docopisowa elewacje - ostateczna
download 
Reklamacja Transkrypt
opisowa elewacje - ostateczna
PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH ELEWACJI KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU REMONT , RENOWACJA I ADAPTACJA ZABYTKOWEGO BUDYNKU KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU ( KOLEGIATY ŁASKIEJ ) ____________________________________________________ _ PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH ELEWACJI PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH ELEWACJI KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU SPIS ZAWARTOŚCI OPRACOWANIA I. DANE OGÓLNE II. STAN ZACHOWANIA ELEWACJI I PRZYCZYNY ZNISZCZEŃ III. WNIOSKI IV. ZAŁOŻENIA KONSERWATORSKIE V. PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH VI. DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA STANU ZACHOWANIA ELEWACJI PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH ELEWACJI KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU I. DANE OGÓLNE 1.1 Czas powstania obiektu: I ćw. XVIw. 1.2 Materiał i technika: budynek murowany z cegły pełnej na fundamentach kamiennych (?), częściowo tynkowany 1.3 Właściciel: Parafia rzymsko-katolicka Nawiedzenia NMP i św. Michała Archanioła 1.4 Lokalizacja: Łask 1.5 Stadium projektu Dokumentacja niniejsza obejmuje remont konserwatorski elewacji kościoła. 1.6 Materiały wyjściowe do projektowania - inwentaryzacja obiektu wykonana przez Pracownię Marciniak&Witasiak - wizje lokalne obiektu - wstępne uzgodnienia z przedstawicielem Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Łodzi, Delegatury w Sieradzu - dokumentacja fotograficzna stanu zachowania - Opracowanie konserwatorskie z 2007 ARKONA. - Dokumentacja historyczno-architektoniczna wykonana przez Pracownie Konserwacji elewacji zewnętrznych Zabytków Oddział w Warszawie z 1974r. 1.7 Cel i zakres opracowania Celem niniejszego swym zakresem przeciwwilgociowe opracowania lico - ceglane, nie jest remont elewacje zajmuje się konserwatorski tynkowane, problematyką obróbki przeciwwodne dachów, więźby obejmujący oraz dachowej izolacje oraz ukształtowaniem przyległego terenu. Należy pamiętać, że wskazane w dokumencie symbole materiałów lub urządzeń, nazwy ich producentów i dystrybutorów, nazwy własne produktów, pochodzenie urządzeń itd. mają charakter przykładowy. Zostały one bowiem określone jedynie w celu sprecyzowania parametrów i wymogów techniczno-użytkowych przedmiotu zamówienia. PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH ELEWACJI KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU II. STAN ZACHOWANIA ELEWACJI I PRZYCZYNY ZNISZCZEŃ Ogólny stan zachowania elewacji kościoła można uznać za bardzo zły. W ich obrębie należy jednak dokonać podziału na elewacje tynkowane i elewacje ceglane. Wyprawy tynkarskie Stan zachowania partii tynkowanych należy uznać za zły. Za najpoważniejsze zniszczenia wypraw tynkarskich należy uznać bardzo silny rozwój mikroorganizmów na ich powierzchniach. Wiele fragmentów przyczyniają się elewacji do pokrytych degradacji jest struktury w całości tynków. porostami Największy (fot. atak 8,13,14,15), które bilogiczny zaobserwować dużych powierzchniach można na elewacjach od strony zachodniej (fot. 1). Ostateczną będzie przyczynę można tak określić znacznego po ataku wykonaniu mikroorganizmów szczegółowych na badań tak mykologicznych oraz badań określających strefy największego zawilgocenia elewacji. W obrębie tynków wyróżnić możemy także wiele miejsc, gdzie występują spękania i odspojenia od podłoża oraz osypywania i pudrowania wypraw tynkarskich - spowodowane jest to najprawdopodobniej erozją powietrzną i wodną oraz procesami starzeniowymi. Na powierzchniach tynków występują także pozostałości wcześniejszych powłok malarskich, które uległy właściwie całkowitej degradacji - wyróżnić można miejsca osypywania i odspajania farb (fot. 6,9,16,32). Rodzaj oraz chronologię nawarstwień będzie można określić po wykonaniu badań stratygraficznych tynków i farb oraz po wykonaniu analizy spoiw i pigmentów. Na elewacji kaplic zaobserwowano także występowanie rys biegnących pionowo wzdłuż elewacji powyżej liniii okien do gzymsu wieńczącego (fot. 17,18). Wydaje sie, że są to spękania konstrukcyjne, których przyczyny i sposób naprawy powinien określić uprawniony konstruktor. Tynki attyk, gzymsów, fryzów Stan zachowania powyższych tynków można uznać za zły. W ich obrębie można wyróżnić następujące zniszczenia: • Wykruszenia (fot. 34,36,43) • Odspojenia (fot.34,37) • rysy i pęknięcia (fot.34) • osypujące się i odspajające pozostałości powłok malarskich (fot.43) W/w zniszczenia procesami (fot. 13,43). w wietrzenia głównej oraz mierze brakiem spowodowane powłok malarskich, są wadliwymi które obróbkami zabezpieczałyby blacharskimi, warstwę tynków PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH ELEWACJI KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU Detal architektoniczny Detale takie jak płyciny, girlandy, konsole, opaski okienne zostały wykonane w tynku metodą narzutu i w ich obrębie zaobserwowano podobne zniszczenia jak przy tynkach gzymsów. Są to liczne ubytki, odspojenia i spękania oraz wtórne, nieestetyczne naprawy (fot. 12,17). Tynki cokołowe Z całą pewnością tynki cokołowe można określić jako wtórne i powodujące jedne z największych zniszczeń kościoła. Na powierzchni tynków widać wyraźnie ślady zasolenia, linię podciągania kapilarnego wody oraz silny atak mikroorganizmów (fot. 4,10,42). Tynki tworzą twardą, nieprzepuszczalną dla wody i dwutlenku węgla warstwę. Pod nią następuje kumulacja soli, podciąganych kapilarnie z wodą, co powoduje rozsadzanie warstwy cegieł znajdujących się pod tynkiem. W ich obrębie wyróżnić możemy wiele miejsc spękanych i odspojonych (fot. 16,20). Zabezpieczenia przeciwwodne Na skutek wadliwego sposobu odprowadzenia wód opadowych oraz nieprawidłowo wykonanych obróbek blacharskich, wiele miejsc na elewacjach uległo znacznemu zawilgoceniu (fot. 17,33,34,37). posiada żadnego Wiele elementów zabezpieczenia architektonicznych tj. rolki ceglane, przeciwwodnego, jedynie wtórnie występy, profile wykonane nie wylewki cementowe (fot. 26,27). Brak w tych miejschach obróbek spowodował znaczną destrukcję tych partii (fot. 27,28,30). W obrębie tych miejsc, w ciągu wielu lat, występowały wielokrotne procesy przemarzania, powodując znaczne zniszczenia lica ceglanego i tynków. Przyczyniły do szybszego rozwoju mikroorganizmów (fot. 35). Lico ceglane W obrębie lica ceglanego wyróżnić możemy kilka rodzajów zniszczeń m.in.: • • • czarne nawarstwienia na powierzchni cegieł, pochodzące z nalotów sadzy (fot.24) w partiach zawilgoconych występują wykwity soli rozpuszczalnych w wodzie (fot.30) drobne przemurowania lica ceglanego wykonane cegłą o nieodpowiednich parametrach (fot. 30,31) • złuszczenia i odspojenia warstwy powierzchniowej cegieł, spowodowane zjawiskami mrozowymi • zacierki i łaty cementowe w miejscach ubytków - spowodowały zahamowanie procesów dyfuzyjnych a także w znacznym stopniu zmieniły odbiór estetyczny elewacji (fot. 31) się także PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH ELEWACJI KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU • osypująca się oryginalna • rozkładem spoiwa wapiennego i zjawiskami wietrzenia (fot. 17,28) czarne naloty, zabrudzenia strefy podokienników (fot. 11) • brak fragmentów oraz wapienna całych spoina kształtek - zjawisko ceramicznych spowodowane w detalach wieloletnim architektonicznych (rolka ceglana, ornamenty ceglane, fryzy) (fot. 27,28,29,30) • znaczne zawilgocenie stref parapetów i tynków cokołowych, które doprowadziło do którymi naprawiano lico znacznego rozwoju porostów (fot. 42) • brak fragmentów tynków wypełniających płaszczyzny fryzu (fot. 27,28) Spoiny Na elewacjach wyróżnić można kilka rodzajów spoin: • Spoiny oryginalne, wapienne - silnie zwietrzałe • Spoiny cementowe ceglane - spowodowały twarde, szczelne silną destrukcję spowodowało wprowadzenie krystalizowały i do powodowały muru spoiny cementowe, warstwy dużych rozwarstwianie powierzchniowej ilości warstwy soli, które cegieł, w powierzchniowej a okresie cegieł także suchym - można wyróżnić kilka rodzajów zapraw, pochodzących z różnych napraw (fot. 21) • Zaprawy cementowe - zaprawy użyte do późniejszych przemurowań, twarde, nieprzepuszczalne Izolacje ścian Brak izolacji murów spowodowało silne podciąganie kapilarne wody przez mur (spotęgowane przez zastosowanie tynków cementowych), co stało się między innymi przyczyną wystąpienia w tych miejscach wykwitów soli a także skupisk mikroorganizmów. III. Przed WNIOSKI przystąpieniem do prac należy przeprowadzić następujące badania, które pozwolą na szczegółowe określenie ostatecznych rozwiązań technologicznych i wybór materiałów : - ekspertyza mykologiczna miejsc zagrzybionych - tynków wież i stref przy rurach spustowych - w celu określenia - badania zawilgocenia strefy cokołowej oraz badania ilościowe i jakościowe soli rozpuszczalnych w wodzie- co pozwoli zastosowania odpowiednich tynków renowacyjnych na podjęcie decyzji odnośnie PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH ELEWACJI KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU - badania mikrochemiczne parametrów cegieł składu zapraw (nasiąkliwość, (spoin, porowatość, tynków) oraz wytrzymałość) - w określenie celu doboru odpowiednich cegieł, które zastosowane zostaną do uzupełniania i przemurowań lica ceglanego - badania stratygraficzne tynków i powłok malarskich - w celu określenia pierwotnej kolorystyki elewacji Wszystkie opisane elewacje rewaloryzację zniszczonych Jednym z detali ważniejszych przeciwwodne wszystkich należy poddać pracom architektonicznych, problemów elementów do konserwatorskim aby przywrócić rozwiązania poziomych pierwotny będzie elewacji, oraz wygląd dokładne odpowiednie przeprowadzić obiektu. zabezpieczenie odprowadzenie wód deszczowych a także wykonanie izolacji przeciwwodnych ścian ścian budynku, co pozwoli na powstrzymanie procesów niszczących. IV. Proponuje ZAŁOŻENIA KONSERWATORSKIE się wykonanie pełnego zakresu prac konserwatorskich i restauratorskich elewacji, wraz z izolacjami przeciwwodnymi murów. Głównym założeniem prac będzie w sposób maksymalny przywrócenie pierwotnego wyglądu budynku przez usunięcie wtórnych nawarstwień i tynków cementowych, cokołu, wtórnych spoin cementowych kształtki oraz rekonstrukcja angobowane). zainfekowanych nieistniejących Najpoważniejszym tynków z powierzchni detali architektonicznych zabiegiem elewacji będzie oraz (fryzy delikatne ceglane, usunięcie całkowita dezynfekcja w kapilarnym wody z celu wyeleminowania dalszego rozwoju mikroorganizmów. W celu zabezpieczenia konieczne będzie ścian wykonanie przed dalszym izolacji podciąganiem poziomych i pionowych. Proces wraz naturalnego solami osuszania budynku ze względu na zawilgocenie całej struktury muru będzie przebiegał powoli i wymagał dłuższego czasu. Po wykonaniu wykonanie wszystkich nowych zabiegów zabezpieczeń konserwatorskich przeciwwodnych i osuszeniu attyk, budynku gzymsów konieczne i będzie parapetów oraz zabezpieczenie hydrofobowe lica ceglanego przed dalszą destrukcją. Kolejnym ważnym założeniem odbiór estetyczny ostateczny orpacowania ustalić spoiny, komisyjnie na ustalenie etapie będzie odpowiednie kolegiaty faktury tj. i ustalenie kolorystyki wykonawstwa opracowanie i tynków. uzgodnić Urzędu Ochrony Zabytków w Łodzi, Delegatury w Sieradzu. faktury, z elementów kolorystyki Powyższe wpływającch oraz rozwiązania przedstawicielem na sposobu należy Wojewódzkiego PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH ELEWACJI KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU Opracowanie niniejsze stanowi przedmiot praw autorskich i nie może być rozpowszechniane w jakikolwiek sposób tak w części jak w całości bez zezwolenia autora (ust. z 4 lutego 1994 o prawie autorskim Dz. U. Nr 24 poz. 83 z późniejszymi zmianami). V. PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH LICO CEGLANE Usuwanie wtórnych nawarstwień z powierzchni elewacji ceglanych Zabieg ten ma szkodliwych, na celu nie tylko nieprzepuszczalnych uczytelnienie nawarstwień, pierwotnej którymi kolorystyki w chwili cegieł, ale obecnej usunięcie pokryte są powierzchnie elewacji. Występują na licu ceglanym czarne naloty na powierzchni cegieł, które są efektem wysoleń z zdegradowanej zaprawy wapiennej, przekształconej w gips dwuwodny inkrustowany sadzą. W ten sposób tworzą się czarne skorupy nawarstwień degradujących lico cegły. Nawarstwienia te proponujemy usuwać przy użyciu agregatów myjących (para wodna) wspomaganych preparatami chemicznymi np. Alkutex Fassadenreiniger Paste Remmers. Metodę czyszczenia i środek czyszczący należy wybrać łaty cementowe, po wykonaniu prób i zatwierdzeniu przez służby konserwatorskie. Wszystkie późniejsze nieestetyczne metalowe uchwyty itp. należy usunąć. Usuwanie wtórnych i zniszczonych spoin Obecnie większość powierzchni posiada wtórną, nieoryginalną spoinę cementową oraz gipsowe uzupełnienia. To właśnie ta nieprzepuszczalna, twarda fuga jest źródłem największych zniszczeń elewacji ceglanej. Zniszczona została jedna z podstawowych funkcji spoiny - rola filtra odprowadzającego z elewacji wodę oraz sole w niej rozpuszczone. Powstała nieprzepuszczalna bariera, a wymiana wodno-gazowa zaczęła mieć miejsce w cegle, powodując jej degradację nie tylko powierzchniową, ale i strukturalną, głównie na skutek krystalizacji soli i okresowych przemarzań w okresie jesiennym i wiosennym. Konieczne jest więc całkowite usunięcie spoin cementowych oraz skorodowanych spoin wapiennych, które utraciły dużą część oryginalnego spoiwa, oraz są silnie zasolone. Zabieg ten należy wykonać narzędziami mechanicznymi dbając o jak najmniejsze uszkodzenia cegieł. Likwidacja zniszczeń mikrobiologicznych (szlifierkami kątowymi z tarczami diamentowymi) PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH ELEWACJI KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU W miejscach zaatakowanych przez glony i porosty (partie cokołowe, okolice rur spustowych itp.) należy przeprowadzić dezynfekcję, do której można użyć preparatów fabrycznych np. Sto, Remmers. Rodzaj środka określić po wykonaniu badań mykologicznych. Odsalanie wątku muru W celu określenia stopnia zasolenia należy wykonać badania jakościowe i ilościowe zawartości soli w licu ceglanym. Do zabiegu odsalania można użyć bentonitu lub okładów z ligniny, stosując metodę migracji soli do rozszerzonego środowiska. Wykonanie nowych spoin Zaprawy do spoinowania lica muru muszą przede wszystkim posiadac szybki transport wody i optymalną wytrzymałosć mechaniczną zgodną z cegłami - jeżeli zaprawa będzie zbyt mocna i zbyt szczelna - w niedługim czasie będzie następować degradacja cegły, mimo, że nowa zaprawa będzie trwała . Proponujemy tutaj zastosować fugi StoTrass Fuge - wapienno-trassowa spoina o frakcjach 01mm, 0-2mm, 0-4mm z możliwością przygotowania ich w określonym kolorze oraz innej frakcji kruszyw. Wytrzymałość ok. 5MPa; transport wody do 5cm ok. 45 min. W miejscach korony murów, poziomych występów muru należy zostosować preparat Sto-FlexoDispersion - specjalny dodatek do wody zarobowej zaprawy, zwiększający elastyczność i odporność, fugi na zmienne warunki zewnętrzne. Reprofilowanie ubytków cegieł Reprofilowanie zniszczonych zapraw Deco Sto Reno cegieł - proponujemy gotowe wykonać kolorowe z barwionych reprofilacyjne w zaprawy masie specjalnych wapienno-trassowe, zawierające mikrowłókna jako zaprawa do uzupełniania ubytków o parametrach zbliżonych do uzupełnianego miejsca detalu; uzupełnione wytrzymałość ok. muszą opracowane być 5-6MPa. Po wstępnym rzeźbiarsko związaniu tak, by (na drugi imitowały dzień) oryginalną powierzchnię cegieł. Przemurowania i rekonstrukcja detali architektonicznych Rekonstrukcje wystroju elewacji wykonać na podstawie projektu i rysunków szczegółowych uzgadnianych w trakcie prac ze służbami konserwatorskimi i autorem projektu. Cegły najbardziej parametrach zdegradowane należy zbliżonych do cegły wymienić na nowe używając oryginalnej (kolorystyka, faktura), do tego celu cegły dobranych na o podstawie wcześniejszych badań. Zniszczone partie wystroju architektonicznego (fryzy, kształtki) należy wymienić robione na zamówienie, bądź zrekonstruować masami mineralnymi np. Atlas Złoty Wiek lub na nowe, PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH ELEWACJI KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NI EPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU odlewami na bazie cementu pucolanowego TZ-r Trass-Zement rapie, który posiada niski skurcz i nie podwoduje wykwitów soli czy wapna. Stare zaprawy były przygotowywane głównie w oparciu o wapno z dodatkami miejscach zarówno niedużej cegła wytrzymałości jak i zaprawy mechanicznej; będą i miały właśnie wysoką do tych nasiąkliwość parametrów - i w wielu przy stosunkowo należy dostosować większość zapraw do przemurowań, aby uniknąć późniejszych zniszczeń i spękań cegieł wraz z wykwitami. Proponujemy zastosować zaprawę StoTrass WM 02 - gotową mieszankę wapienno-trasową głównie do prac murarskich, o bardzo niskiej alkaliczności (praktycznie brak ryzyka wprowadzenia soli w mur), małym skurczu i dużej zdolności zatrzymywania wody zarobowej - cecha potrzebna przy nasiąkliwych cegłach. W miejscach narażonych na stały kontakt z wodą, lub śniegiem - np. korony murów, poziome wystepy - zaprawie, emulsję rolki - dlatego jako ostatnia należy dodatek warstwa dodawać do zaprawy cegieł do powinna zapraw zwiększający być preparat jej przemurowana na hydrofobowej Sto-Flexo-Dispersion elastyczność, przyczepność - elastyczną i szczelność. Podczas jakichkolwiek prac murowych należy zachować pierwotny układ wątku muru (rombowy z cegły zendrówki) odnośnie - w przemurowań miejscach konsultować występowania z innego przedstawicielem układu cegieł ostateczne decyzje Urzędu Ochrony Wojewódzkiego Zabytków w Łodzi, Delegatury w Sieradzu. Wzmocnienie strukturalne W trakcie prac należy wyselekcjonować fragmenty najbardziej zdegradowane i poddać je zabiegom wzmacniania strukturalnego. Tego rodzaju zabiegi powinny być dobrze przygotowane - wzmacnianie osypujących lica się cegieł warstwach na - dużym jeżeli obiekcie nastąpiła jest tylko znaczna i skuteczne głęboka przy degradacja powierzchniowo cegły- może okazać się ich niezbędna wymiana. Do wzmacniania można zastosować rozpuszczalnikowy na bazie preparat StoPrim poliakrylanów do Grundex powierzchniowego - głęboko penetrujący wzmocnienia środek powierzchniowo osłabionych cegieł. Scalenie kolorystyczne Ewentualne scalenia kolorystyczne poszczególnych fragmentów cegieł w murze należy wykonać specjalną silikatową farbą bez bieli tytanowej do laserunków StoSil Lasura. Hydrofobizacja elewacji ceglanej Zabieg ten może być przeprowadzony na suchym i nie zasolonym wątku muru. Proponujemy go wykonać metodą pędzlowania preparatem Ispo Fassadenschutz BS 290, gotowym do hydrofobizacji na bazie mieszaniny silanów i siloksanów w rozpuszczalniku organicznym. preparatem PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH ELEWACJI KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU Ostateczną decyzję co do hydrofobizacji podjąć po wykonaniu badań i uzgodnić z z przedstawicielem Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Łodzi, Delegatury w Sieradzu. Obróbki przeciwwodne Wszystkie obecne obróbki blacharskie a także rynny i rury spustowe należy wymienić na nowe z blachy drobnych miedzianej i wykonać zabezpieczenia elementów architektonicznych tj. następujących rolki ceglane, elementów. poziome osłonięte obróbkami, można zastosować materiałem StoCrete ES Do występy, zabezpieczenia które nie będą - gotową dwukomponentową elastyczną warstwą izolacyjną na poziome występy muru. Wymiana pokrycia dachowego wież i sygnaturki Proponuje się wymianę sygnaturki na blachę zachowania całkowitą blachy miedzianą. drewnianych wymianę ocynkowanej Nie elementów deskowania oraz wykluczone, wymagał wież i obróbek że będzie sygnaturki blacharskich po dosłonięciu wymiany. oraz na Należy konieczność hełmach wież konstrukcji jednak wykonania i stan przewidzieć imregnacji preparatami grzybo- i owadobójczymi oraz zabezpiecznie przeciwpożarowe. ELEWACJE TYNKOWANE Wyprawy tynkarskie Fasady kościoła są silnie rozczłonkowane i mają bogaty wystrój architektoniczny. Silne rozczłonkowanie i bogactwo detalu powoduje możliwość zbierania się wody opadowej, która ze względu na zanieczyszczenia powietrza ma bardzo kwaśny charakter. Tynki w działania wielu miejscach rozcieńczonych są silnie spękane i kwasów (głównie odspojone siarkowego od i podłoża siarkawego) ceglanego. Na skutek następuje penetracja kapilarami i rozkład węglanu wapnia w gipsy. Te, krystalizując rozsadzają strukturę tynków, a proces ten po pewnym czasie przebiega narastająco powodując wysalanie na powierzchni, odpadanie i pylenie wypraw. Detale sztukatorskie wykazują zniszczenia formy rzeźbiarskiej, spowodowane wymywaniem i erozją powietrzną. Występują także liczne spękania, ubytki a także odspojenia detali od lica ściany, co powoduje odpadanie fragmentów sztukaterii. Pierwszym etapem musi być usunięcie wszystkich luźnych, odpadających tynków. Ze względu na znaczny rozwój mikroorganizmów na powierzchni tynków proponuje się usunąć zainfekowane zarodników. fragmenty Można do tynków tego oraz zabiegu dezynfekcję zastosować murów, w preparaty celu całkowitego fabryczne jednak ostateczny preparat należy wybrać po wykonaniu badań mykologicznych. Wszystkie wtórne uzupełnienia cementowe należy usunąć metodą mechaniczną. np. wyeliminowania StoPrim Fungal, PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH ELEWACJI KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU Następną czynnością będzie usunięcie powłok malarskich. Najlepszą metodą wydaje się tutaj użycie przegrzanej pary do temperatury 150°C, która spowoduje ich spęcznienie i odrywanie od podłoża. Metoda ta jest najwłaściwsza ze względu na nikłą ingerencję w strukturę, a także nie powoduje uszkodzeń oryginalnej faktury ścian. Pozostawione stare wyprawy tynkarskie lub odsłonięte miejscowo osłabione cegły mogą wymagać wzmocnienia przed nałożeniem kolejnych warstw. Należy zwrócić uwagę by preparat wzmacniający nie hydrofobizował w takim przypadku podłoża. Należy do tego zabiegu zastosować materiał StoPrim Grundex - rozpuszczalnikowy preparat na bazie poliakrylanów w rozcieńczalniku organicznym; bardzo dobra penetracja i wzmocnienie podłoża . Rozcieńczony preparatem StoFluid AF 1:1, lub 1:2, nie hydrofobizuje powierzchni. Po tych pracach przygotowawczych należy przystąpić do prac konserwatorskich tynków i detali sztukatorskich. materiału Do przekrycia StoPrep zdolnościach Miral - przekrywania drobnych silikatowej rys na warstwy stabilnych pozostawianych sczepnej rys w starych formie skurczowych, tynkach pasty z można użyć wypełniaczami posiadającej bardzo o wysoką paroprzepuszczalność. Technologię zapraw oparto przede wszystkim na bazie wapna z dodatkiem trassu reńskiego, w różnych modyfikacjach, zależnie od miejsca i wymaganych parametrów zapraw. Trass - tuf ponadto białych wulkaniczny wiążąc „wolne poprawia wapno” słabe własności (stabilizacja mechaniczne spoiwa) istotnie Zaprawy również wody. lekka elastyczna, i wapienno-trasowe Zaprawa wiążą wapienno-trassowa dzięki czemu posiada - nie tylko pod zachowuje skurcz ryzyko wapna; powstawania wypraw na wyługowywanie i wpływem doskonałą prawie odpornościowe zmniejsza wykwitów wapiennych i wielokrotnie zwiększa odporność wymywanie. i 5-krotnie dwutlenku węgla, ale paroprzepuszczalność, jest mniejszy od tradycyjnych wapienno-cementowych wypraw (badania laboratorium PKZ w Toruniu). Nowe tynki Przy całkowitej wymianie starych tynków na nowe, zaprawy muszą posiadać optymalny skurcz i nie mogą być zbyt mocne w stosunku do starego podłoża, dlatego należy zastosować zaprawę StoTrass HM 01 - zaprawa wapienno-trassowa o historycznej recepturze; posiada mikrowłókna - szczególnie do lokalnych paroprzepuszczalność specjalna gotowa w napraw w grubościach ^<15. Wcześniej należy pełni nasiąkliwa zaprawa 1-2cm; wykonać do wytrzymałość szpryc szprycu z ok. zaprawy zawierajaca obecność soli budowlanych. Pozostawiane tynki Na starych tynkach należy wykonać tynk wyrównawczy z zaprawy StoTrass HM 01. 3MPa, StoMurisol spoiwo wysoka VS odporne na PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH ELEWACJI KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU Tynki nawierzchniowe Po wykonaniu nowych tynków oraz naprawie tynków do pozostawienia należy wykonać tynki nawierzchniowe. zależności gładź od musi Muszą one rodzaju mieć podłoża. większa naprężenia starych (częściowo lub najbardziej optymalny posiadać i W odpowiednie przypadku elastyczność nowych całkowicie) to oraz tynków. musi Sd być użytkowe oraz części starych pozostawienia przyczepność, Niezależnie spełniony <0,2m cechy oraz uwzględniającą jednak warunek moduł od technologiczne tynków, różną stopnia wysokiej elastyczności w końcowa chłonność i wymiany tynków paroprzepuszczalności E <7000 lub - stosunek wytrzymałości na ściskanie do wytrzymałości na zginanie <3. W przypadku kolegiaty w Łasku proponuje się zastosowanie nawierzchniowego który zawiera 3mm = z dodatki 0,04m) faktury trassem i tynku tynku StoTrass dostępnego mikrowłókien; przyczepność w posiada i Filzputz różnych należy Feinputz- frakcjach bardzo wysoka paroprzepuszczalność. nawierzchniowego lub kruszyw (0,3/0,5/0,6 i paroprzepuszczalność Ostateczny uzgodnić mineralnego wybór komisyjnie 0-1mm) (Sd frakcji z tynku dla kruszyw i przedstawicielem Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Łodzi, Delegatury w Sieradzu po wykonaniu prób na elewacjach. Profile i detale architektoniczne Dobór odpowiedniego materiału jest uzależniony nie tylko od techniki pracy (rekonstrukcje z ręki, prace ciągnięte), ale także od stanu zachowania detalu. Przy większych ubytkach - zaprawy uzupełniające muszą mieć niski ciężar właściwy oraz krótki czas wiązania. Warstwy wykańczające wyższą muszą posiadać elastyczność i nie tylko przyczepność do właściwe starych cechy - użytkowe często (łatwa pokrytych obróbka), rysami ale np. skurczowymi i konstrukcyjnymi rysami podłoży. Do prac ciągniętych można zastosować materiał StoDeco Plan grob - do większych ubytków jako podkładową warstwę oraz StoDeco Plan fein - do warstw 2-25mm - jest to specjalna drobnoziarnista zaprawa posiadająca mikrowłókna oraz wysoką przyczepność nawet do pozostałości starych pokryć dyspersyjnych. Do uzupełniania detali „z ręki“ należy zastosować zaprawę StoDeco Reno - specjalną mineralną zaprawa z trassem i mikrowłóknami, która posiada optymalną wytrzymałość dopasowaną do słabszego podłoża ok. 5Mpa. Malowanie Ze względu na znaczne zainfekowanie elewacji mikroorganizmami proponuje się malować elewacje dwukrotnie farbą StoSilco Color G - krzemoorganiczną farbą elewacyjną na podłoża zaatakowane przez mikroorganizmy - grzyby, algi, glony itp. Wcześniej należy zagruntować PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH ELEWACJI KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU powierzchnie elewacji preparatem StoPrim Micro, który pozwoli na ujednolicenie chłonności podłoża. Proponowaną kolorystykę ujęto w części architektonicznej projektu, ostateczny wybór kolorystyki należy dokonać po wykonaniu badań stratygraficznych tynków i po wykonaniu prób na elewacjach i zatwierdzić z przedstawicielem Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Łodzi, Delegatury w Sieradzu Tynki cokołowe Ze względu na swój destrukcyjny charakter należy usunąć wszystkie cementowe tynki na cokołach, dokonać wymiany spoin a następnie wykonać tynki renowacyjne wg proponowanego schematu (przyjęto średni stopień obciążenia solami): Wymiana spoin StoMurisol GP > 20mm Obrzutka StoMurisol VS < 5mm tynk podkładowy StoMurisol GP > 10mm tynk renowacyjny StoMurisol SP weiss > 15mm Powyższy układ tynków jest jedynie propozycją i może być skorygowany po wykonaniu badań zasolenia oraz zawilgocenia, które określą klasyfikację obciążeń solami. Klasyfikacja obciążenia solami wg WTA 2-9-04 Rodzaj soli Stopień zasolenia % niski średni wysoki Azotany (NO3-) < 0,1 0,1 - 0,3 > 0,3 Siarczany (SO42-) < 0,5 0,5 - 1,5 > 1,5 Chlorki (Cl -) < 0,2 0,2 - 0,5 > 0,5 Ze względu na pozostawienie opaski z kostki betonowej wokół kościoła, styk tynku z gruntem należy proponuje się wykończyć według załączonego schematu typ A. Izolacje przeciwwodne Zarówno wybór ekspertyzy, która rodzaju izolacji wskaże na jak i jej przyczyny typu jest bezwzględnie zawilgocenia muru. uzależniony Należy dokonać od koniecznej dodatkowego rozpoznania np. typu gruntów, rodzaju obciążenia wodą (pod ciśnieniem lub nie, okresowa, itd.) i co najważniejsze wskazania ewentualnych dodatkowych działań (np. ukształtowanie terenu, PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH ELEWACJI KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU ewentualny drenaż itd.). Proponowana technologia oparta jest na doświadczeniu autora, jednak może ulec modyfikacjom po wykonaniu w/w ekspertyzy i okreśłeniu przyczyny zawilgocenia ścian. Izolacje poziomą proponujemy wykonać w systemie StoMurisol Impulssystem - metoda wtórnej izolacji poziomej na drodze iniekcji w postaci impulsów - wprowadzanych przez lance a nie pakery Micro, na - cały czyli przekrój. Jako mikroemulsja środek silikonowa iniekcyjny, tolerująca wykorzystywany nawet 95% jest preparat zawilgocenie StoMurisol bez konieczności osuszania - metoda wg badań Politechniki Wrocławskiej. Do wykonania Wcześniej izolacji należy pionowych odpowiednio można użyć przygotować materiałów podłoże, bitumicznych oczyszczając mur, StoMurisol wykonując BD1K. niezbędne przemurowania, a także wykonując tynk wyrównawczy. KONSERWACJA RZEŹB KAMIENNYCH NA SZCZYTACH KOLEGIATY - Oczyszczenie roztworu powierzchni HF zmywanego zadowalającego efektu. kamienia proponuje się gorącą wodą. Zabieg Pozostałe plamy i wykonać ten metodą należy przebarwienia chemiczną powtarzać można w usunąć przy celu użyciu uzyskania doczyszczając i rozjaśniając powierzchnię kamienia przy użyciu Perhydrolu. Do czyszczenia użyć można także preparatów fabrycznych np. Alkutex Schmutzloser Remmers. - Kolejnym zabiegiem powinno być całkowite odsolenie piaskowca za pomocą kompresów odsalających z ligniny, wykorzystując metodę migracji soli do rozszerzonego środowiska. - Po wykonaniu dezynfekcję detali badań mykologicznych kamiennych. Można na do obecność tego mikroorganizmów zabiegu zastosować należy preparat wykonać Alkutex BFA Entferner Remmers. - Ze względu wzmocnienia na silne kamienia zwietrzenie preparatem powierzchni Keim Lotexan piaskowca N. proponuje Najbardziej się wykonanie zdegradowane fragmenty kamienne należy wzmocnić strukturalnie stosując metodę ”mokre w mokre”. - Uzupełnianie wzmocnienia. ubytków Do kamienia wypełniania można ubytków wykonać proponuje się po około zastosować 3-4 tygodniach materiały do od zabiegu reprofilowania firmy Remmers Restauriermortel lub wykonać własną recepturę opartą na naturalnym wapnie hydraulicznym. Jako wypełniacz można zastosować drobno mielony piaskowiec, zarobową użyć dyspersji akrylowej. Do barwienia kitów można zastosować pigmenty ziemne. jako wodę PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH ELEWACJI KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU - Wykonane uzupełnienia należy poddać zabiegowi patynowania stosując gotowe farby laserunkowe Funcosil Historic Schlammlasur Remmers bądź zastosować dyspersję Primalu A33 barwionego pigmentami mineralnymi. - Następnie należy wykonać nowe złocenia inskrypcji szlakmetalem z zabezpieczeniem Paraloidem B72 w toluenie. - Końcowym etapem prac musi być zabezpieczenie hydrofobowe powierzchni piaskowca preparatem Funcosil SNL Remmers lub Lotexan N Keim. RENOWACJA CEGLANEJ DZWONNICY - Oczyszczenie powierzchni elewacji parą wodną z doczyszczeniem preparatem Alkutex odpowiadających cegłom Fassadenreiniger Paste Remmers - Usunięcie spoin - Dezynfekcja miejsc zaatakowanych przez porosty - StoPrim Fungal - Wymiana zdegradowanych cegieł na nowe o parametrach oryginalnym - wszystkie przemurowania wykonać na zaprawie StoTrass WM02 - Naprawa wypraw tynkarskich, gzymsów materiałami StoPrep Miral - Wykonanie nowych spoin - StoTrass Fuge - Wykonanie tynku nawierchniowego na gładkich powierzchniach tynków z zaprawy StoTrass Filzputz - Hydrofobizacja lica ceglanego - Ispo Fassadenschutz BS290 Ze względu technologii na i specyfikę materiałów konserwacji obiektów specjalistycznych o zabytkowych, właściwościach konieczne odpowiednich jest do zachowanie materiałów, z których wzniesiono budynek. Dopuszcza się stosowanie alternatywnych materiałów, jednak ich parametry muszą odpowiadać parametrom wskazanych w programie konserwatorskim. Stosowane materiały muszą posiadać stosowne atesty i świadectwa oraz być dopuszczone do stosowania w obrocie publicznym na terenie Polski. Dokumentacja konserwatorska Prace przedstawiać konserwatorskie wszystkie konserwatorskich przedstawicielem (zmiany muszą etapy. w Wojewódzkiego być dokumentowane Jakiekolwiek technologii Urzędu czy Ochrony oraz autorem projektu w celu uzyskania akceptacji. ewentualne sposobie Zabytków opisowo zmiany wykonania) w Łodzi, i w fotograficznie programie należy Delegatury prac uzgadniać w i z Sieradzu
