D - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

Sygn. akt III Ca 126/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 20 maja 2015 r.
Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:
Przewodniczący - Sędzia SO Barbara Braziewicz (spr.)
Sędzia SO Anna Hajda
Sędzia SR (del.) Marcin Rak
Protokolant Aneta Puślecka
po rozpoznaniu w dniu 20 maja 2015 r. w Gliwicach na rozprawie
sprawy z powództwa K. S.
przeciwko W. S.
o alimenty
na skutek apelacji pozwanego
od wyroku Sądu Rejonowego w Rybniku
z dnia 19 listopada 2014 r., sygn. akt IV RC 1029/13
oddala apelację.
SSR (del.) Marcin Rak SSO Barbara Braziewicz SSO Anna Hajda
Sygn. akt III Ca 126/15
UZASADNIENIE
Powódka K. S. zażądała od pozowanych, a jej synów J. S. i W. S. alimentów w kwocie po 750 zł płatnych z góry, do 5
–go każdego miesiąca począwszy od dnia 1.11.2013r.
W odpowiedzi na pozew obaj pozwani wnieśli o oddalenie powództwa w całości.
Zaskarżonym wyrokiem z dnia 19 listopada 2014r. Sąd Rejonowy w Rybniku w punkcie 1 zasądził od pozwanego
W. S. na rzecz powódki K. S. alimenty w kwocie po 600 zł miesięcznie, płatne do dnia 10-tego każdego miesiąca z
ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w terminie płatności którejkolwiek z rat począwszy od dnia 1 września
2014r.; w punkcie 2 zasądził od pozwanego J. S. na rzecz powódki K. S. alimenty w kwocie po 600 zł miesięcznie, płatne
do dnia 10-tego każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w terminie płatności którejkolwiek z
rat począwszy od dnia 1 września 2014r.; w punkcie 3 w pozostałym zakresie powództwa oddalił; w punkcie 4 zasądził
od pozwanego W. S. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych; w punkcie 5 zasądził od
pozwanego J. S. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 360zł tytułem zwrotu kosztów sądowych; w punkcie 6 nadał wyrokowi
w punkcie 1 i 2 rygor natychmiastowej wykonalności.
Przytoczony wyrok został oparty na ustaleniach szczegółowo przedstawionych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.
Z ustaleń tych wynika, iż K. S. urodzona (...) jest matką J. S., W. S. oraz A. T.. Powódka pobiera emeryturę w wysokości
około 1420 zł/m.
Aktualnie, od sierpnia 2013r. przebywa w (...) w R.. W ośrodku znalazła się po urazie barku, po którym przestała
chodzić. W związku z tym porusza się na wózku inwalidzkim i wymaga całodobowej opieki. Koszt pobytu w ośrodku
wynosi aktualnie około 3000 zł/m. Koszt pobytu w ośrodku publicznym np. w Miejskim Domu Pomocy Społecznej w
R. wynosi około 2900 zł/m. Po początkowych problemach z aklimatyzacją w palcówce aktualnie powódka funkcjonuje
w nim bardzo dobrze i nie widzi możliwości zmiany ośrodka. Taka ewentualność wywołuje u niej silny stres i
wzburzenie. W jej stanie zdrowia psychicznego i emocjonalnego zmiana ośrodka wywołałaby niewątpliwie dolegliwe
cierpienia psycho-fizyczne. W czasie rozpoczęcia pobytu w ośrodku powódka posiadała oszczędności zgromadzone
na koncie bankowym w wysokości około 24500 zł ( stan na wrzesień 2013r.). Kontem na które wpływały również
świadczenia emerytalne powódki dysponowała A. T.. Ze środków zgromadzonych na koncie dokonywała zapłaty za
pobyt w domu seniora, a także pokrywała inne wydatki związane z jej utrzymaniem takie jak zakup odzieży, dentysta.
Na październik 2014r. na koncie pozostało 1050 zł oraz A. T. dysponowała kwotą 1200 zł odłożoną w domu.
Sąd ten ustalił, iż pozwani nie udzielają powódce, pomimo próśb z jej strony, żadnej pomocy finansowej oraz osobistej.
Jako takiej bowiem nie można traktować sporadycznych wizyt w ośrodku (...). Powódka jest osoba schorowaną i
niepełnosprawną.
Pozwany W. S. jest emerytem uzyskującym świadczenie w wysokości około 2500 zł netto. Zamieszkuje samodzielnie
w miejscowości G. w domu jednorodzinnym stanowiącym jego własność. Pozostaje w związku małżeńskim jednak
nie prowadzi wspólnego gospodarstwa domowego z żoną która zamieszkuje w W.. Wykazuje, iż jego łączne wydatki
poza kosztami osobistymi na wyżywienie i środki czystości wynoszą 2250 zł/m. W tym wskazuje na liczne obciążenia
kredytowe. Wśród kosztów jednak wskazuje na wydatki, które nie mają charakteru koniecznego jak utrzymanie
samochodu około 300 zł/m oraz raty poręczanego przez tego pozwanego kredytu hipotecznego w M. Banku
zaciągniętego przez jego pełnoletniego i samodzielnego syna, gdzie rata miesięczna wynosi 360 zł/m, a także telefon
komórkowym 50 m/ zł ( skoro posiada telefon stacjonarny), polisa ubezpieczeniowa w (...) 64 zł/m. Powyższe
koszty samochodu i kredytu oraz telefonu i ubezpieczenia mogą w ocenie Sądu zostać ograniczone bez dolegliwości
dla niezbędnych kosztów utrzymania powoda i narażania go na niedostatek, a pozyskane środki przeznaczone na
utrzymanie matki w kwocie nie mniejszej niż 600 zł/m. Nadto należy stwierdzić, iż w zaciągniętych pozostałych
kredytach wskazywanych przez pozwanego, a które służyły m.in. na remont domu winna partycypować żona
pozwanego, która jest również emerytką, w kwocie nie mniejszej niż 200 zł/m. Chociażby z tego powodu, iż jeden
z kredytów został zaciągnięty na budowę ich wspólnego domu, a jego rata wynosi około 450 zł/m. Żona pozwanego
posiada emeryturę w kwocie około 1400 zł/m, sprawuje opiekę nad małoletnimi wnukami bezpłatnie. Posiada zatem
dochody ewentualnie możliwości uzyskania dochodów tytułem sprawowanej opieki, aby łożyć ustaloną część raty
kredytowej. Pozwany W. S. stanowczo odmawia przyjęcia matki do swojego domu ze względu na własny zły stan
zdrowia, który uniemożliwia sprawowanie bieżącej opieki.
Pozwany J. S. mieszka w Niemczech. Aktualnie przebywa na zasiłku dla bezrobotnych w wysokości około 1200 euro
miesięcznie. Wykazuje koszty mieszkania i inne koszty utrzymania na kwotę 736 euro. Powyższe koszty nie obejmują
kosztów wyżywienia które Sąd przyjął na kwotę 250 euro/m. Pozwany wskazywał jako koszt utrzymania czynsz za
garaż w wysokości 41 euro/m oraz koszty ubezpieczenia samochodu w kwocie 200 euro rocznie. Zatem oczywistym
jest że ponosi również koszty utrzymania samochodu które Sąd ocenił na kwotę nie mniejsza niż 100 euro miesięcznie.
W ocenie Sądu koszty związane z garażem i samochodem nie są koniecznymi wydatkami a przeznaczane na nie kwoty
w wysokości nie mniejszej niż 180-200 euro mogą być przeznaczone na pomoc matce nie powodując niedostatku
pozwanego. Powód nie wykazał kosztów leczenia jakie ponosi w związku z choroba nowotworową na która cierpi.
A. T. nie pozostaje w związku małżeńskim, mieszka sama. Uzyskuje dochód w wysokości około 2400 zł netto
miesięcznie. Jej koszty utrzymania wynoszą łącznie kwotę nie mniejszą od 1700 zł/m. ( 500 mieszkanie, 200 zł
opłaty 300 samochód i paliwo, 200 zł leki i leczenie, 500 zł inne bieżące koszty utrzymania jak wyżywienie a przyjęte
przez Sąd jako przeciętne koszty w oparciu o zasady doświadczenia życiowego). Na bieżąco opiekuje się matką, w
tym dwa lub raz w tygodniu odwiedza matkę spędzając z nią czas i udzielając koniecznej pomocy. Dojazd to około
10 km w jedną stronę. Wykonuje na własny koszt pranie jej odzieży których koszt ośrodek wycenia na kwotę 70
zł/m oraz organizuje wizyty lekarskie jak dentysta i ponosi koszty dojazdów do matki. S. G. wnuk powódki, a syn
A. T. otrzymał w darowiźnie dokonanej w dniu 26.03.2010r. mieszkanie które uprzednio zamieszkiwała. Wartość
mieszkania w umowie ustalono na kwotę 48000 zł. Lokal jest w złym stanie technicznym i uaktualnienie nie nadaje
się do zamieszkania. Właściciel pokrywa koszty utrzymania lokalu na bieżąco. Deklaruje umożliwienie zamieszkania
powódce w mieszkaniu w wypadku poprawy jej stanu zdrowia.
W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Rejonowy uznał powództwo za zasadne. Stwierdził, iż podstawę materialną
powództwa stanowi art.128, 129, 132 k.r. i o i 133§ 2 i 135 k.r. i o. Zdaniem Sądu roszczenie powódki zostało wykazane
w zakresie kwoty po 600 zł wobec każdego z pozwanych począwszy od września 2014r. Powódka nie jest bowiem w
stanie pokryć pełnych kosztów pobytu w domu pomocy z posiadanego aktualnie majątku. Taki stan zachodzi od 1
września 2014r. Sąd bowiem przyjął, iż wprawdzie środki finansowe z oszczędności wyczerpały się w październiku
2014r., albowiem od tego miesiąca, a najpóźniej od listopada jej emerytura z pewnością nie pozwala na pokrycie
bieżących kosztów utrzymania, to powódka winna posiadać również minimalne oszczędności na tzw. czarną godzinę
czyli niespodziewane zabiegi medyczne czy rehabilitacyjne w kwocie około 2000 zł. Zatem stan niedostatku pojawił
się już w miesiącu wrześniu 2014r. kiedy taką kwotą rezerwową nie dysponowała. Ta sytuacja naraża ją z kolei na
powstanie stanu niedostatku. Uwzględniając bowiem jej wiek, stan zdrowia i sytuację rodzinną koniecznym jest
zapewnianie dalszej opieki powódki w warunkach zorganizowane placówki opiekuńczej. Zarazem zmiana placówki
w jej stanie zdrowia i emocji byłaby istotnym cierpieniem i krzywdą. Warto odnotować, iż koszt placówki publicznej
jest zresztą porównywalny. Tymczasem obowiązek alimentacyjny obciąża wszystkie troje dzieci powódki w częściach
odpowiadających ich możliwościom majątkowym i zarobkowym. W realiach niniejszej sprawy, należy niewątpliwie
uwzględnić, iż A. T. realizuje ów obowiązek w znacznej mierze przez osobiste i regularne kontakty z matką oraz
pomoc w załatwianiu jej bieżących spraw. Dlatego też obowiązek finansowy w większym zakresie powinien obciążać
pozwanych uwzględniając ich możliwości majątkowe.
Z tego powodu Sąd Rejonowy uznał, iż każdy z pozwanych winien w ramach zabezpieczenia łożyć alimenty w kwocie po
600 zł, pozostałą kwotę tj. około 300 zł winna płacić córka powódki. Owe kwoty są w zakresie możliwości majątkowych
pozwanych co wykazano powyżej. Należy powtórzyć, iż wystarczy w wypadku pozwanych zrezygnować z kosztów
związanych z posiadaniem samochodu i spłacania cudzego kredytu. Takie poświecenie osób nie wykonujących
pracy zawodowej celem udzielenia pomocy matce, która zadbała o ich wychowanie, wydaje się oczywistą postawą
moralną w odczuciu przeciętnego pełnoletniego dziecka. Sąd nie znajduje jednak śladu refleksji u samych pozwanych,
którzy przez cały bieg procesu nie udzielają jakiejkolwiek pomocy. Odnośnie kwestii obowiązku alimentacyjnego
obdarowanego S. G., to Sąd ustalił, iż ów obowiązek wywodzony z treści 897 k.c. ma charakter subsydiarny wobec
obowiązku obciążającego dzieci powódki dla potrzeb niniejszego postępowania wskazanego w treści art. 129 k.r. i o.
Mając powyższe na uwadze Sąd meriti orzekł o obowiązku alimentacyjnym pozwanych jak w pkt1 i 2 wyroku, oddalając
powództwa w pozostałym zakresie. Mając nadto na względzie wynik postępowania, które pozwany częściowo przegrał
jak również jego sytuację majątkową i wysokość dochodów zasądzono od pozwanych na rzecz Skarbu Państwa kwoty
po 360 zł, tytułem zwrotu kosztów sądowych. Wyrokowi w części dotyczącej alimentów nadano rygor natychmiastowej
wykonalności na zasadzie art. 333§1 k p c.
Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany W. S., który zaskarżył wyrok w pkt 1 i 4. We wnioskach apelacyjnych
wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w stosunku do niego i zasądzenie od powódki
na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. Zaskarżonemu
wyrokowi zarzucił: sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego
polegającą na przyjęciu, że: zasądzone w wyroku alimenty w kwocie 600 zł miesięcznie nie będą wiązały się z
dolegliwością dla niezbędnych kosztów utrzymania pozwanego i narażania go na niedostatek, podczas gdy analiza tych
wysokości koniecznych wydatków pozwanego prowadzi do wniosku, że łożenie alimentów w tej wysokości spowoduje
realne narażenie jego na niedostatek oraz koszty utrzymania samochodu, ubezpieczenia, telefonu komórkowego oraz
spłaty poręczanego kredytu hipotecznego stanowią wydatki nie mające cech charakteru koniecznego dla pozwanego
W. S. i mogą zostać ograniczone bez dolegliwości dla niezbędnych kosztów jego utrzymania i narażania go na
niedostatek, podczas gdy koszty te należy uznać za niezbędne i usprawiedliwione; naruszenie prawa materialnego tj.
art. 135 § 1 k.r. i o. polegające na zobowiązaniu tego pozwanego do łożenie na rzecz powódki alimentów w kwocie 600
zł miesięcznie, podczas gdy prawidłowa analiza zgromadzonego materiału dowodowego musi prowadzić do wniosku,
że pozwany nie ma możliwości zarobkowych i majątkowych, aby przyczyniać się do utrzymywania powódki oraz art.
133§ 2 k.r. i o. polegające na jego wadliwym zastosowaniu poprzez przyjęcie, że powódka znajduje się w niedostatku,
podczas gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy, zwłaszcza okoliczność dokonania przez powódkę darowizny
głównego składnika jej majątku, czyli mieszkania, wskazuje na fakt, że powódka w niedostatku się nie znajduje.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja pozwanego W. S. jest nieuzasadniona, gdyż zaskarżony wyrok należy uznać za trafny.
Powołane w apelacji zarzuty dopuszczenia się sprzeczności ustaleń Sądu z zebranym w sprawie materiałem
dowodowym oraz naruszenia przepisów prawa materialnego są chybione.
Sąd Okręgowy podziela i uznaje za swoje tak ustalenia faktyczne jak i prawne poczynione przez Sąd pierwszej instancji,
albowiem ustalenia te znajdują oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym, które to dowody Sąd ten
ocenił w granicach zakreślonych przepisem art.233§1k.p.c., wbrew twierdzeniom skarżącego. Wnioski tego Sądu, co
do faktów w sposób logiczny wynikają z treści dowodów zgromadzonych w sprawie, a zaoferowanych przez obie strony,
równocześnie Sąd ten poddał ocenie cały materiał dowodowy zebrany w niej.
Zarzuty podniesione w apelacjach mają w ocenie Sądu Okręgowego charakter czysto polemiczny i sprowadzają się do
negowania właściwych ocen, ustaleń i wniosków, przeciwstawiając im własne oceny i wnioski, które w żadnym razie
nie mogą podważać trafności rozstrzygnięcia w tym zakresie Sądu Rejonowego. Ponadto wymaga podkreślenia, że dla
skuteczności zarzutu przekroczenia zasady swobodnej oceny dowodów niezbędne jest wskazanie nie tylko wadliwości,
dowolności oceny wniosków wyprowadzonych przez Sąd, ale i wykazanie konkretnych uchybień w ocenie materiału
dowodowego jakich dopuścił się Sąd. Tymczasem apelujący nie wskazał w istocie na czym konkretnie miałby polegać
błąd Sądu meriti w logicznym rozumowaniu oraz w którym momencie doszło do przekroczenia przez ten Sąd granicy
swobodnej oceny dowodów, skutkującej dowolnością dokonanej oceny przez Sąd.
W szczególności Sąd Rejonowy w sposób dogłębny zbadał tak sytuację materialną, jak i osobistą powódki oraz
pozwanych, w tym skarżącego pozwanego W. S. i z tej analizy wyciągnął trafny wniosek, iż apelujący pozwany jest w
stanie łożyć na rzecz powódki miesięcznie po 600zł.
Z informacji zgromadzonych przez Sąd meriti wynika, iż pozwany W. S. jest emerytem uzyskującym świadczenie w
wysokości około 2.500 zł netto. Zamieszkuje samodzielnie w miejscowości G. w domu jednorodzinnym stanowiącym
jego własność. Pozostaje w związku małżeńskim jednak nie prowadzi wspólnego gospodarstwa domowego z żoną,
która zamieszkuje w W.. Wykazuje, iż jego łączne wydatki poza kosztami osobistymi na wyżywienie i środki czystości
wynoszą 2.250 zł/m. W tym wskazuje na liczne obciążenia kredytowe. Wśród kosztów jednak wskazuje na wydatki,
które nie mają charakteru koniecznego m.in. jak utrzymanie samochodu około 300 zł/m oraz raty poręczanego przez
niego kredytu hipotecznego w M. Banku zaciągniętego przez jego pełnoletniego i samodzielnego syna, gdzie rata
miesięczna wynosi 360 zł/m. Trafnie przyjął Sąd meriti, iż pozwany ten może ograniczyć ponoszone przez siebie
wydatki na utrzymanie samochodu w wysokości 300zł /m, także wydatki ponoszone przez niego na spłatę kredytów.
Bez wątpienia pozwany ten nie musi spłacać raty poręczanego przez niego kredytu hipotecznego w M. Banku, a
zaciągniętego przez jego pełnoletniego i samodzielnego syna, gdzie rata miesięczna wynosi 360 zł/m, a także w całości
ponosić kosztów zaciągniętych pozostałych kredytów wraz z żoną na różnego rodzaju przedsięwzięcia, w tym remont
domu. Bez wątpienia jego małżonka, dysponująca swoimi środkami finansowymi w postaci emerytury, powinna
partycypować w kosztach spłaty tych kredytów, przynajmniej w kwocie 200zł/m. Powyższe wydatki ponoszone
przez pozwanego na utrzymanie i korzystanie z samochodu, a także związane z obsługą zaciągniętych przez rodzinę
kredytów, winny być ograniczone, na co słusznie zwrócił uwagę Sąd meriti. Wydatki te na pewno mogą zostać
ograniczone bez dolegliwości dla niezbędnych kosztów utrzymania pozwanego i narażania go na niedostatek, a
pozyskane środki mogą zostać przeznaczone na utrzymanie matki w kwocie nie mniejszej niż 600 zł/m. Z uwagi na
to, iż pozwany W. S. stanowczo odmawia przyjęcia matki do swojego domu ze względu na własny zły stan zdrowia,
który uniemożliwia sprawowanie mu bieżącej opieki, koniecznym było wsparcie finansowe przez niego matki poprzez
przyczynianie się do jej utrzymania w (...) w wysokości co najmniej 600zł/m.
Skoro powódka obecnie jest osobą schorowaną, niepełnosprawną i wymagającą całodobowej opieki i w związku
z tym przebywa w (...) w R., gdzie pełny miesięczny koszt jej utrzymania wynosi 3.000zł, równocześnie pobiera
emeryturę w wysokości jedynie około 1.420 zł/m, to niezbędne jest, po wykorzystaniu zgromadzonych przez nią
oszczędności, wsparcie finansowe jej kosztów utrzymania w tej placówce przez dzieci, w tym pozwanego. Zasadnie
zatem przyjął Sąd meriti, iż łączna kwota zasadzonych na jej rzecz alimentów wraz z uzyskiwanymi przez nią
dochodami i uzyskiwaną pomocą rzeczową od rodziny, po ich zsumowaniu będzie oscylować wokół kwoty 3.000zł, co
pozwoli jej na zaspokojenie uzasadnionych potrzeby w skali miesiąca ( 600zł alimenty od każdego z synów, 300zł od
córki, nadto kwota jej emerytury w kwocie ok. 1420zł miesięcznie).
Tym samym nie istnieje zarzucana sprzeczność zebranego w sprawie materiału dowodowego z poczynionymi przez
Sąd ustaleniami, iż zasądzone alimenty nie spowodują niedostatku po stronie pozwanego, a wydatki związane z
utrzymaniem samochodu i spłatą kredytów mogą zostać ograniczone przez pozwanego W. S. bez dolegliwości dla
niezbędnych kosztów jego utrzymania.
W ocenia Sądu Okręgowego nie doszło także do naruszenia art. 135 § 1 k.r. i o., albowiem zobowiązanie pozwanego do
łożenie na rzecz powódki alimentów w kwocie po 600 zł miesięcznie, nastąpiło w wyniku prawidłowego przyjęcia przez
Sąd Rejonowy, iż pozwany ma możliwości zarobkowe i majątkowe, aby przyczyniać się do utrzymywania powódki
w takim zakresie. Trafnie zauważył Sąd meriti, iż takie poświecenie finansowe ze strony pozwanego, mającego stałe
źródło dochodów w postaci emerytury na poziomie średnim, nie mającego już nikogo na swoim utrzymaniu, celem
udzielenia pomocy matce, która zadbała o jego wychowanie i start życiowy, wydaje się oczywistą powinnością moralną
dorosłego syna.
Także, zdaniem Sądu Okręgowego, nie doszło do naruszenia art.133§ 2 k.r. i o. polegającego na jego wadliwym
zastosowaniu, bowiem zasadnie Sąd ten przyjął, iż począwszy od 1 września 2014r. powódka znajduje się w
niedostatku. Odnośnie kwestii obowiązku alimentacyjnego obdarowanego S. G., to Sąd Rejonowy trafnie uznał,
iż ów obowiązek wywodzony z treści 897 k.c. ma charakter subsydiarny wobec obowiązku obciążającego dzieci
powódki wskazanego w treści art. 129 k.r. i o. Powyższe musiało skutkować nałożeniem obowiązku alimentacyjnego
na zstępnych powódki, przy uwzględnieniu ich możliwości zarobkowych i majątkowych (art.128 k.r. i o., 129 k.r. i o.).
Z uwagi na powyższe wywody, a także mając na uwadze argumentację Sądu Rejonowego należało uznać, że nie ma
podstaw do zmiany rozstrzygnięcia Sąd meriti i oddalenia powództwa w stosunku do pozwanego W. S..
Wobec powyższego, z uwagi na to, że zaskarżony wyrok odpowiada prawu, zarzuty pozwanego nie mogły zostać
uwzględnione.
Z tych względów uznając apelację pozwanego W. S. za bezzasadną Sąd Okręgowy w oparciu o
art.385 k.p.c. ją oddalił.
SSR (del.) Marcin Rak SSO Barbara Braziewicz SSO Anna Hajda