Banknoty i monety euro

Banknoty i monety euro
Autor: Beata Łuba-Królik
Banknoty i monety euro
Skrócony opis lekcji
Podczas zajęć omówiono wygląd, symbolikę, nominały banknotów i monet nowej wspólnej
waluty Europy - euro. Lekcja kończy się projektowaniem przez uczniów „polskiego“ euro.
Cele lekcji
Uczeń powinien:

poznać wygląd i nominały banknotów i monet euro oraz ich charakterystyczne cechy,

rozumieć znaczenie symboli przedstawionych na banknotach i monetach euro,

umieć korzystać z różnych materiałów źródłowych, prezentować informacje.
Słowa kluczowe

Euro,

Europejski Bank Centralny.
Metody realizacji zajęć

mini wykład,

praca w grupach,

odgrywanie ról.
Adresat

uczniowie szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych.
Materiały
1. tabela „Opis stron narodowych monet euro“,
2. monety i banknoty euro,
3. 20 karteczek z nazwami państw (12 to kraje eurolandu, pozostałe 8 dowolne).
Narodowy Bank Polski
2
Banknoty i monety euro
Wstęp merytoryczny
Proces wprowadzania euro do obiegu Wprowadzenie wspólnej waluty przez państw UE stanowi
uwieńczenie idei integracji gospodarczej.
Operacja wprowadzania euro została szczegółowo zaplanowana i przeprowadzona w każdym
z 12 państw UE, ogólny scenariusz tego przedsięwzięcia uzgodniła Rada Europejska w Madrycie
już w grudniu 1995 r. (tzw. scenariusz madrycki). Na szczycie Rady określono harmonogram
działań w okresie od grudnia 1995r. do połowy 2002r. oraz ogólną rolę poszczególnych instytucji
Wspólnoty Europejskiej w procesie wprowadzania euro. Bardziej szczegółowe elementy
tego przedsięwzięcia zostały określone w przyjętych później wspólnotowych aktach prawnych
dotyczących euro, takich jak: rozporządzenie Rady UE, zalecenia Komisji Europejskiej oraz
wytyczne Europejskiego Banku Centralnego.
Proces wprowadzania euro podzielono na trzy etapy. W I okresie tzw. przygotowawczym
(od 1 maja 1998 do 31 grudnia 1998) ustalono listę państw zakwalifikowanych do strefy euro,
określono kursy wymiany, utworzono Europejski Bank Centralny. II faza to okres przejściowy
(od 1 stycznia 1999 r. do 31 grudnia 2001 r.). W tym czasie wprowadzono euro w formie
bezgotówkowej, ustalono także, że euro i waluty narodowe będą, w tym okresie, funkcjonować
równolegle. Działalność rozpoczęły EBC i ESBC. Od początku 1999r. zwykły obywatel eurolandu
mógł płacić euro za pomocą karty kredytowej, mieć w tej walucie konto lub kredyt. Okres
końcowy (od 1 stycznia 2002 r. do 30 czerwca 2002 r.), to wycofanie z obiegu monet i banknotów
narodowych oraz wprowadzenie w ich miejsce monet i banknotów euro.
(...) Na spotkaniu Rady Europejskiej w Madrycie uzgodniono też nazwę nowej waluty europejskiej. Graficzny symbol euro pochodzi od greckiej litery epsilon i nawiązuje do pierwszej litery
słowa „Europa“. Dwie poziome linie znaku maja symbolizować stabilność waluty. Nazwa nowej
waluty jest jednakowa we wszystkich oficjalnych językach UE, choć uwzględnia różnice
w alfabetach narodowych. Euro dzieli się na 100 centów, do obiegu wprowadzono osiem monet
i siedem banknotów euro.
Banknoty euro mają jednakowe obie strony w każdym państwie członkowskim. Przedstawione
są na nich budowle, a dominującymi elementami są okna, bramy i mosty. Mają one swoje
znaczenie. Okna i bramy symbolizują ducha otwartości i współpracy w UE, a dwanaście gwiazd
symbolizuje ponadto dynamikę i harmonię współczesnej Europy. Mosty natomiast oznaczają
komunikację i integrację zarówno między ludźmi w Europie, jak również między Europą a resztą
świata. Na banknotach nie przedstawiono żadnych rzeczywistych budowli, w ten sposób żadne
państwo czy miasto nie jest wyróżnione. Ponad to na banknotach przedstawiono najważniejsze
style architektoniczne w historii Europy, tj. antyk grecki i rzymski, styl romański, gotycki,
Narodowy Bank Polski
3
Banknoty i monety euro
renesansowy, barok i rokoko, architekturę inżynieryjną XIX wieku oraz nowoczesną architekturę
XX wieku. W ten sposób przedstawiono symbolicznie rozwój Europy w dziedzinie techniki,
sztuki i komunikacji. Wspólnymi elementami banknotów są:
1) nazwa waluty - podana zarówno w alfabecie łacińskim, jak i greckim, gdyż oba
są obecnie używane w UE,
2) symbol UE - flaga z dwunastoma gwiazdami,
3) inicjały Europejskiego Banku Centralnego w pięciu wariantach językowych (z uwzględnieniem wszystkich jedenastu oficjalnych języków UE), tj. BCE, ECB, EZB, EKT, EKP,
4) symbol © wskazujący na ochronę praw autorskich,
5) podpis Prezesa EBC.
Natomiast banknoty euro różnią się między sobą: wzorami, kolorami i rozmiarami (zwiększające
się wraz ze wzrostem nominału). Autorem projektu banknotów euro jest Austriak Robert Kalina
- plastyk związany z Narodowym Bankiem Austrii.
Monety euro, w odróżnieniu od banknotów mają jedna stronę wspólną (awers), zaś drugą narodową (rewers). Na najmniejszych nominałach euromonet (1, 2 i 5 centów) zaprezentowano obraz
jednoczącej się Europy na mapie świata, następnie na większych nominałach (10, 20 i 50 centów)
wszystkie państwa UE przedstawione są w pewnym oddaleniu od siebie i - w miarę jak nominały rosną - łączą się w jedną wspólną Europę bez granic (1 i 2 euro). Wszystkie monety euro
są okrągłe (z wyjątkiem monety 20 centowej - kształt tzw. kwiatu hiszpańskiego), zaś różnią się
kolorem, wagą - im cięższa moneta, tym większa jej wartość - z wyjątkiem 1 euro, grubością
– im grubsza moneta, tym większa jej wartość - z wyjątkiem 1 i 2 euro, oraz metalem z jakiego
są wykonane. Stronę wspólną monet euro zaprojektował Luc Luycx z Królewskiej Mennicy
Belgijskiej, zaś rewersy zaprojektowali plastycy poszczególnych mennic narodowych.
Proponowany przebieg zajęć
1.
Podziel klasę na 4 - 5 grup. Rozdaj każdej grupie przygotowane wcześniej karteczki (ok. 20)
z nazwami państw, w tym zestawie musi się znaleźć 12 krajów należących do Unii Gospodarczo
- Walutowej (Austria, Belgia, Finlandia, Francja, Niemcy, Grecja, Irlandia, Włochy, Luksemburg,
Holandia, Portugalia, Hiszpania,), pozostałe 8 to kraje dowolne. Poproś, aby uczniowie wybrali
spośród nich te które 1 stycznia 2002 r. wprowadziły euro. Niech uczniowie spróbują przypomnieć również jakie waluty narodowe funkcjonowały w tych państwach przed wprowadzeniem
wspólnej waluty. Sprawdź wyniki pracy grup.
Narodowy Bank Polski
4
Banknoty i monety euro
2.
Powiedz, że 1.01.2002 r. w państwach UGW wprowadzono do obiegu gotówkowego wspólną
walutę euro. Waluty narodowe zostały wycofane i straciły status prawnego środka płatniczego,
jedynym prawnym środkiem płatniczym od 1.03.2002 r. jest euro.
Podkreśl, że „wprowadzenie wspólnej, europejskiej waluty stanowiło uwieńczenie pięćdziesięcioletnich wysiłków państw zachodnioeuropejskich, mających na celu stworzenie unii gospodarczej i walutowej“ (patrz link do lekcji i wykładu „Geneza UGW“). Zaznacz, że sam proces
zastępowania walut narodowych wspólną walutą był podzielony na etapy (patrz wstęp
merytoryczny), i zakończył się 1 marca 2002r, od tego dnia stosowanie euro zamiast 12 walut
narodowych krajów UGW jest obligatoryjne dla wszystkich.
3.
Powiedz uczniom, że euro podzielone jest na 100 centów. W obiegu jest:
- osiem monet (1, 2, 5, 10, 20, 50 centów oraz 1 i 2 euro),
- siedem banknotów (5, 10, 20, 50, 100, 200 i 500 euro). Wszystkie monety i banknoty są oznaczone charakterystycznym symbolem euro wzorowanej na greckiej literze epsilon literze E z podwójnym poziomym przekreśleniem, mającym symbolizować stabilność waluty.
4.
Rozdaj uczniom wzory banknotów euro (www.nbportal.pl lub www.nbp.pl). Poproś, aby uczniowie uważnie przyjrzeli się banknotom. Zapytaj czy widzą jakieś elementy łączące banknoty
poszczególnych nominałów. Co jest na nich przedstawione? Czym się różnią? Uczniowie
powinni zauważyć charakterystyczne elementy banknotów (ich opis znajdziesz we wstępie
merytorycznym). Wyjaśnij uczniom symbolikę elementów przedstawionych na banknotach
euro (patrz wstęp merytoryczny). Podkreśl, że banknoty euro mają jednakowe obie strony
we wszystkich państwach członkowskich UGW. Inaczej jest w przypadku monet.
5.
Rozdaj uczniom wzory euromonet (www.nbportal.pl lub www.nbp.pl). Zwróć uwagę uczniów,
że monety euro mają jedną stronę wspólną (awers), zaś drugą narodową (rewers). Koncepcja
wspólnych i narodowych stron monet euro ma odzwierciedlać ideę integracji europejskiej
(tj. jednoczenie się z zachowaniem różnic narodowych), a ponadto zwiększyć stopień ich akceptacji przez mieszkańców UE. Podkreśl, że każda moneta euro - bez względu na stronę narodową
Narodowy Bank Polski
5
Banknoty i monety euro
- jest prawnym środkiem płatniczym w całej strefie euro, a nie tylko w państwie członkowskim,
w którym została wyemitowana.
Poproś uczniów o uważne przyjrzenie się awersom euromonet, zapytaj co jest przedstawione
na wspólnej stronie euro? Zapytaj też o inne podobieństwa i różnice poszczególnych nominałów
euromonet (patrz wstęp merytoryczny).
6.
Poproś uczniów, aby powrócili do grup w których pracowali wcześniej, każdej grupie drogą
losowania przydziel jedno państwo eurolandu. Następnie poproś uczniów, aby przyjrzeli się
rewersom monet euro i opisali krótko strony narodowe monet euro wylosowanego państwa.
Poleć, aby uczniowie zwrócili uwagę na motywy przedstawione na monetach, czy są one
jednakowe, czy też różne na poszczególnych nominałach? Podsumowaniem tej części lekcji może
być tabela „Opis stron narodowych monet euro“ (materiał pomocniczy nr 1). Dodaj, „że własne
monety euro mają również trzy państwa nie należące do Unii Europejskiej: Monaco, Watykan
oraz San Marino“.
7.
Powiedz, że za drukowanie banknotów euro odpowiedzialny jest Europejski Bank Centralny,
który zadanie to zlecił 12 drukarniom (2 niemieckim oraz po jednej z pozostałych krajów UGW
z wyjątkiem Luksemburga). Za bicie monet odpowiedzialne są narodowe mennice krajów
członkowskich unii walutowej.
8.
Podziel klasę na 5 grup i zaproponuj uczniom, aby wyobrazili sobie, że Polska w przyszłym roku
dołączy do strefy euro, rozpisano więc konkurs na projekt „polskiego euro“. Każda grupa
stanowi zespół plastyków, którego zadaniem jest zaprojektowanie rewersów „polskich“
euromonet. Prace wraz z krótkim uzasadnieniem uczniowie powinni przedstawić na następnej
lekcji, możesz też zorganizować wystawę i przeprowadzić głosowanie na najlepszy projekt.
Dla porównania przedstaw uczniom pomysły przesłane przez czytelników „Polityki“
(numer 51/52/2001). Tam najczęściej zgłaszano orła białego - nasze godło narodowe, na kolejnych
miejscach był F. Chopin, M. Kopernik, M. Skłodowska - Curie, Jan Paweł II, kontur Polski,
pojawiły się też żubr, bocian, mewa a nawet ufoludek. Natomiast włoscy uczniowie na swoich
monetach umieścili postacie z Walta Disneya.
Narodowy Bank Polski
6
Banknoty i monety euro
Uwagi dla prowadzącego
Lekcja przewidziana jest na 2 godziny lekcyjne, jest kontynuacją zajęć poświęconych genezie
UGW. Zajęcia przeznaczone są dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych, niektóre ćwiczenia
(np. projektowanie monet) można wykorzystać również w gimnazjum.
Narodowy Bank Polski
7
Austria
Narodowy Bank Polski
Bertha von Sutter
Słynne budowle
Dante Alighieri (Rafael)
“Idealne proporcje
ludzkiegciała“
(Leonardo da Vinci)
Europa
porwana przez
Zeusa
Sowa ateńska
Eleftherios
Venizelos
Ioannis
Capodistias
Rigas-Fereos
Nowoczesny
tankowiec
Grecka korweta
(żaglowi)
Słynni ludzie
Wolfgang Amadeus
Mozart
Pomnik konny cesarza
Marka Aureliusza
Słynne budowle
Budynek Secesji
Kwiaty alpejskie
Rzeźba futurystyczna
(Umberto Boccioni)
“Narodziny Wenus“
(SandroBotticelli)
Amfiteatr Flawiuszów
(Koloseum)
Wieża Mole
Antonelliana
Statki
Pałac Belweder
Katedra św. Stefana
Pierwiosnek
Szarotka
Zamek Monte
Włochy
Goryczka
Grecja
Ateńska
tryrema (statek
trójrzędowy)
2 euro
1 euro
50 centów
20 centów
10 centów
5 centów
2 centy
1 cent
Banknoty i monety euro
Materiał pomocniczy nr 1
Tabela 1. Opis stron narodowych monet euro
Starożytność
Sztuka włoska
Słynni ludzie
Niemcy
Liść dębu
Brama Brandenburska
Orzeł Rzeszy
Francja
Marrianna
Kobieta siejąca
Drzewo Republiki:
Wolność, Równość,
Braterstwo
8
Banknoty i monety euro
Hiszpania
Portugalia
Katedra Santiago del Compostela
Miguel de Cervantes
Pierwsza pieczęć królewska z 1134 r
Pieczęć królewska z 1142 r
Finlandia
Heraldyczny lew
Belgia
Irlandia
Zamki i herby
Dwa
łabędzie
w locie
Kwiaty
maliny
Król Albert II
Holandia
Luksemburg
Król Karol I Burbon
Królowa Beatrix
Wielki Książę Henryk (oraz luksemburskie słowo “Letzebuerg“
oznaczające Luksemburg)
Celtycka harfa (oraz irlandzkie słowo “Eire“ oznaczające Irlandię)
źródło: Euro coins, www.euro.ecb.int.
Narodowy Bank Polski
9
Banknoty i monety euro
Propozycje sprawdzenia wiedzy
Test - zaznacz prawidłową odpowiedź
1. Ile krajów wchodzi w skład UGW?
a. 15
b. 12
c.
10
2. Które z wymienionych państw nie należy do Unii Gospodarczej i Walutowej?
a. Grecja
b. Szwecja
c.
Niemcy
3. Ile jest nominałów monet euro?
a. 7
b. 8
c.
6
4. Ile jest nominałów banknotów euro?
a. 7
b. 8
c.
6
5. Euro wprowadzono do obiegu gotówkowego:
a. 1.01.02
b. 28.01.02
c.
1.01.95
6. Strony narodowe posiadają:
a. banknoty euro
b. monety euro
c.
banknoty i monety euro
7. Które z przedstawionych niżej zdarzeń jest prawdziwe?
a. Pan Kowalski 30 marca 2002 r założył w banku Sukces rachunek walutowy, część
swoich oszczędności ulokował w markach niemieckich, a część w euro.
b. Pan Kowalski 30 marca 2002 r. udał się do kantoru i wymienił 1500 marek niemieckich na polskie złotówki.
c.
Pan Kowalski jadąc do Berlina wymieni marki na euro po takim samym kursie jak
w Warszawie.
Narodowy Bank Polski
10
Banknoty i monety euro
Odpowiedzi:
1. b
2. b
3. b
4. a
5. a
6. b
7. c
Bibliografia

Nowa waluta zjednoczonej Europy - pakiet NBP.
Przydatne adresy

www.nbp.pl,

www.delpol.pl,

www.euroinfo.org.pl.
Narodowy Bank Polski
11
www.nbp.pl