wielki czarny nastolatek
Transkrypt
wielki czarny nastolatek
Gniew nie musi niszczyć 1. ROZPOZNAWANIE SKUTKÓW GNIEWU U DZIECI I NASTOLATKÓW 2. JAK DZIECI I NASTOLATKI WYRAŻAJĄ GNIEW? - PRZENIESIENIE GNIEWU- dziecko dokonuje przeniesienia gniewu , gdy skupia go na kimś lub na czymś innym niż pierwotny rzeczywisty obiekt tego uczucia. Może zmienić sposób ukierunkowania gniewu , ponieważ nie czuje się swobodnie , aby go przeżywać lub wyrażać w stosunku do osoby , którą kocha lub której się obawia. Kiedy dziecko dokonuje przeniesienia gniewu, to znaczy ,że stara się uniknąć odpowiedzialności za swoje uczucia i działania. Małe dziecko może przenosić gniew, którego podłożem jest wstyd na osoby, które wywołały to przykre uczucie . - WYCOFANIE SIĘ- dzieci i nastolatki , które czują, że mają niewielki wpływ na innych , na swój gniew mogą reagować wycofaniem się, mogą też nie wyrażać swego gniewu z lęku przed odrzuceniem, czasem sądzą , że inni ludzie, dorośli gniewają się na nich , za to, że okazują gniew, wycofują się z powodu wstydu i poczucia winy. Wycofanie dziecka może być jego najlepszą , skuteczną, zdrową strategią radzenia sobie z gniewem i przykrymi uczuciami, wskazującą na właściwą ocenę sytuacji. Dzieci i nastolatki w reakcji na gniew wycofują się w świat fantazji , wyobrażają sobie różne, fikcyjne sytuacje, które dają im poczucie siły , wpływu i władzy nad własnym otoczeniem. - SZUKANIE KOZŁA OFIARNEGO – nastolatek obwinia innych o własne błędy, prześladujący je pech oraz o faktyczne lub domniemane słabości. W strategii kozła ofiarnego celem gniewu staje się jedna osoba lub grupa osób, np. przesądy rasowe. Dziecko może okazywać niechęć wobec zależnościom rodziców i wobec bezbronności młodszego rodzeństwa, ponieważ samo ma z tymi cechami problem. Gniew może być skierowany przeciw dzieciom inteligentnym, ponieważ odczuwa on sam własne braki intelektualne. - ZAWIERANIE SOJUSZY – jednym ze sposobów kanalizowania gniewu jest bratanie się z drugą osobą, grupą, którzy są tak samo „ gniewni” jak ona, dziecko, nastolatek czuje z nimi duchowe pokrewieństwo. - NEGATYWIZM- różne stany , od przygnębienia doświadczanego przez kilka godzin lub dni, do bardziej trwałej, ogólniejszej postawy. Dziecko lub nastolatek może przybrać negatywną postawę wobec konkretnego nauczyciela lub rodzica , komunikując swoje przekonanie , że na dorosłych nie można liczyć , że jego własne środowisko go nie wspiera, a świat ogólnie jest zły. O niskim poczuciu wartości dzieci i młodzieży świadczy to, że dyskredytują, pomniejszają, a nawet ignorują pozytywne wsparcie innych, skupiają się na najsłabszej negatywnej interakcji, twierdzą, że nie zasługują na miłość. - PESYMIZM- dzieci/nastolatki są przekonane, że tylko je spotyka , to co najgorsze, wątpią, aby w wyniku ich własnych działań mogło spotkać je coś dobrego. Podłożem pesymizmu jest poczucie zranienia i rozczarowania, a źródłem sytuacje trudne i traumatyczne z okresu wczesnodziecięcego . W skrajnym przypadku pesymizm może prowadzić do poczucia bezradności i beznadziejności - dwóch czynników najczęściej związanych z myślami samobójczymi i samookaleczeniami , gniew związany z pesymizmem skierowany jest przeciwko własnej rodzinie i może skłaniać dzieci/ nastolatki do ucieczki z domu. - SAMOOKALECZANIE- dzieci i nastolatki mogą okaleczać się na wiele sposobów: zadawać rany, przypalać lub wyrządzać sobie inną krzywdę- bez zamiaru popełnienia samobójstwa. Zadawanie sobie ran może być sposobem skierowania uwagi na to, co dzieje się tu i teraz, a przez to uspokojenie swoich myśli lub obniżenie emocjonalnego napięcia. - ZACHOWANIA SAMOBÓJCZE – trudności w zarządzaniu gniewem , oprócz depresji , są częstym czynnikiem leżącym u podłoża myśli samobójczych postaw i prób Zachowania samobójcze dzieci są wzmacniane wielkim cierpieniem emocjonalnym wywołanym przez stratę, odrzucenie, porzucenie lub poczucie beznadziejności i bezsilności Co trzecią główną przyczyną śmierci nastolatków w przedziale wiekowym 1519 lat jest samobójstwo. Myśli samobójcze wypływają z pragnienia zakończenia emocjonalnego cierpienia, a dziecko myślące o samobójstwie jest błędnie przekonane , że położenie kresu swemu życiu jest jedynym sposobem wyzwolenia się od cierpienia. SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE WSKAZUJĄCE NA CHĘĆ POPEŁNIENIA PRZEZ DZIECKO SAMOBÓJSTWA: - podejmowanie próby samobójczej przez dziecko, - poważne uzależnienie od narkotyków lub alkoholu, - grożenie popełnieniem samobójstwa lub dzielenie się samobójczymi zamysłami , myślami o śmierci, umieraniu lub życiu po śmierci, - nagłe pogłębienie się zjawiska popadania w pesymistyczne nastroje, wycofanie się lub izolowanie od innych, - poważne zmiany w zwyczajach odżywiania i snu, - poczucie beznadziejności , winy lub braku własnej wartości , - słaba kontrola nad własnym postępowaniem , - impulsywne, agresywne zachowania, perfekcjonizm, - pogorszenie się wyników w nauce lub osłabienie zainteresowania szkołą , - brak zainteresowania dotychczasowymi zajęciami , - rozdawanie najcenniejszych rzeczy ze swego majątku, - żegnanie się z bliskimi WCZEŚNIEJ WYMIENIONE SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE SĄ JESZCZE POWAŻNIEJSZE, JEŚLI: - dziecko lub nastolatek zostało dotknięte doświadczeniem śmierci, - przeżyło zerwanie z sympatią, - miało konflikt z rodzicami lub w rodzinie, - jeśli dziecko , nastolatek z lokalnej społeczności podejmowało próbę samobójczą, popełniło samobójstwo. JAK POMÓC DZIECIOM I NASTOLATKOM USTRZEC SIĘ PRZED PRÓBĄ SAMOBÓJCZĄ, SAMOBÓJSTWEM? Potraktowanie poważnie słów dziecka / nastolatka - rozmawiaj o jego zmartwieniach i jeśli trzeba poszukaj fachowej pomocy, - pamiętaj, że większość nastolatków , które targnęły się na życie rozmawiało o tym z innymi , Słuchaj dziecka/nastolatka w sposób wyrażający empatię - okazuj troskę, koncentrując uwagę na słuchaniu tego co mówi o swoim cierpieniu lub zamyśle samobójstwa, - nie bądź krytyczny, nie osądzaj, nie bagatelizuj problemów , nie mów że są „wydumane”. Zadawaj pytania - zapytaj dziecko/nastolatka o jego uczucia oraz o jego zamiary Udzielaj zapewnień, wsparcia - wyjaśnij dziecku/ nastolatkowi , że samobójstwo jest trwałym rozwiązaniem przejściowego problemu, - zapewnij, że chociaż w tej chwili nie potrafi uwierzyć lub odczuć , iż zdoła przezwyciężyć cierpienie, nie powinien „poddawać się” takim emocjom lub przekonaniom, - dobitnie i wiarygodnie zapewnij je też, że inni ludzie mogą mu pomóc. Nie pozostawiaj dziecka/ nastolatka samego NEGATYWNE SKUTKI GNIEWU 1. FIZYCZNE Zdenerwowanie, napięcie mięśni , przyspieszony i płytki oddech , przyspieszone tętno, zaburzenia snu, problemy z trawieniem, podrażnienie skóry, skurcze mięśni . 2. EMOCJONALNE Niepokój, poczucie winy, wstyd, depresja, eskalacja gniewu, niepewność, lęk, poczucie nieprzystosowania, smutek, zakłopotanie, poniżenie samego siebie. 3. SPOŁECZNE Wycofywanie się, nawiązywanie przyjaźni z osobami doświadczającymi gniewu, szukanie kozła ofiarnego, rasizm, nienawiść, wrogość, agresja w relacjach z ludźmi, zachowania bierno- agresywne, negatywizm, drażliwość, sarkazm. 4. DUCHOWE Osłabienie duchowych lub religijnych przekonań i praktyk, postawa nienawiści i zemsty. 5. INTELEKTUALNE Zmniejszona zdolność koncentracji, blokada myśli, zapominanie, trudności w wysnuwaniu wniosków, błędy w rozumowaniu, mowie lub działaniu, zmniejszona zdolność rozumienia lub wyrażenia siebie. 6. W DZIEDZINIE OGÓLNEGO ŚWIATOPOGLĄDU Pesymizm, pomniejszanie znaczenia elementów pozytywnych, zwiększone poczucie bezradności i wyobcowania. JAK REAGOWAĆ KIEDY UCZEŃ MÓWI O SAMOBÓJSTWIE: JEŚLI NIE JESTEŚ PSYCHOTERAPEUTĄ NIE PRÓBUJ PROWADZIĆ PSYCHOTERAPII! Rozmawiaj z uczniem w sposób naturalny, jak tylko potrafisz, celem prowadzonej rozmowy powinno być: - zapewnienie mu bezpieczeństwa, - nawiązanie kontaktu, -umożliwienie wyrzucenia nagromadzonych silnych emocji, - zmniejszenie poczucia osamotnienia, - podarowanie odrobiny nadziei. PODSTAWOWE ZASADY REAGOWANIA I WSKAZÓWKI UMOŻLIWIAJĄCE OSIĄGNIĘCIE CELÓW I UNIKNIĘCIE POWAŻNYCH BŁĘDÓW: 1. Zachowaj spokój, nie panikuj. 2. Traktuj ucznia i jego komunikat o zamiarach samobójczych poważnie, nie lekceważ go. 3. Nie odsyłaj ucznia proponując inny termin rozmowy lub kierując do innej osoby 4. Nie zostawiaj ucznia ani na chwilę samego , jeśli obawiasz się, że sobie nie poradzisz, albo sytuacja tego wymaga, poślij kogoś po pomoc 5. Nie obiecuj absolutnej dyskrecji, uczeń może chcieć rozmawiać o swoich problemach żądając od ciebie przyrzeczenia , iż nikomu o nich nie powiesz, nigdy nie zawieraj takiego kontraktu, bo znajdziesz się w pułapcew konflikcie etycznym i prawnym. 6. Zapewnij możliwie najlepsze warunki rozmowy , zadbaj o intymność, nie prowadź do pokoju nauczycielskiego , nie pozwól by ktoś przypadkowy wchodził do pokoju, nic nie powinno was rozpraszać 7. Nie prowokuj ucznia podając w wątpliwość jego zamiary. 8. Respektuj uczucia ucznia, masz do czynienia z człowiekiem cierpiącym , młodym, który nie potrafi poradzić sobie z własnymi emocjami 9. Uważnie słuchaj , nie zajmuj się w tym czasie czymś innym, pozwól uczniowi mówić, więcej słuchaj niż mów, zadawaj krótkie pytania, nie komentuj, nie podawaj swoich interpretacji, mów prostym językiem, utrzymuj kontakt wzrokowy. 10. Nie próbuj „ na siłę” poprawiać nastroju ucznia, on/ona spostrzega świat w czarnych barwach, przeżywa dramat i nie widzi dla siebie przyszłości. 11. Bądź empatyczna/y , czasem potwierdź zrozumienie dla przeżyć ucznia, ale raczej unikaj słowa „ Rozumiem”, lepiej spróbuj nazwać emocje „ Byłaś przerażona”, ale nie często. 12. Bądź cierpliwa/y, w uczniu jest pełno lęku, żalu, wstydu i gniewu, może zachowywać się buntowniczo i prowokacyjnie. 13. Ujawnij swoje uczucia wywołane rozmową, twoje emocje mogą być widoczne, uczeń chce usłyszeć, że jego osoba i jego sprawy nie są ci obojętne, wyraź krótko własne odczucia „Jestem przejęty”, nie współczuj i nie opowiadaj o własnych trudnościach życiowych, skoncentruj się na historii ucznia. 14. Nie oceniaj, unikaj oceniania zachowania i wypowiadania opinii, co dobre, a co złe, etyczne lub nieetyczne. 15. Nie próbuj prowadzić dyskusji , nie czuj się zobowiązany do natychmiastowego przekonania ucznia, by rezygnował z samobójczych zamiarów, demonstruj spokojną pewność siebie. 16. Wypowiadaj się w sposób bezpośredni i otwarty, nie obawiaj się używać słów „śmierć”, „samobójstwo”, nie bój się że podsuwasz niebezpieczny pomysł , uczeń go ma, zyskasz tylko zaufanie jako osoba otwarta i odważna. 17. Przedstaw swoje najbliższe zamiary, możesz nie wiedzieć jak rozwinie się akcja pomocy, opowiedz uczniowi co zamierzasz zrobić w jego sprawie w najbliższym czasie, by nie czuł się zaskoczony i zdradzony przez Ciebie. 18. Bądź uczciwa/y, nie obiecuj uczniowi zbyt wiele, możesz nie być w stanie zrealizować obietnic i tylko zniszczyć zaufanie. 19. Nie stosuj konfrontacji, gdy się dowiesz, iż przyczyną próby samobójczej lub zamiarów jest grupa rówieśnicza , przemoc domowa czy wykorzystanie seksualne. PO ZAKOŃCZENIU ROZMOWY URUCHOM PROCEDURĘ POSTĘPOWANIA W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH, W TYM POWIADOM RODZICÓW. NIE POZWÓL, BY UCZEŃ SAM OPUŚCIŁ SZKOŁĘ. Opracowała – Beata Borawska