Dnia 17 października br. z inicjatywy Oddziału Pomorskiego Polskiej

Dnia 17 października br. z inicjatywy Oddziału Pomorskiego Polskiej Izby Turystyki
oraz Urzędu Kontroli Skarbowej odbyło się w Hotelu Hanza w Gdańsku pierwsze
seminarium z cyklu „Szara Strefa w Turystyce”.
Celem spotkania był zamiar wywołania dyskusji nad tematem, który od lat pozostaje
niezałatwiony, a także przy udziale zaproszonych ekspertów wypracowanie wniosków
mających na celu rozpoczęcie „walki” z szarą strefą na rynku usług turystycznych.
Szara strefa jest zjawiskiem społeczno-gospodarczym istniejącym praktycznie we wszystkich
krajach, tworzącym 12-16% PKB i związana z nielegalnym zatrudnieniem. Dodatkowo, szara
strefa jest ugruntowaną praktyką unikania regulacji życia społecznego, przepisów prawa
podatkowego i ubezpieczeniowego, warunków zatrudnienia, bezpieczeństwa i higieny pracy,
przepisów przeciwpożarowych, sanitarnych oraz handlowych.
W 2006 r. Departament Turystyki ówczesnego Ministerstwa Gospodarki planował powołanie
inspekcji turystycznej, do kompetencji której należałoby kontrolowanie działalności w
szeroko rozumianej sferze turystyki, w zakresie przestrzegania przepisów ustawy o usługach
turystycznych. Warunkiem skuteczności takiej inicjatywy, obok konieczności zmian
w regulacjach prawnych byłoby jednak dysponowanie wszechstronnie przygotowaną fachowo
kadrą kontrolerów. Powstaje pytanie czy powołanie takiej instytucji było i jest uzasadnione?
Honorowymi gośćmi panelu dyskusyjnego nad podjętym tematem byli:

Pani Marta Chełkowska – Dyrektor Departamentu Turystyki i Promocji Urzędu
Marszałkowskiego w Gdańsku

Pani Grażyna Westerska – Z-ca Dyrektora Wydziału Organizacji i Informacji
Oświatowej

Pan Stanisław Sikora – V-ce Prezes Zarządu PTTK

Pan Karol Sarad – Rzecznik prasowy Urzędu Kontroli Skarbowej

Pan Bogdan Donke – V-ce Prezes Pomorskiej Regionalnej Organizacji Turystycznej

Pan dr Remigiusz Dróżdż – Prezes Oddziału Pomorskiego Polskiej Izby Turystyki
Podczas aktywnej dyskusji zaproszonych gości przy udziale przedstawicieli urzędów miast,
organizatorów turystycznych, a także reprezentantów szkół i uczelni wyższych wypracowano
następujące wnioski:
1. Szara strefa w turystyce to przede wszystkim działanie wbrew Ustawie o usługach
turystycznych, ustawie, która nie jest spójna i przeznaczona jest na tzw. czas dobry,
a nie zły. Występują także luki prawne m.in. przez brak możliwości skategoryzowania
Villi czy Hostelu.
2. Urzędy nie mają narzędzi, czasu i ludzi do przeprowadzania intensywnych kontroli
w tym zakresie. W myśl ustawy organem odpowiedzialnym jest Urząd
Marszałkowski, ale może on kontrolować tylko przedsiębiorców legalnie
zarejestrowanych.
3. Problemem
branży turystycznej nie jest legalny przedsiębiorca, ale te
niezarejestrowane podmioty gospodarcze, organizacje czy stowarzyszenia wykonujące
działalności niezgodne z ustawą.
4. Szkoły i Kościół to dwa najbardziej problematyczne podmioty, ale także
Stowarzyszenia i Kluby Sportowe również organizują wyjazdy. Kuratorium Oświaty
ma nadzór i rejestruje wypoczynek dla dzieci i młodzieży. Sprawdza czy organizator
zapewnia odpowiednie warunki zakwaterowania i bezpieczeństwa, czy personel
posiada właściwe kwalifikacje, czy prawidłowo realizowany jest program wyjazdu.
Czynności te kontroluje przy współudziale SANEPIDU i Państwowej Straży Pożarnej.
5. Zgodnie z Ustawą o Szkolnictwie Kuratorium Oświaty odpowiedzialne jest tylko za
wypoczynek letni i zimowy, a wypoczynek, wyjazd może zorganizować każdy kto
zapewni odpowiednio wykfalifikowany personel oraz zakwaterowanie w obiekcie
spełniającym do tego warunki. Niestety Dyrektorzy szkół nie respektują prawa
i pozwalają na wyjazdy niezgodne z przepisami pozwalając na organizowanie imprez
dla dzieci i młodzieży przez osoby z zewnątrz, znajomych nauczycieli, łamiąc tym
samym prawo podatkowe i ustawę o usługach turystycznych oraz przyjmując korzyści
majątkowe.
6. Kuratorium Oświaty nie jest odpowiedzialne za to co się dzieje na terenach szkół.
Odpowiedzialnymi są włodarze miast, gmin czy wsi – Prezydenci, Burmistrzowie,
Wójtowie. Departament Turystyki Urzędu Marszałkowskiego na bieżąco
współpracuje z Kuratorium Oświaty m.in. poprzez wysyłanie list z podmiotami,
którzy zgodnie z prawem realizują swoje zadania.
7. Mimo iż, co roku na stronie MEN rodzicie mogą sprawdzić czy wypoczynek został
zarejestrowany, szkoły obklejone są plakatami z propozycją wyjazdów przez
niezarejestrowane podmioty nie posiadające zezwolenia na działalność oraz bez
ważnej gwarancji.
8. Nauczyciele kształcą dzieci również poza budynkiem szkoły na wyjazdach,
wycieczkach. W jaki sposób mają to robić? Wynająć biuro podróży do organizacji
takiego wyjścia? Wiadomym jest, że legalne biura mają legalne swoje siedziby i są
droższe bo mają własne koszty działalności, płaca podatki … itd. itp. I dlatego nie
mają szans konkurować z podmiotem działającym nielegalnie.
9. W styczniu 2014 r. po wprowadzeniu ustawy o deregulacji zawodów m.in.
przewodników terenowych szara strefa powiększyła się. Wielu renomowanych
przewodników straciło pracę gdyż oprowadzaniem zajmują się zwykli opiekuni
zagranicznych wycieczek czy nawet kierowcy nie posiadający żadnych kwalifikacji.
Wrażliwość Muzeów oraz organizacji takich jak PTTK czy PIT w sposób
rygorystyczny kontroluje ten proceder na wpuszczając takie wycieczki na teren
obiektów muzealnych
PIT wprowadzać będzie system certyfikacji pilotów, natomiast PTTK
przewodników.
Deregulacja miała zmniejszyć bezrobocie ale tego nie zrobiła. Jeżeli pilot czy
przewodnik pracuje dla biura to musi być legalnie zatrudniony.
Szara strefa to ogromna branża: bazy noclegowej, transportowej i innych.
10. Wielu uważają ze skomplikowane przepisy wpędzają ludzi w szarą strefę. Natomiast
rzeczywistym powodem działania przestępcy w szarej strefie jest chęć maksymalizacji
zysku.
11. Istnieje niska znajomość przepisów prawa wśród przedsiębiorców np. ile ważne jest
zaświadczenie dotyczące obiektu, jakie konsekwencje zostaną wyciągnięte wobec
organizatora w przypadku wypadku.
12. Do walki z szarą strefą włącza się Urząd Kontroli Skarbowej wychodząc latem tego
roku z akcją „Podatki nie mają wakacji” ujawniając 100-tki działalności nielegalnych
m.in. organizację festiwalu muzyki techno bez żadnych zezwoleń, zgłoszeń oraz
koncesji. Około 1000 wystawionych mandatów i działań prewencyjnych skutkuje tym,
że podmioty gospodarcze powoli wychodzą z szarej strefy.
13. W ramach działań szarej stresy w turystyce zdaniem przedstawicieli biur podróży
ponoszą one największe straty z powodu nieuczciwej konkurencji: fundacji,
organizacji i stowarzyszeń nie nastawionych na zysk, parafii kościelnych, klubów
sportowych i placówek oświatowych, które oferują wypoczynek, wycieczki czy
pielgrzymki znacznie taniej od profesjonalnych biur podróży.
Polska Izba Turystyki Oddział Pomorski w Gdańsku przy udziale instytucji reprezentowanych
przez zaproszonych gości proponuje wprowadzić następujące działania naprawcze:
1.Organizację szkolenia dla Dyrektorów szkół oraz stowarzyszeń, którzy nie są świadomi
o tym, co się dzieje na terenach zarządzanych przez nich szkół czy organizacji, co im wolno
w zakresie przeprowadzenia imprez turystycznych.
2. Akcentowanie w mediach, u partnerów, że Szara strefa = strefa Przestępcza gdyż zagraża
bezpieczeństwu i organizuje noclegi w obiektach niezarejestrowanych.
3. Kontrola skarbowa partnerem PIT w działaniach walki z szarą strefą, w edukacji
i informacji o negatywnych zjawiskach występujących w tym sektorze gospodarki.
4. Podjęcie dyskusji Czy do „oczyszczenia” sektora turystyki z szarej strefy ma istnieć
specjalny urząd, podczas gdy do pozostałych rynków konsumpcyjnych takich podmiotów nie
ma?
Na kolejne seminarium zostaną zaproszeni dyrektorzy szkół oraz innych instytucji.