Aleksandra Ciejka „Obrazy mówią więcej niż słowa” Spotkanie z

Aleksandra Ciejka
„Obrazy mówią więcej niż słowa”
Spotkanie z Krystyną Zachwatowicz Wajdą oraz Andrzejem Wajdą
Piątkowy wieczór 21 listopada 2014r. z pewnością zapadnie w pamięci zarówno
organizatorom, jak i tłumnie przybyłej widowni pragnącej spotkać się z wybitnymi
osobistościami polskiej sztuki filmowej - Krystyną Zachwatowicz-Wajda oraz Andrzejem
Wajdą.
Dzięki
staraniom
Dziekana
Wydziału
Filologii
Polskiej
Uniwersytetu
Pedagogicznego, a jednocześnie Kierownika Zespołu Badań nad Filmem, Komunikacją i
Kulturą Medialną Ośrodka Badań nad Mediami
– prof. dra hab. Bogusława Skowronka
studenci oraz miłośnicy kina Andrzeja Wajdy oraz artystycznych dokonań prof. Krystyny
Zachwatowicz–Wajdy mieli okazję nie tylko wysłuchać cennych wykładów gości, ale przede
wszystkim wziąć osobisty udział w twórczej i wieloaspektowej dyskusji dotyczącej pracy
Państwa Wajdów, początków ich kariery, a także wizji polskiego kina wczoraj, dzisiaj i jutro.
W związku z nadchodzącą dwudziestą rocznicą powstania krakowskiego Centrum Sztuki i
Techniki Japońskiej Manggha, którego pomysłodawcami oraz założycielami było małżeństwo
Państwa Wajdów, piątkowe spotkanie rozpoczęła projekcja filmu „Bliska Japonia”.
Dokument ten miał przybliżyć widzom historię zbiorów sztuki japońskiej Feliksa
Jasieńskiego, przyczyny podjęcia decyzji o przeznaczeniu nagrody Kioto Andrzeja Wajdy na
budowę Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha” w Krakowie oraz perturbacje
związane z budową oraz otwarciem muzeum. Zaprezentowany film ukazał ponadto istotną
rolę centrum Manggha w kształtowaniu bliskich stosunków Europy z Japonią.
Sentyment małżeństwa Wajdów do sztuki japońskiej stał się również przyczynkiem dla
rozpoczęcia dyskusji. Dziekan, profesor Bogusław Skowronek zapytał Andrzeja Wajdę
o pierwsze zetknięcie ze sztuką Feliksa Jasieńskiego oraz o osobistą fascynację reżysera
kulturą Japonii: „Jako żołnierz Armii Krajowej ukrywałem się w Krakowie, pracując
w ślusarskim warsztacie stryja. Zazwyczaj unikałem wychodzenia na ulice w obawie przed
gestapo. Jednakże, kiedy dowiedziałem się o wystawie sztuki japońskiej umieszczonej przez
Niemców w Sukiennicach postanowiłem zaryzykować, choć Rynek Główny był wówczas
miejscem szczególnie niebezpiecznym. Wystawa ta była pierwszą na tak wielką skalę,
dotyczącą przy tym nieznanej tematyki. Miałem wówczas siedemnaście lat. Zrobiła ona na
mnie tak duże wrażenie, że w przyszłości chciałem ponownie zetknąć się z jej pięknem.
Otrzymana przeze mnie nagroda od miasta Kioto stała się początkiem dla powzięcia decyzji
o stworzeniu polskiego ośrodka sztuki japońskiej. Pomimo sprzeciwów władz Polski
Ludowej, początkowych problemów finansowych i technicznych, ostatecznie wszystko
ułożyło się w całość, pozwalając na otworzenie takiego ośrodka w Krakowie.”
Nie tylko Feliks Jasieński okazał się życiowym przewodnikiem i autorytetem dla Wajdów.
Odpowiadając na kolejne pytanie prof. Bogusława Skowronka dotyczącego roli autorytetów
w ich życiu, artyści poświadczyli, że to przede wszystkim pedagodzy wpłynęli ostatecznie na
ich życiowe wybory: „Byli to ludzie, którzy nauczyli nas jak żyć. Dlatego też jesteśmy
wdzięczni, że to właśnie od Uniwersytetu Pedagogicznego otrzymamy tak ważne
wyróżnienie” odpowiedziała prof. Krystyna Zachwatowicz-Wajda. Kontynuując wątek
edukatorów oraz autorytetów profesor Bogusław Skowronek zapytał o możliwość
postrzegania osoby reżysera jako pedagoga. Andrzej Wajda żartobliwie odpowiedział
przecząco, podkreślając, że rola reżysera to niekiedy nawet krzyk i niecenzuralne słowa, które
nie wypadają osobie pedagoga: „Praca reżysera sprowadza się przede wszystkim do
opanowania energii ludzi, którzy tworzą film”.
W następnej części spotkania przyszedł czas na pytania publiczności, których nie brakowało.
Z naszej Uczelni pytania zadali: prof. dr hab. A.Ogonowska, prof. dr hab. Rafał Solewski, dr
Patrycja Włodek i mgr Grzegorz Wójcik (doktorant Wydziału Filologicznego) Uczestników
interesowały szczególnie początki kariery reżyserskiej Adrzeja Wajdy, jego produkcje, takie
jak Popiół i Diament, Człowiek z Marmuru, Pokolenie czy Niewinni Czarodzieje, ulubieni
aktorzy, wizje dotyczące przyszłości polskiego kina, teatru oraz roli samego reżysera w
kulturze. Pan Andrzej Wajda wraz z małżonką udzielali niezwykle pouczających,
rozbudowanych i wyczerpujących odpowiedzi, ukazujących ogromne doświadczenie oraz
wiedzę dotyczącą świata kina. Reżyser powracał pamięcią do wielu anegdot związanych z
pracą na planie, do swoich początków u boku wybitnego Aleksandra Forda, jak również do
inspiracji otrzymanych nie tylko od innych reżyserów, ale i zaprzyjaźnionych literatów.
Odwołując się do swojej współpracy z Jerzym Andrzejewskim przy tworzeniu scenariusza
„Niewinnych czarodziejów” podkreślał ogromną rolę literatury w tworzeniu filmów: „Zawsze
dla kina podstawą była literatura – charakterystyczne postaci, fabuła. Dziś literatura
zwolniona jest z obowiązków pełnienia ról społeczno-politycznych. Stąd też trudności w
tworzeniu filmów”. Pomimo pewnych niedogodności Andrzej Wajda odpowiadając na
pytanie o obecny stan polskiego kina wykazał wiele optymizmu, stwierdzając, iż jest ono na
bardzo dobrej drodze do sukcesu: „Polskie kino jest dobre. Ma większą widownię, niż
amerykańskie. Z dzisiejszej młodzieży można naprawdę zrobić dobry film. Nigdy nie
mieliśmy tak wspaniałej kadry. Już niedługo będziemy się tym kinem szczycić” .
Spotkanie zakończyły gromkie brawa oraz podziękowania za przybycie gości oraz tak
rozlicznej publiczności.
Twórczość prof. Krystyny Zachwatowicz-Wajdy oraz Andrzeja Wajdy była wielokrotnie
nagradzana i wyróżniana, nie tylko w Polsce, ale i na całym świecie. Jak pokazali sami
Autorzy, jest to twórczość osobista, pełna pasji, przeżyć, burzliwej historii, która pomimo
wielu perturbacji zawsze na pierwszym miejscu stawiała człowieka oraz pytanie o jego rolę
w świecie. Sądzę, iż doktoraty Honoris Causa, którą zostaną uhonorowani 24 listopada 2014
r. przez Uniwersytet Pedagogiczny jest wymownym świadectwem ich roli w kształtowaniu
polskiej kultury wielu pokoleń.