni). W sektorze olejów (18% - olej rafinowany) i tłuszczy również zanotowano spadek.
Eksport mięsa i podrobów wyniósł w 2015 roku 3,5 miliarda euro. Obroty w sektorze mięsnym wynoszą 34
miliardy euro. Warto zwrócić uwagę na fakt iż 11% francuskiego drobiu dostępnego na rynku francuskim posiada
etykiety oraz oznaczenia jakości (IGB, AOP, Agriculture Biologique, Label Rouge). Francuzi konsumują coraz
więcej drobiu (+52% w porównaniu do roku 2014) natomiast spada ich zainteresowanie wołowiną (-25%),
4
baraniną oraz mięsem kozim (-22%) i cielęciną (-4%). W porównaniu do lat poprzednich. Drugą najważniejszą
grupą produktów spożywczych są produkty mleczne (17%), natomiast trzecią napoje (16%).
U
d
z
i
a
ł
p
o
s
z
c
z
e
g
ó
l
n
y
c
h
p
r
o
d
u
któw we francuskim sektorze rolno-spożywczym
Źródło: Ministerstwo Rolnictwa, Sektora Spożywczego i Leśnictwa we Francji
Stosunki handlowe z Polską
Polska jest głównym partnerem handlowym Francji w Europie Centralnej. Wartość obrotów handlowych między
tymi krajami wyniosła w 2015 roku 16,7 miliarda euro (wg francuskiej Dyrekcji ds. Ceł). Od 2009 roku Polska
odnotowuje dodatni bilans w wymianie handlowej z Francją. Branża spożywcza (gł. alkohole, napoje, ocet, tytoń)
stanowi 11% całego importu z Francji do Polski w 2015 roku. Struktura polskiego importu z Francji jest
elementem stabilnym, nie podlegającym znaczącym wahaniom. Wartość eksportowanych z Polski towarów ww.
grup stanowi łącznie 1,47 mld EUR, co stanowi pewien spadek w stosunku do 2014 r., kiedy wartość ta osiągnęła
poziom 1,49 mld EUR (według danych GUS). W polskim eksporcie produktów rolno-spożywczych do Francji
przeważa tytoń oraz mięso i podroby.
Wśród importowanych z Francji do Polski produktów rolno-spożywczych największą wartość stanowią różne
przetwory spożywcze 67,0 mln euro oraz produkty mleczne 49 mln euro. Kolejnymi pozycjami importowymi są
przetwory ze zbóż, mąki, skrobi lub mleka, pieczywa cukiernicze, napoje bezalkoholowe, alkoholowe i ocet oraz
zboża.
5
Preferencje żywieniowe Francuzów
10,1% wydatków każdego gospodarstwa domowego to wydatki na produkty spożywcze. Co piąty Francuz
(20,3%) deklaruje, że jego ulubionym daniem jest pieczony kurczak, na drugim miejscu znajdują się owoce
morza (19,9%), następnie blanquette, czyli potrawa francuska mająca formę gulaszu mięsnego lub rybnego
(19%) i steak z frytkami (17,8%). 67% Francuzów preferuje wino (60% wybiera czerwone, a 40% białe),
natomiast reszta, czyli 23%, jest zwolennikiem piwa (źródło: BVA).
Francuski konsument dużą wagę przywiązuje do kraju pochodzenia danego produktu spożywczego. Rodzime
towary są preferowane w szczególności przy wyborze warzyw, mięsa, mleka, produktów pochodzenia morskiego
i wody. Mniejsze znaczenie ma pochodzenie produktów takich jak np. alkohol, kawa, herbata, napoje gazowane,
chipsów i słone przekąski (źródło: Nielsen).
Francuzi, mimo zamiłowania do gotowania i delektowania się posiłkami, wyrzucają duże ilości jedzenia. We
Francji każdego roku marnuje się 10 milionów ton jedzenia, co stanowi równowartość 16 mld euro. Każda osoba
wyrzuca rocznie średnio 26 kg jedzenia o wartości 108 euro. W lutym br. we Francji weszła w życie ustawa
dotycząca walki z marnotrawstwem żywności, która objęła w szczególności sieci handlowe. Obecnie sklepy
wielkopowierzchniowe zobowiązane są do przekazywania niesprzedanej żywności organizacjom charytatywnym
(sieci są zobowiązane do podpisywania specjalnych porozumień z organizacjami). Ustawa zakazuje również
skażania niewykorzystanych produktów i czynienia ich w ten sposób nienadającymi się do spożycia. Ponadto
przewiduje ona szereg innych rozwiązań, jak np. przetwarzanie niewykorzystanej żywności, przeznaczanie jej na
pasze dla zwierząt, kompostowanie lub wykorzystanie w celach energetycznych (metanizacja).
Kanały dystrybucji produktów spożywczych
Największy udział w dystrybucji produktów spożywczych mają hiper i supermarkety (42%), sklepy osiedlowe
(22%), małe supermarkety (20%). Udział pozostałych punktów sprzedaży (dyskonty, sprzedaż detaliczna,
sprzedaż internetowa) wynosi 16%.
6
K
a
n
a
ł
y
d
y
s
t
r
y
b
u
c
j
i
w
e
F
r
a
n
c
j
i
Źródło: La France Agricole
Większość francuskiego rynku spożywczego należy do czterech następujących centrali:
■
■
■
■
■
Intermarché i Casino (25,9%)
Carrefour i Cora (25,1%)
Auchan i System U (21,6)
E. Leclerc (19,9%)
pozostałe: Lidl (4,7%) i Aldi (2,2%)
Ważną rolę w wymianie handlowej we Francji stanowi giełda produktów rolno-spożywczych w Rungis (największy
na świecie rynek towarów rolno-spożywczych). Każdego roku obsługuje ona około 18 mln odbiorców, a jej obroty
wynoszą rocznie ok. 8 mld euro. Wśród klientów znajdują się duże sieci handlowe (tj. Auchan, Carrefour, Leclerc,
Intermarche, Casino), handlowcy z tzw. sieci zbiorowego żywienia (stołówki szkolne, szpitalne, itp.),
przedstawiciele sieci restauracyjnych i barów.
Współpraca z sieciami handlowymi
Producenci i dostawcy, którzy chcieliby rozpocząć współpracę z wielkimi sieciami handlowymi, muszą się liczyć z
tym, że Francuzi zdecydowanie preferują produkty spożywcze wyprodukowane we Francji. Ponadto konkurencja
7
na rynku francuskim jest dość duża, szczególnie w branży przetworów mlecznych, mięsnych, produktów
zbożowych, a także napojów. W związku z tym, wprowadzenie produktu do francuskiego supermarketu może być
trudne i czasochłonne.
Wprowadzenie produktu do sklepów wielkopowierzchniowych odbywa się poprzez tzw. proces référencement.
Ogólnie rzecz biorąc, oznacza to zgłoszenie przez dostawcę swojej oferty na listę propozycji produktów, które
następnie mogą zostać wprowadzone do oferty sieci handlowych. Zgłoszenie odbywa się poprzez wypełnienie
odpowiednich dokumentów (dossier de référencement). Dossier zawiera między 10 a 50 stron, w zależności od
wymagań sklepu. W dokumencie pojawiają się nie tylko pytania na temat oferowanych produktów i ich jakości,
ale też takie dotyczące funkcjonowania firmy, jej sytuacji finansowej, partnerów handlowych, możliwości
produkcyjnych, liczby pracowników, poziomu satysfakcji klientów, działów reklamacji i serwisów
posprzedażowych, systemu back-office, cyklu sprzedaży, dotychczasowej obecności produktu na rynku
francuskim, a nawet podejścia i wkładu w ochronę środowiska czy dostosowania siedziby dostawcy do potrzeb
osób niepełnosprawnych. Dossier jest biletem wstępu dostawcy do sieci handlowych i mimo że niektóre pytania
w dokumencie mogą wydawać się dostawcy mało istotne, w rzeczywistości mogą zaważyć na decyzji o
référencement, biorąc pod uwagę chociażby fakt, że dossier danego sprzedawcy porównywane jest z
dokumentacją innych. Jednostki, które rozpatrują dossier, proszą również o dokumenty potwierdzające zawarte w
dokumencie informacje, dlatego też dostawca nie może zataić pewnych rzeczy, na przykład związanych z
ewentualnym zadłużeniem lub zawyżyć obroty finansowe firmy.
Dopiero po zaakceptowaniu dossier następuje faza selekcji, podczas której odpowiednia jednostka wybiera
interesujące ją produkty, biorąc pod uwagę również wspomniane wyżej kwestie (sytuacja finansowa, możliwości
produkcyjne, itp.), a także jakość i potencjalne zapotrzebowanie na proponowane produkty. Proces kończy się
negocjacjami dotyczącymi cen i warunków sprzedaży.
W przypadku zaopatrzenia sklepów wielkopowierzchniowych, istnieją standardowo trzy poziomy podejmowania
decyzji o włączeniu produktu do oferty: narodowy, regionalny i lokalny, dodatkowo w dużych sieciach pojawia się
poziom międzynarodowy. Procedura zakupów w kontekście podejmowania decyzji jest niejednolita. Dostawca
może być wpisany na listę referencyjną na poziomie narodowym, decyzja o włączeniu do oferty konkretnej grupy
produktów na może być podjęta na poziomie regionalnym, natomiast pojedynczy sklep może zadecydować o
włączeniu konkretnego produktu do swojej oferty. Czasami przedstawiciele na poziomie regionalnym są
odpowiedzialni za wybór dostawcy, mogą wybierać też produkty bądź zostawić tę decyzję konkretnym sklepom.
Opracowanie: Wydział Promocji Handlu i Inwestycji, Ambasada RP w Paryżu na postawie informacji:
■
Krajowe Stowarzyszenie Przemysłu Żywieniowego (ANIA)
■
Ministerstwo Rolnictwa, Przemysłu Spożywczego i Leśnictwa
■
Ośrodek Badania Opinii Publicznej, BVA
■
World Food – Ewelina Słowińska- PommCo’
■
BPI France Bank Publiczny Inwestycyjny
■
Ministerstwo gospodarki i finansów
■
Narodowy Instytut Statystyczny i Nauk Ekonomicznych (INSEE)
■
Le Moci- magazyn przeznaczony handlowi zagranicznemu
■
Nielsen- firma badająca rynki i potrzeby konsumentów
■
Francuskie stowarzyszenie restauratorów
8