Bosch Autospec nr 4/2014

Bosch Autospec
Nr 4/54 | zima | 2014 | www.motobosch.pl | www.bosch-service.pl
Testowanie
klocków hamulcowych
Epoka napędów
hybrydowych
Bosch dostawcą
gazowych technologii
Bosch Autospec | nr 4/54 | 2014 | spis treści
Od redakcji
przeprowadzanej za pomocą specjalistycznych urządzeń i oprogramowania, również będącego dziełem
Eksploatując pojazdy, nie zastanawia-
Boscha. Pracownicy serwisów
my się zwykle nad tym, ile nowych
działających w sieciach Bosch Car
rozwiązań wprowadzają do nich
Service i AutoCrew zdobywają
konstruktorzy i producenci. Wiele
odpowiednią wiedzę podczas
z owych urządzeń jest dziełem firmy
szkoleń. Przekazujemy ją również
Bosch. Piszemy o tym w każdym
w Autospecu, przedstawiając najnow-
numerze Autospeca, w działach
sze urządzenie do obsługi klimatyza-
Przemysł i Produkty, wymieniając
cji ACS 661, tester TPA 200 do serwi-
podzespoły i rozwiązania Boscha
sowania czujników ciśnienia
zamieszczony w tym numerze plakat
stosowane w pojazdach różnych
w oponach, a także radząc, jak
poświęcony napędom hybrydowym
marek. W tym pokazujemy to
przeprowadzić test szczelności
w pojazdach oraz artykuł w dziale
na przykładach Peugeota 308 SW
wysokociśnieniowych wtryskiwaczy
Technika, traktujący o gazowych
i ciężarówki Renault Magnum.
benzynowych lub ustawić reflektory
układach zasilania i zastosowanych
ksenonowe Bi-Litronic. Fachową
w nich komponentach Boscha.
wiedzę Czytelników pogłębią też
Zapraszamy do lektury!
Samochody, jak wiadomo, wymagają obsługi serwisowej, często
Rozrusznik do pojazdów ciężarowych
Spis
treści
Aktualności
Szkolenia
1 Bosch na targach w Hanowerze
6 Testowanie klocków hamulcowych
1 Filmoteka Boscha
7 Oświetlenie ksenonowe
2 Kamery Boscha chronią serwisy
Litronic 4.x
2 Nowa generacja wkrętarek Boscha
8 ACS 661 do układów klimatyzacji
Produkty
Speed w ofercie firmy Bosch
Diagnostyka
15 Nowe rozruszniki do pojazdów
z czynnikiem R1234yf
Przemysł
3 Nowy Peugeot 308 SW zawiera
– wsparcie Twojego Serwisu
14 Świece żarowe Duraterm High
Bosch Car Service i AutoCrew
13 Programy warsztatowe Boscha
8 TPA 200 do serwisowania
ciężarowych
15 Akumulatory w technologii EFB
wiele urządzeń technicznych
czujników ciśnienia w oponach
do ciężarówek
skonstruowanych w firmie Bosch
w systemach TPMS
16 Gigalight+120 – najmocniejsze
Układy i komponenty Boscha
16 Lampy wyładowcze Boscha
żarówki od Boscha
Porady
4 Test szczelności wysokociśnienio-
wych wtryskiwaczy benzynowych
5 Czy wiesz, że?
9 Epoka napędów hybrydowych
17 Renault i Bosch
10 Napędy hybrydowe
Bosch-Service w Polsce
Technika
18 Bosch – dostawca gazowych
12 Klient musi mieć zaufanie
technologii
Magazyn Bosch Autospec redaguje dział Części Samochodowych i Wyposażenia Warsztatowego firmy Robert Bosch Sp. z o.o.
ul. Jutrzenki 105, 02-231 Warszawa, tel. (022) 715 40 00, fax (022) 715 45 98, www.motobosch.pl, www.bosch-service.pl
Zespół redakcyjny: Anna Borsukiewicz, Artur Chrust, Marcin Dynarek, Robert Dzierżanowski, Łukasz Kałucki,
Marcin Kiełczewski, Sławomir Kosek, Tomasz Kraczko, Tomasz Maciejasz, Tomasz Miluski, Tomasz Nowak, Ewa Peresada,
Zbigniew Pilewski, Jacek Pochopień, Ryszard Polit, Jacek Pudło, Iwona Rokicka, Marta Surowiec.
Nadzór redakcyjny i techniczny: KOZIER MEDIA PRESS
Opracowanie graficzne: studio CARRY
aktualności | nr 4/54 | 2014 | Bosch Autospec | 1
Bosch na targach w Hanowerze
Podczas 65. Międzynarodowych Targów Pojazdów
Użytkowych IAA w Hanowerze, odbywających się
od 23 września do 2 października, firma Bosch
przedstawiła swoje produkty, systemy i usługi
wykorzystywane w samochodach ciężarowych.
Należą do nich układy redukujące poziom emisji zanieczyszczeń — od układu wtryskowego po układ oczyszczania spalin — i koszty eksploatacji pojazdów. Bosch zapewnia samochodom użytkowym maksymalną sprawność,
a dzięki innowacyjnym rozwiązaniom firmy, takim jak np.
nowy układ Common Rail CRSN3-25 można zaoszczędzić
do 1% paliwa, zaś nowy wtryskiwacz CRIN3-25 zmniejsza
przedostawanie się niezużytego paliwa do przewodu
powrotnego. Do kolejnej, 5% oszczędności przyczynia się
współdziałanie układu Common Rail i systemu Denoxtronic firmy Bosch.
W nieodległej przyszłości pojazdy ciężarowe będą
Bosch, jako światowy dostawca techniki motoryzacyjnej, wykorzystał swój know-how i z okazji międzynarodowych targów w Hanowerze przedstawił koncepcję multi-
zintegrowane z internetem, dzięki czemu nastąpi podnie-
medialnej kabiny przyszłości wraz z jej wyposażeniem.
sienie wydajności i obniżenie kosztów transportu. Funda-
Można było zobaczyć, w jaki sposób przyszły kierowca
mentem technicznym dla tego rodzaju usług są produko-
będzie zarządzał informacjami, komunikacją oraz nowymi
wane przez Boscha jednostki CCU (Connectivity Control
funkcjami w miejscu pracy.
Units). Przesyłanie danych umożliwia tym urządzeniom
Zaprezentowane przez firmę Bosch innowacyjne
połączenie elektroniki pokładowej pojazdu z zewnętrzny-
produkty i rozwiązania wskazują kierunki, w których
mi serwerami. Firma oferuje też internetowe usługi
będzie się rozwijała motoryzacja. Futurystyczne, wydawa-
telematyczne, umożliwiające np. planowanie terminów
łoby się projekty już w niedługim czasie mają szansę wejść
serwisowania lub monitoring cennych ładunków.
do powszechnego użytku.
Filmoteka Boscha
Filmy instruktażowe i produktowe są ogólnodostępne.
Dzięki nim można się np. zapoznać z prawidłową wymianą
tarcz i klocków, czy też bębnów i szczęk hamulcowych.
Firma Bosch przygotowała specjalną platformę
Można również zobaczyć, na czym polega różnica w napra-
internetową pod adresem www.FilmotekaBosch.pl,
wie układu hamulcowego przy użyciu wstępnie zmontowa-
na której są umieszczane filmy produktowe,
nego zestawu Kit super Pro i pojedynczych elementów.
instruktażowe i szkoleniowe.
W zakładce filmy produktowe znajdują się filmy
prezentujące ofertę Boscha, a także nowoczesne rozwiązania techniczne zastosowane w poszczególnych produktach. Obecnie jest tam 13 filmów.
Istotną częścią Filmoteki są filmy, dostępne po zalogowaniu, dla uczestników szkoleń i klientów, którzy nabyli
wyposażenie Boscha do naprawy III etapu. Na platformie
znajduje się kilkadziesiąt filmów o naprawach wtryskiwaczy Common Rail za pomocą narzędzi III etapu, zarówno
do aut osobowych jak i ciężarowych. Użytkownik nieposiadający kodu do logowania może obejrzeć kilka przykładowych odcinków filmów szkoleniowych.
Filmoteka będzie uzupełniania o filmy przydatne
każdemu warsztatowi. Zapraszamy do jej odwiedzenia.
2 | Bosch Autospec | nr 4/54 | 2014 | aktualności
Kamery Boscha chronią serwisy
Bosch Car Service i AutoCrew
serwisem a klientem. Doskonale
czerwieni, dzięki czemu dają wyraźny
sprawdza się do celów informacyjnych
obraz nawet w nocy lub przy słabym
i poglądowych.
oświetleniu. Rejestratory cyfrowe są
wyposażone w dyski twarde o pojem-
Dział Bosch Security Systems
przedstawia ofertę specjalną syste-
ności nawet do 2 TB, dzięki czemu
mów monitoringu dla sieci Bosch Car
możliwe jest przechowywanie nagrań
Service i AutoCrew. Przygotował 4
do celów dowodowych nawet przez
gotowe zestawy monitoringu kamero-
kilka miesięcy.
Ciekawą opcją w rejestratorze
wego składające się z 2 rodzajów
Zadaniem systemu kamerowego
cyfrowych kamer, rejestratora
cyfrowym jest możliwość podłączenia
w serwisie jest zapewnienie
cyfrowego oraz monitora do podglą-
go do internetu. Dzięki temu, po go-
i zwiększenie bezpieczeństwa
du. W opcji znajduje się możliwość
dzinach pracy lub będąc na waka-
pracownikom, klientom serwisu,
skorzystania z profesjonalnego
cjach, można „podejrzeć” to, co dzieje
a także zabezpieczenie mienia.
montażu i uruchomienia systemu
się w serwisie. Sieć komputerowa
monitoringu w serwisie przez autory-
umożliwia uzyskanie dostępu do na-
zowanego instalatora działu ST.
grań archiwalnych z serwisu z dowol-
System służy do podglądu funkcjonowania serwisu i jego ważnych miejsc,
takich jak wejście, stanowiska obsługi
W zależności od wielkości serwisu,
nego miejsca i o dowolnym czasie.
do wyboru są gotowe zestawy składa-
Co więcej, podgląd „live” z serwisu
czy parking z samochodami klientów.
jące się z 4, 8, 10 lub 14 kamer.
i dostęp do nagrań można mieć
Zapewnia jednoznaczną identyfikację
Dyskretne i estetyczne kolorowe
za pomocą urządzeń mobilnych, czyli
osób przebywających w serwisie
kamery kopułkowe można zamonto-
na smartphonach z Androidem lub
i wszystkiego, co dzieje się na terenie
wać w recepcji serwisu (kasa), lub
na iPadach.
warsztatu. Dodatkową zaletą systemu
w części ekspozycyjnej czy sklepowej.
jest możliwość nagrywania wszystkich
Zintegrowane kamery typu bullet
rozbudować do 16 kamer i pojemności
wydarzeń w serwisie. Tworzone
świetnie sprawdzą się na wjeździe
dysków twardych rejestratora do 3 TB,
archiwum rejestratora dostarcza
do serwisu, na stanowiskach obsługi
a to pozwala skutecznie chronić
materiał dowodowy dla sądu, pozwala
samochodów i na parkingu. Kamery te
serwis samochodowy.
wyjaśnić sporne kwestie np. pomiędzy
są wyposażone w oświetlacze pod-
Nowa generacja wkrętarek Boscha
System monitoringu można
Marek Pyc
W przeciwieństwie do szczotkowych silników CD,
bezszczotkowe silniki EC osiągają wyższą sprawność
Bosch wprowadził na rynek akumulatorowe wiertarko-
(ponad 80% zamiast standardowych 60-70%). Dzięki temu
wkrętarki i wiertarko-wkrętarki udarowe klasy 14,4
mniejsze są straty ciepła i straty energii w trakcie komuta-
i 18 V z bezszczotkowymi silnikami EC.
cji energii elektrycznej na szczotkach. Narzędzia z silnikami EC nie nagrzewają się mocno, a czas pracy na jednym
Nowość stanowią wiertarko-wkrętarki GSR 14,4 V-EC
Professional i GSR 18 V-EC Professional oraz
wiertarko-wkrętarki udarowe GSB 14,4 V-EC
Professional i GSB 18 V-EC Professional.
cyklu ładowania akumulatora jest dłuższy
nawet o 30%.
Technologia EC sprawia, że narzędzia są
lżejsze i bardziej poręczne. Dzięki temu można
Urządzenia są oferowane w serii Bosch „dyna-
bez problemu korzystać z nich w miejscach trudno
mic”, która obejmuje kompaktowe narzędzia z akumula-
dostępnych lub w sytuacjach, które wymagają
torami zapewniającymi długi czas pracy.
Dzięki zastosowaniu technologii EC nowe
trzymania narzędzi nad głową.
Wykorzystany w narzędziach system EMP
narzędzia są trwalsze. Ich żywotność jest dwukrot-
(Electronic Motor Protection) chroni silnik
nie dłuższa niż w przypadku elektronarzędzi
przed przeciążeniem w ekstremalnych sytuacjach
z silnikami konwencjonalnymi.
i wydłuża jego żywotność.
przemysł | nr 4/54 | 2014 | Bosch Autospec | 3
Nowy Peugeot 308 SW zawiera wiele
urządzeń technicznych skonstruowanych
w firmie Bosch
Przekonująca koncepcja: rodzinne kombi nie tylko zdobyło tytuł Car of the Year 2014, ale również otrzymało
zaszczytną nagrodę Red Dot Award 2014. W wyposażeniu samochodu można znaleźć liczne innowacyjne rozwiązania
Kombi bez kompromisów
Lista kryteriów, jakimi kierowano się
przyznając nagrodę Red Dot
Award 2014, jest długa i obejmuje:
Fot.: Peugeot
techniczne, pochodzące z firmy Bosch.
stopień innowacyjności, jakość,
funkcjonalność, ergonomię, trwałość,
emocjonalny oddźwięk oraz małe
oddziaływanie na środowisko
naturalne. Kombi przekonało jury
we wszystkich aspektach.
W przypadku układów ABS i ESP
podnoszących bezpieczeństwo jazdy
nowy Peugeot 308 SW postawił
Bosch w nowym modelu
Peugeot 308 SW
u Układ przeciwblokujący ABS
u Układ stabilizacji toru jazdy ESP
z układem ASR
u Układ bezpośredniego wtrysku benzyny
u Układ wtryskowy Common Rail
u Systemy oczyszczania przedniej i tylnej
szyby
u Sonda lambda
u Świece zapłonowe
u System Start/Stop
u Pilot parkowania
u Moduł pedału przyspieszenia APM
na firmę Bosch.
kierowalność i stabilność – oznacza to
funkcje układów ABS i ASR. Układ
ABS: bezpieczne hamowanie
poprawę bezpieczeństwa dla kierow-
wspomaga kierowcę w prawie
Czujniki układu ABS rejestrują
ców nowego Peugeota 308 SW.
wszystkich sytuacjach krytycznych
spowodowanych poślizgiem. Rozpo-
prędkości obrotowe kół i przekazują
te informacje do sterownika ABS.
ESP z ASR: więcej bezpieczeństwa
znaje początek fazy niestabilności
Jeżeli sterownik rozpozna podczas
na drodze od roku 1995
pojazdu i przeciwdziała temu,
hamowania blokowanie jednego lub
Bosch stworzył system zapewniający
aktywując odpowiednio hamulce
więcej kół, w ciągu milisekund
stabilizację toru jazdy ESP i wprowa-
poszczególnych kół oraz wpływając
ingeruje w układ hamulcowy. Regulu-
dził układ do produkcji seryjnej
na działanie silnika.
je wówczas ciśnienie hamowania
w 1995 r. Elektroniczny układ
indywidualnie w każdym kole. W ten
stabilizacji toru jazdy zapewnia
Bosch wyprodukował ponad 100
sposób układ ABS zapobiega bloko-
kierowcom Peugeota 308 SW również
milionów układów ESP, przyczyniając
waniu kół i zapewnia niezawodne
rozszerzone aktywne bezpieczeń-
się w ten sposób do zwiększenia
hamowanie. Pojazd zachowuje swoją
stwo jazdy. Układ ESP zawiera
bezpieczeństwa na drogach.
Od rozpoczęcia produkcji seryjnej
Najciekawsze rozwiązania techniczne Bosch: świece zapłonowe Double-Platinum i rozrusznik Start/Stop
Trzycylindrowe silniki benzynowe o pojemności 1,2 litra z doładowaniem, należące do nowej rodziny jednostek napędowych PureTech i montowane
w modelu Peugeot 308 SW, są wyposażone w świece zapłonowe Double-Platinum (typ ZR 5 SPP 3320). Elektrody
wykonane z wysokiej jakości stopu platyny czynią świece szczególnie odpornymi na zużycie i trwałymi. Jest to ważny
punkt w przypadku dzisiejszych silników
spalinowych, ponieważ wysokie tem-
peratury oraz ciśnienia w komorach spalania stawiają wysokie wymagania świecom
zapłonowym.
Rozrusznik został specjalnie skonstruowany przez firmę Bosch do systemu Start/
Stop. Jest on przystosowany do wyraźnie
większej liczby rozruchów niż rozrusznik
konwencjonalny. Jego wzmocnione łożyska
i mechanizm sprzęgający, zmodyfikowana
przekładnia planetarna oraz zoptymalizowany komutator spełniają podwyższone wymagania systemu Start/Stop.
4 | Bosch Autospec | nr 4/54 | 2014 | porady
Test szczelności wysokociśnieniowych
wtryskiwaczy benzynowych
Metoda ta opiera się na analizie
Fot. 1
poziomu węglowodorów (HC)
Opisana poniżej metoda opiera się
na analizie poziomu węglowodorów
(HC) w poszczególnych cylindrach,
w poszczególnych cylindrach.
do których kolejno wprowadzamy
Silniki z elektronicznie sterowanym
sondę analizatora przez otwory wy-
bezpośrednim wtryskiem benzyny
kręconych świec zapłonowych (fot. 2).
chyba już na stałe zagościły w samochodach nie tylko grupy VW, ale
Warunki pomiaru
również takich marek jak BMW,
u Silnik wyłączony.
Mercedes, Toyota czy grupy PSA.
u Ciśnienie paliwa w szynie > 35
barów.
Systemy te stają się coraz powszech-
u Wąż odpowietrzenia skrzyni
niejsze i obejmują swoim zakresem
korbowej – odłączony
coraz więcej pojazdów.
i zaślepiony.
Pierwsze tego typu silniki w Volks-
u Świece zapłonowe
wagenach pojawiły się jeszcze
– zdemontowane.
w latach dziewięćdziesiątych minionego wieku. Dziś, po kilkunastu
Pomiar
u Wąż analizatora spalin wsuwa-
latach i setkach tysięcy kilometrów,
możemy przybliżyć kilka ich typo-
problemów. Chciałbym więc przed-
my do pierwszego z cylindrów.
wych usterek oraz zaproponować
stawić sposób pozwalający ocenić
Oczekiwany poziom HC>400
sposób ich diagnozowania.
szczelność wtryskiwaczy bez ko-
Jedną z nich jest niepoprawne
nieczności ich demontażu. Plusem tej
ppm.
u Jeżeli wtryskiwacz jest szczelny,
zachowanie wtryskiwaczy wysokoci-
metody jest jej prostota i brak
wartość HC będzie sukcesywnie
śnieniowych, które może prowadzić
konieczności demontażu wtryskiwa-
spadała do chwili jej stabilizacji
do niestabilnej pracy silnika, wypa-
czy, minusem zaś – brak bezwzględ-
na poziomie 80-200 ppm
dania zapłonów, pracy silnika
nych wartości porównawczych oraz
wyłącznie w trybie mieszanki jedno-
konieczność posiadania analizatora
rodnej, problemów z rozruchem itp.
spalin, który w naszych warsztatach
szczelny, wartość HC w trakcie
Opisane wyżej objawy mogą wynikać
skutecznie został wyparty i zastąpio-
pomiaru obniża się do chwili
z nieprecyzyjnego odmierzania
ny testerami diagnostycznymi.
spadnięcia jednej kropli paliwa.
dawki, niepoprawnego rozpylania lub
też z braku szczelności wtryskiwaczy.
W warunkach warsztatowych ich
kompleksowa ocena możliwa jest
jedynie poza pojazdem. Wykorzystujemy w tym celu specjalne urządzenia
(fot. 1), które są w stanie zasymulować
pracę wtryskiwacza, my zaś możemy
się przyjrzeć szczelności, jakości
rozpylenia, a także porównać równomierność dawkowania wtryskiwaczy.
Niestety, w wielu silnikach wtryskiwacze wysokociśnieniowe zamontowane są w miejscach niezbyt
dostępnych. Dlatego ich demontaż,
potrzebny do dokonania oceny, jest
pracochłonny i może stwarzać trochę
Fot. 2
(wykres, pozycja A).
u Jeżeli wtryskiwacz jest nie-
porady | nr 4/54 | 2014 | Bosch Autospec | 5
Niewielki przeciek wtryskiwaczy wtryskiwacza/cylindra, to podejrzajest dopuszczalny. Ryzykowne jest
ny wtryskiwacz powinniśmy
jednak określanie czasu, w ciągu
wymienić.
którego mogą spadać kolejne krople
Warto jednak pamiętać, by
paliwa. W silnikach z bezpośrednim opisaną wyżej metodę i jej wyniki
wtryskiem paliwa mamy bowiem
skonfrontować z dodatkowymi
do czynienia z różnymi wartościami
informacjami potwierdzającymi
ciśnienia paliwa w szynie w stanie
prawdopodobieństwo wystąpienia
wyłączonym (od 35 do nawet 200
usterki – takimi jak np. nalot na elek-
barów). Łatwo się domyślać, że nie
Wówczas poziom węglowodorów gwałtownie rośnie, przekraczając 1000 ppm (wykres, pozycja B).
u Procedurę tę powtarzamy dla
trodach świecy potwierdzający
pozostaje to bez znaczenia w kontek- niejako jakość spalania przygotowaście szczelności wtryskiwacza.
nej mieszanki czy kod usterki
Jeżeli jednak na podstawie
wskazujący na wypadanie zapłonów
przeprowadzonych badań stwierdzi- konkretnego/konkretnych cylindrów.
my wyraźnie odbiegające zachowanie
wartości HC dotyczące konkretnego
każdego z cylindrów.
Czy wiesz, że?
u Wymiana tego typu wtryskiwacza/y bądź
zamiana ich miejscami powoduje w tych
u W układach bezpo-
Artur Chrust
Fot. 2
samochodach konieczność kompensacji
średniego wtrysku
dawek wtryskiwaczy przypisanych
benzyny marki BMW
poszczególnym cylindrom. W tym celu
wykorzystano kodowa-
naniesiony na wtryskiwaczu 6-pozycyjny kod (fot. 2)
ne wtryskiwacze
należy wprowadzić do pamięci sterownika, wykorzystu-
piezoelektryczne.
jąc tester diagnostyczny (rys. 2). Pierwsze trzy pozycje
(fot.1) Do sterowania
wspomnianego kodu to korekta dotycząca przepływu
nimi, analogicznie jak
(w naszym przypadku 570), zaś trzy kolejne – energii
w systemach Common
(w naszym przypadku 220).
Rail z takimi wtryski-
Obydwie korekty, przedstawione na obudowie wtryski-
waczami, wykorzystu-
wacza jako odrębne, wprowadzamy do testera jako jeden
jemy napięcie przekra-
ciąg znaków – bez użycia separatorów (w naszym przy-
czające 120 V (rys. 1).
padku 570220). Biorąc pod uwagę dotychczasową
Mimo stosunkowo
wysokiego napięcia,
praktykę, ewenementem w tym przypadku jest fakt, iż
Fot. 1
po pewnym czasie od kodowania, w wyniku obliczeń
„piezoelektryki” cechują niewielkie pobory prądu
przeprowadzonych przez sterownik, ostatnia pozycja
rzędu 3-5 A (rys. 1). Tak więc np. przewody elektryczne
kodu może ulec zmianie (może się różnić od wcześniej
wykorzystywane do sterowania nimi mogą być, w odróż-
wprowadzonej). Oczywiście jest to celowa ingerencja
nieniu od wtryskiwaczy elektromagnetycznych, niepo-
sterownika i nie ma ona negatywnego wpływu na funkcjo-
równywalnie cieńsze.
nowanie wtryskiwacza.
Rys. 1
Rys. 2
6 | Bosch Autospec | nr 4/54 | 2014 | szkolenia
Testowanie klocków hamulcowych
Klocki badane są zarówno w laboratoriach jak i na torach testowych.
tak ważny, jak zjazd ze wzniesienia
i droga hamowania. Bosch nie tylko
testuje efektywność i żywotność
klocków hamulcowych, ale także
komfort podczas użytkowania. Są to
testy na występowanie hałasów oraz
zachowanie podczas naciskania
pedału hamulca. Dzięki takim testom
możemy być pewni, iż nawet najtrudniejsza droga staje się bezpieczna.
Marcin Kiełczewski
Porównanie testów norm
ECE R 90 oraz Boscha
Tor testowy Boxberg
W poprzednim wydaniu Autospeca
podbiegunowym oraz w Boxbergu
opisałem etapy powstawania klocków
(Niemcy). Vaitoudden, tor zimowy
hamulcowych. Ze względu na różnice
leżący na zamarzniętym jeziorze, jest
w poszczególnych fazach produkcyj-
przeznaczony głównie do testowania
nych, klocki wyglądające na identycz-
hamulców w warunkach niskich
ne w rzeczywistości takimi nie są.
temperatur. Tor Boxberg służy
Każda nowo opracowana referencja
do testów przy maksymalnych
przed wprowadzeniem na rynek musi
prędkościach. Badane jest zachowanie
otrzymać homologację.
komponentów hamulcowych
Na rynku europejskim obowiązuje
homologacja ECE R90. Dyrektywę tę
wprowadzono, by mieć pewność, iż
pod maksymalnym obciążeniem, np.
test AMS oraz HAMS.
Test AMS polega na 10 kolejnych
wszystkie najważniejsze elementy
próbach hamowania z prędkości 100
układu hamulcowego (w tym także
km/h do 0 km/h, z maksymalnym
klocki) będą miały wymaganą jakość.
opóźnieniem. Test HAMS to 10
Spełnienie wymogów zgodnych z ECE
kolejnych hamowań z prędkości
R90 zapewniają podstawowe testy.
wynoszącej 80% prędkości maksymal-
Dlatego też Bosch sprawdza klocki
nej pojazdu do 70 km/h przy 50% sile
hamulcowe znacznie szerzej, badając
hamowania pojazdu. Porównuje się
także takie współczynniki, które nie są
parametry przy pierwszej oraz
wymagane przez ECE R90.
ostatniej próbie hamowania, a badaniu
Badania te są przeprowadzane
podlegają: droga hamowania, współ-
zarówno w laboratoriach jak i na to-
czynnik tarcia, fading (utrata siły
rach testowych. Laboratoryjne
hamowania) oraz temperatura
sprowadzają się głównie do kontroli
komponentów. Po przeprowadzeniu
składu mieszanki, wytrzymałości
testów komponenty zabierane są
pod maksymalnym obciążeniem oraz
do laboratorium w celu dokładniej-
testów zniszczeniowych. Bosch
szych pomiarów struktury materiału
posiada kilkanaście jednostek
ciernego.
badawczych zlokalizowanych w wielu
Bezpieczeństwo
(skuteczność
hamowania)
Średnie tarcie
Tarcie na gorąco
W zależności od prędkości
Tarcie statyczne
Droga hamowania (test AMS)
Testy termiczne
Zjazd ze wzniesienia
Tarcie na zimno
Podatność na wilgoć
Stabilności współczynnika
tarcia
Testy właściwości fizycznych
Ściśliwość
Wytrzymałość na ścinanie
Przenikanie ciepła
ECE R 90
Bosch
✕
✕
✕
✕
✕
✕
✕
✕
✕
✕
✕
✕
✕
✕
ECE R 90
✕
✕
Bosch
✕
✕
✕
✕
✕
ECE R 90
Bosch
✕
✕
ECE R 90
Bosch
✕
Test korozyjny
Wytrzymałość lakieru
Woskowanie okładzin
Żywotność
✕
Okładzina
Tarcza
Komfort
Kontrola emisji hałasu
Tarcie przy wysokich
prędkościach, piski
Zachowanie pedału hamulca
Warto zwrócić uwagę na to, że aby
strefach klimatycznych. Układy
uzyskać homologację ECE R90 nie są
hamulcowe testowane są w Vaitoud-
wymagane tak istotne testy jak np.
den (Szwecja), położonym w na kole
stabilność współczynnika tarcia lub
Test klocków hamulcowych
przy maksymalnych obciążeniach
✕
✕
szkolenia | nr 4/54 | 2014 | Bosch Autospec | 7
Oświetlenie ksenonowe Litronic 4.x
Prezentowany materiał stanowi
fragment szkolenia „Oświetlenie
ksenonowe, inspekcje serwisowe,
monitorowanie ciśnienia
w oponach”.
Oświetlenie ksenonowe firmy Bosch
oznaczane jest nazwą Litronic.
Na rynku samochodowym rozpowszechniony jest układ Litronic
Rys. 1
generacji 4.x, którego cechą charakterystyczną są zamontowane w pojeździe dwa sterowniki oznaczone jako
Master i Slave. Master jest sterownikiem głównym, który w stosunku
do sterownika Slave wyposażony jest
w układ automatycznej regulacji
zasięgu reflektorów.
W przypadku ustawiania reflektorów należy skorzystać z urządzenia
do ustawiania reflektorów oraz
Rys. 2
oprogramowania, które jest dostępne
w sterowniku Master poprzez oprogramowanie diagnostyczne w KTS
(rys. 1). Szczegółowa informacja
na temat ustawienia reflektorów
znajduje się w ESI[tronic] (rys. 2).
Litronic 4.x może być wyposażony
w dodatkowe funkcje, które wyróżnione są w jego opisie (rys. 3). Np. oznaczenie B jest informacją, że układ ten
został wyposażony w system Bi-Litronic, czyli posiada z jednego źródła
światła możliwość załączania oprócz
Rys. 3
świateł mijania świateł drogowych.
Układy oświetlenia Bi-Litronic
mają różne rozwiązania w zależności
Rys. 4a
od typu reflektora. Rozwiązanie dla
2
reflektora projekcyjnego przedstawia
rysunek 4a, natomiast refleksyjnego
rysunek 4b.
Jacek Pochopień
Pamiętaj!
Przy wymianie palnika ksenonowego
dotykanie jego szkła gołymi palcami
jest zabronione. Należy również
zachować procedury bezpieczeństwa
związane ze stosowaniem okularów
i rękawic ochronnych.
Bi-Litronic
dla reflektora
projekcyjnego
Rys. 4b
1
2
1
2
1
Bi-Litronic
dla reflektora
refleksyjnego
1 światła mijania
2 światła drogowe
2
1
8 | Bosch Autospec | nr 4/54 | 2014 | diagnostyka
ACS 661 do układów klimatyzacji
z czynnikiem R1234yf
Zapewnia niezawodne serwisowanie
w warsztacie i wspiera ochronę
środowiska naturalnego.
Zgodnie z przepisami unijnymi
dotyczącymi stosowania R1234yf
w klimatyzacjach samochodowych
oraz potwierdzenia jego bezpiecznego
zastosowania w samochodach, coraz
więcej producentów pojazdów
wyposaża swoje auta w klimatyzacje
pracujące na nowym czynniku
chłodniczym. Także producenci
urządzeń do warsztatów samochodo-
ACS 661 – podstawowe zalety
u W pełni automatyczna obsługa klimatyzacji
u Możliwość wyboru trybu ręcznego
u Funkcja przepłukiwania węży serwisowych
przy obsłudze systemów A/C pojazdów
hybrydowych i elektrycznych
u Osobne pojemniki na olej i środek kontrastowy
u Elektroniczna kontrola wymiany powietrza
wewnętrznego
u Automatyczne spuszczanie
nieskondensowanych gazów
u Łatwy w obsłudze filtr wewnętrzny
u Obsługa serwisowa: łatwy w obsłudze
filtr-osuszacz i wymiana oleju w pompie
podciśnieniowej
u Drukarka
wych przedstawiają kolejne urządzemotoryzacyjnym, rozpoczętej w 2011
Urządzenie ma wysokiej mocy
roku, po wprowadzeniu na rynek
kompresor i wydajną pompę podci-
na tegorocznych targach Automecha-
pierwszych modeli pojazdów z klima-
śnieniową. Można go używać do ob-
nika nowy model ACS 661 będący
tyzacją przystosowaną do czynnika
sługi klimatyzacji w samochodach
w pełni automatycznym urządzeniem
R1234yf.
osobowych i użytkowych, a także
nia dostosowane do pracy z R1234yf.
Firma Bosch zaprezentowała
dla układów z czynnikiem R1234yf.
Urządzenie ACS 661 zapewnia
Jego konstrukcja jest wynikiem ścisłej
niezawodne serwisowanie w warszta-
współpracy Boscha z przemysłem
cie i wspiera ochronę środowiska.
w pojazdach z napędem hybrydowymi
i elektrycznym.
Tomasz Nowak
TPA 200 do serwisowania czujników ciśnienia
w oponach w systemach TPMS
uzupełnieniem testera usterek KTS
Od listopada 2014 roku nowo rejestrowane samochody osobowe
TPMS. Przyrządem tym można
i dostawcze o masie całkowitej do 2,5 tony muszą być wyposażone
odczytać aktualne ciśnienie w oponie,
w system kontroli ciśnienia w oponach TPMS.
stan baterii czujnika oraz jego numer
i służy do serwisowania czujników
ciśnienia w oponach w systemach
identyfikacyjny. Podawana jest też
TPMS (nazwa jest skrótem angielskie-
informacja o tym, czy czujnik jest
go Tire Pressure Monitoring System)
sprawny.
to system czujników, który informuje
TPA 200 służy także do programo-
kierowcę o spadku ciśnienia w opo-
wania uniwersalnych czujników
nach. Istnieją dwa rodzaje systemów
np. Schrader EZ-Sensor lub
TPMS. Pierwszym z nich i najpow-
Alligator Sens it. Tester współpracuje
szechniejszym jest system bezpośred-
ze specjalną platformą internetową
ni, w którym dane o ciśnieniu w kołach
„TPA Startcenter”. Zapewnia ona
podawane są w czasie rzeczywistym.
aktualizację bazy danych oraz samego
Drugim, tańszym rozwiązaniem jest
programu, podaje informacje o czujni-
system pośredni, wykorzystujący
kach (np. momenty dokręcania),
dane z czujników prędkości kół
umożliwia zarządzanie danymi
stosowanych w systemach ABS, ESC.
klientów i pojazdów, a także
Od października 2014 roku firma
Bosch oferuje tester TPA 200. Jest on
tworzenie protokołów.
Tomasz Nowak
układy i komponenty Boscha | nr 4/54 | 2014 | Bosch Autospec | 9
i mocne. Słabe to takie, w których
silnik elektryczny służy do wspomagania silnika spalinowego i nie jest
w stanie samodzielnie napędzać
pojazdu. Hybrydy o średniej mocy
silnika elektrycznego charakteryzują
się tym, że na napędzie elektrycznym
pojazd może ruszyć i rozpędzić się
do niewielkiej prędkości. W hybrydach mocnych na silniku elektrycznym samochód może się poruszać
do dużych prędkości i na stosunkowo
duże odległości, a silnik spalinowy
uruchamia się wtedy, gdy użytkownik
potrzebuje dużo mocy do szybkiego
rozpędzania, bardzo szybkiej jazdy
Epoka napędów hybrydowych
lub, gdy wyczerpują się baterie.
W hybrydach mocnych może
występować jeszcze jedna podkategoria – Plug-in Hybrid, w której akumula-
Coraz częściej w warsztatach
Po pierwsze, silnik hybrydowej
spotykamy się z samochodami
Toyoty pracuje w obiegu Atkinsona,
o napędzie hybrydowym.
który odznacza się lepszą sprawno-
tory można doładowywać z sieci
energetycznej.
Stosunkowo wysokie napięcie
ścią i sprawdza idealnie w takim
elektryczne w akumulatorach pojaz-
Występują w nim dwa rodzaje napędu.
zastosowaniu. Silnik ten jest podłączo-
dów hybrydowych może wzbudzać
Jeden to tradycyjny silnik spalinowy
ny do napędu bez użycia sprzęgła
pewne obawy w warsztatach. Napięcia
benzynowy, rzadziej Diesel. Drugi to
ciernego. Po drugie – napęd na koła
akumulatorów oscylują od około 200
napęd elektryczny. Oba są połączone
jest przekazywany za pomocą prze-
do 400 V, ale należy też zwrócić uwagę
ze sobą w różnych konfiguracjach,
kładni planetarnej, do której podłą-
na to, że napięcia systemowe (tzn.
za pomocą różnych urządzeń podziału
czone są silnik spalinowy oraz dwa
napięcia po falowniku zasilającym
przepływu strumienia mocy, a także
silniki, a zarazem prądnice elektrycz-
silnik elektryczny) mogą sięgać
różnych architektur. Wydaje się to
ne. To, z którego źródła i w jakiej
w niektórych pojazdach nawet 650 V.
wszystko skomplikowane. Jednak
proporcji zostanie przekazany napęd
Są one niebezpieczne, bo przy niewła-
po bliższym poznaniu tych systemów
na koła, zależy od aktualnej równowa-
ściwym postępowaniu mogą zabić.
może się okazać, że nie taki diabeł
gi sił występującej w przekładni
Dlatego bardzo ważne jest, aby
straszny, jak go malują.
planetarnej. Jednoczesne sterowanie
naprawami tych samochodów zajmo-
silnikiem spalinowym i dwoma
wał się przeszkolony personel.
Często słyszymy, iż hybrydyzacja
jest jedynie przystankiem technolo-
silnikami elektrycznymi wydaje się
gicznym przed całkowitą elektryfika-
niełatwe.
Przed przystąpieniem do napraw,
nawet takich prostych jak zmiana
cją napędów, lub wprowadzeniem
Oprócz napędów Toyoty na rynku
napędów elektrycznych opartych
pojawiły się rozwiązania innych firm.
okazać, że należy testerem dezakty-
na różnego rodzaju ogniwach paliwo-
Z założenia są one prostsze, ale równie
wować odpowiedni system, aby
wych. Epoka hybryd jednak nadcho-
skuteczne. W innych rozwiązaniach
podczas naprawy nie doszło do jego
dzi, więc warto poszerzać swoją
najczęściej występuje połączenie
samoistnej aktywacji. Podczas napraw
wiedzę o tych systemach.
silnika spalinowego z silnikiem,
systemów podłączonych do wysokie-
Pracami nad napędami hybrydo-
klocków hamulcowych, może się
a jednocześnie prądnicą elektryczną
go napięcia należy odłączyć zasilanie
wymi zajmowało się wiele firm. Jednak
za pomocą sprzęgieł lub zazębień
od baterii złączem serwisowym.
to Toyota była pierwszą, która wpro-
w skrzyni biegów. Wyrafinowane
wadziła go na szeroką skalę i ze
algorytmy sterowania decydują
hybrydowych zapraszamy na szkole-
sporym sukcesem. Jej napęd hybrydo-
o aktualnym rozdziale mocy.
nie techniczne dla mechaników firmy
wy jest rozwiązaniem bardzo zaawansowanym i ciekawym.
Można rozróżnić kilka rodzajów
hybryd: słabe, o średniej mocy silnika
Po więcej informacji o systemach
Bosch – www.szkoleniabosch.pl.
Tomasz Maciejasz
Napędy hybrydowe
Konfiguracje napędów hybrydowych
Równoległy napęd hybrydowy z jednym sprzęgłem.
1
5
4
3
2
Jednostka elektryczna
jest sztywno połączona
z silnikiem spalinowym
(słaba hybryda).
Szeregowo-równoległy napęd hybrydowy.
1
8 4
2
3 5
Jazda czysto elektryczna
teoretycznie możliwa, ale
wtedy silnik spalinowy
również musi być napędzany, co generuje straty
i powoduje że ten rodzaj
jazdy jest wykluczony.
7
1
Gdy sprzęgło jest
załączone, silnik
spalinowy może dostarczać moc bezpośrednio do osi napędowej (równoległy
napęd hybrydowy).
7
6
Równoległy napęd hybrydowy z dwoma sprzęgłami.
2
4
3
4
5
6
Równoległy napęd hybrydowy typu „Axle-split”.
Dodatkowe sprzęgło
pozwala na rozłączanie przepływu mocy
pomiędzy silnikiem
spalinowym a jednostką elektryczną.
3
2
1
Jazda czysto elektryczna oraz hamowanie regeneracyjne
(rekuperacja) w pełnym zakresie są możliwe (pełna hybryda).
6
7
7
Szeregowy napęd hybrydowy.
1
2
8
3
6
Silnik spalinowy
i jednostka elektryczna działają
na różnych osiach
pojazdu (napęd na
cztery koła).
6
Napęd hybrydowy z rozgałęzionym przepływem mocy.
Szeregowe połączenie
silnika spalinowego oraz
dwóch jednostek elektrycznych.
1
2
9
3
Prądnica produkuje energię elektryczną dla silnika elektrycznego oraz do
ładowania akumulatora.
7
Gdy sprzęgło jest
rozłączone, system
zachowuje się jak
szeregowy napęd
hybrydowy.
Silnik spalinowy nie jest
połączony z osią napędową. Silnik może pracować niezależnie z największą sprawnością
w swoim punkcie pracy,
dostarczając nadmiaru
energii do akumulatora.
W przekładni planetarnej moc silnika
spalinowego jest
rozdzielana na dwie
drogi.
Droga mechaniczna
– moc mechaniczna
może być przekazywana bezpośrednio
na koła za pomocą
kół zębatych.
7
1. silnik spalinowy, 2. zbiornik paliwa, 3. jednostka elektryczna silnik/prądnica, 4. sprzęgło,
5. skrzynia biegów, 6. inwerter, 7. akumulator, 8. prądnica, 9. zestaw przekładni planetarnych
8
6
Na drodze elektrycznej generator
wytwarza energię
elektryczną dla silnika elektrycznego
i akumulatora.
Tryby pracy napędów hybrydowych
Jazda hybrydowa
1
1
Tryb ładowania
2
2
3
1
2
2
2
3
3
3
Hamowanie regeneracyjne (rekuperacja)
Jazda czysto elektryczna
1
1
1
2
1
3
1
2
2
3
3
3
1. silnik spalinowy, 2. jednostka elektryczna silnik/prądnica, 3. akumulator
Architektura cyfrowej sieci informatycznej w układzie napędowym pojazdu hybrydowego
Sterownik napędu hybrydowego
System
nadzoru
akumulatora
Sterownik
silnika
Sterownik
napędu
elektrycznego
Sterownik
skrzyni
biegów
sprawujący nadzór
nad jednostką
elektr., sprzęgłem
i elektroniką mocy
Sterownik
układu
hamulcowego
sprawujący
kontrolę
hamowania
rekuperacyjnego
Szyna
danych
A ......... S
A ......... S
A ......... S
A. elementy wykonawcze, S. czujniki
A ......... S
A ......... S
12 | Bosch Autospec | nr 4/54 | 2014 | Bosch-Service w Polsce
– Nie wymieniłem jeszcze mojego
brata ciotecznego, który zarządza
biurem obsługi klientów. A oprócz
tego – najważniejsza jest fachowość
pracowników. Mają duże doświadczenie. Najstarszy, Jacek Chyczewski,
pracuje tu już 20 lat. Można powiedzieć, że to fachowiec uniwersalny,
odznacza się wprost zegarmistrzowską dokładnością.
– Jak przez te lata zmieniała się
praca w serwisie motoryzacyjnym?
– Zmieniło się niemal wszystko. Gdy
prowadziłem pierwszy warsztat
Klient musi mieć zaufanie
Wszędzie pachnie świeżością i nowością. Trudno uwierzyć, że należący
do Bosch-Service warsztat Auto-Naprawa Artur Jarosiński działa w Płocku
przy ul. Chabrowej 31 już 21 lat.
Jak mówi właściciel firmy, serwis
remontu zmienialiśmy wiele – włącz-
przeszedł właśnie remont, ale i wcze-
nie z położeniem nowego dachu,
śniej panował w nim porządek.
kafelków na ścianach i wszystko to
Zwyczajowo co piątek odbywa się tu
obywało się „na żywym organizmie”,
generalne sprzątanie.
bez przerywania pracy.
– Na czym polegał remont?
– Była to rozbudowa. Nie pierwsza
Teraz warsztat ma powierzchnię
około 600 m², jest w nim 6 stanowisk
zresztą, bo gdy w 1991 roku kupiłem
naprawczych – 4 podnośnikowe i 2
ten warsztat też przystąpiłem do bu-
z kanałami. W serwisie zatrudniam 3
dowy nowej hali, by zgodnie z moją
pracowników, a ja często jestem tym
w Sannikach, a potem przez rok
specjalizacją móc się zajmować
czwartym, bo pasjonuję się diagnosty-
w centrum Płocka, rozpoczynała się
naprawą silników samochodowych
ką, elektryką i elektroniką.
nowa epoka w motoryzacji. Ludzie
i skrzyń biegów. Z czasem warsztat się
powiększał. Podczas ostatniego
– Jest to obsada dosyć skromna
ilościowo...
masowo sprowadzali używane
samochody. Trzeba było szybko
naprawiać różne Volkswageny czy
Mercedesy i mnóstwo się uczyć.
A współczesne auta to już całkiem
inna epoka. Trzeba poznawać nowe
technologie napraw, tajniki diagnostyki, urządzenia.
Dlatego tak cenię szkolenia
prowadzone przez Boscha. Są bardzo
profesjonalne, dostosowane do poziomu wiedzy uczestników. Oprócz
zagadnień teoretycznych mają też
część praktyczną.
– Z siecią Bosch Car Service
związał się pan jednak niedawno...
– Formalny związek trwa 1,5 roku,
AutoCrew w Polsce | nr 4/54 | 2014 | Bosch Autospec | 13
ale kontakty z Boschem miałem już
Przyjmujemy też oczywiście samo-
dużo wcześniej. Gdy zacząłem
chody klientów indywidualnych.
naprawiać niemieckie samochody,
– Wszystkie?
ściągałem do nich części zamienne,
– Staram się bronić przed bardzo
w tym wiele boschowskich. Potem
starymi autami. Ich właściciele zwykle
kupowałem je w Polsce. Podobnie jak
chcą je naprawić tanio, sugerują, bym
urządzenia diagnostyczne – tester
stosował używane części, a ja tego nie
usterek KTS 550 miałem już od dawna.
chcę robić. Mówię: używane części, to
A teraz, dzięki związkowi z siecią
pan już ma...
Bosch Car Service, powiększyłem
wyposażenie warsztatu o automatyczne urządzenie do serwisowania
– Ale stosujecie w warsztacie
części regenerowane?
– To co innego. Fabrycznie regene-
klimatyzacji Tronic, tester akumulato-
rowane przez Boscha, takie jak pompy
rów, planuję też utworzenie całej linii
wtryskowe czy wtryskiwacze, działają
diagnostycznej do geometrii kół,
jak nowe. Nie używam części regene-
oczywiście Boscha.
rowanych w Polsce, nie montuję też
– Czy nadal specjalizuje się pan
w pojazdach niemieckich?
tańszych zamienników. Różnica
Po położeniu nowego dachu utworzy-
w cenach między nimi i boschowskimi
liśmy na poddaszu magazyn ogumie-
nie jest duża, a wiem, że nie będę miał
nia. Dokupiłem też placyk przed ser-
osobowe i dostawcze. Są wśród nich
reklamacji. Klient musi mieć do mnie
wisem z przeznaczeniem na parking.
również pojazdy flotowe takich firm
zaufanie.
Jednak teraz chcemy odpocząć
– Obsługujemy auta różnych marek,
jak Polo Market, Żywiec, Polimex czy
Mostostal. Wykonujemy w nich
okresowe przeglądy i naprawy.
– Jakie plany ma pan
na przyszłość?
– Cały czas u nas coś się zmienia.
po remoncie i spokojnie pracować
przy samochodach.
rozmawiała Anna Borsukiewicz
Programy warsztatowe Boscha – szyte na miarę wsparcie Twojego Serwisu
Firma Bosch prowadzi trzy programy warsztatowe skierowane do serwisów o różnych profilach.
Bosch Systemy Wtryskowe – oferta dla
warsztatów naprawiających samochody
z silnikami benzynowymi i wysokoprężnymi.
Uczestnictwo w programie zapewni Ci:
u dostęp do specjalistycznej wiedzy w zakresie
układów wtryskowych w silnikach benzynowych i Diesla,
u możliwość poznania technologii napraw
nowoczesnych układów wtryskowych,
u wykorzystanie możliwości niezwykle
dynamicznie rozwijającego się rynku.
Systemy
Wtryskowe
Bosch Układy Hamulcowe – pokaż klientom, że
Twój serwis układów hamulcowych jest w pełni
profesjonalny. Przystępując do programu
zyskasz:
u dostęp do eksperckiego doświadczenia
Boscha w układach hamulcowych,
u możliwość poszerzenia zakresu napraw dzięki
kompleksowej ofercie części zamiennych
z dużym pokryciem rynku,
u zadowolenie klientów dzięki użyciu niezawodnych, wysokiej jakości produktów.
Układy
Hamulcowe
Bosch Pojazdy Użytkowe – profesjonalne
wsparcie warsztatów ciężarowych. Korzystając
ze wsparcia programu otrzymasz wiele
wymiernych korzyści:
u kompetencje techniczne w obsłudze pojazdów
wielu rodzajów i marek,
u możliwość diagnozy pojazdów, która spełni
wymagania wszystkich klientów,
u dostęp do szkoleń z zakresu głównych
układów w lekkich i ciężkich pojazdach
użytkowych.
Pojazdy
Użytkowe
Zadbaj o przyszłość swojego warsztatu, wykorzystując kompetencje firmy Bosch. Otrzymasz wsparcie i dostęp do wiedzy.
Więcej szczegółów na stronie www.modulybosch.pl.
14 | Bosch Autospec | nr 4/54 | 2014 | produkty
Świece żarowe Duraterm High Speed
w ofercie firmy Bosch
zasad downsizingu odprężonych
silnikach o zmniejszonej pojemności,
w których zachowano lub nawet
zwiększono osiągi i zredukowano
ciśnienie sprężania.
Niższe ciśnienie sprężania to
mniejsze straty mechaniczne. Jednak
w komorze sprężania uzyskiwana jest
niższa temperatura niezbędna
do samozapłonu paliwa. Stosując
nowoczesne świece żarowe Boscha,
dogrzewamy powietrze w cylindrze
do temperatur, przy których zimą
na pewno nastąpi rozruch.
Ochrona środowiska
a świece żarowe
Nowoczesne silniki Diesla spełniają
rosnące normy czystości spalin.
Świece żarowe oraz systemy grzania wstępnego Boscha są uważane
Świece żarowe, optymalizując proces
przez większość producentów samochodów za najlepsze rozwiązanie
spalania, są ważnym elementem
umożliwiające osiąganie postępu technicznego w konstrukcji nowoczesnych
wpływającym na zużycie paliwa
silników Diesla.
i ochronę środowiska. Poza samym
grzaniem wstępnym, dogrzewają
W odróżnieniu od swoich konkuren-
Świece żarowe
również komory spalania podczas
tów Bosch praktycznie i komplekso-
w nowoczesnych Dieslach
pracy silnika na biegu jałowym
wo zajmuje się układami zasilania
Właściwości nowoczesnych świec
przy dodatnich temperaturach oraz
i sterowania silników Diesla. Układ
żarowych Bosch Duraterm High
wspomagają procesy regeneracji
grzania wstępnego stanowi niejako
Speed, takie jak np. bardzo krótki
filtrów cząstek stałych. Tym samym
integralny element tych systemów.
czas uzyskiwania wysokiej tempera-
rośnie również kultura pracy silnika.
Dlatego nikt inny poza Boschem nie
tury (poniżej 2 s), dochodzącej nawet
jest w stanie tak precyzyjnie dobrać
do 1000°C, są szczególnie ważne
Wysoka trwałość
świec żarowych.
w obecnie produkowanych według
i jakość świec Boscha
Trwałość jest szczególnie ważna ze
względu na wydłużenie czasu pracy
Nowe zastosowania świec żarowych Boscha
Numer Bosch
0 250 403 014
Duraterm High Speed
Numer Beru
GE112
0100266031
0 250 404 001
Duraterm High Speed
0 250 203 013
Duraterm
Numer NGK
Y-9001 AS
Y-8001 AS
GN058
0100276014
YE13 świec, związanego z dodatkowym
Zastosowanie OE
Numer OE
Fiat Fiorino,
Grande Punto 1.3 Multijet
55210051
Opel Astra 1.3 CDTI
555642219
przekracza 100 tys. km. Pręt grzejny
Citroën Nemo 1.3 Hdi
5960L4
wykonany ze stali chromowo-niklo-
Ford Ka 1.3 TDCi
1724842
wej NiCrFe jest bardziej odporny
Citroën C3 1.4 HDi
5960 E6/5960 K6
na działanie agresywnych substancji
Peugeot 207 1.4 HDi
5960 K6
gazowych, będących produktami
Ford Fiesta 1.6 TDCi
1682276/1703269
spalania. Świeca High Speed jest
Volvo V50 D2 DRIVe
30725678
właściwie chroniona przed szokiem
Smart Forfour 1.5 cdi
0011594601
termicznym, drganiami i korozją.
Mitsubishi Colt 1.5 DI-D
MN960296
dogrzewaniem. W przypadku świec
Duraterm wynosi ona, a często
Zbigniew Pilewski
produkty | nr 4/54 | 2014 | Bosch Autospec | 15
Nowe rozruszniki do pojazdów ciężarowych
W ofercie Boscha pojawiły się rozruszniki do pojazdów
ciężarowych, mające zastosowanie w takich pojazdach
jak Mercedes Actros czy Volvo FH. Zastępują one
rozruszniki produkowane przez Mitsubischi Electric,
występujące w tych pojazdach na pierwszym
wyposażeniu.
Inżynierowie Boscha, opracowując rozruszniki pod kolejne
aplikacje, zawsze dokładają starań, aby produkty te były
trwałe i niezawodne. Tym razem również sięgnęli po sprawdzone rozwiązania. Zarówno rozrusznik do Volvo FH jak
i do Mercedesa Actrosa powstały na bazie bardzo mocnych
i trwałych rozruszników o konstrukcji planetarnej serii
HEF 109. Są one stosowane często w znacznie większych
silnikach pojazdów budowlanych, koparkach lub największych ciągnikach rolniczych. Atutem rozruszników Boscha, oprócz trwałości
Program rozruszników Boscha do ciężarówek
Nr zam. Bosch
Nr. referencyjne
Marka
Model
0 001 330 057
Volvo: 85000526,
20732404, 85000295,
20450305
Mitsubishi: M 009 T 82671,
M 009 T 82672
Bosch Exchange:
0 986 024 990
Volvo
FH 16
0 001 330 050
Mitsubishi: M 009 T 84771,
M 009 T 80473, M 009 T
83671, M 009 T 80472
Bosch Exchange:
0 986 022 980
Mercedes
Benz
Actros III, Axor II,
Antos, Citaro,
Conecto, Integro II,
Tourismo, Touro,
Travego, Actros 963
i niezawodności, jest dostępność elementów zamiennych.
Gdy rozrusznik ulegnie awarii, nie będzie problemu
z zakupem części zamiennych i naprawą rozrusznika
za rozsądne pieniądze, czego niestety nie można powiedzieć o produktach konkurencyjnych firm.
Firma Bosch planuje poszerzyć ofertę rozruszników
do pojazdów ciężarowych o kolejne pozycje, które będą
mogły zastępować rozruszniki innych producentów.
Tomasz Maciejasz
Akumulatory w technologii EFB do ciężarówek
elektrycznych odbiorników energii,
w które coraz liczniej wyposażone są
Program akumulatorów Boscha
Zastosowane dodatkowe wzmocnione
do samochodów ciężarowych
połączenie kratek ogranicza ryzyko
i pojazdów użytkowych powiększył
ich oberwania. Poprawia też stabil-
mulatorach cyrkulatory kwasowe.
się o dwa nowe akumulatory wyko-
ność oraz obniża ich oporność,
To elementy konstrukcyjne, wykorzy-
nane w technologii EFB.
zapobiegając stratom mocy. Wysoką
stujące ruch pojazdu, aby zapewnić
odporność na pracę cykliczną
ciągłe mieszanie się elektrolitu.
W technologii EFB płyta dodatnia
gwarantuje odpowiednia rezerwa
Zapobiega to jego rozwarstwianiu,
akumulatora jest dodatkowo pokryta
mocy, niezbędna do rozruchu
utrzymując gęstość elektrolitu
warstwą poliestru. Zwiększa to
pojazdu. Technologia EFB zapewnia
na stałym poziomie. Wpływa
stabilność masy czynnej, zapobiegając
zwiększone natężenie prądu, nie-
na usprawnienie przyjmowania
jej opadaniu z kratki. Dzięki temu,
zbędne w pojazdach z dużą liczbą
energii przez akumulator oraz
pojazdy ciężarowe.
Nowością są zastosowane w aku-
w porównaniu do akumulatorów
wydłuża żywotność, zwiększając
konwencjonalnych, technologia EFB
odporność na pracę cykliczną.
zapewnia wyższą odporność na pracę
Nowe referencje, to najpopular-
cykliczną. Dodatkowo wzrasta ich
niejsze i najczęściej stosowane
sprawność nawet przy silnych wstrzą-
w segmencie pojazdów ciężarowych
sach i wibracjach, na które wielokrot-
pozycje o pojemnościach nie narażone są akumulatory monto-
180 i 225 Ah.
wane w pojazdach użytkowych.
Marcin Dynarek
16 | Bosch Autospec | nr 4/54 | 2014 | produkty
Gigalight+120 – najmocniejsze
żarówki od Boscha
Większa ilość światła na drodze to
Wyjątkową moc świetlną uzyskano
lepsza widoczność, mniejsze zmę-
dzięki użyciu gazu ksenononowego.
czenie oczu kierowcy, a przede
Standardowe żarówki bez wypełnienia
wszystkim większe bezpieczeństwo.
ksenonowego mają niską sprawność
świetlną, sięgającą kilku procent, co
Dlatego w codziennej eksploatacji
w praktyce oznacza niskie natężenie
pojazdu dużą rolę odgrywają żarówki
światła. Wypełnienie gazem ksenono-
wysokiej jakości. Nowe żarówki Bosch
wym żarówek Gigalight+120 podnosi
opaskę, pozwalającą uzyskać światło
Gigalight+120 dostarczają do 120%
ich sprawność kilkukrotnie, zwiększa-
jasne, zbliżone barwą do dziennego,
więcej światła na drodze w porówna-
jąc ilość i natężenie emitowanego
które mniej męczy oczy.
niu ze standardowymi żarówkami.
światła.
Szkło żarówki ma niebieską
Ważnym elementem każdej
żarówki jest żarnik. W żarówkach
Program żarówek Bosch Gigalight+120
Gigalight+120 ma on specjalnie
Typ
Nr Bosch
Nazwa
Napięcie
Moc
Końcówka
dobrany rozmiar i kształt pozwalający
H1
1 987 301 108
Żarówka H1 Gigalight +120 Blister 1 szt.
12 V
55 W
P14,5s
właściwie oświetlać drogę. Konstruk-
H4
1 987 301 109
Żarówka H4 Gigalight +120 Blister 1 szt.
12 V
60/55 W
P43t
cja żarnika sprawia, że żarówka nie
H7
1 987 301 110
Żarówka H7 Gigalight +120 Blister 1 szt.
12 V
55 W
PX26d
powoduje oślepienia kierowców.
H1
1 987 301 150
Żarówka H1 Gigalight +120 Kartonik 1 szt.
12 V
55 W
P14,5s
Osiągnięto to dzięki idealnej granicy
H4
1 987 301 160
Żarówka H4 Gigalight +120 Kartonik 1 szt.
12 V
60/55 W
P43t
światła i cienia rozdzielającej dolną,
H7
1 987 301 170
Żarówka H7 Gigalight +120 Kartonik 1 szt.
12 V
55 W
PX26d
jaśniejszą część wiązki światła
H1
1 987 301 105
Żarówka H1 Gigalight +120 Kartonik 2 szt.
12 V
55 W
P14,5s
od górnej znaczniej ciemniejszej.
H4
1 987 301 106
Żarówka H4 Gigalight +120 Kartonik 2 szt.
12 V
60/55 W
P43t
H7
1 987 301 107
Żarówka H7 Gigalight +120 Kartonik 2 szt.
12 V
55 W
PX26d
H1
1 987 302 110
Żarówka H1 Gigalight +120 Opak. warsztat 1 szt.
12 V
55 W
P14,5s
H4
1 987 302 140
Żarówka H4 Gigalight +120 Opak. warsztat 1 szt.
12 V
60/55 W
P43t
H7
1 987 302 170
Żarówka H7 Gigalight +120 Opak. warsztat 1 szt.
12 V
55 W
PX26d
Lampy wyładowcze Boscha
Linia Gigalight+120 to 12V żarówki
halogenowe (H1, H4, H7) dostępne
w opakowaniach kartonikowych,
blistrach oraz zestawach po 2 sztuki.
Marcin Dynarek
Boscha sprzedawane są w kartonowych opakowaniach dodatkowo
zawierających specjalne nakładki
Coraz więcej pojazdów poruszających się po drogach wyposażonych
ochronne zabezpieczające szkło
jest w lampy wyładowcze, popularnie nazywane ksenonami.
przed uszkodzeniem.
Marcin Dynarek
Ksenony mogą spełniać rolę świateł
jasne, zbliżone swą barwą do natural-
mijania lub świateł drogowych
nego światła dziennego. Dzięki temu
i mijania równolegle. Mówimy wtedy
kierowca nie odczuwa zmęczenia oczu
o systemie bi-xenonowym. Zastosowa-
jak w przypadku zwykłych żarówek.
nie ksenonów gwarantuje lepszą
Dodatkowo lampy wyładowcze
widoczność – w porównaniu ze
charakteryzuje mniejsze zużycie
zwykłymi żarówkami. Zawdzięczamy
energii w porównaniu do zwykłych
to przede wszystkim 2,5 razy większej
żarówek oraz dłuższy czas
ilości światła, które dodatkowo
użytkowania.
oświetla miejsca niedostępne dla
W ofercie Boscha znajdują się trzy
strumienia świetlnego zwyklej
referencje ksenonów – D1S, D2R, D2S.
żarówki. Światło emitowane przez
Wszystkie mają jakość oryginalnego
lampy wyładowcze Boscha jest bardzo
wyposażenia. Lampy wyładowcze
produkty | nr 4/54 | 2014 | Bosch Autospec | 17
Renault i Bosch
Firma Bosch jest dostawcą podzespołów do kilkudzie-
nia 2009 r., z silnikiem wysokoprężnym typ DXi13 480,
sięciu marek samochodów osobowych. Produkty z logo
o pojemności 12,8 l i mocy 339 kW – wraz z wykazem
Bosch są także montowane w pojazdach ciężarowych.
niektórych części zamiennych produkowanych do niej
W naszym cyklu były już: Scania R500, Mercedes-Benz
przez firmę Bosch (klucz RB: REN 3545). Obok nazw
Actros 1846 BlueTec, MAN/TGX 18.480, Iveco Stralis
produktów umieszczamy numery katalogowe. W przypad-
L440 S 45, DAF/XF 105.460 i Volvo FH460.
ku niektórych elementów są to tylko przykłady, gdyż
producent dokonywał zmian konstrukcyjnych, z którymi
Obecnie prezentujemy ciężarówkę francuskiej firmy
zmieniały się numery katalogowe. Dlatego dobór odpo-
Renault – Renault Magnum 480 wytwarzaną od kwiet-
wiednich części możliwy jest przy użyciu katalogu Boscha.
25
26
17
18
4
19
12
16 23
15 20
22
21
8
3
7
1
9
14
11 10
1 A
lternator (NCB2 (>) 28V 40/110A)
l
Nr 0 124 655 019
2 A
lternator regenerowany BX
l
Nr 0 986 049 350
3 E
lektroniczny regulator napięcia
l
ładowania
Nr F 00M 144 119
4 A
kumulator rozruchowy,
l
T5 (12V 225AH 1150A)
Nr 0 092 T50 800
5 C
zujnik wału korbowego (DG -6-S)
l
Nr 0 281 002 742
6 C
zujnika wałka rozrządu (DG-6-S)
l
Nr 0 281 002 742
7 C
zujnik ciśnienia doładowania
l
(DS-LDF4-T)
Nr 0 281 002 743
8 C
zujnik temperatury,
woda chłodząca (TF-W)
Nr 0 281 002 744
9 W
kład filtra paliwa
Nr F 026 402 017
l
l
10 Wkład filtra oleju
l
Nr F 026 407 043
11
filtra oleju – bocznikowy
l WNrkład
0 451 300 003
12 Wkład filtra powietrza
l
Nr 0 986 626 770
13 Filtr kabinowy
l
Nr 1 987 431 171
14
hydrauliczny wspomagania
l Filtr
układu kierowniczego
Nr F 026 404 001
15 Zestaw
serwisowy DNOX 2 filtr
cieczy AdBlue
Nr 1 457 436 006
16 Moduł tłoczący AdBlue DNOX2
Nr 0 444 022 059
17 Moduł dozujący DNOX
Nr 0 444 023 053
18 Zestaw części naprawczych
– pokrywa modułu dozującego DNOX
Nr F 00B H40 422
l
l
l
l
27
6
2
24
5
19 Filtr wstępny siatkowy AdBlue
l
– moduł dozujący DNOX
Nr F 00B H60 089
20 Pompa membranowa cieczy AdBlue
l
Nr F 00B H40 204
21 Grzałka filtra cieczy AdBlue
l
Nr F 00B H40 402
22 Czujnik temperatury cieczy AdBlue
l
Nr F 00B H40 208
23 Czujnik ciśnienia cieczy AdBlue
l
Nr 0 261 230 150
24
osuszacza sprężonego
l Wkład
powietrza
Nr 0 986 628 255
25 Pióro wycieraczki bezprzegubowe
l
Aero Twin 700 mm
Nr 3 397 008 845
26 Pióro wycieraczki Twin 700 mm
l
Nr 3 397 018 170
27 Żarówka H7 o wydłużonej trwałości
l
Trucklight Maxlife 24V 70W
Nr 1 987 302 772
Fot.: Renault
13
18 | Bosch Autospec | nr 4/54 | 2014 | technika
Bosch – dostawca gazowych technologii
Postęp w technologii układów zasilania silników o zapłonie iskrowym
i samoczynnym wynika przede wszystkim z rosnących wymagań
ekologicznych.
Rozwiązania pozwalające je spełnić
cji gazowych jednostek napędowych
stają się coraz bardziej skomplikowa-
na bazie silnika SW-680, którego
ne. Receptą na ich uproszczenie mogą
możliwości rozwoju skończyły się
stać się silniki zasilane gazem ziem-
na wersji Euro 3. W produkowanych
nym, pozwalające osiągnąć wymagane
później w Polsce autobusach gazo-
normami poziomy emisji spalin
wych (Jelcz, Solaris, Solbus) wykorzy-
w znacznie prostszy sposób.
stywano importowane jednostki
Pierwszy użytkowy tłokowy silnik
napędowe MAN, wyposażone
spalinowy, skonstruowany przez
w układy zasilania Boscha oraz silniki
Etienne'a Lenoira w 1860 r., był
Cummins.
zasilany wytwarzanym z węgla gazem
Obecnie na całym świecie obser-
świetlnym, zawierającym głównie
wuje się rozwój napędów gazowych,
wodór, metan i tlenek węgla. Renesans
szczególnie w pojazdach używanych
zainteresowania paliwami gazowymi
w miastach (transport publiczny – au-
nastąpił w latach 30. ubiegłego wieku
tobusy i taksówki, pojazdy komunalne
we Włoszech i w okresie II wojny
– śmieciarki, dystrybucja). Wynika to
światowej oraz w czasie trwania
ze wzrastających wymagań ekologicz-
kryzysu energetycznego (lata 70.).
nych, szczególnie w zakresie emisji
W Polsce w latach 50. użytkowano
około 3000 samochodów ciężarowych
Produkowany w Brazylii, przez MAN Latin
America, autobus Volksbus wyposażony
w system zasilania gazowego Bosch DG-Flex
do silników Diesla. Został on opracowany
przez dział Bosch Diesel Systems, brazylijski oddział Bosch Automotive Aftermarket
we współpracy z firmą DieselGas International Company z Nowej Zelandii.
cząstek stałych. Gazowe jednostki
napędowe ich nie wydzielają.
i dostawczych zasilanych CNG.
Najwięcej na południu Polski, z uwagi
Co to jest gaz ziemny?
na występujące tam złoża gazu
Gaz ziemny jest paliwem kopalnym,
ziemnego i 17 stacji sprężania.
znajdującym się w skorupie ziemskiej.
W latach 60. zamknięto ostatnie takie
Jego głównym składnikiem jest metan
Iveco Stralis LNG Natural Power ze zbiornikiem LNG (560 l – na prawej podłużnicy)
i dodatkowymi zbiornikami CNG (4x70 l)
po przeciwnej stronie. Ciśnienie w zbiorniku LNG wynosi 11 barów, dzięki czemu
gaz jest przechowywany w temperaturze
-125°C w odróżnieniu od zbiorników
„bezciśnieniowych”, które wymagają temperatury -163°C). Gazowy układ zasilania
silnika pochodzi z włoskiej firmy Metatron,
a wtryskiwacze metanu dostarcza Bosch.
obiekty w naszym kraju, choć jeszcze
– najprostszy węglowodór, którego
w latach 80. PTHW w Rzeszowie
spalanie odbywa się przy znacznie
eksploatowało kilkanaście Żuków
niższej emisji spalin (bez cząstek
znacznie niższy poziom hałasu
i Starów zasilanych CNG.
stałych). Silniki zasilane gazem
emitowanego przez silniki gazowe
ziemnym emitują także najmniej
(o około 6-7 dB, co odpowiada około
w Polsce powrót do koncepcji
węglowodorów aromatycznych
dwukrotnemu zmniejszeniu wrażenia
napędów gazowych. Plany obejmo-
i formaldehydów, które są bardzo
słuchowego).
wały uruchomienie stacji tankowania
rakotwórcze, a normy nie limitują
oraz opracowanie technologii
poziomu ich emisji. Nie bez znaczenia
Sprężony (CNG) i skroplony (LNG)
zasilania pojazdów sprężonym gazem
są również niższe koszty eksploatacji
gaz ziemny
ziemnym. Dostosowano wtedy
pojazdów zasilanych gazem.
Gaz ziemny jako paliwo silnikowe
Na początku lat 90. nastąpił
do zasilania gazem floty wózków
widłowych w kilku dużych zakładach
Gaz ziemny ma wysoką liczbę
występuje w postaci sprężonej CNG
oktanową (130), zapewniającą
(compressed natural gas) lub skroplo-
(Fiat Auto Poland, Zelmer i Cersanit).
znakomitą odporność na spalanie
nej LNG (liquefied natural gas).
Wykonano także adaptacje do zasila-
stukowe. Gazowy stan skupienia
Zarówno sprężanie jak i skraplanie
nia gazem silników Raba MAN
paliwa wpływa pozytywnie na trwa-
służy zwiększeniu gęstości energii
w autobusach miejskich. Autorem
łość jednostek napędowych, ponieważ
zgromadzonej w zbiornikach paliwa.
prac była firma NGV Autogas, której
eliminuje zjawisko zmywania filmu
Sprężenie gazu do 20 MPa zmniej-
technologia posłużyła firmie Mielec
olejowego z gładzi cylindrowych. Gaz
sza jego objętość około 350 razy,
Diesel Gaz do uruchomienia produk-
spala się wolniej, czego efektem jest
natomiast skroplenie, polegające
technika | nr 4/54 | 2014 | Bosch Autospec | 19
na schłodzeniu gazu do –163° C,
pozwala zmniejszyć jego objętość
około 600 razy. LNG wymaga jednak
zastosowania skomplikowanych
zbiorników kriogenicznych, które są
zdolne utrzymać temperaturę –163° C.
Gaz ziemny w postaci sprężonej
przechowuje się w bardzo ciężkich
zbiornikach stalowych lub znacznie
lżejszych, lecz droższych
kompozytowych.
Sprężanie i skraplanie gazu
ziemnego wpływa na gabaryty i masę
zbiorników w samochodzie oraz jego
zasięg. Mercedes Econic NGT z 8
stalowymi zbiornikami CNG o masie 1000 kg może zatankować 90 kg
gazu (łącznie 1090 kg), co wystarcza
na 200-400 km jazdy. Econic z 2
MAN E2876 jest 6-cylindrową leżącą, turbodoładowaną jednostką napędową, o pojemności
skokowej 12,8 l, spełniającą wymagania Euro 6, przystosowaną do zasilania mieszanką
gazowo-powietrzną o składzie stechiometrycznym (lambda=1), stosowaną do napędu miejskich autobusów przegubowych, która jest regulowana na 2 poziomy mocy: 200 kW (272 KM)
i 228 kW (310 KM). Silnik jest zasilany przez system Bosch Motronic ME7-GAS1.
zbiornikami LNG o pojemności 657
dm³ i masie 768 kg mieści 235 kg
Gazowe silniki MAN wyposażone
Wtryskiwacze gazowe Bosch NGI 2
ciekłego gazu (łącznie 1003 kg) i może
w układ zasilania Bosch Motronic
Wtryskiwacze Bosch NGI 2 mają dużą
przejechać 800-1000 km (dwukrotnie
ME7-GAS1
wydajność (7,5 kg/h), dzięki czemu
więcej niż w przypadku CNG).
Stosowane w autobusach gazowe
można je stosować w różnych silni-
silniki MAN są jednopaliwowymi
kach. Mają stałą charakterystykę
wykorzystania LNG w komunikacji
jednostkami napędowymi zasilanymi
wydajności nawet w silnikach dołado-
miejskiej jest polska firma Solbus.
mieszanką stechiometryczną, której
wanych, w których występuje zwięk-
Pierwszego Solbusa LNG zaprezento-
odpowiedni skład zapewnia układ
szone ciśnienie w kolektorze doloto-
wano w 2008 r., a pierwsze takie
Bosch Motronic ME7-GAS1 montowa-
wym. Wtryskiwacze Bosch NGI 2 są
pojazdy wyjechały na ulice Wałbrzy-
ny na początku układu dolotowego.
stosowane np. w jednostkach napędo-
cha pod koniec 2010 r. Od 2013 r.
Ma on 12 wtryskiwaczy umieszczo-
wych Iveco Cursor 8 czy fiatowskim
Solbusy LNG jeżdżą w Olsztynie,
nych w dwóch płaszczyznach (dwa
silniku 1.4 stosowanym także w Oplu
a w 2015 r. pojawią się w Warszawie.
razy po 3 naprzeciw siebie), czujniki
Combo.
Europejskim pionierem w zakresie
ciśnienia i temperatury gazu oraz
Gaz ziemny pomostem
elektryczną przepustnicę. Bosch
Regulator ciśnienia
do zasilania wodorowego
Motronic ME7-GAS1 korzysta także
gazu ziemnego Bosch PR-NG1
Firma MAN, która w latach 2006-2009
z sygnałów różnych czujników
Membranowy regulator ciśnienia
badała 14 zasilanych wodorem
na silniku.
Bosch PR-NG1 jest jednostopniowy
autobusów Lion's City w Berlinie,
i redukuje ciśnienie z 20 do 0,7 MPa,
potwierdziła gotowość do wprowa-
Zasilane gazem ziemnym silniki
dzenia tego typu napędów do produk-
dwupaliwowe
cji, tym bardziej, że silniki wykorzy-
Jednostki takie bazują na silnikach
stywały rozwiązania stosowane
benzynowych i są stosowane w samo-
w silnikach zasilanych gazem ziem-
chodach osobowych oraz dostaw-
nym (układy zasilania Bosch ME7
czych. Nadzoruje je sterownik Bosch
GAS1).
NG-Motronic sterujący dwoma
pod którym gaz trafia do szyny
systemami wtryskowymi. Oprócz
Gazowe silniki jednopaliwowe
dodatkowych obwodów wykonaw-
Są to najczęściej silniki o zapłonie
czych dla gazowego układu zasilania
iskrowym stosowane w średnich
zawiera on dwa obszary pamięci,
i ciężkich pojazdach użytkowych
w których są zapisane mapy sterujące
w aglomeracjach miejskich.
dla zasilania benzyną i gazem.
Bosch PR-NG1
u
20 | Bosch Autospec | nr 4/54 | 2014 | technika
(wszystkie z silnikiem 1.4 TSI EcoFu-
Komponenty Boscha stosowane w gazowych układach zasilania
Szyna paliwowa
z wtryskiwaczami
gazowymi Bosch NGI2
el) czy Caddy EcoFuel z 2-litrowym
Zawór zespolony zbiornika
Bosch TV-NG2
Regulator ciśnienia
Bosch PR-NG1
silnikiem MPI, Mercedesy: B 200
NGD, E 200 NGD i dostawczy Sprinter
NGT (z doładowanymi mechanicznie
silnikami 1.8) czy Opel Zafira CNG
z silnikiem 1.6 Turbo ecoFLEX.
Dwupaliwowe układy zasilania
Sterownik elektroniczny
bifuel/monofuel
Boscha do silników o zapłonie
samoczynnym (gazodiesel)
Układy takie łączą zalety silnika
Czujniki:
wysokiego ciśnienia gazu, niskiego
ciśnienia i temperatury gazu
Diesla z korzyściami wynikającymi ze
stosowania paliwa gazowego, ponieważ jednostka napędowa jest zasilana
paliwowej wtryskiwaczy. Ciśnienie to
wkręconych w komory spalania świec
jednocześnie olejem napędowym
nie zależy od ciśnienia w zbiornikach
zapłonowych, które muszą wywołać
i gazem. Zmniejsza to emisję cząstek
CNG oraz obciążenia silnika. Korpus
przeskok iskry w mieszance gazowo-
stałych przy niższych kosztach
reduktora jest wykonany z kutego
powietrznej mającej o około 30%
użytkowania.
aluminium.
większą rezystancję. Wymaga to
Silnik pozostaje jednostką napę-
większej energii wyładowania.
dową o ZS o dużej sprawności,
Zawór zespolony zbiornika
Na takie warunki pracy gotowe są
a niewielka dawka oleju napędowego
Bosch TV-NG2
świece zapłonowe Boscha, zarówno
ulegająca samozapłonowi inicjuje
Zawory zbiorników CNG zapewniają
te przeznaczone na pierwszy montaż
zapłon zasadniczej dawki paliwa
im pełne bezpieczeństwo użytkowa-
do silników zasilanych gazem ziem-
gazowego.
nia i są wyposażeniem obowiązko-
nym, jak i dostępne na rynku
wym, wynikającym z wymagań
wtórnym.
homologacyjnych. Zawór zespolony
Bosch rozpoczął pracę nad jednoczesnym zasilaniem silników Diesla
Komponenty gazowych układów
olejem napędowym i gazem ziemnym
Bosch TV-NG2 jest bardzo zwartą
zasilania Boscha są stosowane
w 2006 r. wspólnie z nowozelandzką
konstrukcją i zawiera:
w wielu samochodach. Wśród nich
firmą DieselGas International Compa-
u mechaniczny zawór odcinający
znajdują się modele grupy Volkswa-
ny. W 2 lata później zaprezentowano
wykorzystywany w czasie
gena: eco up! (z 1-litrowym silnikiem
w Brazylii system DG-Flex do jedno-
serwisu,
MPI), Golf TGI BlueMotion, Passat 1.4
stek napędowych sterowanych
TSI EcoFuel, Touran 1.4 TSI EcoFuel
mechanicznie, który pozwala na za-
u zawór nadmiernego wypływu,
ograniczający wypływ gazu ze
zbiornika w przypadku uszkodzenia przewodu paliwowego,
Elementy gazowego układu zasilania Boscha
Sterownik Motronic
do gazu ziemnego
u zawór ogniowy, topiący się w temperaturze 110° C (otwiera wypływ
gazu ze zbiornika i nie dopuszcza
do nadmiernego wzrostu ciśnienia
np. w czasie pożaru),
u zawór bezpieczeństwa (otwiera
wypływ gazu ze zbiornika, kiedy
nastąpi zbyt duży wzrost ciśnienia). Korpus zaworu jest wykona-
Wtryskiwacz
gazowy NGI2
Szyna paliwowa
CNG
ny z kutego aluminium.
Świece zapłonowe Boscha do silni-
Czujnik niskiego ciśnienia
i temperatury gazu DS-M1-TF
ków zasilanych gazem ziemnym
Wydłużony proces spalania gazu
powoduje większe obciążenie cieplne
Czujnik wysokiego
ciśnienia gazu DS-HD-KV4
technika | nr 4/54 | 2014 | Bosch Autospec | 21
Gazowy układ zasilania Bosch bifuel
zawór recyrkulacji spalin
zmieniacz faz rozrządu **
filtr węglowy
(par paliwa)
zawór par paliwa
przepływomierz powietrza
elektryczna
przepustnica
sterownik
elektroniczny
cewka zapłonowa/
świeca zapłonowa
czujnik
ciśnienia
moduł
pedału
przyspieszenia
wlew benzyny/
zawór tankowania CNG
benzynowa
szyna
paliwowa/
wtryskiwacz
regulator
ciśnienia*
czujnik
fazy
silnika
gazowa
szyna
paliwowa/
wtryskiwacz
gazu
czujnik
temperatury silnika
wstępny
katalizator spalin
czujnik spalania
stukowego
główny katalizator
spalin
zawór zespolony
zbiornika
czujnik
prędkości
obrotowej
silnika
CAN
kontrolka
diagnostyczna
złącze
diagnostyczne
immobilizer
sonda
lambda
sonda
lambda
standardowe komponenty Boscha
d
odatkowe komponenty gazowego
układu zasilania Boscha
moduł
pompy
paliwa
*w
skład którego wchodzą także: czujnik
ciśnienia, zawór ograniczający ciśnienie,
zawór odcinający i filtr gazu
sprężony gaz
ziemny 200 bar
** opcjonalnie
stąpienie do 85% oleju napędowego tańszym paliwem
w 2012 r. Rozpoczęcie przez USA eksportu taniego gazu
gazowym (obniżenie kosztów i poziomu emisji).
ziemnego może spowodować znaczne obniżenie cen tego
Prace nad kolejną generacją systemu zasilania gazowe-
paliwa na całym świecie.
go do silników Diesla rozpoczęto w 2008 r. Ich efektem jest
Szacuje się, że globalne zapotrzebowanie na LNG
system do silników z elektroniczną regulacją dawki paliwa
w transporcie drogowym osiągnie w 2025 r. poziom 45
– Bosch Dual-Fuel. Układ dawkowania paliwa gazowego
mln t rocznie i zwiększy się do 96 mln t w roku 2035,
wykorzystuje czujniki spalania stukowego, które, monito-
podczas gdy w 2010 r. zużycie LNG w transporcie było
rując pracę silnika, pozwalają zwiększyć stopień zastąpie-
praktycznie zerowe.
nia oleju napędowego gazem nawet do ponad 90%.
Powoduje to obniżenie zawartości cząstek stałych w spali-
Podsumowanie
nach do poziomu niewymagającego stosowania filtra
Gaz ziemny jest obiecującym paliwem transportowym,
cząstek stałych.
którego zasoby są bardzo duże, a niektóre z nich, np.
hydraty metanu, będące krystaliczną formą wody i metanu
Perspektywy rozwoju napędów gazowych
(głównego składnika gazu ziemnego) zalegającą pod dna-
Prosta konstrukcja i nieskomplikowane układy oczyszcza-
mi oceanów i w lodach Arktyki, czekają na komercyjne
nia spalin silników gazowych powodują, że mają one duży
wykorzystanie.
potencjał zastosowania w transporcie. Bardzo obiecującym dla nich nośnikiem energii wydaje się LNG.
Raport CEDIGAZ (Międzynarodowe Centrum Informa-
Bosch, wykorzystując gaz ziemny jako paliwo silnikowe, pokazuje, że dostrzega potencjał i przewidywaną
przyszłość tego paliwa, które jest tak samo wartościowym
cji o Gazie Ziemnym) podaje, że do 2035 r. skroplony gaz
nośnikiem energii, jak klasyczne paliwa silnikowe.
ziemny (LNG) będzie zwiększał swój udział w transporcie
Prognozując przyszłość, wystarczy spojrzeć na liczby.
drogowym z uwagi na różnicę w cenie w stosunku do oleju
W Niemczech w 2004 r. było 30 tys. samochodów zasila-
napędowego, a ta, zgodnie z doświadczeniami z rynku
nych gazem. W 2006 r. było ich już 70 tys., w 2008 – 240
amerykańskiego, raczej będzie się powiększać. Masowe
tys. Plany na rok 2015 przewidują, że liczba takich
wydobycie taniego gazu ziemnego ze złóż łupkowych
samochodów w Niemczech przekroczy milion.
w USA doprowadziło do zmniejszenia ceny gazu z 320
dolarów za 1000 m³ w 2008 r. do 95 dolarów za 1000 m³
Piotr Złoty
Świece Żarowe
Bosch Duraterm
Wysokowydajne świece żarowe Duraterm pozwalają na rozruch silnika
nawet w najtrudniejszych warunkach zimowych. Nagrzewają się w ciągu
4 sekund a ich nowoczesna konstrukcja pozwala na dogrzewanie pracującego silnika przez 3 minuty. Właściwość ta zapewnia redukcję dymienia
i emisji zanieczyszczeń nawet o 40%.
www.motobosch.pl