czyli pierwszy krok do wolności finansowej

FINANSE
fot. dreamstime
Budżet domowy,
czyli pierwszy krok do wolności finansowej
Agnieszka Dębowczyk
Znam pewną rodzinę, w której zarówno mąż, jak i żona, zarabiają
naprawdę dobrze. Zawsze myślałam, że mają mnóstwo pieniędzy.
Tym większe było moje zdumienie, kiedy okazało się,
że permanentnie mają problemy finansowe.
T
en przykład pokazuje, że nawet mając wysokie dochody, można wpaść w tarapaty
finansowe – przez brak właściwego planowania
wydatków. Dobra wiadomość jest taka, że mając
niewielkie przychody, ale dobrze planując i zarządzając budżetem domowym, można zaoszczędzić
spore sumy. Istotą wolności finansowej nie jest wysokość dochodów, ale właściwe zarządzanie tym,
co posiadamy. Jednym z elementów właściwego
zarządzania finansami jest odpowiednie planowanie budżetu domowego oraz konsekwentna realizacja jego założeń. Niektórzy z nas mogą myśleć,
że układanie planu finansowego jest zbyt trudne
i czasochłonne, że nie potrzebują takiej formy kontroli albo że nie chcą bawić się w zapisywanie cyferek. Słowo „budżet” może też kojarzyć się nam
z pieniędzmi państwowymi i wielkimi inwestycjami,
ale budżet domowy to nic innego jak narzędzie,
które pozwoli nam kontrolować osobiste finanse.
W języku specjalistycznym słowa „dochody”
i „przychody” oraz wydatki i koszty mają różne znaczenie, jednakże w niniejszym tekście dla ułatwienia będę posługiwać się tymi terminami zamiennie.
Planowanie finansów a Biblia
Pismo Święte mówi, że Pańska jest ziemia i to,
co ją napełnia, świat i jej mieszkańcy (Ps.24:1).
78
CEL J ESIEŃ 2011
Bóg wielokrotnie powtarza też w swoim Słowie, że
wszystko należy do Niego (np. Ag.2:8, Ps.50:10-12). Wynika stąd, że pieniądze i majątek, którymi
dysponujemy, nie są naszą własnością, ale należą do Boga. On powierza nam te wszystkie dobra
i wymaga od nas mądrego i wiernego zarządzania
nimi. Planowanie oraz mądre wydawanie jest jednym z elementów właściwego zarządzania tym, co
Bóg nam przekazał.
T.D. Jakes powiedział, że jako chrześcijanie
jesteśmy uczeni modlitwy, a nie planowania i działania zgodnie z planami. Niektórzy uważają wręcz,
że planowanie oznacza brak wiary – zamiast
planowania wierzący powinni oczekiwać, że Bóg
uczyni dla nich cud. Jednak wiara bez działania
jest martwa. Bóg nigdy nie powiedział, żebyśmy
się modlili i siedzieli, nic nie robiąc. On powiedział,
że możemy wszystko zrobić w Nim (Fl.4:13).
Korzyści z budżetu domowego
Zobaczmy, jakie korzyści przynosi stworzenie
osobistego planu finansowego:
1. Wiemy, na co wydajemy nasze pieniądze.
Kiedy w okresie trudności finansowych zaczęłam
zapisywać oraz analizować, ile i na co wydaję, zorientowałam się, że na niektóre grupy artykułów
przeznaczam więcej środków finansowych, niż
Istotą wolności
finansowej
nie jest
wysokość
dochodów,
ale właściwe
zarządzanie
tym, co
posiadamy.
chcę. Wcześniej nie zdawałam sobie z tego sprawy i byłam zdumiona, że jest inaczej. Wprowadzony
przeze mnie mechanizm kontrolny
sprawił, że mogłam ograniczyć niektóre koszty prowadzenia domu,
przez co zyskałam pieniądze na
inne cele.
2. Stworzenie domowego budżetu sprawi, że zaczniemy orientować się w naszych osobistych
finansach. Tylko szczegółowa i rzetelna analiza da nam obraz tego, co
się dzieje z naszymi pieniędzmi.
3. Wydamy mniej pieniędzy, niż zarabiamy,
a oto przecież chodzi! Powinniśmy tak planować
nasze wydatki, aby nie przekroczyć sumy, jaką posiadamy. Jeżeli nasze wydatki będą większe niż
dochody, wówczas popadniemy w długi.
4. Budżet domowy ułatwi nam regularne
oszczędzanie. Jednym z elementów osobistego
planu finansowego jest pozycja oszczędności.
Jeśli zapiszemy w niej określone kwoty, wówczas
realizując nasze zamierzenia, będziemy odkładać
te pieniądze. O korzyściach płynących z oszczędzania pisałam w wiosennym wydaniu CELU, do
którego odsyłam osoby zainteresowane.
5. Plan finansowy może także pomóc nam wyjść z już posiadanych długów i zabezpieczy nas
przed wejściem w nowe. Jeżeli konsekwentnie będziemy stosować się
do ustaleń, jakie zrobiliśmy, przyczyni się to do redukcji pożyczonych sum. Właściwie przygotowany budżet domowy zapewni także
równowagę pomiędzy przychodami
a wydatkami, co z kolei sprawi, że
nie będziemy zaciągali nowych pożyczek czy kredytów na zapełnienie
dziury w portfelu.
6. Prawidłowo zestawiony i konsekwentnie
realizowany budżet przyczyni się do osiągnięcia
wolności finansowej.
Jak przygotować plan finansowy
Budżet domowy będzie skuteczny tylko wtedy,
gdy będziemy przestrzegali pewnych zasad. Powinien być przygotowany z uwzględnieniem konkretnej sytuacji finansowej każdego z nas, a nie kolegi
z pracy czy przyjaciela. Ponadto, każdy z nas może
wybrać sobie metodę tworzenia planu przychodów
i wydatków, począwszy od zwykłej kartki papieru,
na której będzie zapisywał poszczególne pozycje,
CEL J ESIEŃ 2011
79
Przykładowy budżet dla osobistych finansów
FINANSE
po skomplikowane programy komputerowe służące rejestracji kosztów gospodarstwa domowego.
Start: miesięczny dochód
Tworzenie budżetu domowego zaczynamy
od ustalenia swojej obecnej sytuacji finansowej.
W tym celu powinniśmy określić wysokość miesięcznych dochodów rodziny oraz wielkość kwot,
jakie przeznaczamy na wydatki. Wbrew pozorom
nie jest to łatwe zadanie. Wiele osób nie wie, ile
zarabia oraz ile i na co przeznacza swoje środki.
Jak więc określić swój miesięczny dochód?
W przypadku osób pracujących na etacie sprawa jest prostsza. Na ogół co miesiąc otrzymują
stałą kwotę wynagrodzenia. W tym przypadku nie
powinno być problemu z określeniem miesięcznego dochodu. Ta kwestia komplikuje się, jeśli weźmiemy pod uwagę zarobki osób, których miesięczne wynagrodzenie jest zmienne lub utrzymują się
one z własnego biznesu. W takim przypadku należy obliczyć roczny dochód, a wynik podzielić przez
dwanaście. Otrzymamy w ten sposób szacunkowy
miesięczny dochód. Następnie sumujemy środki
zarabiane przez wszystkich członków gospodarstwa domowego.
Krok drugi: wydatki
Kolejnym etapem tworzenia budżetu domowego jest ustalenie wydatków, jakie co miesiąc ponosimy. Najlepszym sposobem na ustalenie kosztów
funkcjonowania gospodarstwa domowego jest zapisywanie wszystkich wydawanych
kwot. Pomoże nam w tym zbieranie
paragonów z zakupów, a w przypadku ich braku – odnotowywanie
wszelkich kosztów. Myślę, że trzymiesięczny okres ewidencjonowania wydatków pozwoli na stworzenie realnego budżetu.
Oprócz comiesięcznych regularnych wydatków ponosimy
również jednorazowe koszty, które czasami mogą być na tyle wysokie, że potrzebujemy odkładać
określoną kwotę pieniędzy przez
cały rok. Mam na myśli np. wyjazd
A. MIESIĘCZNY DOCHÓD
B. MIESIĘCZNE WYDATKI NA ŻYCIE
1 Miesięczny dochód brutto
wynagrodzenie
inny dochody
1 Koszty związane z mieszkaniem
czynsz
spłata kredytu mieszkaniowego
ubezpieczenie mieszkania
podatek od nieruchomości
energia elektryczna
ogrzewanie/gaz
woda
śmieci
telefon/internet
konserwacja
sprzątanie
inne
2 Inne
dary na Boże sprawy i cele
charytatywne (dziesięciny,
darowizny itp.)
podatki (rezerwa/zaliczka PIT)
Suma: Dostępny dochód netto
2 Ubezpieczenia
na życie
dodatkowe, medyczne
inne
na urlop, wymianę zimowej odzieży dla całej rodziny itp. Tworząc budżet, powinniśmy oszacować
wysokość jednorazowego wydatku oraz podzielić
ją przez np. dwanaście, czyli przez liczbę miesięcy
w roku. Wynik wskaże nam kwotę, jaką co miesiąc
musimy odłożyć, aby dokonać zaplanowanego
zakupu.
Krok trzeci: zrezygnuj, zamień, ogranicz
Mając informacje na temat miesięcznych dochodów i wydatków, możemy przystąpić do tworzenia budżetu. Powinien on być tak ułożony, aby
wydatki nie przekraczały dochodów. W trakcie
prac nad planem finansowym może się okazać, że
kwoty, które do tej pory wydawaliśmy, są wyższe
niż przychody. Należy wówczas
zastanowić się, jak obniżyć koszty funkcjonowania gospodarstwa
domowego. Można to zrobić, m.in.
rezygnując z niektórych wydatków,
ograniczając je albo zdecydować
się na zakup tańszych produktów. Alternatywą może być także
znalezienie dodatkowego źródła
dochodów lub zmiana pracy na
lepiej płatną. Sytuacja każdego
z nas jest zupełnie inna, w związku
z czym powinniśmy podjąć decyzje
dostosowane do naszej indywidualnej sytuacji.
Czerpanie
korzyści
z utworzenia planu
finansowego
jest możliwe
tylko wtedy, gdy
konsekwentnie
będziemy
realizować to,
co zapisaliśmy.
80
CEL J ESIEŃ 2011
Opracowano na podstawie książki Howarda Daytona Twoje pieniądze się liczą, Edukacja Finansowa Crown, str. 145
C. DOCHÓD I WYDATKI
3 Żywność
7 Rozrywka i rekreacja
restauracje
4 Transport
kino i teatr
raty kredytu samochodowego
opieka nad dziećmi
paliwo
wyjazdy i podróże
ubezpieczenie
wakacje
opłaty i podatki
zwierzęta domowe
konserwacja i naprawy
fitness, basen, sauna itp.
inne
inne
5 Szkoła i opieka nad dziećmi
czesne
materiały szkolne
żłobek/przedszkole
opiekunka
inne
6 Ubranie
8 Oszczędności
na nieprzewidziane wydatki
na emeryturę
celowe (na nowy samochód,
na zmianę mieszkania itp.)
10 Opieka zdrowotna
wizyty lekarskie
lekarstwa
inne
11 Inwestycje
1 Dostępny dochód netto
2 Miesięczne wydatki na życie
SUMA: NADWYŻKA LUB DEFICYT
12 Inne
higiena osobista (kosmetyki)
fryzjer/kosmetyczka
środki czystości
inne
Suma: Miesięczne wydatki
na życie
9 Obsługa zadłużenia
(bez domu i samochodu)
Przy tworzeniu budżetu należy pamiętać, by
wydatki nie przekroczyły dochodów. Natomiast
nadwyżkę powinniśmy od razu zagospodarować,
np. na oszczędności lub inny ważny cel. Jeżeli tego nie zrobimy, wówczas pieniądze pochodzące
z nadwyżki szybko „przeciekną nam przez palce”.
Inną istotną rzeczą jest to, aby nie przestawać
ewidencjonować swoich wydatków. Tylko ciągłe
prowadzenie zapisów tego, ile i na co wydajemy
pieniądze, pozwoli nam regularnie oceniać naszą
sytuację finansową i wprowadzać stosowne korekty do budżetu.
Krok czwarty: realizacja założeń
Czerpanie korzyści z utworzenia planu finansowego jest możliwe tylko wtedy, gdy konsekwentnie będziemy realizować to, co zapisaliśmy.
Oznacza to, że jeżeli zaplanowaliśmy miesięczne
wydatki na żywność na poziomie 1 tys. zł, to nie
powinniśmy wydać na ten cel więcej. Żeby konsekwentnie działać zgodnie z założeniami budżetu, trzeba wybrać odpowiedni sposób wydawania
pieniędzy.
Może to być tzw. system kopertowy. Polega on
na obliczeniu na początku każdego tygodnia kwot,
które przypadają na podstawowe grupy wydatków.
Odpowiednią kwotę wypłacamy z banku i dzielimy
ją na poszczególne grupy. Pieniądze przeznaczone na konkretne grupy wkładamy do kopert
oznaczonych nazwą tej grupy, np. „żywność”, „pa-
liwo”, „rozrywka” itd. W danym tygodniu wydajemy wyłącznie te pieniądze, które są w kopertach,
i tylko na cele w nich wskazane. Nie powinniśmy
przekładać pieniędzy z koperty do koperty. Jeżeli jednak zrezygnujemy z systemu kopertowego,
może się okazać, że będziemy musieli korygować
budżet, bo nie będzie możliwości jego dokładnej
realizacji.
Kiedy robimy zakupy, płaćmy wyłącznie gotówką! Widzimy wówczas, kiedy ubywa pieniędzy
w naszym portfelu. Gdy płacimy kartą, nie widzimy banknotów i wydaje nam się, że na koncie
została jeszcze duża kwota. Czy nie zdarzyło się
nam płacić kartą, a potem dziwić się, jak mało pieniędzy zostało na rachunku bankowym?
Sprawdź i korzystaj
Osoby zainteresowane tematem tworzenia i realizacji osobistego planu finansowego zapraszam
na konferencje i kursy organizowane przez Edukację Finansową Crown, gdzie można poszerzyć
swoją wiedzę na temat planowania w dziedzinie
osobistych finansów.
Zachęcam, aby każdy spróbował stworzyć budżet domowy i sprawdził jego zalety. Może wydawać
się to pracochłonne, ale jest niezwykle pożyteczne
i z czasem staje się elementem życia rodzinnego. Kiedy wypracujemy już nawyk planowania oraz zapisywania wszystkich wydatków, będziemy działać niemal
automatycznie, a korzyści będą nieocenione.
CEL J ESIEŃ 2011
81