KARTA TECHNOLOGII Udostępnienie złoża szybami Symbol PUPW1

Scenariusze rozwoju technologicznego przemysłu wydobywczego rud miedzi i surowców towarzyszących w Polsce
Strona 1
KARTA TECHNOLOGII
Udostępnienie złoża szybami
Symbol
PUPW1
PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA SPEŁNIANE FUNKCJE
- szyby wydobywcze (oraz zjazdowo-wydobywcze)
- szyby materiałowo-zjazdowe (oraz podsadzkowe)
- szyby wentylacyjne (wydechowe)
CHARAKTERYSTYKA
Roboty przygotowawcze
Utwory osadowe III i IV rzędowe są małozwięzłe i mocno zawodnione (piaski, gliny iły, mułowce
oraz węgle brunatne) co powoduje, że przed drążeniem należy zapewnić ich zestalenie.
W warunkach kopalń LGOM odbywa się to poprzez mrożenie górotworu. Dotych-czas, przy
drążeniu szybów z zastosowaniem tej technologii mrożono utwory III i IV rzędowe wraz ze
stropowymi utworami górnego, pstrego piaskowca do głębokości 635 m (szyb R-XI).
Technologia zamrażania górotworu polega na odwierceniu otworów mrożeniowych dookoła
miejsca lokalizacji przyszłego szybu, mrożenie przebiega w dwóch fazach: aktywnej (wyziębianie z
wykorzystaniem solanki i instalacji amoniakalnej) i pasywnej (utrzymanie parametrów płaszcza
mrożeniowego). Otwory mrożeniowe rozmieszcza się na kręgu o średnicy 16 m (dla szybów o
średnicy 7,5 m w świetle obudowy), a docelowy, planowany zasięg płaszcza mrożeniowego wokół
przyszłego szybu, wytwarza się średnio po około 250 dniach. Temperatura mrożenia wynosi do -30°
C.
Poniżej strefy mrożenia, w trudnych warunkach hydrogeologicznych stosuje się wyprzedzającą
cementację górotworu.
Drążenie szybu
W strefie mrożeniowej urabianie prowadzi się pełnym przekrojem z wykorzystaniem kombajnu
szybowego. Urabianie górotworu poniżej strefy mrożonej wykonuje się przy użyciu materiałów
wybuchowych na podstawie opracowanych metryk strzałowych uwzględniających technologię
strzelań konturowych.
Zabiory w trakcie wykonywania robót strzałowych wynoszą generalnie 1,6 m dla odcinków w
których zostanie zastosowana obudowa tubingowa oraz 2,0 - 3,5 m w przypadku zastosowania
obudowy betonowej. Otwory włomowe wierci się o długości 8,5 ÷ 9,5 m. Liczba otworów strzałowych
zawiera się w przedziale od 122 do 151, rozmieszczonych na siedmiu współśrodkowych kręgach.
Do strzelań wykorzystuje się dynamity i MW emulsyjne nabojowane.
W trakcie drążenia stosowane są kołowroty typu ŁP-18, pomosty cementacyjne, kubły urobkowe i
Scenariusze rozwoju technologicznego przemysłu wydobywczego rud miedzi i surowców towarzyszących w Polsce
Strona 2
materiałowe, pomost roboczy z ładowarką szybową (łapową) oraz pierścień montażowy do
podwieszania obudowy tubingowej (opuszczany na linach).
Przewietrzanie przodka szybowego
Przewietrzanie przodka szybowego odbywa się z wykorzystaniem odrębnej wentylacji lutniowej.
Rodzaje stosowanej obudowy
Aktualnie w warunkach LGOM stosowane są obudowy: tubingowa z koszulką beto-nową (PUPO4),
betonowa, (PUPO5), panelowo-betonowa (panelowa - PUPO6).
Sposób prowadzenia robót i utrzymywania szybu na odcinku pokładu solnego
Osobnym zagadnieniem, w fazie prac projektowych i robót wykonawczych jest drą-żenie szybu
oraz zastosowanie obudowy na odcinku pokładu solnego o znacznej miąż-szości. Z uwagi na to, że
miąższość pokładu solnego zwiększa się w kierunku północno-zachodnim rejonu LGOM, aspekt ten
zaistniał w trakcie drążenia szybu RXI oraz jest przedmiotem rozwiązań koncepcyjnych przy
drążeniu kolejnych szybów (m.in. SW-4).
Ze względu na własności reologiczne soli kamiennej oraz spodziewany ich nieko-rzystny wpływ na
zachowanie się obudowy ostatecznej szybu R-XI, na odcinku pokładu solnego (o długości blisko 15
m) obudowę szybu stanowi beton monolityczny grubości 0,6 m Obudowę tego odcinka wykonywano
z wykorzystaniem szalunku przekładanego metodą wznoszenia obudowy z dołu do góry. W celu
zabezpieczania obudowy betonowej przed ewentualnym działaniem sił rozciągających zastosowano
zbrojenie obudowy w postaci dwóch warstw siatek rozłożonych równomiernie na obwodzie.
Pomiędzy ociosem a obudową, zabudowano upodatnienie z bloczków styropiano-wych. W rejonie
projektowanego szybu SW-4 warstwa soli kamiennej posiada miąższość znacznie przekraczającą
dotychczas spotykane w budownictwie szybowym w LGOM. Jej duża wartość (około 160 m) w
powiązaniu ze znaczną głębokością zalegania powoduje, iż każde wyrobisko wykonane w takich
warunkach będzie podlegało konwergencji przez cały okres jego funkcjonowania. W koncepcji
konstrukcji obudowy szybu SW-4 w warstwie solnej uwzględniono możliwość bezpiecznego
pełzania ociosów (w pewnych, określonych granicach) jak również realizacji prac związanych z
okresowymi przybierkami lub ewentualnie ługowaniem ociosów solnych w przypadku ich nadmiernej
konwergencji.
Na odcinku tym, w rejonie zalegania warstwy soli kamiennej zaprojektowano obudowę ostateczną
wykonaną z paneli żelbetowych o grubości 0,3 m. Poszczególne segmenty obudowy panelowej oraz
pierścienie będą ze sobą połączone łącznikami stalowymi. Z uwagi na występowanie procesów
reologicznych w warstwie soli, celem ograniczenia ich wpływów na obudowę ostateczną,
pozostawiono pustą przestrzeń o szerokości 0,5 m pomiędzy górotworem, a obudową panelową
Rodzaje stosowanych wież szybowych
basztowe, zastrzałowe