IV RC 338/10 - Sąd Rejonowy w Białymstoku

WYROK SĄDU REJONOWEGO W BIAŁYMSTOKU
z dnia 24 listopada 2010 r. sygn. akt IV RC 338/10
Przewodniczący:
SSR Bożena Kruk
Sąd Rejonowy w Białymstoku IV Wydział Rodzinny i Nieletnich po rozpoznaniu w dniu 24
listopada 2010 r. sprawy z powództwa Kamila Dz. i Agnieszki Dz. przeciwko Robertowi Dz.
o alimenty
I. Zasądza od pozwanego Roberta Dz. tytułem alimentów na rzecz małoletniego powoda
Kamila Dz. kwotę po 500,00 (pięćset) złotych miesięcznie poczynając od dnia 7 maja
2010 roku, płatne do dnia 15-tego każdego miesiąca do rąk matki Agnieszki Dz. jako
ustawowej przedstawicielki małoletniego powoda z odsetkami w wysokości 13% w
stosunku rocznym w razie zwłoki w płatności poszczególnych rat;
II. Zasądza od pozwanego Roberta Dz. tytułem alimentów na rzecz powódki Agnieszki
Dz. kwotę po 200,00 (dwieście) złotych miesięcznie poczynając od dnia 7 maja 2010
roku, płatne do dnia 15-tego każdego miesiąca do rąk powódki z odsetkami w
wysokości 13% w stosunku rocznym w razie zwłoki w płatności poszczególnych rat;
III. Oddala powództwo w pozostałym zakresie;
IV. Pobiera od pozwanego Roberta Dz. na rzecz Skarbu Państwa – Kasa Sądu
Rejonowego w B. tytułem opłaty kwotę 420,00 (czterysta dwadzieścia) zł, pozostałe
koszty procesu między stronami wzajemnie znosi;
V. Wyrokowi w punkcie I i II nadaje rygor natychmiastowej wykonalności.
UZASADNIENIE
Agnieszka Dz. działając w imieniu własnym i na rzecz małoletniego Kamila Dz.
pozwem z dnia 7 maja 2010 roku wniosła o zasądzenie od pozwanego Roberta Dz. alimentów
na swoją rzecz w kwocie po 350 złotych miesięcznie oraz na rzecz syna w kwocie po 1.200
złotych miesięcznie, płatnych z góry do 10-go dnia każdego miesiąca, do jej rąk, z odsetkami
ustawowymi w przypadku zwłoki w płatności. Podniosła, że 6 maja 2010 roku wyprowadziła
się od pozwanego. Mieszka z dzieckiem u swoich rodziców. Pozwany nie łoży na utrzymanie
syna i nie uczestniczy w jego wychowaniu (pozew, k.2-4).
Pozwany Robert Dz. ostatecznie na rozprawie w dniu 24 listopada 2010 roku uznał
powództwo do kwoty po 400 złotych miesięcznie na rzecz dziecka płatnych do 15-go dnia
miesiąca, wniósł o oddalenie powództwa o alimenty na rzecz żony. Ponadto wniósł o
zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego. Wskazał, że usprawiedliwione potrzeby dziecka
pokrywa w całości uznana przez niego kwota 400 złotych. Podnosił też, że z uwagi na jego
możliwości zarobkowe i potrzeby dziecka żądana pozwem kwota jest zbyt wygórowana.
Wskazał, że żona może podjąć pracę i samodzielnie zadbać o swoje utrzymanie (protokół
rozprawy, k.122).
Sąd ustalił i zważył, co następuje:
Małoletni Kamil Dz. urodzony dnia 09 maja 2009 roku pochodzi ze związku
małżeńskiego Agnieszki Dz. i Roberta Dz. zawartego w dniu 28 czerwca 2008 roku (odpisy
skrócone aktu urodzenia i małżeństwa, k.6). Powódka Agnieszka Dz. ma 31 lat i z zawodu
jest krawcową. W latach 2006-2007 pracowała w sklepie na stanowisku sprzedawcy. Od
czasu wstąpienia w związek małżeński w 2008 roku pracowała w gospodarstwie rolnym
1
pozwanego męża, gdzie mieszkała. Po urodzeniu syna zajmowała się dzieckiem i domem. W
dniu 6 maja 2010 roku na skutek złego traktowania przez pozwanego, została zmuszona do
opuszczenia jego domu i wraz z dzieckiem przeniosła się do swoich rodziców. Nie płaci
rodzicom za mieszkanie, nie ponosi też opłat eksploatacyjnych. Jej wydatki sprowadzają się
do kosztu zakupu żywności w wysokości 300 złotych oraz ubrań, obuwia i środków czystości
i leków za około 100 zł średniomiesięcznie.
Małoletni powód Kamil Dz. ma 1,5 roku. Mieszka z matką u dziadków macierzystych.
Wydatki na dziecko poza kosztami mieszkaniowymi łącznie wynoszą około 500 złotych, na
kwotę tę składa się wydatek na wyżywienie w wysokości około 215 złotych miesięcznie,
pieluchy, chusteczki nawilżone, środki czystości i kosmetyczne w wysokości około 138
złotych, opieka medyczna i leczenie w wysokości ok. 50 zł, odzież i obuwie w wysokości 50
zł miesięcznie oraz zabawki – 30 zł miesięcznie (rachunki, zestawienie wydatkówVI., k.55,
57-79,115, 117-121).
Pozwany Robert Dz. ma 34 lata, jest rolnikiem. Jest właścicielem gospodarstwa
rolnego o powierzchni 14,97 ha (zaświadczenie, k. 17). Otrzymał je na podstawie umowy
dożywocia od rodziców, w zamian zapewnienie im i niepełnosprawnej siostrze dożywotnich
świadczeń i osobistej służebności mieszkania (akt notarialny, k.18-21). Pozwany uprawia
zboża, kukurydzę, ziemniaki oraz hoduje krowy mleczne i cielaki. Za sprzedawane mleko
mleczarnia płaci mu około 2000 złotych miesięcznie. W 2009 roku dostał około 14.600
złotych dopłat unijnych. Posiada maszyny rolnicze, ciągnik URSUS C 360, oraz samochód
osobowy Daewoo Lanos z 2001 roku. Otrzymuje zwrot podatku akcyzowego zawartego w
cenie oleju napędowego w kwocie około 1000 zł. Ponosi wydatki na gospodarstwo: podatek
rolny około 83 zł miesięcznie (1000zł/12m-cy), KRUS – 166 zł miesięcznie (2000zł/12m-cy),
ubezpieczenie budynków – 75 zł miesięcznie (900zł/12m-cy), energia elektryczna około 240
zł miesięcznie, telefon -100 zł miesięcznie, ogrzewanie domu – 333 zł miesięcznie
(4.000zł/12m-cy), paliwo do samochodu osobowego – 200 zł miesięcznie, olej napędowy do
maszyn – 500 zł miesięcznie (6000zł/12m-cy), ubezpieczenie OC – 45 zł miesięcznie (540
zł/12-m-cy), opieka weterynaryjna – 83 zł miesięcznie (1.000/12-m-cy), wynajem kombajnu
zbożowego –166 zł miesięcznie (2.000 zł/12m-cy). Łącznie miesięczne wydatki na
gospodarstwo wynoszą około 2.000 złotych. Dodatkowo ponosi inne koszty związane z
utrzymaniem gospodarstwa rolnego i hodowlą (decyzje, rachunki, k.34-37, 85-112, 116).
Dochód rolny dla gospodarstw wylicza się z uwzględnieniem z przeciętnego dochodu z pracy
w indywidualnych gospodarstwach rolnych, obwieszczony w Monitorze Polskim z 30
września 2009, Nr 62, poz. 82 przez Prezesa GUS. Przeciętna wysokość dochodu z pracy w
indywidualnych gospodarstwach rolnych z 1 ha przeliczeniowego wynosi 2.056 złotych
(zaświadczenie, k.85). Pozwany jest podatnikiem 10.96 ha przeliczeniowego, toteż jego
hipotetyczny dochód (z uwzględnieniem wydatków) wynosi 22.545,68 złotych
(zaświadczenie urzędu gminy, k.17), co w skali miesiąca daje kwotę ok. 1.900 złotych.
Miesięczny koszt utrzymania pozwanego to kwota około 500 - 600 złotych. Pozwany nie
spotyka się z synem, nie kupuje mu prezentów, nie uczestniczy w opiece i wychowaniu syna.
Zeznający w sprawie Mariusz K., prowadzący gospodarstwo rolne w sąsiedztwie
gospodarstwa pozwanego, potwierdził wyjaśnienia pozwanego w aspekcie możliwości
majątkowych i zarobkowych oaz dochodu uzyskiwanego z gospodarstwa rolnego,
jednocześnie wskazał na dochody uzyskiwane ze sprzedaży cieląt lub odchowanego już
bydła oraz ze sprzedaży ziemniaków, chociaż nie potrafił wskazać dokładnie kwot
uzyskiwanych ze sprzedaży (protokół rozprawy, k.123).
Powyższe ustalenia Sąd poczynił w oparciu o wysłuchanie powódki i pozwanego,
świadka Mariusza K. oraz dokumenty złożone do akt sprawy. Sąd dał wiarę wyjaśnieniom
stron i zeznaniom świadka w zakresie ustalonym powyżej, albowiem stanowią one logiczny
ciąg zdarzeń tworzących rzeczywistość, na których Sąd oparł swe ustalenia. Podstawą ustaleń
2
w sprawie, były też fakty przyznane w sposób nie budzący wątpliwości przez strony w toku
postępowania oraz fakty, co do których strony się nie wypowiedziały, potwierdzone
przebiegiem przewodu sądowego, na zasadzie art. 230 k.p.c i 229 k.p.c..
Stosownie do art. 128 kro obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę
potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciążają krewnych w linii
prostej oraz rodzeństwo. Treścią obowiązku alimentacyjnego jest więc dostarczenie
uprawnionemu przez zobowiązanego środków utrzymania i wychowania, a więc zapewnienie
mieszkania, wyżywienia, odzieży, pielęgnacji i pieczy, odpowiedniego wykształcenia,
rozwijania zainteresowań kulturalnych i uzdolnień. Obowiązek ten może być realizowany w
postaci pieniężnej, jak też osobistych starań włożonych w wychowanie i utrzymanie.
Zakres tego obowiązku określa art. 135 § 1 kro stanowiąc, że zależy on od
usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości
zobowiązanego. Pojęcie „usprawiedliwionych potrzeby” nie ma jednoznacznej definicji.
Generalnie jednak rozmiar usprawiedliwionych potrzeb dziecka, niezdolnego jeszcze do
samodzielnego utrzymania się, stymulowany jest zasadą utrzymania równej stopy życiowej
rodziców i dzieci. Potrzeby te mają wymiar indywidualny i należy je określać w świetle
okoliczności konkretnego przypadku. Jednak zawsze górną granicą świadczeń
alimentacyjnych są zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego (art. 135 § 1 k.r.o.),
chociażby nawet w tych ramach nie znajdowały pokrycia wszystkie usprawiedliwione
potrzeby uprawnionego do alimentacji (SN z dnia 20 stycznia 1972 r., III CRN 470/71, Inf.Pr.
1972, nr 1-2, poz. 15; GSiP 1972, nr 9). Zgodnie z art. 135 § 2 kro, wykonanie obowiązku
alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie,
może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o jego utrzymanie lub
wychowanie. Konkludując obowiązek ten może być realizowany w postaci pieniężnej, jak też
osobistych starań włożonych w wychowanie i utrzymanie dziecka.
Wobec powyższego, nie ulega wątpliwości, iż obowiązek alimentacyjny pozwanego
wobec małoletniego Kamila Dz. istnieje. Syn ma 1,5 roku i nie jest w stanie zaspokoić swoich
potrzeb i utrzymać się samodzielnie.
Przy uwzględnieniu przesłanek określanych brzmieniem art. 135 k.r. i o., w ocenie
Sądu miesięczny koszt utrzymania małoletniego powoda, nie wliczając w to kosztów
mieszkaniowych, kształtuje się na poziomie wskazanym przez powódkę, tj. wynosi około 500
złotych. Zauważyć jednak należy, że nie wszystkie wskazane szczegółowo przez powódkę
wydatki na utrzymanie małoletniego należało ocenić jako wiarygodne. Wydatki podane przez
powódkę Sąd uznał za zawyżone, w szczególności, gdy chodzi o koszt wyżywienia
(miesięczny koszt wskazany przez powódkę – 400 złotych) i odzieży (100 zł). Powodowie nie
ponoszą kosztów utrzymania i opłat eksploatacyjnych domu, w którym mieszkają. Niemniej
jednak wyżej wskazane zawyżone koszty jedzenia czy odzieży nie spowodowały ostatecznie
oceny kwoty utrzymania małoletniego podanej przez powódkę, jako zawyżoną. Sąd miał w
tym zakresie na względzie całość zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i zasady
doświadczenia życiowego, które pozwalały ostatecznie na przyjęcie za wiarygodny koszt
utrzymania małoletniego kształtujący się na poziomie około 500 złotych miesięcznie.
Oceniając możliwości majątkowe i zarobkowe zobowiązanego do alimentacji Sąd miał
na względzie przede wszystkim fakt, że Robert Dz. prowadzi dobrze prosperujące
gospodarstwo rolne, co umożliwia otrzymywanie dochodów adekwatnych do nakładu pracy.
W przeciągu ostatnich 2 lat kupił nową maszynę rolniczą oraz dokupił ponad 0,5 ha ziemi
rolnej. Faktem jest, że część dochodu pozwany przeznacza na osobiste potrzeby oraz
utrzymanie majątku oraz, że koszty prowadzenia działalności rolniczej są wysokie. Zdaniem
Sądu, należało wziąć jednak pod uwagę, że otrzymuje dopłaty unijne, uzyskuje dochody z
sprzedaży mleka i wytworzonych płodów rolnych. Toteż Sąd ocenił możliwości dochodowe
pozwanego adekwatnie do hipotetycznie ustalonego dochodu z gospodarstwa rolnego w
3
kwocie około 1.900 złotych netto. Ponadto uwzględniono również okoliczność, że powód jest
osobą zdrową, w wieku pozwalającym na generowanie zysku poprzez podejmowanie się prac
dodatkowych. W ocenie Sądu, pozwany jest w stanie zapewnić środki na utrzymanie rodziny
na dotychczasowym poziomie. Zauważyć trzeba również, że nawet bez dodatkowych
zarobków pozwany jest w stanie łożyć na utrzymanie małoletniego w zakresie adekwatnym
do dotychczasowego tj. w kwocie 500 złotych miesięcznie. Sąd przyjął, że kwota ta
pozostawać będzie w granicach możliwości majątkowych i zarobkowych zobowiązanego.
Alimenty w zasądzonej wysokości w połączeniu z wkładem osobistego wychowania i
opieki nad dzieckiem i dbałością o jego rozwój ze strony matki, która również jest
obowiązana partycypować w kosztach utrzymania dziecka pozwolą na zaspokojenie
usprawiedliwionych potrzeb Kamila Dz. Pozwany winien w całości ponosić wkład
finansowego utrzymania syna, tak jak to czynił dotychczas, gdyż nie zamieszkując z
dzieckiem i nie sprawując osobistej pieczy nad dzieckiem tylko w taki sposób może
alimentować dziecko. Na powódce spoczywają pozostałe nie finansowe obowiązki związane
z opieką nad synem i jego wychowaniem oraz zapewnienie dziecku mieszkania.
Odnosząc się natomiast do żądania zasądzenia od pozwanego alimentów na rzecz żony
zauważyć należało, że zgodnie z treścią art. 23 k.r. i o., małżonkowie mają równe prawa i
obowiązki w małżeństwie. Są obowiązani do wspólnego pożycia, do wzajemnej pomocy i
wierności oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli. W
świetle brzmienia art. 27 k.r. i o., oboje małżonkowie zobligowani są, każdy według swych sił
oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb
rodziny. Zakres obowiązku małżonków przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny
wyznaczają, zatem możliwości wypełnienia obowiązku wynikające ze stanu fizycznego i
psychicznego każdego z nich oraz ich możliwości majątkowe i zarobkowe. Zakres ten nie
zależy, więc od faktycznie uzyskiwanych dochodów, ale od dochodów, jakie każde z
małżonków mogłoby osiągnąć wykorzystując pełnię swych możliwości. Celem obowiązku
wynikającego z ww. przepisu jest zapewnienie środków materialnych umożliwiających
prawidłowe funkcjonowanie rodziny jako całości oraz zaspokajanie uzasadnionych potrzeb
poszczególnych jej członków przy zachowaniu zasady równej stopy życiowej. Istotnym jest
przy tym, że wobec brzmienia art. 27 zd. 2 k.r. i o., obowiązek przyczyniania się do
zaspokajania potrzeb rodziny może polegać także na osobistych staraniach w wychowanie
dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym. Wykonywanie tej pracy i osobiste
starania o wychowanie dzieci mogą wyczerpywać spoczywający na małżonku obowiązek
przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny w całości lub w części, w zależności od
rozmiaru wykonywanych przezeń starań o wychowanie dzieci i pracy we wspólnym
gospodarstwie domowym.
O potrzebach rodziny - w rozumieniu art. 27 k.r.o. - można mówić natomiast w
zasadzie wówczas, gdy rodzina jest związana węzłem wspólnego pożycia. Tylko bowiem w
takiej sytuacji powstają potrzeby dotyczące zespołu osób tworzących rodzinę. Dotyczy to
zarówno rodziny, której członkowie tworzą wspólnotę gospodarczą, jak i takiego przypadku
separacji faktycznej, gdy tylko jeden z małżonków pozostaje z dziećmi we wspólnym
gospodarstwie rodzinnym. Separacja faktyczna bowiem nie powinna wywierać ujemnego
wpływu na zakres zaspokajania potrzeb dzieci z małżeństwa, a potrzeb tych w praktyce nie da
się oddzielić od potrzeb tego z rodziców, przy którym dzieci pozostały. Dlatego nawet
zupełne zerwanie pożycia małżeńskiego nie uchyla obowiązku przewidzianego w art. 27
k.r.o., ale może wpłynąć na jego ukształtowanie i zakres (uchwała Sądu Najwyższego z dnia
16 grudnia 1987 roku w sprawie III CZP 91/86, OSNC 1988/4/42). Brak wspólnego pożycia
małżonków, a przede wszystkim nieprowadzenie przez nich wspólnego gospodarstwa
domowego, może natomiast uzasadniać oddalenie powództwa o dostarczanie środków
utrzymania dla samego tylko małżonka, np. gdy ma on możliwości zaspokajania swoich
4
potrzeb własnymi siłami (wyrok Sadu Najwyższego z dnia 28 stycznia 1998 roku w sprawie I
CKN 585/97, OSP 1999, nr 2, poz. 29).
Obowiązek małżonków przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny powstaje z
chwilą zawarcia małżeństwa i gaśnie z chwilą jego ustania lub unieważnienia, istnieje
niezależnie od ustroju majątkowego obowiązującego małżonków i od składu rodziny.
Wskazać należy, że ocena sytuacji majątkowej i możliwości zarobkowych pozwanego
poczyniona we wcześniejszej części uzasadnienia przy ustalaniu zakresu obowiązku
alimentacyjnego Roberta Dz. względem małoletniego syna jest aktualna również przy
ustalaniu zakresu jego obowiązku względem żony. Natomiast, gdy chodzi o możliwości
zarobkowe powódki i jej zdolność do samodzielnego zaspokajania swoich potrzeb zauważyć
należało, że wiek dziecka (1,5 roku) nie pozwala obecnie na podjęcie pracy w zawodzie.
Uzyskiwany dochód na stanowisku krawcowej lub sprzedawcy byłby adekwatny do wydatku,
jaki musiałaby ponieść w związku z opiekunką do dziecka i dojazdem do pracy. Niewątpliwie
w takiej sytuacji właściwszym dla dobra dziecka jest by sprawowała osobistą pieczę nad
synem. Od czasu zawarcia związku małżeńskiego z pozwanym i urodzenia dziecka
przyczynianie się przez nią do zaspokajania potrzeb rodziny sprowadzało się głównie do
opieki nad synem, jego wychowywaniem i prowadzeniem domu. Deklarowany przez
powódkę koszt jej miesięcznego utrzymania Sąd potraktował za adekwatny do
usprawiedliwionych potrzeb i określił na kwotę około 400 złotych miesięcznie, przy
uwzględnieniu faktu, że rodzice pokrywają wydatki jej zamieszkania, oraz obecnie ponoszą
koszty jej osobistych wydatków. Pozwany powinien przyczyniać się do zaspokojenia
usprawiedliwionych potrzeb powódki w połowie tj. w kwocie 200 złotych. W ocenie Sądu,
świadczenie w tej wysokości pozwany będzie w stanie uiszczać, a udzielona przez niego
pomoc finansowa na rzecz żony przyczyni się do zapewnienia równej stopy życiowej obojga
małżonków. W pozostałej części wydatków powódka może zapracować samodzielnie u
swoich rodziców pomagając im w gospodarstwie i utrzymaniu domu.
Powództwo uwzględniono od dnia 7 maja 2010 roku tj. od daty wystąpienia z
żądaniem świadczeń alimentacyjnych od pozwanego. Płatność alimentów na rzecz matki i
dziecka ustalono do dnia 15-go każdego miesiąca, zgodnie z wspólnym stanowiskiem stron w
tym zakresie.
Mając na względzie treść art. 27 kro, art. 133 § 1 kro i art. 135 § 1 kro, orzeczono jak
wyżej, oddalając powództwo w pozostałym zakresie jako zbyt wygórowane.
Rygor natychmiastowej wykonalności punktom pierwszemu i drugiemu wyroku
nadano na mocy art. 333 § 1 pkt 1 kpc.
O kosztach orzeczono na mocy art. 100 k.p.c. Pozwany przegrał sprawę, w której
łączna wartość przedmiotu sporu wynosi 8.400 złotych (12x200zł i 12m-cyx 500 zł). Mając
na uwadze wskazaną podstawę prawną orzekania o kosztach należało pobrać od pozwanego
na rzecz Skarbu Państwa kwotę 420 złotych (8.400x5 %), co stanowi 5% zasądzonego
roszczenia ustalonego w oparciu o art. 13 ustawy o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych (Dz.U. z 2005 r, Nr 167, poz. 1398 z zm). Strony powodowej nie obciążano
kosztami sądowymi z uwagi na treść art. 113 ust. 1 u.k.s. w zw. z art. 96 ust. 1pkt 2 ustawy o
kosztach sądowych w sprawach cywilnych.
5