SPORT: Sport, trening sportowy - definicje, pojęcia, etapizacja

SPORT: Sport, trening sportowy - definicje, pojęcia, etapizacja

WYKŁAD I
Sport, trening sportowy
- definicje, pojęcia, etapizacja
U progu XXI wieku widowiska sportowe skupiają na sobie uwagę setek milionów
widzów, telewidzów i internautów. Igrzyska Olimpijskie, Finały Mistrzostw Świata w
piłce noŜnej i inne imprezy sportowe gromadzą widownię ocenianą na 1,5 miliarda
widzów. Kiedy w XIX wieku bogaci arystokraci i przemysłowcy, Ŝądni nowych rozrywek,
tworzyli regulaminy kolejnych dyscyplin sportowych, zakładali pierwsze kluby sportowe
nie przypuszczali, Ŝe sport zmieni swoje oblicze i najwaŜniejszą osobą stanie się widz, a
sportowiec będzie jedynie aktorem tworzącym widowisko dla szerokiej publiczności.
SPORT – SE DESPORTARE (łac.) – bawić
się, przyjemnie spędzać czas, oddawać się
rozrywkom
SPORT:
•
•
•
•
•
ZACHOWANIA
INSTYTUCJE
WYMOGI ETYCZNE
ZABAWA, WIDOWISKO
MŁODOŚĆ, SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA,
ZDROWIE
Kultura fizyczna
Trening
zdrowotny
Wychowanie
fizyczne
Rekreacja
Sport
Rehabilitacja
Wychowanie fizyczne – przypadający
na lata dzieciństwa i młodości proces
przygotowania człowieka do uczestnictwa
w kulturze fizycznej w ciągu całego Ŝycia
poprzez wykorzystanie środków ruchowych
oraz związanych z nimi sytuacji społecznych
i przeŜyć emocjonalnych. Główne jego
zadanie to kształtowanie postaw
wychowanka wobec własnego ciała,
sprawności fizycznej i zdrowia
(Encyklopedia, 1986, s. 633).
Sport –– świadoma,
świadoma, dobrowolna
dobrowolna działalność
działalność
Sport
człowieka, podejmowana
podejmowana głównie
głównie dla
dla zaspokojenia
zaspokojenia
człowieka,
potrzeby zabawy,
zabawy, popisu,
popisu, walki,
walki, aa takŜe
takŜe
potrzeby
wewnętrznego doskonalenia
doskonalenia się
się w
w drodze
drodze
wewnętrznego
systematycznego rozwoju
rozwoju cech
cech fizycznych,
fizycznych,
systematycznego
umysłowych ii wolicjonalnych
wolicjonalnych (Encyklopedia,
(Encyklopedia, 1986,
1986,
umysłowych
439 –– 440).
440). Jest
Jest to
to działalność
działalność uprawiana
uprawiana
439
systematycznie, według
według pewnych
pewnych reguł,
reguł, zz silnym
silnym
systematycznie,
pierwiastkiem współzawodnictwa,
współzawodnictwa, zz dąŜeniem
dąŜeniem
pierwiastkiem
do maksymalnych
maksymalnych wyników
wyników ii manifestowania
manifestowania swojej
swojej
do
sprawności fizycznej.
fizycznej. Jest
Jest formą
formą aktywności
aktywności
sprawności
człowieka, mającą
mającą na
na celu
celu doskonalenie
doskonalenie jego
jego sił
sił
człowieka,
psychofizycznych, indywidualnie
indywidualnie lub
lub zbiorowo,
zbiorowo,
psychofizycznych,
według reguł
reguł umownych
umownych (Ustawa
(Ustawa ,, 1996).
1996).
według
Rekreacja ruchowa (fizyczna) –
aktywność fizyczna podejmowana
w czasie wolnym dla wypoczynku,
przyjemności i samodoskonalenia
w formie ćwiczeń gimnastycznych,
ćwiczeń kondycyjnych w terenie, gier
ruchowych i sportowych, pływania,
narciarstwa, spacerów i marszów itp.
(Encyklopedia, 1986, s. 343).
Rehabilitacja ruchowa – proces słuŜący
przywracaniu osobom czasowo lub trwale
niepełnosprawnym aktywności Ŝyciowej
oraz sprawności psychofizycznej, przy
wykorzystaniu zajęć fizycznych i sportu
oraz wiedzy medycznej (Encyklopedia,
1986, s. 341).
Trening zdrowotny
zdrowotny –– przez
przez całe
całe Ŝycie
Ŝycie trwający
trwający
Trening
proces, najczęściej
najczęściej samodzielnego
samodzielnego kierowania
kierowania
proces,
utrzymaniem i/lub
i/lub poprawą
poprawą zdrowia
zdrowia oraz
oraz
utrzymaniem
hamowania procesów
procesów inwolucyjnych,
inwolucyjnych, poprzez
poprzez
hamowania
aktywność fizyczną
fizyczną
aktywność
zakresie obciąŜenia
obciąŜenia wyłącznie
wyłącznie w
w tych
tych celach
celach
oo zakresie
zalecanym. ObciąŜenia
ObciąŜenia te
te nie
nie powinny
powinny być
być duŜe.
duŜe.
zalecanym.
Za optymalne
optymalne przyjmuje
przyjmuje się
się obciąŜenia
obciąŜenia
Za
umiarkowane.
umiarkowane.
Współzawodnictwo
(walka sportowa)
Przygotowanie do udziału
we współzawodnictwie
(trening sportowy)
Współzawodnictwo
indywidualne
zespołowe
druŜynowe
walka z
przeciwnikiem
(bezpośrednia)
boks, judo,
tenis, biegi,
szermierka
gry
zespołowe,
Ŝeglarstwo
wioślarstwo,
kajakarstwo,
sztafety
walka z siłami
przyrody
(pośrednia)
skoki, rzuty,
gimnastyka,
strzelectwo
alpinizm,
tańce,
akrobatyka
jazda
druŜynowa na
czas
Notatki
..........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
„TRENING (training)-wpływanie
z zewnątrz w celu nauczania, w efekcie
którego podnosi się umiejętności,
moŜliwości, oddziałuje na zachowanie,
wychowanie”
„... systematyczne ćwiczenie mające na
celu nabycie lub zachowanie pewnych
właściwości czy umiejętności”
TRENING
(pedagogicznie) „wszechstronne i harmonijne wychowanie, będące efektem
celowego, zindywidualizowanego oddziaływania w sferze fizycznej i duchowej”
(psychologicznie) „ćwiczenie w celu uzyskania optymalnej względnie
szczególnej fizycznej, bądź teŜ umysłowo – duchowej sprawności”
(medycznie) „zespół bodźców zastosowanych w określonym okresie w celu
podniesienia wydolności poprzez funkcjonalną i morfologiczną adaptację
organizmu”
(fizjologicznie) „ doskonalenie zdolności wysiłkowych poprzez wymierne
zmiany w strukturze narządów”
TRENING SPORTOWY
SPORTOWY -- wieloletni,
wieloletni, zorganizowany,
zorganizowany,
TRENING
pedagogiczny proces,
proces, w
w ramach
ramach którego
którego uczy
uczy się
się zawodnika
zawodnika
pedagogiczny
techniki ii taktyki
taktyki oraz
oraz doskonali
doskonali je,
je, kształtuje
kształtuje jego
jego sprawność
sprawność
techniki
fizyczną, aa takŜe
takŜe cechy
cechy wolicjonalne
wolicjonalne
fizyczną,
osobowość, w
w celu
celu uzyskania
uzyskania jak
jak najlepszego
najlepszego wyniku
wyniku
ii osobowość,
sportowego (Encyklopedia,
(Encyklopedia, 1986,
1986, s.
s. 575).
575). To
To działanie
działanie kierowane,
kierowane,
sportowego
systematycznie powtarzane,
powtarzane, zmierzające
zmierzające do
do opanowania
opanowania
systematycznie
określonej wiedzy
wiedzy oraz
oraz doskonalenia
doskonalenia umiejętności
umiejętności ii zdolności
zdolności
określonej
motorycznych warunkujących
warunkujących mistrzowskie
mistrzowskie zachowanie
zachowanie w
w walce
walce
motorycznych
(Naglak, 1994).
1994). To
To wieloletni,
wieloletni, zorganizowany,
zorganizowany, pedagogiczny
pedagogiczny
(Naglak,
proces kierowania
kierowania rozwojem
rozwojem mistrzostwa
mistrzostwa sportowego.
sportowego.
proces
TRENING SPORTOWY
powoduje zmiany (relacja jest
jest zorientowany na wynik
jest podklasą pracy (w sensie czynnościowym)
jest sterowany za pomocą określonych metod
jest systematyczny, planowany
ma być)
jako najwaŜniejszą metodę stosuje się powtarzanie czynności
moŜe być ukierunkowany na ciało i (lub) psychikę
moŜe być stosowany dla kaŜdego poziomu moŜliwości wysiłkowych
moŜe działać maksymalizująco, zapobiegawczo lub rehabilitacyjnie
TRENING – sfera motoryczna
kondycyjny
1. siłowy
2. szybkościowy
3. wytrzymałościowy (itp.)
techniczny
taktyczny
TRENING – sfera poznawcza
i emocjonalna:
trening mentalny
trening relaksacyjny
trening autogenny (itd.)
klasyfikowany
nieklasyfikowany
profesjonalny
(zawodowy),
wyczynowy,
amatorski,
powszechny
(„sport for all”),
SPORT
Sport klasyfikowany
Sport nieklasyfikowany
podobieństwa
Celem jest skuteczny udział we współzawodnictwie, dlatego
zawodnik podejmuje regularny trening
W treningu stosowane są maksymalne obciąŜenia treningowe
adekwatne do aktualnych moŜliwości sportowca
Specjalnie powołane organizacje organizują cykle zawodów
sportowych
Tworzone są specjalne przepisy regulujące zasady udziału
w zawodach i dozwolone metody treningu
Sport klasyfikowany
Sport nieklasyfikowany
róŜnice
Celem jest stworzenie widowiska
Celem jest przyjemność wynikająca
z jego uprawiania
Elitarność, dostępny wyłącznie dla osób
wybitnie utalentowanych
Powszechność, moŜe być uprawiany
przez kaŜdego
Nagrody za zwycięstwo o znacznej
wartości materialnej
Symboliczne nagrody za zwycięstwo
(medale, dyplomy, puchary)
Uprawianie go jest zawodem, stanowi
podstawowe źródło utrzymania dla
sportowca
Uprawiany jest amatorsko, sportowcy są
uczniami, studentami lub uprawiają inny
zawód
Kluby sportowe są spółkami,
a przynaleŜność do nich uregulowana
jest kontraktami
Kluby sportowe są stowarzyszeniami
Charakterystyka etapów szkolenia
Etapy szkolenia
Zadania etapowe
Kierunek działania
Wstępny
wywołanie zainteresowania
aktywnością fizyczną,
stymulowanie przez wysiłek
ukierunkowanego rozwoju
fizycznego, wybór dyscypliny,
doskonalenie cech istotnych
1. Wychowanie
2. Trenowanie
3.Współzawodniczenie
Podstawowy
ostateczny wybór dyscypliny,
doskonalenie cech istotnych,
kształcenie specjalistyczne
1. Trenowanie
2.Współzawodniczenie
3. Wychowanie
Specjalny
(mistrzowski)
maksymalizowanie poziomu
cech istotnych, przekształcanie 1. Współzawodniczenie
uzyskanego potencjału na
2. Trenowanie
wynik na poziomie
3. Wychowanie
światowym
Funkcje i umiejętności kierownicze trenera
etapy
wstępny
sprawności
ELEMENTARNE
dla sytuacji
powtarzalnych
Twórcze
podstawowy
specjalny
dla sytuacji
niepowtarzalnych,
indywidualnych
dla sytuacji
niepowtarzalnych,
unikalnych
zakres kierowania
planowanie celów krótkoterminowych,
organizowanie jednostek treningowych,
dobór środków zgodnie z rytmem rozwoju
biologicznego,motywowanie wewnętrzne,
kontrola zdrowia i poziomu motoryki,
rejestracja obciąŜeń treningowych grupy
zawodników
planowanie celów i zadań kariery sportowej,
planowanie i realizacja obciąŜeń treningowych w
cyklach treningowych, rozpoznanie potrzeb
i opracowanie zasad motywowania,
kontrolowanie indywidualnych obciąŜeń
i efektów treningowych
organizowanie struktur operacyjnych zgodnie
z rytmem współzawodnictwa światowego,
motywowanie, pełna kontrola obciąŜeń
i efektów treningowych,
wspomaganie procesu treningowego
Indywidualizacja szkolenia
Etap wstępny
Etap
podstawowy
Cele
Grupowe
Indywidualne
Indywidualne
ObciąŜenia
jednakowe dla całej
grupy
dobierane
grupowo wg
poziomu
sportowego
dobierane
indywidualnie
Organizacja
zajęć
grupa treningowa
podział na
podgrupy wg
konkurencji
indywidualna
wg potrzeb
zawodnika
Programowanie
procesu
treningowego
realizacja
sprawdzonych
programów
ciągła weryfikacja
autorskiego
programu szkolenia
realizacja
oryginalnego
programu
w kaŜdym
makrocyklu
Etap specjalny
Notatki
..........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................