arcimowicz-czytanie

Transkrypt

arcimowicz-czytanie

„Czytanie książek to najpiękniejsza
zabawa, jaką sobie ludzkość wymyśliła”
Wisława Szymborska
Czytanie – jedna z umiejętności nabywanych przez człowieka w procesie edukacji, która
umożliwia odbiór informacji przekazywanych za pomocą języka pisanego. Współcześnie
wciąż jedną z podstawowych form komunikowania się jest mowa pisana, dlatego czytanie jest
jedną z najważniejszych umiejętności każdego człowieka.
CZYTELNICTWO DZIECI
„Mamy do czynienia z rozszerzającą się kulturą milczenia, w której słowo po prostu
zamiera. Dziecko skazane jest na samotność egzystencjalną, izolację, poczucie zamknięcia,
przepaści wobec świata. […] Nie umiemy ani mówić, ani słuchać. Wychowujemy godnego
nas następcę, naszego sukcesora: milczącego konsumenta .[…] Kultura obrazkowa niszczy
język słów, ale jednocześnie narzuca specyficzny sposób interpretacji samej siebie: odbioru
obrazu […] Nadrzędnym zadaniem naszych czasów jest w tym względzie przywrócenie
miejsca kultury literackiej w życiu dzieci i młodzieży ”1
1. Kiedy zacząć czytać ? – od urodzenia. Rozwój umiejętności językowych następuje w
pierwszych dwóch latach życia.
•
W grudniu 2013 r. do ponad 90% szpitali położniczych w całym kraju trafi 72,5
tysiąca pakietów pn. „Pierwsza Książka Mojego Dziecka”, które będą przekazywane bezpłatnie świeżo upieczonym mamom. Pakiet, złożony z książki oraz z
DVD z filmem edukacyjnym i kołysankami, opracowała Fundacja „ABCXXI –
Cała Polska czyta dzieciom”, by zachęcić młodych rodziców do czytania dziecku
od urodzenia -http://www.calapolskaczytadzieciom.pl/pkmd
2. Jak czytać dziecku ?
•
•
•
•
•
•
regularnie
z radością! Okazując entuzjazm dla wspólnej lektury
interesująco (głos, wzrok, twarz, ręce i ciało)
ile czasu ? – co najmniej 20 min.
książki powinny być zawsze dostępne!
jak dodatkowo zainteresować ? Pacynki, przedmioty, dobrać czas (przed zaśnięciem)
1
G. Leszczyński, M. Zając, Książka i młody czytelnik: zbliżenia, oddalenia, dialogi. Studia i szkice, Warszawa
2013, s.15-16
Projekt „Bezpośrednie wsparcie rozwoju szkół poprzez wdrożenie zmodernizowanego systemu doskonalenia nauczycieli w powiecie
siemiatyckim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Priorytet III Wysoka jakość systemu oświaty
Działanie 3.5 Kompleksowe wspomaganie rozwoju szkół
Realizujący projekt-Powiatowa Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna w Siemiatyczach
strona 1/1
•
kiedy zakończyć czytanie ? Indywidualne decyzje – nawet nastolatkom można
czytać; potem zamiast regularnego czytania – rozmowy, dyskusje o książce. Ważne: rodzinny stół to mini uczelnia!
3. Program „Rodzinne czytanie” - http://www.rodzinneczytanie.pl/o-rodzinnym-czytaniu
• Biblioteka Rodziców - http://www.rodzinneczytanie.pl/biblioteka-rodzicow
• Rodzinne słuchanie ( audiobooki) - http://www.rodzinneczytanie.pl/rodzinne-sluchanie
• Kluby czytających rodzin - http://www.rodzinneczytanie.pl/klub-czytajacych-rodzin
Koncepcja wspólnotowego czytania wg M. Lunardii2
1. Warunki
• Wygodne miejsce
• Stosowanie gestów
• Odpowiednio przygotowany głos
2. Stworzenie atmosfery pewnej magii
• tonacja głosu,
• ekspresyjne czytanie (kropka, przecinek, znak zapytania, wykrzyknik),
• głosy bohaterów historii (odgrywanie ról),
• naśladowanie dźwięków,
• uzupełnianie zdań,
• emfaza.
3. Tworzenie zwyczaju i oczekiwań odnośnie książek sposobem na pobudzenie uwagi
dziecka.
• zwyczaje: piosenka, sygnał instrumentu muzycznego, „Czy jesteście gotowi ?”
• oczekiwania: wskazówki odnośnie historii i zachęcanie do odgadywania, przygotowanie rekwizytu (np. korona ) i zapytanie o treść książki.
4. Wspólne czytanie i dialog
• rozmowa o przeczytanych książkach, bohaterach,
• podział na role czytanej historii (jeśli dziecko czyta lub pamięta treść).
… należy przyciągnąć uwagę i tworzyć okoliczności narracyjne, które będą izolować od
rzeczywistości , dając możliwość (…) przeniesienia się w Świat imaginacji, fantazji …
CZYTANIE W PRZEDSZKOLU
2
M. Lunardii, Poczytajmy. Jak rozwijać w dziecku pasję czytania, Kraków 2011
strona 2/1
„Dla małego dziecka literatura w ogóle nie istnieje: jest albo słowem mówionym lub
czytanym, a więc wzbogaconym o czyjąś intonację, czyjś gest, czyjąś mimikę, albo
pozasemantycznym znakiem plastycznym: w odbiorze dziecka, które nie umie czytać, litery i
słowa układają się w szeregi graficznych elementów.”3
Dzieci najmłodsze
1. Sposoby „czytania” - przekładanie kartek, obracanie na różne strony, zaciekawienie
ilustracją, krótkotrwałe zainteresowanie
2. Księgozbiór
• Większa ilość identycznych książek, w sztywnych okładkach, z barwnymi ilustracjami,
• Książki gadżety (zabawki, pluszami, rozkładanki, melodyjki)
Dzieci 5-6 letnie
1. Kącik książki lub grupowa biblioteka
•
•
•
•
•
•
swobodny dostęp, ustalenie zasad korzystania, obowiązki dla dyżurnych,
uczymy jak obchodzić się z książką,
wyposażenie dostawowe: scenki, kukiełki, pacynki, emblematy przedstawiające
bohaterów bajek, opowiadań, wierszy,
zbiory inne: płytoteka, filmoteka, kasety, audiobooki,
możliwość wypożyczania do domu,
bardzo ważna jest rozmowa z dzieckiem o przeczytanej książce.
2. Formy pracy z książką wg. A. Jacewicz4
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Słuchanie treści książek czytanych przez nauczycieli,
Słuchanie treści bajek, baśni, legend, wierszy , … opowiadanych przez nauczycielkę,
Recytacje wierszy,
Odtwarzanie treści utworów za pomocą plastycznych i muzycznych środków wyrazu,
Oglądanie ilustracji,
Oglądanie i tworzenie inscenizacji przez dzieci,
Oglądanie lub prezentowanie własnych przedstawień teatralnych,
Próba czytania tekstu przez dzieci,
Tworzenie zakończeń lub całych opowiadań,
3
G. Leszczyński, M. Zając, Książka i młody czytelnik: zbliżenia, oddalenia, dialogi. Studia i szkice, Warszawa
2013, s.7-8
4
A. Jacewicz: Rola nauczyciela w rozwijaniu czytelnictwa małych dzieci. W: Edukacja czytelnicza wyzwaniem
współczesnej pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej, Bydgoszcz 2011, s.45-53
strona 3/1
•
•
•
•
•
Tworzenie rymowanek i wierszy,
Tworzenie improwizacji słownych, ruchowych , drama,
Tworzenie książek przez dzieci,
„rozmowy literackie” z dziećmi ,
Ćwiczenia (zabawy) ortofoniczne, artykulacyjne, logopedyczne, gramatyczne
słownikowe.
3. Edukacja literacka wg Grażyny Lewandowskiej – Nosal5
•
•
Trzy poziomy zainteresowań czytelniczych
o I: Powrót do pierwszych lektur – sięganie po książki już znane, przeczytane, oswojone
o II: Książki nowe (niektóre lektury będą odrzucane jako mało interesujące)
o III: Nieustanny głód opowieści (basnie, legendy, nowe wątki filmowe, operowe, baletowe czy milologiczne)
Kręgi zainteresowań czytelniczych:
o relacje z rówieśnikami: przyjaźń, wspólne zabawy, podział ról, uczucia,
motywacje,
o utwory pokazujące, że coś umiem, potrafię, radzę sobie,…
o problem innego: to np. gruby, o skośnych oczach, różny kolor skóry, w
okularach,…
o ciekawość świata; pytania – co, jak, dlaczego ?
o poezja, wierszyki, rymowanki.
4. Przykłady zabaw (literackich) z cztero-, pięcio – sześciolatkiem wg Alicji Ungeheuer
– Gołąb6
5. Literatura przedmiotu7, wykazy książek
•
Książki polecane dzieciom (4-8 lat)przez Miejską Bibliotekę Publiczną w Oświęcimiu - http://mbp-oswiecim.pl/ksiazki-polecane-dzieciom-4-8-lat/ 8
•
Literatura fachowa o literaturze, książkach i bibliotekach dla dzieci i młodzieży
2001-2004 - http://ebib.oss.wroc.pl/2005/64/lewandowicz-nosal.php. Kontynuacja
literatury z lat 2005-2011 dostępna jest w książce G. Lewandowskiej- Nosal 9
•
Biblioterapia - lista książek E. Szefler 10
5
G. Lewandowska - Nosal , Od czterech do sześciu. Książki dla przedszkolaka, Warszawa 2012.
A. Ungeheuer – Gołąb, Literackie inspiracje w rozwoju przedszkolaka, Warszawa 2012
7
Metody i formy pracy. Zestawienie bibliograficzne w wyborze (2005) http://www.pedagogiczna.edu.pl/zest165.htm
8
G. Lewandowska - Nosal , Od czterech do sześciu. Książki dla przedszkolaka, Warszawa 2012, s.157-163
9
G. Lewandowska - Nosal , Od czterech do sześciu. Książki dla przedszkolaka, Warszawa 2012, s.141-156
10
E. Szefler, Biblioterapia w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. W: Edukacja czytelnicza wyzwaniem
6
strona 4/1
CZYTANIE W NAUCZANIU ZINTEGROWANYM
1. Ulubione gatunki literackie:
•
•
•
Baśnie, bajki, poezja
Opowiadania epickie
Utwory narracyjne
2. Rola nauczyciela – doskonała znajomość literatury dziecięcej.
3. Efektywne sposoby pracy wg. D. Radzikowskej11
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Kącik książki.
Poranki z książką.
Cykliczne lekcje biblioteczne „Pani bibliotekarka przedstawia …”.
Wspólne czytanie.
Opowiadanie o książkach przez starszych kolegów.
Stworzenie z dzieckiem i rodzicami książki do czytania „Moja pierwsza książka”
(10-12 s.)
Spotkania z pisarzami.
Wyprawy śladami bohaterów przeczytanej książki.
Gra dydaktyczna na podstawie literatury.
Tworzenie listy przebojów czytelniczych (np. raz w kwartale plebiscyt na najciekawszą książkę).
Książka tygodnia (na tronie –krzesełko przykryte czerwonym suknem, oddawanie
szacunku książce).
Cykle zajęć - np. wyścigi z tatą, kulinarne show itp.
4. Rozwijanie zainteresowań czytelniczy w klasach młodszych (Cz. Duda http://www.profesor.pl/mat/na6/pokaz_material_tmp.php?
plik=na6/na6_duda_030403_1.php&id_m=2741 )
• czytanie książek w klasie.
• Odczytanie dzieciom wybranej sceny czy interesującego urywka utworu.
• Zapoznanie dzieci przed rozpoczęciem lektury z postacią bohatera, np. z Plastusiem
(w formie kukiełki z plasteliny), z Jarzębinką (laleczką ubraną zgodnie z ilustracją),
aby dzieci odnalazły ją następnie w książce jako dobrą znajomą.
• Odwoływanie się do atrakcyjności niespodzianki. Gdy dzieci z klasy pierwszej na pukanie do klasy, otworzyły drzwi, ujrzały "sierotkę Marysię" i grupę "krasnoludków",
natomiast dzieci z klasy trzeciej - niosące naręcze książek ("Krasnoludki przyniosły
książkę o Was samych) - jest bardzo ciekawa" - powiedziały wręczając je dzieciom.
Ten sposób wywołuje wielkie zainteresowanie daną książką.
11
D. Radzikowska: Dziecko, które czyta? O rozbudzaniu zainteresowań czytelniczych ... W: Edukacja czytelnicza
wyzwaniem współczesnej pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej, Bydgoszcz 2011, s.96-103
strona 5/1
• Wykorzystanie teatrzyku i na jego scence przedstawianie głównej sylwetki głównych
bohaterów.
• Wykorzystanie projekcji filmowej w telewizji opartej na fabule książki i zsynchronizowanie z opracowaną książką na lekcji.
• Nawiązanie do osoby autora (ciekawe szczegóły dotyczące powstawania danego
utworu, źródeł jego pomysłu, zawartych w nim elementów autobiograficznych, albo
garść uwag o osobowości autora, o jego zasługach).
• Wprowadzenie do klasy pierwszej ilustrowanych dzienniczków lektur w których
dziecko uwzględnia książki nie tylko wspólnie czytanie, ale również książki należące
do indywidualnej jego lektury. Kontrolowane dzienniczki przez nauczyciela mobilizują dziecko do coraz większych wysiłków.
• Organizowanie konkursów czytelniczych i zgaduj – zgaduli (konkursy: sprawdzające
znajomość książek, propagujące pewne książki i czasopisma, pobudzające do poszukiwania książek na określone tematy, konkursy pogłębiające lekturę uczniów oraz ich
kulturę czytelniczą).
• inscenizacje. Dzieci w młodszym wieku szkolnym bardzo przeżywają każde "wystąpienie publiczne", tym bardziej jeśli mają możność grać rolę ulubionego bohatera,
ustalić ilość i jakość osób, ustalić, co kto ma mówić i jak ma mówić, oraz wiele innych
szczegółów.
5. Akcja „Czytam sobie” - http://czytamsobie.pl/index.php
•
dla dzieci , które zaczynają czytać. Na stronie: scenariusze zajęć, materiały promocyjne, fimy video, prezentacja dobrych książek oraz 10 sposobów na dobry początek
dziecięcej przygody z czytaniem - http://czytamsobie.pl/dopobrania/poradnik_samodzielnego_czytania.pdf
6. Program edukacji czytelniczej w klasach 1-3 - http://www.sp40gdynia.pl/educzytelnia.doc
7. Program Rozwoju Bibliotek – Miejsce dla młodych (w bibliotekach publicznych)
http://www.biblioteki.org/repository/PLIKI/DOKUMENTY/PODRECZNIKI/Specjalistyczne/Miejsce_dla_mlodych.pdf
8. Biblioterapia. Bajkoterapia - lista książek E. Szefler 12
9. Czytelnictwo dzieci i młodzieży (EBIB 2004 nr 3) - http://ebib.oss.wroc.pl/2004/54/
Literatura dla dzieci
1. Polecane książki
12
E. Szefler, Biblioterapia w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. W: Edukacja czytelnicza wyzwaniem
strona 6/1
•
Kanon książek dla dzieci i młodzieży (Polska Izba Książki, 2003) - http://biblioteka.bialystok.edu.pl/cms/serwis/?q=node/997
•
Przewodnik po dobrych książkach (ABCXXI)http://www.rodzinneczytanie.pl/przewodnik-po-dobrych-ksiazkach
•
Złota lista do czytania książek dzieciom (ABCXXI) - http://www.rodzinneczytanie.pl/ckfinder_pliki/files/Z%C5%82ota%20Lista/Z%C5%82ota%20Lista%20%2021_01_2013.pdf
2. Czasopisma dziecięce
•
Czas Dzieci. Czasopisma - http://czasdzieci.pl/czasopisma/
•
Egmont - http://www.egmont.pl/pl/czasopisma/nasze_czasopisma/
•
Od Misa do Cogito. O czasopismach dla dzieci i młodzieży (EBIB 2006 nr 9)http://www.ebib.pl/2006/79/
3. Komiksy - historia13
•
Dla dzieci. Komiksy - http://dladzieci.pl/ecid,22,title,Rozne,komiksy_lista.html
•
Komiksy dla dzieci i młodzieży. Blog (rys.Hubert Ronek) - http://www.komiksydladzieci.pl/
4. Multimedia
•
SDD - http://www.stronadladzieci.pl/
(bajki video, wierszyki, komiksy)
Rynek książki dziecięcej
1. Pozytywne zmiany na polskim rynku książki dziecięcej - zaistnienie szerokiej oferty
książki ambitniejszej, elitarnej. Powrót polskich ilustratorów, autorów, spora liczba
debiutów.
•
Wydawnictwa niszowe, bardzo dobre: Ezop - http://ezop.com.pl/, Muchomor, Kowalska/Stiasny, Hokus Pokus, Fro9, Wytwórnia, Dwie siostry
•
Wydawnictwa z historią – Egmont, Nasza Księgarnia, Akapit Press
•
Nietypowe książki - obrazkowe , zabawki, edukacyjne
o RYMS (artykuł)- http://ryms.pl/artykul_szczegoly/12/czym-jest-ksiazka-obrazkowa-o-pojmowaniu-ksiazki-obrazkowej-dla-dzieci-w-polsce-czesc-i-ii-i-iii.html
13
I. Konopnicka, Edukacja czytelnicza dzieci w młodszym wieku szkolnym, Opole 2013, S.98-111: Zainteresowanie komiksami jako wyraz naturalnych tęsknot dzieci
strona 7/1
o Przykłady książek obrazkowych - http://lubimyczytac.pl/ksiazki/t/ksiazkaobrazkowa
o Picturebook, np. Iwony Chmielewska 14 - to książka ikonolingwistyczna, w
której tekst i obraz pełnią zwykle równorzędną rolę. Czasem wiodącą funkcję pełni obraz, zaś krótki, kilkuzdaniowy tekst jest właściwie pretekstem
do zbudowania opowieści na podstawie obrazu. Tekst nie może być zbyt
„pokazujący”. Jeśli szczegółowo opiszesz sytuację, to co pokażesz na obrazie? Tekst trzeba ociosać ze zbędnych słów, maksymalnie go uprościć, a
słowa, których nie ma, pokazać na obrazie. Tekst w picture book jest bez
obrazu w pewnym stopniu nie do odczytania, nie funkcjonuje autonomicznie, ponieważ rozwiązanie opowieści znajdujemy dopiero w obrazie. Podobnie z obrazem – sam jest niepełny. Dopiero związek tych dwóch płaszczyzn, spójność obrazu i tekstu daje nam picture book. 15
o Klej do kapci (książka artystyczna)- http://klejdokapci.wordpress.com/
o Książki edukacyjne (dawniej: popularnonaukowe) - https://www.youtube.com/watch?v=dQ55Ig2kgaU
o Ebooki, t-booki (transmedial book) - https://www.youtube.com/results?
search_query=transmedial++book
CZYTANIE NA LEKCJACH JĘZYKA POLSKIEGO
Przyczyny kryzysu lektury
Obszary zmian
1. Kryzys autorytetów
14
Wystawa książek http://www.muzeum.szczecin.pl/index.php?
option=com_content&view=article&id=1243:myslace-ksiazki-iwona-chmielewska-wystawa&catid=3:ekspozycje-archiwalne&Itemid=112
15
Pamiętnik Blumki - http://karuzelakobiecegozycia.blogspot.com/2011/07/pamietnik-blumki-picture-book-iwony.html
strona 8/1
2. Globalny rynek. Kultura masowa
• tempo życia
3. System oświaty
• bryki
• ogromna oferta podręcznikowa
• kanon lektur szkolnych
• przymus lekturowy
• testy
Jacy są uczniowie/ czytelnicy ? Przede wszystkim inni („zanik dzieciństwa ”; brak
współpracy pokoleń ).
1. Pokolenie netgenetracji (nowy czytelnik) . Surfuje po Internecie, słucha, ogląda, czyta,
chociaż niekoniecznie książki
•
•
•
•
•
•
osoby urodzone po 1977 r.
dorastające z myszką od komputera w jednej i pilotem w drugiej dłoni
bardzo sprawnie poruszają się we wszystkich typach komunikatów medialnych
potrafią przekodować przekaz jednych mediów na inne
sprawnie regulują przepływem informacji
Net Generacja, nowe pokolenie epoki wirtualnego świata - http://socjologia20pl.blox.pl/2009/05/Net-Generacja-nowe-pokolenie-epoki-wirtualnego.html
2. Pokolenie Born Digital
• „To pokolenie nowych czytelników, przyzwyczajonych do innej struktury zdań,
innego układu tekstu, nielinearnego wykładu, piktogramów, emotikonek, tabel,
kolorowych wyróżnień, do przesuwania tekstu z góry na dół, do kopiowania i
kompilowania, swobodnego rozporządzania własnością intelektualną, do łatwego wyszukiwania informacji. [...] Pokolenie, które swobodnie przekleja do
własnych prac fragmenty cudzych tekstów, które przyzwyczajone jest do natychmiastowej odpowiedzi, wyskakującej po jednym kliknięciu ikonki „szukaj”.
Pokolenie przywykłe do byle jak opracowanych treści, z premedytacją łamiące
w komunikacji między sobą zasady ortografii i interpunkcji. Ale jednocześnie
pokolenie „czytaczy” i „szperaczy”, pokolenie „magiczne”, bo wychowane na
„Harrym Potterze” i do bólu racjonalne, bo łatwo znajdujące odpowiedź na
każde dręczące pytanie. [...] Natychmiastowość, to symbol nowego młodego
człowieka. Teraz albo nigdy. Nie czekać. Dostać, nie wychodząc z domu, najlepiej nie wstając od komputera. - Ł. Gołębiewski, Śmierć książki. No future
book. Wywiad z autorem - http://techsty.art.pl/magazyn/magazyn5/rozmowy/
koniec_ksiazek_rozmowa.html; Rozmowa -Gdzie jest czytelnik ? http://www.rp.pl/artykul/832011.html?p=1
strona 9/1
3. Czytelnik defensywny – stosuje nowoczesne formy kontaktu z książką m.in.: przeglądanie tekstów, korzystanie z informacji wstępnych, indeksów, streszczeń, omówień
(nie-czytanie). Powód – nadmiar literatury, brak czasu. 16
Sposoby wyjścia z kryzysu
1. Przeanalizować obszary zmian
2. Wprowadzić nową koncepcję nauczania
Jak odzyskać w uczniu czytelnika ?
1. Czytanie dla przyjemności.
2. Czas na czytanie.
• Znajdź czas na czytanie - http://www.lustrobiblioteki.pl/2014/02/czytaj-zawsze-iwszedzie-10-porad.html
• Więcej czasu na czytanie http://lubimyczytac.pl/aktualnosci/publicystyka/3376/wiecej-czasu-na-czytanie
3. Przekonanie rodziców.
4. Lektura nie jedynym tekstem literackim.
• Kanony książek - http://biblioteka.bialystok.edu.pl/cms/serwis/?q=node/750
5. Internet źródłem wiedzy o książce (portale, serwisy, akcje, blogi, facebook)
• O książce - http://biblioteka.bialystok.edu.pl/cms/serwis/?q=node/995
6. Telewizja jako medium promujące książkę (akcje czytelnicze, wywiady z pisarzami,
…).
• Sztuka czytania - http://vod.tvp.pl/audycje/kultura/sztuka-czytania
• Co czytać (TVP1) - http://vod.tvp.pl/audycje/kultura/co-czytac
• Xięgarnia (TVN 24) - http://www.tvn24.pl/xiegarnia,66,m
Pomysły motywacyjne na lekcjach języka polskiego
16
E. Jabłońska - Stefanowicz, Lektury we fragmentach jako przykąłd czytania defensywnego W: Czytanie, czytelnictwo czytelnik, pod. Red. A. Żbikowskiej – Migoń, współpraca A. Łupszak, Wrocław 2011, s.119-133
strona 10/1
Wg prof. S. Bortnowskiego17
Z uczniami trzeba zawrzeć umowę społeczną: czyli ustalić reguły gry (np. jeden egzemplarz
na ławce, jako warunek), kompromisy (np. praca z fragmentami, adaptacje) i wymagania,
nagrody i kary, stosunek do bryków (można je czasami świadomie wykorzystywać).
Ogólna zasada: dziś, w dobie internetu lekcja musi być jakby intermedialna. Chodzi o takie
scenariusze lekcyjne, które są przekładem na inny język: filmowy, teatralny, telewizyjny,
internetowy. Uczeń jest wykonawcą lektury, bawi się nią, snuje na jej kanwie własne projekty
(jestem zwolennikiem parafrazy opowiadań do wierszy, inscenizacji, dramy i wszelkich
innych dziwnych pomysłów – telewizyjna „Decyzja należy do ciebie”, jaki scenariusz lekcji z
Siłaczki lub innej lektury).
I jeszcze jedno: Koniecznie: raz na miesiąc na każdym poziomie lekcja‐sprawozdanie z
książek, które uczniowie czytają dla siebie.
Zachęcając do czytania, stoimy na przegranej pozycji, ale to nie znaczy, aby rezygnować z
najważniejszego zadania polonistów: obrony książki (nawet droga multimedialną).
Najważniejsze to przeciwstawić się bierności uczniów, ustalić reguły gry, egzekwować je
konsekwentnie, nagradzać (koniecznie i częściej) i karać.
Wg Kelly Gallagher18
Warunki do czytania
Uczniowie muszą:
• mieć dostęp do ciekawych tekstów oraz czas na czytanie i miejsce do czytania.
• chcieć czytać, muszą wiedzieć, co mogą w tym znaleźć dla siebie.
Nauczyciele muszą:
• własnym przykładem pokazywać, jak wartościowe jest czytanie,
• przestać wszystko oceniać,
• zapewnić odpowiedni program czytelniczy.
17
Jak zachęcać uczniów do czytania lektury - http://www.stentor.pl/files/aktualnosci/pilotaz.pdf. Inne pozycje
S. Bortnowski, Jak zmienić polonistykę szkolną ? Warszawa 2009, Scenariusze półwariackie, czyli o poezji współczesnej w szkole, Warszawa 1997
18
K. Gallagher: Jak zachęcać do czytania ? Minilekcje dla uczniów gimnazjum i liceum, Gdańsk 2007
strona 11/1
Dziewięć powodów dla których warto czytać + tematy mini lekcji:
1. Czytanie daje satysfakcję.
• Ulubione pierwsze zdanie z książek, minuta czytania (interesujący fragment tekstu), złote myśli o książkach (myśl tygodnia), Kto „mieszka” w Twoim domu ?
2. Czytanie rozwija dojrzałe słownictwo.
• Rozwijanie swojego słownictwa, Uważaj na bolbardy! Atak słów !
3. Dzięki czytaniu lepiej piszemy.
• Kto to powiedział! (zamienniki słowa „powiedzieć”), Drobne niuanse.
4. Czytanie jest trudne, a trudności są potrzebne.
• Strategia rozwiązywania testów na przykładzie testu na prawo jazdy, Drobnym
drukiem, odczytywanie świata (teksty prawne), Wypełnij formularz! (prawo
jazdy), jesteś tym, co jesz (czytanie etykiet na produktach spożywczych).
5. Czytając, stajemy się mądrzejsi.
• Utrzymywanie mózgu w dobrej formie, Dołącz do klubu miliona słów, Co nowego
w gazetach?, Utrzymywanie kondycji (czytelniczej).
6. Czytanie przygotowuje do zaistnienia na rynku pracy.
• Zdobądź pracę! Czytanie jest pierwszym zadaniem.
7. Czytanie przynosi korzyści finansowe. Kujony górą!
8. Czytanie otwiera drzwi do dalszej edukacji.
• Dostosowywanie się do uniwersyteckiego poziomu czytania (matura), Klucz do
bram liceum
9. Czytanie broni nas przed uciskiem. Im więcej wiesz ….
Organizacja warsztatu pracy nauczyciela polonisty (załączniki)
• Klasowa biblioteka, Książki warte polecenia uczniom, Książki rekomendowane
przez uczniów., Dziennik czytelniczy, Tabela rozwoju czytelniczego, Pomysły na
promocję czytania na każdy miesiąc.
Wg Anny Janus-Sitarz19
1. Nauczyciel polonista najpotężniejszym instrumentem motywacyjnym.
2. Działania marketingowe.
3. Strategie pobudzania ciekawości wg J. Reeve (A. Janus-Sitarz, s.39).
• tworzenie napięcia,
• zgadywanie warz z motywacją zwrotną,
• odwoływanie się do przekonania uczniów, że mają daną wiedzę,
• wzbudzanie kontrowersji,
• ujawnianie sprzeczności ,
4. Odczytanie na głos „frapującego” fragmentu.
19
A. Janus-Sitarz, Przyjemność i odpowiedzialność w literaturze, Karków 2009, s.97-139
strona 12/1
5. Wybór wspólnej lektury spoza kanonu - działania cykliczne. Gdzie ? – biblioteki,
księgarnie, Internet.
6. Pytania do lektury, np.:
• Podzielcie się swoimi doświadczeniami z lektury książek Sienkiewicza, co czytaliście z przejęciem, nie mogąc się oderwać od książki, a co ze szkolnego przymusu.
Do których scen i postaci chętnie wracacie ?
• Jaki był Twój odbiór powieści Żeromskiego? Zachwyciła Cię czy zirytowała , zainteresowała czy znudziła ? Skłoniła do refleksji, a może pozostawiła obojętnym ?
• Jak odebrałeś Lorda Jima ? Określ, czy była to dla Ciebie lektura łatwa czy trudna. Czy pozostawiła Cię z jakimiś ważnymi pytaniami ? Jeśli tak, to z jakimi ?
7. Pisanie listów do autora o przeczytanym utworze (wyrażanie własnych refleksji).
8. Ankieta nt. odbioru dzieła literackiego (np. Potopu) skierowana do dziadków, rodziców, rówieśników. Porównywanie wypowiedzi trzech pokoleń . Wnioski.
9. Przytoczenie wspomnień ludzi, którzy przeczytali omawianą książkę.
10. Przekazanie informacji (ciekawostki) na temat odbioru książki przez ludzi współczesnych autorowi.
11. Dyskusje na temat współczesnych problemów – wskazanie lektury jako głosu w dyskusji.
12. Próby własnej twórczości – poezja, proza, pamiętniki … .
• Pasja pisania. Internetowy kurs kreatywnego pisania - http://www.pasjapisania.pl
• Piszmy - http://www.piszmy.pl/
13. Strategie(modele) szkolnego czytania lektury – hermeneutyczny, intertekstualny, dekonstrukcyjny (zamiast psychologicznego, historycznego, immanentnego).
Ważne: podtrzymywać zainteresowanie, wracać do tematu, pytać o pierwsze wrażenia,
kontrolować tempo czytania, sprawdzać czy książki są dostępne w bibliotece, .. .
Wg nauczyciela polonisty / bibliotekarza (Wiesława Penc-Chmiel)20
1. Rozpoznajmy czytelnika i zaakceptujmy go takim, jakim jest.
• Ankieta na początku roku szkolnego (pdf).
• Opinia bibliotekarza o czytanych przez uczniów książkach.
• Prowadzanie przez uczniów własnego dzienniczka lektur.
2. Zanim zadamy lekturę, zadbajmy o działania wstępne
• sporządzenie przez nauczyciela listy pytań, jakie może postawić sobie przy czytaniu „jego” uczeń, a następnie:
20
Jak zachęcić uczniów do czytania lektur - http://www.twojelekcje.pl/do-poczytania-dopobrania/nauczanie/art,67,jak-zachecic-uczniow-do-czytania-lektur.html
strona 13/1
•
stworzenie sytuacji motywacyjnych, które zaangażują uczniów do poszukiwań odpowiedzi na te pytania. Do takich strategii będzie należeć:
o samodzielne opracowywanie konkretnych zagadnień, np. w grupach;
o różnorodne działania twórcze uczniów – np. przygotowywanie komputerowych prezentacji, plakatów, szablonów;
o przygotowywanie i odgrywanie scenek prezentujących odpowiednie wydarzenia historyczne, zwyczaje;
o opracowywanie słownikowe niezrozumiałych wyrazów i układanie z nimi
krzyżówek (bez tego drugiego elementu samo wyjaśnienie odpowiednich
haseł będzie nudne);
o zainscenizowanie wywiadów z autorem dzieła, wybranym bohaterem literackim czy postacią historyczną (np. biografia Mickiewicza w postaci wywiadu z poetą);
o pokazy mody z danej epoki (szczególnie tam, gdzie np. mamy możliwość
wypożyczenia strojów z teatru czy MDK) – ponieważ takie działania są
czasochłonne, możemy w nie zaangażować kilka klas, ale nie bójmy się ich
– młodzież sama w takich sytuacjach przejmuje inicjatywę, a pokazanie
mody średniowiecznej czy szlacheckiej z XVII–XVIII wieku zaprocentuje
w wielu innych sytuacjach dydaktycznych i na pewno utkwi w pamięci na
całe życie;
o wycieczki literackie i krajoznawcze;
o odczytanie (bądź wysłuchanie nagrania płyty CD) odpowiedniego fragmentu lektury i objaśnienie go;
o prezentacja kilku wybranych przez nauczyciela scenek z filmowej adaptacji
lektury i objaśnienie ich;
o sporządzenie mapek podróży bohaterów literackich czy twórców dzieł.
Wg praktyków
21
21
Jak w czasach internetu zachęcić najmłodszych do czytania? Pomoże Adam Małysz, Harry Potter i YouTube?
- http://natemat.pl/46343,jak-w-czasach-internetu-zachecic-najmlodszych-do-czytania-pomoze-adam-malyszharry-potter-i-youtube
strona 14/1
Zachęcić Małyszem
– Lekcję dotyczącą Gombrowicza zaczynam od wysłuchania piosenki “Chcemy być sobą” i
analizy jej tekstu. To przecież poezja – mówi Michalina Butkiewicz. – W ten sposób chcę
“otworzyć” ich na twórczość pisarza, który pokazuje, jak bardzo sobą nie jesteśmy –
tłumaczy.
Inny przykład? – W technikum w klasie mam samych chłopców. Wiadomo, że w ich życiu
ogromnie ważny jest sport. Dlatego zanim poproszę ich o napisanie charakterystyki
Wokulskiego, zlecę im charakterystykę Adama Małysza, w której dokonają refleksji nad
dążeniem do mistrzostwa czy motywacjami sportowców – opowiada Butkiewicz.
Nie wszyscy będą czytać "Lalkę"
Fantastyka, powieści dla dzieci i młodzieży – niezbyt ambitny zestaw? Zdaniem prof.
Bobińskiego, jeśli zależy nam na masowym czytelnictwie wśród młodych Polaków, trzeba
uszanować to, że sięgają oni po takie książki. – Nie mamy prawa oczekiwać, że nagle
wszyscy jak jeden mąż z wypiekami na twarzy czytać będą “Lalkę” lub “Zbrodnię i karę” –
mówi.
Z opinią prof. Bobińskiego zgadza się Michalina Butkiewicz, edukatorka teatralna i
przewodnicząca Zarządu Głównego Stowarzyszenia Nauczycieli Polonistów. – Wiele osób
wychodzi z założenia, że kultura masowa jest czymś niegodnym, o czym nie powinno się
uczyć w szkole. Ale tak nie jest. Według mnie młody człowiek ma prawo czytać kryminały
czy młodzieżowe powieści, ważne jest tylko, aby nauczyciel o tych tekstach z nim rozmawiał,
a przy tej okazji podsunął ambitniejsze książki – mówi Butkiewicz.
Wyrobić nawyki
….. niezwykle istotne jest odwoływanie się na lekcjach do innych tekstów kultury: filmów,
piosenek, a nawet gier komputerowych. – Jeśli uczniowie używają Youtube’a, to czemu nie
wykorzystać go na lekcjach? …
Okazuje się więc, że kluczem do sukcesu edukacyjnego nie jest egzekwowanie drobiazgowej
znajomości kanonu, ale przekazanie uczniom pewnego zestawu umiejętności i pasji czytania.
– Chodzi o wyrobienie nawyku i ochoty sięgania po książki. To jest najważniejsze wyzwanie
stojące dzisiaj przed nauczycielami polskiego – ocenia Bobiński.”
Projekt LernThruMusic22
Próba dostosowania formy tekstów do preferencji współczesnego ucznia (Wielka Brytania):
22
E. Jabłońska - Stefanowicz, Lektury we fragmentach jako przykąłd czytania defensywnego W: Czytanie, czytelnictwo czytelnik, pod. Red. A. Żbikowskiej – Migoń, współpraca A. Łupszak, Wrocław 2011, s.119-133
strona 15/1
• audiodydaktyka: maturzyści odpłatnie dostają zestaw 15 książek w formacie MP3
(np. dramaty Szekspira, Władca much, Zabić drozda) oraz roczny dostęp do innych
opracowań zamieszczonych na portalu www.learnthrumusic.co.uk
Jakie
1.
2.
3.
wprowadzić zmiany ?
Inna formuła egzaminów zewnętrznych.
Podział klasy na grupy.
Dodatkowe szkolne lekcje czytania (np. 2 razy w tygodniu, ciekawe książki – może w
ramach tzw. godzin karcianych ?)
4. Lekcje na temat bryków (jak z nich nie korzystać, a jak korzystać)
5. Kanon lektur
• Uwspółcześnienie słownictwa, dwa stanowiska23:
o remarki - teksty podane w uproszczeniu, przekładanie z klasyki na język współczesny (USA, Anglia) lub
o próba zrozumienia archaicznego języka (klasyka obroni się sama!)
6. Szybkie czytanie (do wstępnego przeglądania tekstu, dyslektycy)
• Efektywne czytanie (ORE) - http://www.ore.edu.pl/strona-ore/index.php?
option=com_content&view=article&id=949%3Amini-kursy&catid=17%3Akadrazarzdzajca&Itemid=1
Ciekawe
•
Liternet oznacza związki literatury z internetem. Do Liternetu zaliczamy: literaturę opublikowaną lub zarchiwizowaną w sieci (też biblioteki cyfrowe), literaturę w sieci (m.in.
powieść hipertekstowa), sieciowe czasopisma literackie, strony pisarzy w sieci, społeczności liternetowe i życie literackie w sieci, blogi, ebooki, self publishing, … . Warto zapoznać się z artykułem Leszka Onaka: Podsumowanie liternetu 2008 - http://niedoczytania.pl/?p=2185
23
Lektury: jak zachęcić uczniów do ich czytania? - http://szkola.wp.pl/kat,121278,title,Lektury-jak-zachecic-uczniow-do-ich-czytania,wid,15375803,wiadomosc.html?ticaid=1127f4
strona 16/1
•
Powieść hipertekstowa istnieje w postaci hipertekstu (nielinearna i niesekwencyjna organizacja danych, tekst rozbity na poszczególne segmenty, połączone ze sobą odsyłaczami,
po których czytelnik nawiguje wg własnego uznania). Pierwsza powieść to Blok Sławka
Shuty www.blok.art.pl
•
Liberatura - dotyczy książek literackich, w których liczy się ich fizyczny kształt, budowa
czcionek, układ przestrzenny tekstu i jego objętość, a szata graficzna tworzy istotne znaczenia. Znana powieścią jest Koniec świata według Emeryka Radosława Nowakowskiego
- www.emeryk.wici.info
•
Książki konwergencyjne - nielinearne, interaktywne, wychodzących poza papier i tekst,
dopełniających się gdzieś na zewnątrz, flirtujących z innymi mediami, niedomknięte
okładkami i drukiem. Pamiętnik Cathy - http://zajeczanora.blogspot.com/2008/01/czytam-sobie-pamitnik-cathy.html
•
Elektrobiblioteka to zarazem: interaktywny e-book, tradycyjna książka, urządzenie sterujące komputerem, nowa forma książki, nowy sposób oraz nośnik na przechowywanie i odczyt informacji. Książka W. Węgrzyna - http://www.lustrobiblioteki.pl/2012/09/elektrobiblioteka.html ; http://swiatczytnikow.pl/elektrobiblioteka-polski-autorski-pomysl-na-e-ksiazke-robi-wrazenie/
•
Przeczytać Białystok. TUczyTAMy - https://www.youtube.com/watch?v=rWEt8xd0XuY
Warto zajrzeć:
•
Czy młodzi na pewno nie czytają? Biuletyn EBIB nr 4/2011https://mail.google.com/mail/?hl=pl&shva=1#inbox
•
Od Misa do Cogito. O czasopismach dla dzieci i młodzieży (EBIB 2006 nr 9)http://www.ebib.pl/2006/79/
•
Czytelnictwo dzieci i młodzieży (EBIB 2004 nr 3) - http://ebib.oss.wroc.pl/2004/54/
strona 17/1
•
Wykaz stron internetowych przydatnych w pracy współczesnego polonisty - http://poloni-
•
Witryna czasopism społ. kulturalnych – http://witryna.czasopism.pl ( w tym literackie)
•
Wykaz księgarni internetowych - http://biblioteka.bialystok.edu.pl/cms/?q=ksiegarnie
•
· Wykaz wydawnictw - http://biblioteka.bialystok.edu.pl/cms/?q=wydawnictwa
sci.pcen.pl/wp-content/plugins/download-monitor/download.php?id=3
Czytanie dziecku to najlepsza i najtańsza inwestycja w jego przyszłość!
Powyższa publikacja została opracowana w oparciu i z wykorzystaniem materiałów przygotowanych
przez p. Olgę Topolewską
Opracowała Beata Arcimowicz
strona 18/1

arcimowicz-czytanie

Transkrypt

Podobne dokumenty

Rola książki i głośnego czytania w kształtowaniu osobowości dziecka

Jak zachęcić uczniów do czytania

Drodzy Rodzice, Jak zachęcić dziecko do czytania książek? „ Hej

Nauczyciele pracują zespołowo

POTRAFIĘ DOBRZE CZYTAĆ I PISAĆ.pub - Poradnia

Akcja „Jak nie czytam, jak czytam” w Zespole

Czy lektury zachęcą do czytania?

Czytania na każdy dzień

Biblioteka Publiczna Gminy Łomża z/s w Podgórzu wraz z filiami w