Artykuł w formacie pdf - Fresh

Larwy ziemiórek – biologiczne zwalczanie w uprawach pieczarek
dr inż. Adam Majewski
Koppert Polska
W uprawach pieczarek duże szkody wywoływane są przez
larwy ziemiórek i zadrowatych. Do ich zwalczania używa się
głównie środków chemicznych, jednak z powodu coraz bardziej
ograniczonego wyboru insektycydów zarejestrowanych do
ochrony pieczarek (dwa do zwalczania postaci dorosłych
muchówek i cztery do zwalczania ich larw), uwaga hodowców
zwraca się coraz częściej ku alternatywnym sposobom ochrony Fot. 1 Larwa ziemiórki
w tym przypadku ku ento-mopatogenicznym nicieniom z rodzaju
Steinernema. W innych uprawach ogrodniczych używa się jeszcze drapieżnych roztoczy z
rodzaju Hypoaspis. W wielu przypadkach stosowanie ochrony biologicznej wymusza rynek
konsumenta, który poszukuje produktów o mniejszej ilości pozostałości pestycydów oraz
jednoczesnego poświadczenia, że w uprawie zastosowano pożyteczne nicienie, co niejako
wyklucza stosowanie larwicydów.
Mając do dyspozycji tylko preparaty chemiczne musimy liczyć się z dużym ryzykiem
powstania ras odpornych ziemiórek, gdyż oba adultocydy (preparaty do zwalczania owadów
dorosłych) należą do grupy pyretroidów, a larwicydy do dwóch grup: hamujących biosyntezę
chityny (cyromazyna zapobiega przeobrażaniu się larw w postacie dorosłe) oraz do grupy
pochodnych benzoilomocznika (diflubenzuron i teflubenzuron). Musimy pamiętać, że mimo
różnych nazw handlowych insektycydy z tej samej grupy mają podobne działanie na owady
i ich larwy. Dlatego nie zapewnia to wymaganej rotacji pestycydów w kolejnych uprawach.
Larwy ziemiórek żerują na kompoście, niszcząc jego strukturę, przez co podłoże ma
mniejszą zdolność zatrzymywania wody. Zahamowany zostaje rozrost grzybni, co powoduje
obniżenie plonów. Larwy żywią się grzybnią i zawiązkami owocników. Zaatakowane grzyby
nie nadają się do sprzedaży, ponieważ larwy ziemiórek drążą kanały w tkance trzonka.
Oprócz larw ziemiórek w uprawach pieczarek poważny problem stanowią larwy
zadrowatych, które z różnych powodów nie są zwalczane skutecznie przez
entomopatogeniczne nicienie i dlatego jeśli występuje poważne zagrożenie tym szkodnikiem
zaleca się, aby kompost był wymieszany z cyromazyną, co kontroluje też populację
ziemiórek. Nie należy jednak nadużywać tego
rozwiązania, a opierać się na własnych
obserwacjach i doświadczeniu – kiedy i gdzie
zadrowate stanowią problem.
Chcąc skutecznie zwalczać ziemiórki
należy poznać ich cykl rozwojowy („poznać
wroga”), sposób zasiedlania uprawy oraz jak
monitorować ich liczebność.
Rys. 1 Cykl rozwojowy ziemiórek
1 - jajo
2 - larwa
3 - poczwarka
4 – postać dorosła
Cykl rozwojowy ziemiórek (od jaja, poprzez larwę
do postaci dorosłej) w temperaturze 20-24°C trwa
około 3 tygodnie. Postać dorosła żyje około
tygodnia.
Zaraz
po
przepoczwarzeniu
rozpoczynają gody i składanie jajeczek jeszcze
tego samego dnia. Każda samica może złożyć 50-300 jajeczek, dlatego ważne jest również
zwalczanie owadów dorosłych, jednak należy sobie zdawać sprawę, że nawet jeśli przeżyje
ich niewielka ilość, to i tak są w stanie złożyć ogromną ilość jajeczek. Dlatego też należy w
okresach występowania ziemiórek zawsze stosować walkę z larwami, które mają idealne
warunki do rozwoju w wilgotnym i stosunkowo ciepłym podłożu pieczarkarskim. Nawet ich
niewielka ilość w podłożu może spowodować duże straty w uprawie, gdyż opanowane przez
nie owocniki nie mają wartości handlowej.
Owady dorosłe są natomiast bardzo irytujące dla
pracowników
oraz
mogą
przenosić
zarodniki
patogenicznych grzybów (np. Vericillium fungicola),
roztocza i szkodliwe nicienie. Często pojawiają się wśród
pieczarkarzy, ale i wśród ogrodników, że „larwy ziemiórek
znajdują się już w dostarczanym podłożu”. Trudno się do
tego odnieść bez sprawdzenia podłoża, ale trzeba mieć
Fot. 2 Postać dorosła ziemiórki
jednocześnie świadomość, że są to małe owady i mogą
przylecieć niezauważone (wabione zapachem kompostu) i złożyć jaja w krótkim czasie, np.
podczas rozładunku. Mogą też (będąc uodpornione na stosowane środki chemiczne) przeżyć
ukryte w konstrukcji i wylecieć w czasie rozkładania podłoża i złożyć jaja. W mniej
nowoczesnych obiektach mogą wykorzystywać do nalotów otwory wentylacyjne, drzwi
wejściowe. W niektórych nowoczesnych obiektach, aby patogeny ani szkodniki z zewnątrz
nie były zasysane do wnętrza obiektów, utrzymuje się stan lekko podwyższonego ciśnienia.
Do monitoringu, a również do wyłapywania owadów dorosłych stosowane są żółte
(często podświetlone) tablice lepowe oraz specjalne lampy owadobójcze. Oczywiście duża
część osobników dorosłych wyłapuje się na takie lepy, ale pamiętajmy, że z powodu
zróżnicowanego zachowania osobników dorosłych męskich i żeńskich na zawieszono wysoko
tablice wyłapują się głównie samce, a zapłodnione samice (z odwłokiem pełnym jaj)
przemieszczają się nisko nad podłożem lub chodzą po nim. Zatem nie możemy liczyć na to, że
w ten sposób skutecznie obniżymy liczebność populacji ziemiórek, jednak w każdej
pieczarkarni powinny takie tablice (Horiver) lub taśmy lepowe (Rollertrap) być zawieszone,
gdyż to bardzo ułatwia monitoring.
Biologiczna walka z ziemiórkami odbywa
się za pomocą nicieni Steinernema feltiae, gdyż są
one
najlepiej
przystosowane
do
życia
w specyficznym podłożu pieczarkarskim. Są one
dostępne na rynku w Polsce od wielu lat w
gotowych preparatach, np. Entonem lub Scia-Rid
produkcji Koppert Biological Systems. Chcąc
poznać mechanizm działania nicieni warto
zaznajomić się z ich cyklem rozwojowym.
Mechanizm pasożytowania polega na
przenikaniu nicieni do organizmów larw ziemiórki
poprzez naturalne otwory, a następnie uwalnianiu
Rys. 2 Cykl rozwojowy nicieni
przez nicienie bakterii Xenorhabdus bovienii,
1 - wolnożyjące larwy inwazyjne (3-stadium)
które wywołują śmierć larwy w krótkim czasie,
2 - samiec i samica 1-go stadium
a jej ciało staje się pokarmem dla bakterii
3 - zapłodniona samica
4 - samiec i samica 2-go stadium
i namnażających się nicieni. Porażone larwy
przybierają kolor żółty do (jasno) brązowego
i stają się oślizgłe, przez co są trudne do zauważenia w glebie. Po rozpadzie larwy nicienie
przenikają do podłoża, w którym poszukują nowych żywicieli.
Preparaty zawierające nicienie stosowane są najczęściej w opakowaniach po 50 mln
nicieni (lub wielokrotność 50 mln, co uławia ich stosowanie). Opakowanie 50 mln pozwala na
ochronę 33 - 50 m2 w zależności od dawki (polecane jest zastosowanie 1.000.000 -1.500.000
nicieni/m²). Ważne jest aby właściwie przygotować roztwór do podlewania. Preparat należy
dokładnie wymieszać z wodą w 5 litrach wody o temperaturze 15-20oC, a następnie
zawartość wlać do większego zbiornika, który uzupełniamy odpowiednią ilością wody (należy
zastosować minimum 1 litr/1 m² podłoża pieczarek). Podlewanie należy wykonać zaraz po
przygotowaniu preparatu, a mieszanina powinna być ciągle mieszana. Otwarte opakowanie
należy zużyć w całości, gdyż rozmieszczenie nicieni w opakowaniu nie jest jednolite. Gdyby
zdarzyło się, że mieszaninę nicieni w wodzie należy przetrzymać dłużej niż kilka godzin, to
należy zapewnić im napowietrzanie (można użyć pompki akwaryjnej z kostką
napowietrzającą). Pamiętajmy, że larwy ziemiórek żerują głównie w wierzchniej warstwie
okrywy, dlatego nie należy ich wpłukać zbyt głęboko, dlatego najlepiej zastosować
podlewanie mieszaniną nicieni wraz z ostatnim podlewaniem okrywy.
W związku z tym, że w pieczarkarniach często stosuje się oprócz nicieni pestycydy
zostały opracowane listy efektów ubocznych pestycydów na pożyteczne nicienie. Taka lista
jest dostępna na stronie producenta nicieni: http://skutki-uboczne.koppert.nl/
Zabiegi dopuszczonymi do stosowania insektycydami przeciwko owadom dorosłym w małym
stopniu wpływają na populację nicieni.
Nicienie wymagają specjalnych warunków transportu i przechowywania: optymalne
temperatury to +2oC do +6oC – mogą w tych warunkach być przechowywane nawet kilka
tygodni bez straty ich żywotności. W praktyce są dostarczane w pudełkach ze styropianu z
wkładami chłodzącymi lub transportowane wraz z grzybnią.
Przedstawicielem preparatów Entonem i Scia-Rid jest:
Koppert Polska Sp. z o. o.
ul. Dąbrowskiego 399
60-425 Poznań
tel.: 61 842 3889
Adam Majewski 512-246 772
www.parch.info.pl
Fungi-Chem
ul. Kolejowa 2
05-660 Warka
tel. 48 665 10 00
fax. 48 665 10 30
[email protected]