KONSPEKT LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE III GIMNAZJUM

KONSPEKT LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE II GIMNAZJUM
Temat: Niebo inne dla każdego. Urszula Kochanowska – Bolesława Leśmiana.
Czas: 45 minut
Cel ogólny:

Rozwijanie umiejętności odbioru dzieł literackich, które przybliżają uczniowi
rozumienie człowieka i świata.
Cele operacyjne:
Uczeń:
 odczytuje sens utworu poetyckiego,
 rozumie przesłanie wiersza Bolesława Leśmiana,
 wykorzystuje tekst jako źródło argumentów,
 przygotowuje samodzielnie wypowiedź dotyczącą przeczytanego tekstu,
 czyta ze zrozumieniem tekst poetycki,
 uzasadnia własne zdanie,
 porównuje obrazy nieba i funkcjonowania w nim na podstawie Trenu VIII
J.Kochanowskiego i wiersza Urszula Kochanowska – B.Leśmiana.
Cele nieoperacyjne:
Uczeń:
 zna treść wiersza Urszula Kochanowska – B.Leśmiana,
 zna treść Trenu VIII – Jana Kochanowskiego
 wie, o jakich wartościach przypomina wiersz B.Leśmiana,
 rozwija wrażliwość emocjonalną dzięki skłanianiu się ku refleksji.
Metody pracy:




„burza mózgów”,
praca z tekstami,
pogadanka,
praca w zeszytach, uzupełnienie tabeli z zagadnieniami dotyczącymi wiersza,
uzupełnianie wykresu.
Formy pracy

indywidualna, zbiorowa
Środki dydaktyczne:



tekst wiersza Urszula Kochanowska – B.Leśmiana,
tekst Trenu VIII – Jana Kochanowskiego,
ćwiczenia rozwijające zdolność analizy i interpretacji tekstu literackiego.
Przebieg lekcji:
1.



Czynności organizacyjne:
sprawdzenie obecności,
uświadomienie uczniów, czym będziemy się zajmować na dzisiejszej lekcji,
sprawdzenie pracy domowej.
2. Powtórzenie dotychczas zdobytych informacji o „Trenach” i Janie
Kochanowskim.












Kim był Jan Kochanowski? (1530 – 1584)
W jakiej epoce tworzył? (renesans)
Gdzie się urodził? (Sycyna)
Jak się nazywała jego żona? (Dorota Podlodowska)
Jak miała na imię jego ukochana córka? (Urszulka)
Jakie utwory reprezentują jego dorobek poetycki? (fraszki, treny, pieśni,
„Odprawa posłów greckich”)
Jak zdefiniować pojęcie tren? (utwór liryczny, poświęcony zmarłej osobie)
Ile trenów liczył zbiór Jana Kochanowskiego? (19)
Kiedy ukazały się w druku? (1580)
Co było motywem powstania „Trenów”?
Czy „Treny” mają dedykację? Co się w niej znajduje? (ewentualne odczytanie)
Jakie treny poznaliście dotychczas? (V, VII, VIII)
TREN V:




Jaki środek stylistyczny jest podstawą jego budowy? (porównanie
homeryckie)
Czym jest porównanie homeryckie?
Co jest tematem tego trenu? (Urszulka niczym małą oliwka, idzie śladem
matki ku górze, rośnie. Przez nieuwagę zostaje podcięta przez zbyt gorliwego
ogrodnika (Pan Bóg), który zajmuje się usuwaniem cierni i pokrzyw)
Czym kończy się ten tren? (apostrofą do złej Persefony, która pozwoliła na
śmierć dziecka.)
TREN VII:
 Jaki obraz wyłania się z tego trenu? (Zrozpaczony ojciec, ponieważ nie może
rozmawiać z córką, zwraca się do jej ubrań. Wspomina sytuacje, które miały
miejsce, gdy Urszulka żyła. Ze snu, w który zapadła, nigdy się nie zbudzi.
Pozostały po niej tylko stroje.)
 Jaka scena kończy ten tren? (Scena składania dziewczynki do trumny i
pochówku. Ciało i posag, który był dla niej przeznaczony zostaje zamknięty w
jednej skrzyni.)
 Jaki środek stylistyczny jest charakterystyczny dla tego trenu? (zdrobnienia)
TREN VIII

Jaki środek stylistyczny wprowadza nas w ten utwór? (apostrofa do Urszulki)

Co jest tematem tego trenu? (strata po ukochanej córeczce, poeta przez
kontrast zestawia ze sobą dwa obrazy dawny gwar, jaki panował w
Czarnolesie i dzisiejszą ciszę.)

Jakim dzieckiem jest Urszulka? (dziecko żywe, dużo mówiące, ruchliwe)

Czy wg was Urszulka dostała się do nieba?
3. Nauczyciel pisze na tablicy wyrażenie „niebo”. Uczniowie podają wszelkie
skojarzenia, przychodzące im na myśl z tym wyrażeniem. („burza mózgów”)
NIEBO WG
MNIE
4.
5.
6.
7.
8.
Jak sobie wyobrażacie niebo?
Jak myślicie, czy Urszulce powinno być tam dobrze?
Czy znacie inne utwory, których bohaterką jest Urszulka?
Zapisanie tematu lekcji.
Zapoznanie uczniów z wierszem Bolesława Leśmiana „Urszula Kochanowska”
(głośne odczytanie) [ewentualnie dodatkowo sylweta autora]
Pytania do












wiersza:
Kto jest podmiotem lirycznym? (Urszulka)
Gdzie się znajduje? (w niebie)
Z kim rozmawia? (z Bogiem)
O co prosi Boga? (o stworzenie w niebie czarnoleskiego domu)
Jaka jest reakcja Boga na prośbę dziewczynki? (uśmiecha się i zgadza)
Co jest takie samo jak w Czarnolesie?
Co jeszcze obiecuje Bóg? (odwiedziny)
Jak zachowuje się Urszulka po odejściu Boga?
Co dzieje się o świcie? (słychać pukanie do drzwi)
O czym marzy Urszulka? (o odwiedzinach rodziców)
Kto przychodzi zamiast rodziców?
Jaka jest reakcja dziewczynki? (jest zawiedziona)
PODSUMOWANIE INTERPRETACJI WIERSZA
NIEBO, W
KTÓRYM
ZNAJDUJE SIĘ
URSZULKA
ODCZUCIA
URSZULKI
BÓG DLA
URSZULKI
9. Kilka słów o analizie:
 Jaką budowę ma ten wiersz? (12 dystychów)
 Jakie środki poetyckie są najliczniejsze? (apostrofy, porównania, epitety,
metafory, wykrzyknienia)
 Jaki to typ liryki? (bezpośrednia)
 Co na to wskazuje? (zaimki i czasowniki w 1 os. lp.)
NOTATKA
Wiersz składa się z 12 dystychów (zwrotek dwuwersowych). Jest on przykładem
liryki bezpośredniej (wyznania) na co wskazują zaimki i czasowniki w 1 os. lp.
Spośród środków stylistycznych najliczniej występują apostrofy, porównania,
epitety, metafory i wykrzyknienia. (uczniowie zgłaszają się i podają przykłady
środków stylistycznych, które zapiszą w zeszycie).
10.
Uczniowie dokonują analizy dwóch sposobów widzenia tęsknoty –
ziemskiej i niebiańskiej. Wypełniają tabelkę.
Tren VIII
Urszula Kochanowska
Miejsce:
Czarnolas
Niebo
Osoby:
Tęskniący ojciec
Urszulka, Bóg
Sytuacja:
* ojciec, który bardzo tęskni
wspomina córkę;
*na zasadzie kontrastu
przedstawia dwa obrazy: gdy
Urszulka żyła i wszystko w
koło było piękniejsze i dziś,
kiedy ona pogrążona w śnie
wiecznym uczyniła wielkie
pustki w domu;
*w Czarnolesie brak tylko tej
małej istotki, ale różnica jest
uderzająca,
*nic nie jest w stanie pocieszyć
pogrążonych w żalu rodziców.
Wnioski:
Podsumowanie:
11.
*Urszulka przybywa do niebios
i spotyka się z Bogiem;
*Stwórca obiecuje spełnić jej
prośby;
*dziewczynka prosi o
upodobnienie niebios do
czarnoleskiego domu;
*jej życzenie zostaje spełnione ;
*Stwórca obiecuje przybycie
rodziców, jaki i również własne
odwiedziny;
*dziewczynka przygotowuje się
na ten moment, nie może spać;
*gdy słyszy pukanie do drzwi
myśli, że to rodzice;
*gdy jej oczom ukazuje się
Stwórca, odczuwa zawód.
* nic nie jest w stanie wypełnić * Urszuli jest bliższe to, co
pustki po dziewczynce,
ziemskie;
*Urszulka była największym
*niebiańska szczęśliwość nie
szczęściem rodziców,
zastąpi tego, co ziemskie;
*wypełniała swoją obecnością
*niebo w wierszu Leśmiana
każdy zakątek domu,
rozczarowuje;
*dziecko przysparzało radości, *człowiekowi bliższe jest to, co
nie pozwalało na smutek,
poznał, czego już doświadczył;
*to, co miało być szczęściem,
nim nie jest.
Ojciec cierpi na ziemi, a dziecko w niebie. Niebiańskie szczęście
nie jest w stanie zastąpić obecności rodziców. Spełnione
marzenie Urszulki jest tylko iluzją nie daje tego, co
najcenniejsze, chwilowo wypełnia ubytek. Zarówno życie
ziemskie, jak i niebiańskie przynosi cierpienie, gdy nie ma przy
boku ludzi, które kochało się najbardziej. Pustki są widoczne
wszędzie, bo zabieramy je ze sobą w sercu.
Zadanie pracy domowej.
Na podstawie wiersza Bolesława Leśmiana „Urszula Kochanowska”, „Trenów” Jana
Kochanowskiego i własnych przemyśleń napisz, jak według Ciebie wygląda niebo i
w jaki sposób wyobrażasz sobie swoje miejsce w nim.
Paulina Mały
Publiczne Gimnazjum im. Jana Pawła II
w Dobryszycach