Konkurs „2014! Młodzi dla Wolności” Scenariusz lekcji historii

Konkurs „2014! Młodzi dla Wolności”
Scenariusz lekcji historii
Klasa: I szkoły ponadgimnazjalnej
Twórca: Rafał Sielaczek
Czas: 2 jednostki lekcyjne (90min)
Podręcznik: Roszak Stanisław, Kłaczkow Jarosław, Poznać przeszłość. Wiek XX, Wyd. Nowa Era, Warszawa
2012
Treści nauczania zgodne z podstawą programową:
11. 3; 11.5; 12.1; 12.2; 12.3; 12.4
Temat: W samo południe, czyli Victoria Wałęsy
I Cele lekcji:
Cel główny: Zrozumienie przez uczniów znaczenia rangi zwycięstwa NSZZ „Solidarność” dla historii Polski.
Cele szczegółowe: w wyniku przeprowadzonej lekcji uczeń powinien:
POZIOM I
Kategoria A (zapamiętanie wiadomości):
- znać pojęcia: porozumienia sierpniowe, „21 postulatów”, NSZZ „Solidarność”, stan wojenny, wybory
czerwcowe, sejm krajowy, reglamentacja, pierestrojka
- pamiętać daty i wymieniać wydarzenia: 14 sierpnia 1980r., 13 XII 1981r. - 22 VII 1983r., 6 II - 5 IV 1989r., 4
czerwca 1989r., 29 XII 1989r.
- wymienić żądania protestujących robotników
- wiedzieć kto wprowadził stan wojenny
- podać nazwy miejscowości, w których doszło do zawarcia porozumień z władzami PRL
- zapamiętać postanowienia Okrągłego Stołu
- zapamiętać postacie Lecha Wałęsy, Anny Walentynowicz, gen. Wojciecha Jaruzelskiego
- wymienić główne przyczyny upadku komunizmu w Polsce
Kategoria B (zrozumienie wiadomości):
- opisać sytuację robotników i całego społeczeństwa przed i po zwycięstwie „Solidarności”
- zrozumieć wagę wydarzeń lat 1980-1989, jak i okresu samego stanu wojennego
- opisać warunki życia w okresie stanu wojennego
- opisać tworzenie się ruchów opozycyjnych wobec władz PRL
- wyjaśnić przyczyny i skutki porozumień sierpniowych
POZIOM II
Kategoria C (zastosowanie wiadomości w sytuacjach typowych):
- pokazać na mapie miejsca podpisania porozumień z władzami PRL
- scharakteryzować skutki następstw wyborów z 4 czerwca 1989r.
- porównać warunki życia społeczeństwa przed i po wyborach 4 czerwca 1989r.
- przedstawia okoliczności wprowadzenia i następstwa stanu wojennego
- charakteryzuje przemiany polityczne w Polsce po 1989r.
Kategoria D (zastosowanie w sytuacjach nietypowych):
- zaprojektować plakat nawiązujący do wydarzeń wygranych wyborów „Solidarności”
- samodzielnie ocenić słuszność wprowadzenia stanu wojennego w PRL
- analizować wewnętrzne i zewnętrzne uwarunkowania przemian w PRL
- ocenia rolę „Solidarności” w przemianach politycznych i ustrojowych
POZIOM III
Kategoria E (stosunek do przeszłości):
- rozumieć trudy życia ludzi w okresie PRL-u
- dostrzegać wizję zmian ustrojowych i politycznych widzianych oczami Lecha Wałęsy i jemu współczesnych
- zrozumieć trud walki Lecha Wałęsy NSZZ „Solidarność” i wielu innych ludzi
o uszanowanie praw człowieka, o podstawowe prawa polityczne, o wolność słowa, o dostęp do mediów, o
wpływ na władzę w kraju a w konsekwencji o wolność we własnym kraju
Kategoria F (potrzeby i aspiracje):
- uszanować pamięć o poległych walczących o wolną Polskę
- ustosunkować się pozytywnie wobec trudów współczesnej polityki zagranicznej Polski z Rosją
- wypowiadać się bez uprzedzeń na tematy związane z relacjami polsko-rosyjskim w przeszłości i współcześnie
II Metody dydaktyczne:
- rozmowa nauczająca, praca z podręcznikiem, praca z mapą, praca w grupach, metoda „za i przeciw”,metaplan.
III Środki dydaktyczne:
- Roszak Stanisław, Kłaczkow Jarosław, Poznać przeszłość. Wiek XX, Wyd. Nowa Era, Warszawa 2012
- klasowa mapa „Polska Rzeczpospolita Ludowa”
- zdjęcie plakatu wyborczego „Solidarności” z 1989r. autorstwa Tomasza Sarneckiego: „W SAMO POŁUDNIE
4 CZERWCA 1989”
- tekst utworu „Mury” Jacka Kaczmarskiego
IV Tok lekcji:
Czynności organizacyjno-porządkowe
- powitanie uczniów
- sprawdzenie listy obecności i zapisanie uczniów nieprzygotowanych do lekcji bądź nieposiadających zeszytu
lub podręcznika
- podanie tematu lekcji
Rekapitulacja wtórna:
- wybrani uczniowie przypominają najważniejsze punkty poprzedniej lekcji dotyczącej kryzysu i upadku
komunizmu w Europie
- sprawdzamy pracę domową w zeszytach i oceniamy stosując „plusy i minusy”
Nawiązanie do nowych treści:
- przypominamy wraz z uczniami wybrane wydarzenia z historii Polski od zakończenia II Wojny światowej do
1980r.
- pytamy uczniów o ważne postacie
Nowe treści:
a) Protest w Stoczni Gdańskiej,
b) „21 postulatów”,
c) Stan wojenny,
d) Pierestrojka,
e) Okrągły Stół,
f) Wybory do sejmu 4 czerwca 1989,
- pytamy uczniów, co wiedzą o punktach a. i b. oraz, czy słyszeli utwór „Mury” Jacka Kaczmarskiego,
- przedstawiamy fragment treści utworu „Mury” Kaczmarskiego, wyjaśniamy jego symbolikę,
- zarysowujemy tło lekcji opowiadając o przyczynach porozumień
1. 14 sierpnia 1980r. w Stoczni Gdańskiej im. Lenina ogłoszono strajk. Na jego czele stanęli: Jerzy
Borowczak, Bogdan Felski, Ludwik Prądzyński, a po swoim przybyciu przywództwo przejął Lech Wałęsa.
- dalej dyktujemy uczniom żądania strajkujących w drugim punkcie:
2. Protestujący najpierw żądali:
 przywrócenia do pracy Anny Walentynowicz
 postawienia pomnika ofiar Grudnia 1970
 zagwarantowania bezpieczeństwa strajkującym
 podwyżki płac o 2 tysiące złotych
 dodatku drożyźnianego i rodzinnego odpowiadających wysokości zasiłków funkcjonariuszy MO i
SB
- w formie krótkiej pogadanki zarysowujemy uczniom skale strajku poprzez przedstawienie kolejnych żądań
strajkujących, nie tylko ekonomicznych i dyktujemy 3 punkt:
3. Strajkujący zaczęli stawiać nowe postulaty o charakterze nie tylko ekonomicznym. Kolejnymi ważnymi
były:
 zapewnienie im prawa do utworzenia własnej reprezentacji,
 zezwolenie na samodzielną organizację wolnych związków zawodowych,
 przestrzegania zawartego w konstytucji PRL prawa do wolności słowa,
 zaprzestania represji wobec osób prześladowanych za przekonania,
 wprowadzenie kartek na mięso.
Powstało ostatecznie 21 postulatów.
- dzielimy klasę na cztery grupy i przydzielamy każdej grupie inne porozumienie zawarte przez strajkujących z
władzami PRL, zalecamy by grupy skupiły się na przyczynach porozumień sierpniowych oraz odnalazły miejsca
podpisu porozumień na mapie klasowej a podczas omawiania podeszli i wskazali je wszystkim uczniom w
klasie,
- po omówieniu poszczególnych porozumień dyktujemy kolejny punkt:
4. W 1980r. zawarto cztery porozumienia między władzami PRL-u a protestującymi:
 30 VIII w Szczecinie sygnowane przez Mariana Jurczyka
 31 VIII w Gdańsku sygnowane przez Lecha Wałęsę (podpisane słynnym wielkim długopisem)
 3 IX w Jastrzębiu-Zdroju sygnowane przez Jarosława Sienkiewicza
 11 IX w Hucie Katowic (Dąbrowa Górnicza) sygnowane przez Zbigniewa Kupisiewicza
- przechodzimy do tematu stanu wojennego w latach 1981-1983 zarysowując wstępne tło wydarzeń, wyjaśniając
pojęcie stanu wojennego i prosimy jednego z uczniów by przeczytał fragment z podręcznika dotyczący tych
wydarzeń
-podajemy punkt następny:
5. 13 XII 1981r. został wprowadzony stan wojenny. Wiadomość o tym ogłosił gen. Wojciech Jaruzelski
poprzez wystąpienie w telewizji. „Solidarność” została zdelegalizowana, a jej przywódców internowano i
umieszczano w ośrodkach odosobnienia strzeżonych przez SB. Stan wojenny zakończył się dopiero 22 VII
1983r.
- dzielimy uczniów na cztery grupy i polecamy im zaznajomić się z wydarzeniami dotyczącymi warunków życia
w okresie stanu wojennego, podziemnego funkcjonowania „Solidarności” i reglamentacji towarów.
- zapowiadam uczniom, że po lekturze odpowiedniego fragmentu przeprowadzimy dyskusję metodą „za i
przeciw”, by uczniowie mogli samodzielnie sformułować wnioski mówiące o tym czy warto było wprowadzać
stan wojenny.
- po dyskusji dyktujemy kolejne punkty porządkujące, poszerzające i pogłębiające wiedzę:
6. Oddziały ZOMO pacyfikowały próbujące strajkować zakłady pracy. Wkrótce ZOMO otrzymało
zezwolenie na otwieranie ognia do protestujących, w wyniku czego podczas protestu w kopalni „Wujek”
16 XII zginęło 9 górników, a 21 zostało rannych. Następnego dnia podczas solidarnościowych protestów w
Gdańsku zginęła 1 osoba, a 2 zostały ranne.
7. Podczas stanu wojennego „Solidarność” nie przerwała swojej działalności. Przywódcy podziemnej
„Solidarności” byli ścigani przez SB i musieli się ukrywać.
8. W różnych okresach PRL-u na zakup produktów takich jak: mięso, wędliny, cukier, cukierki, papier
toaletowy, papierosy, alkohol, czekoladę, mąkę, benzynę itd. potrzebne były kartki, które były wydawane
co miesiąc na jedną osobę w liczbie jednej kartki.
9. Poza domem można było przebywać od 06:00 do 22:00, za dnia można było podróżować najdalej do
miasta powiatowego, a do dalszych potrzebne były przepustki.
- wykorzystując rozmowę nauczającą wyjaśniamy czym była pierestrojka i jakie było jej znaczenie w dziejach.
- wspólnie z uczniami ustalamy brzmienie kolejnego punktu. Może one mieć taką formę:
10. Pierestrojka była potoczną nazwą procesu przekształceń systemu socjalistycznego w latach 1985 –
1991. Dzięki niej uwolniono wielu więźniów politycznych. Skutkami globalnymi pierestrojki były m.in.
rozpad ZSSR i całego bloku wschodniego, oraz wzrost znaczenia USA i państw bloku zachodniego.
- wykorzystując fragment podręcznika dotyczący obrad Okrągłego Stołu wprowadzamy metodę metaplanu wybrani uczniowie zapisują na tablicy w formie graficznej najważniejsze decyzje jakie zapadły podczas obrad
- gdy najważniejsze decyzje zostaną zapisane, dyktujemy punkt:
11. Od 6 II do 5 IV 1989r. były prowadzone negocjacje między władzami PRL-u, opozycji
solidarnościowej oraz kościelnej. Wynegocjowano wtedy:
 utworzenie Senatu,
 utworzenie urzędu Prezydenta PRL, wybieranego przez Zgromadzenie Narodowe na 6-letnią
kadencję,
 zmieniono prawo o stowarzyszeniach – odtąd możliwe było zarejestrowanie „Solidarności”,
 opozycja zyskała dostęp do mediów (m.in. raz w tygodniu na pół godziny audycja w TVP oraz
reaktywacja „Tygodnika Solidarność")
-pokazujemy uczniom plakat wyborczy „W SAMO POŁUDNIE 4 CZERWCA 1989” i analizujemy z uczniami
jego przekaz,
- po dyskusji zapisujemy punkt:
12. 4 czerwca 1989r. Komitet Obywatelski „Solidarność” wygrał wybory, zdobywając prawie wszystkie
mandaty, zarówno poselskie jak i senatorskie. 29 XII 1989r. Sejm uchwalił zmiany w konstytucji, na mocy
których Polska Rzeczpospolita Ludowa przekształciła się w III Rzeczpospolitą Polską, orłowi w herbie RP
przywrócona koronę, a Polska stała się w pełni demokratycznym państwem.
Rekapitulacja pierwotna:
- podsumowując podkreślamy wszystko to, co Polska zyskała dzięki „Solidarności” Lecha Wałęsy
- analizujemy przebieg istnienia „Solidarności”:
 protest w Stoczni Gdańskiej,
 stan wojenny,
 podziemna działalność,
 pierestrojka,
 Okrągły Stół,
 Wybory do sejmu kontraktowego
Zadanie domowe:
- przeczytać dokładnie temat z podręcznika i utrwalić wiedzę
- zapisać w zeszycie najważniejsze postacie PRL-u wraz z krótką notką biograficzną
- zapisać w zeszycie wszystkie czynniki, które przyczyniły się do zniesienia komunizmu w Polsce