Żychowski Józef Hydrologia Hydrologia - wcześniej hydrografia

Żychowski Józef Hydrologia Hydrologia - wcześniej hydrografia

Żychowski Józef
Hydrologia
Hydrologia - wcześniej hydrografia - nie stanowiła w Instytucie Geografii nigdy
odrębnego zakładu. Wynikało to z małych potrzeb dydaktycznych w zakresie tego
przedmiotu. Zwykle brakowało godzin dydaktycznych nawet dla dwóch pracowników. Od lat
90 – tych stopniowo maleje liczba godzin z tego przedmiotu. Początkowo przedmiot ten
funkcjonował z obrębie Zakładu Geografii Fizycznej, a obecnie w Zakładzie Ochrony i
Kształtowania Środowiska Geograficznego. W pierwszych latach funkcjonowania uczelni
wykłady z tego przedmiotu prowadziły nawet osoby z zewnątrz, np. Z. Kajetanowicz z
Politechniki Krakowskiej. W zakresie hydrografii wyspecjalizował się w latach 60 – tych B.
Pydziński. Jego prace nawiązywały do kartowania hydrograficznego na Żywiecczyźnie oraz
związane były z dydaktyką tego przedmiotu. Jego publikacje pozwoliły poznać stosunki
wodne i zaleganie wód gruntowych w dorzeczu Soły (Pydziński 1969, 1970). Badania
prowadzone w tym terenie przez B. Pydzińskiego pozwoliły przygotować wraz z J.
Dynowskim i K. Waksmundzkim z UJ przewodnik wycieczki hydrograficznej w Beskid
Śląski z okazji Ogólnopolskiej Konferencji Hydrograficznej (Pydziński i inni 1970).
Doświadczenia z tego zakresu wykorzystał on w pracy dotyczącej wpływu działalności
eksploatacyjnej siarki na zmiany sieci hydrograficznej w Tarnobrzeskim Okręgu Siarkowym
(Pydziński B. 1987). Swoje doświadczenia dydaktyczne przekazywał również nauczycielom
poprzez publikacje w Geografii w Szkole. Zwracał w nich szczególną uwagę na wpływ
właściwości środowiska geograficznego na przepływy w rzekach afrykańskich oraz
karpackich (Pydziński 1984, 1985). Problematyka ustrojów rzecznych pozwoliła na pokazanie
zależności
w
środowisku
geograficznym.
Przeprowadził
i
uzasadnił
delimitację
charakterystycznych na świecie obszarów o dodatnim i ujemnym bilansie wodnym (Pydziński
1986).
Do pracy w Instytucie Geografii przyszedł, w latach 1970 – tych, z Instytutu
Geologicznego z ulicy Skrzatów A. Michalik. Prowadził on zajęcia z geologii, ale
podejmował także wiele prac z zakresu hydrogeologii. Michalik posiadał stosowne
uprawnienia do opracowywania dokumentacji hydrogeologicznych, których wiele opracował
(np. Michalik 1979). Udokumentował w ten sposób wiele struktur wodonośnych w
Karpatach, dzięki którym wiele miejscowości zaopatruje się w wodę, np. Kalwarię
Żebrzydowską, Lanckoronę, Piwniczną, Muszynę, Arłamów itp. Wielkim sukcesem A.
Michalika było odkrycie w rejonie Ustronia-Zawodzia solanek jodowo-bromowych dla celów
kąpielowych oraz wody pitnej solanki wodorowęglanowej (Michalik 1972). Dzięki tym
badaniom Ustroń uzyskał status uzdrowiska. Przedmiotem badań profesora były również
wody mineralne Krakowa, Żywca, a nawet polskiej części Karpat Zachodnich (np. Michalik
1982). Pracował także nad metodyką badań hydrogeologicznych otworów studziennych w
karpackim fliszu (Michalik 1969). Zaproponował nową metodę graficznego przedstawienia
składu chemicznego wód pitnych (Michalik 1974). Swoją wiedzą służył również innym
krajom, np. Irakowi, gdzie pod jego kierunkiem opracowano warunki geologicznoinżynierskie pod rozbudowę miast. Jako wybitny praktyk opracowywał także stosunki wodne,
np. Oświęcimia (Michalik 1975). Michalik pozostawił po sobie przeglądowe mapy
hydrogeologiczne różnych arkuszy południowej Polski wraz z objaśnieniami (np. Michalik
1968). Mocno angażował się w proces dydaktyczny. Prowadził społecznie wiele
poznawczych wyjazdów geografów w teren, szczególnie w Pieniny i Tatry. Jednak
opublikował niewiele takich wycieczek (Michalik 1963).
Prace hydrologiczne, najczęściej z pogranicza geomorfologii, publikował także J.
Lach. Badał on zmiany stosunków wodnych w Beskidzie Niskim wywołanych gospodarczą
działalnością człowieka (Lach 1972, 1975). Szczególną uwagę zwrócił na zmiany w
użytkowaniu ziemi, które zmieniły obieg wody i wpływają współcześnie na procesy erozyjne
w korytach potoków. Rozpoczął również, na początku lat 90 – tych, rozwijane później przez
współpracowników badania jakości wody. Pierwsza tego rodzaju praca została napisana wraz
z A. Michalikiem i dotyczyła wód mineralnych Swoszowic (Michalik, Lach 1991). Badał
także wraz z A. Michalikiem i F. Pulitem, końcem lat 80 – tych, warunki hydrogeologiczne
województwa tarnowskiego. Na tej podstawie wydali oni interesującą monografię (Michalik,
Lach, Pulit 1981). Lach pisał o gospodarce wodnej miast w bardzo licznych monografiach
miast południowo-wschodniej Polski, o których wspomniano w innych rozdziałach.
Szczegółowo badał również ten problem w Nowym Sączu (Lach 1997). Liczne jego prelekcje
dla młodzieży, które zwracały uwagę na racjonalne gospodarowanie wodą, zaowocowały
również opracowaniem dotyczącym zasobów wodnych Polski (Lach 1994). Podjął również
badania dotyczące powodzi w karpackiej części dorzecza Wisłoki w związku ze wzrostem
częstotliwości gwałtownych wezbrań na terenie Polski (Lach 1999). Poza historycznym
ujęciem tego zagadnienia odniósł się w tej pracy do przyczyn tego ekstremalnego zjawiska.
Szczególnie analizował przyczyny i skutki powodzi, która wystąpiła w lipcu 2001 roku na
Sądecczyźnie (Lach 2003). Badał także wraz z E. Brzeźniakiem nieregularność miar odpływu
w dorzeczu Wisłoka w drugiej połowie XX wieku (Lach, Brzeźniak 2002). Dla tego samego
okresu określili oni również wpływ warunków pluwialnych na reżim hydrologiczny Wisłoka
(Lach, Brzeźniak 2003). Lach rozpoczął także badania geomorfologiczne, omówione w
innym rozdziale, które dotyczyły wpływu czynnika antropogenicznego na kształtowanie
środowiska geograficznego. Problemem tym zainteresował również J. Żychowskiego, który
koncentrował się nad wpływem użytkowania terenu na odpływy w małych zlewniach.
Żychowski, końcem lat 70 – tych, zamontował limnigrafy na 5 potokach w Beskidzie Niskim
i prowadził badania terenowe w latach 80 – tych. Edukację w tym zakresie kontynuował na
stażu naukowym na Politechnice Krakowskiej w zakresie hydrologii. Ponadto uczestniczył w
wielu szkołach z zakresu: hydrologii (Jabłonna), geomorfologii (Szymbark, Łazy) oraz
gleboznawstwa
(Lublin).
Interdyscyplinarna
edukacja
pozwoliła
mu
kontynuować
interdyscyplinarne badania. Natomiast wykłady z Hydrologii i Oceanografii rozpoczął w
latach 90 – tych po przejściu na emeryturę B. Pydzińskiego.
Żychowski w swojej pracy doktorskiej określił wpływ wybranych elementów
środowiska geograficznego, z uwzględnieniem ich cech, na odpływy w 2 małych zlewniach
reprezentatywnych dla Beskidu Niskiego (Żychowski 1988a). Elementy środowiska
przyrodniczego przedstawił ilościowo i traktował kompleksowo wykazując różnice pomiędzy
zlewniami (Żychowski 1991). To podejście holistyczne zostało oparte o badania kameralne,
terenowe oraz o własne wieloletnie limnigraficzne pomiary, które objęły powódź z roku 1980.
Żychowski ustalił zależności w badanych zlewniach pomiędzy opadami ulewnymi i
rozlewnymi a falami wezbraniowymi z dobowych odpływów. Jego badania udowodniły, że
poza użytkowaniem również wielkość i charakter opadów zasadniczo decyduje o
transformacji opadu w odpływ w zlewniach o podobnej rzeźbie i powierzchni (Żychowski
1988b, 2000, 2002). Wykazał, że powyżej 40 mm opadów ulewnych i burzowych w ciągu
doby, większy odpływ ma miejsce w zlewni o wyższym wskaźniku zalesienia (Żychowski
1997, 2000). Taki pogląd nie dominował dotychczas w opinii hydrologów i geografów.
Tłumaczy on jednak dlaczego w terenie o większym zalesieniu obserwujemy współcześnie
wzrost intensywności erozji wgłębnej. Przeprowadzona weryfikacja, która dotyczyła badania
hydrogramów jednostkowych - czasów koncentracji i trwania fal wezbraniowych –
potwierdziła badaną hipotezę. Żychowski wykazał także, jakie wielkości opadów i
właściwości zlewni decydują o podnoszeniu się stanów wody w korytach na początku opadu.
W innych badaniach ustalił również zależność, na podstawie 17 zlewni Beskidu
Niskiego i Pogórzy, pomiędzy średnim nachyleniem zlewni obliczonym metodami
uproszczonymi - Kajetanowicza i Strahlera - a dokładną metodą Steinhausa (Żychowski
1999a). Ustalenie tej zależności ułatwia i upraszcza dokładne obliczanie tak istotnego dla
badań hydrologicznych średniego nachylenia zlewni. Istotnym osiągnięciem J. Żychowskiego
była ocena wpływu rzeźby rusztowej na zróżnicowanie odpływów gruntowych w zlewniach o
podobnej powierzchni - Bełczy i Mszanki (Żychowski 1999b). Do tego celu wykorzystał on
własne pomiary limnigraficzne. Badania te objęły charakterystyki odpływów wód
gruntowych, krzywe regresji, wpływ środowiska na parametry krzywych regresji oraz
zależność zasobów wód gruntowych do właściwości środowiska. Stwierdził, że w zlewni
Mszanki o podobnej wielkości, z główną doliną subsekwentną, w porównaniu z doliną
poprzeczną Bełczy o upadzie warstw niezgodnym z biegiem cieku, występują: dwukrotnie
większe odpływy gruntowe i retencyjność zlewni, wyższe na ogół procentowe udziały
odpływu gruntowego w odpływie całkowitym itp. Żychowski badał również jakość
chemiczną wody w regionach i w tym celu opracował miernik regionalnej, chemicznej jakości
wody do picia (Żychowski 2002b). Miernik ten pozwala porównać, niezależnie od wielkości
badanych stężeń, zawartości różnych jonów (WRz) oraz jakość wody w regionach (WJ).
Po utworzeniu w roku 1994 nowego Zakładu Ochrony i Kształtowania Środowiska
Geograficznego, w którym znalazła się także hydrologia, badania z zakresu tej dyscypliny
dotyczyły jakości wody. Problemem tym zajmował się także P. Górski, który prowadził
zajęcia z hydrologii i oceanografii. Interesowała go jakość wody powierzchniowej na terenie
Krakowa (Górski 1996). Został on również włączony do badań nad wpływem cmentarzy na
środowisko. Obecnie ćwiczenia z hydrologii, po odejściu J. Górskiego, prowadzi P. Kramarz.
Jego
problematyka
badawcza
dotyczy
jakości
chemicznej
wód
podziemnych
i
powierzchniowych w zlewni Dłubni. Badania te zostały omówione w części dotyczącej
ochrony środowiska. Kramarz badał także wpływ małej retencji, związanej z młynami
wodnymi, na zmiany stosunków wodnych (Kramarz 2004). Natomiast wraz z W.
Warcholikiem rejestrował, z wykorzystaniem pomiarów GPS, obiekty małej retencji z XX
wieku w zlewni Dłubni (Kramarz, Warcholik 2003).
Zatrudniony na początku roku 2000 w Zakładzie Geografii Fizycznej T. Bryndal podjął
badania
dotyczące
zależności
maksymalnych
natężeń
przepływów
i
odpływów
jednostkowych w zlewniach od parametrów fizjograficznych karpackich i wyżynnych zlewni.
Badania prowadzone przez T. Bryndala i W. Cabaja pozwoliły określić zróżnicowanie
natężeń maksymalnych przepływów oraz odpływów jednostkowych w różnych regionach
Polski (Bryndal 2009c, Bryndal i inni 2008). Ustalili oni równania typu „obwiedni” dla
małych zlewni położonych w Niecce Nidziańskiej (Bryndal i inni 2008) oraz w Karpatach
(Bryndal 2009b,c). Uzyskane przez nich wyniki pomogą ocenić potencjalne zagrożenia, które
mogą wystąpić w małych zlewniach w wyniku gwałtownych wezbrań.
Bryndal określił parametry fizjograficzne 83 zlewni, w których wystąpiły wezbrania i
lokalne powodzie. Ustalił wraz z współpracownikami, za pomocą metod statystycznych, te
charakterystyczne parametry zlewni, które decydowały o gwałtownych wezbraniach (Bryndal
2008c, Bryndal i inni 2008). Badania transformacji opadu w odpływ - z wykorzystaniem
modeli SCS oraz GIUH - wykazały, że określone parametry fizjograficzne zlewni
predysponują generowanie fali wezbraniowej o krótkim czasie koncentracji oraz dużym
natężeniu przepływu (Bryndal 2007a, Bryndal 2008a,b, 2009a). Badania nad generowaniem
wezbrań, z zastosowaniem wymienionych modeli hydrologicznych, pozwoliły określić także
wpływ poza opadowych, naturalnych i antropogenicznych uwarunkowań
na
ich
występowanie (Bryndal 2008c, Bryndal i inni 2002). Bryndal ustalił także regiony, które są
predysponowane do występowania gwałtownych wezbrań (Bryndal 2007b). Jego badania
wykazały, że cechy morfologiczne zlewni, na które człowiek poprzez swoją działalność nie
może znacząco wpłynąć, np.: rozmiary zlewni, rzeźba terenu, sieć dolin oraz warunki
geologiczno-glebowe, odgrywają dużą rolę w generowaniu gwałtownych wezbrań. Jest ona
większa niż czynników, które może on modyfikować, np. użytkowanie ziemi w zlewni
(Bryndal 2008c). Zaproponowana identyfikacja zlewni poprawi prognozowanie gwałtownych
wezbrań oraz pozwoli ograniczyć negatywne ich skutki.
Przedstawiona problematyka badań dotyczy głównie wpływu elementów środowiska
geograficznego na różne miary odpływów. Uzyskane wyniki prezentowano na licznych
krajowych i międzynarodowych konferencjach hydrologicznych i geograficznych. Zapewne
promowanie uzyskanych wyników wymaga zwiększenia liczby publikacji w językach
zachodnich. Dobrze postrzegane na rynku publikacji są prace oparte o badania
monitoringowe. Te natomiast wymagają stacji terenowej, dyspozycyjności badacza oraz
regularnego finansowania. Przyszłe badania hydrologiczne będą w związku z tym oparte na
pomiarach wykonywanych przez pracowników IMiGW.
Cabaj W., Ciupa T., Bryndal T., 2002, Rola czynników naturalnych i antropogenicznych w kształtowaniu
lokalnych powodzi w południowej części Wyżyny Małopolskiej, Obieg wody w zmieniającym się środowisku.
Prace Instytutu Geografii AŚ w Kielcach 7, s. 353–360.
Bryndal T., 2007a, Transformacja opadu w odpływ w karpackich zlewniach przy wykorzystaniu GIUH, [w:]
Badania hydrograficzne w poznaniu środowiska, t. VIII, Obieg wody w środowisku naturalnym i
przekształconym, (red.) Z. Michalczyk, Wyd. UMCS Lublin, s. 117–126.
Bryndal T., 2007b, Wpływ naturalnych i antropogenicznych uwarunkowań na możliwość wystąpienia lokalnej
powodzi, [w:] Zapis działalności człowieka w środowisku przyrodniczym, tom III, E. Smólska, P. Skwarczewski
(reds.), Wydawnictwo WSPR Warszawa, s. 23–29.
Bryndal T., Cabaj W., Ciupa T., 2008, Gwałtowne wezbrania małych cieków w Niecce Nidziańskiej, Przegląd
Geograficzny, 80, 1, s. 127–146.
Bryndal T., 2008a, Wyznaczanie małych zlewni podatnych na występowanie gwałtownych wezbrań. Metoda
wspomagająca prognozowanie lokalnych powodzi, Dokumentacja Geograficzna, 37, IGiPZ PAN, Warszawa, s.
42–48.
Bryndal T., 2008b, Delineation of small basins prone to flash floods occurrence, as a method supporting local
floods prediction – on the example of southern part of the Nida Basin (Poland). XII Biennal International
Conference “Hydrological Extreems in small Basins” 18-20 Septemberg 2008, Cracow, Poland, Books of
Abstracts, W. Chełmicki, J. Siwek (reds.), s. 49–53.
Bryndal T., 2008c, Parametry zlewni w których wystąpiły lokalne powodzie. ANNALES UMCS sec. B, vol.
LXIII, 10, s. 176–200.
Bryndal T., 2009a, Identification of small basins prone to flash flooding as a method supporting local flood
forecasting – based on the example of the southern part of the Nida River Basin (Poland). Technical Documents
in Hydrology, 84, s. 9–14.
Bryndal T., 2009b, Investigation of the maximum discharge in ungauged small basins in the Polish part of the
Carpathian Mts., Extended abstracts of International Workshop on Status and Perspectives of Hydrology in
Small Basins Goslar-Hahnenklee, Federal Republic of Germany 30 March – 2 April 2009 Landschaftsökologie
und Umweltforschung 50, s. 39–42.
Bryndal T., 2009c, Przepływy maksymalne odnotowane podczas gwałtownych wezbrań, spowodowanych
krótkotrwałymi ulewnymi opadami deszczu w małych zlewniach karpackich, [w:] Zasoby i ochrona wód. Obieg
wody i materii w zlewniach rzecznych, R. Bogdanowicz, J. Fac-Beneda (red.), Gdańsk 2009, s. 329–334.
Górski P., 1996. Wpływ zanieczyszczeń dopływów na jakość wód Wisły w Krakowie. Rocznik NaukowoDydaktyczny WSP w Krakowie, z. 184, Prace Geograficzne XVI, s. 101–113.
Kramarz P., 2004, Antropogeniczne zmiany stosunków wodnych w Dłubniańskim Parku Krajobrazowym. [w:]
Badania geograficzne w poznaniu środowiska. (red.) Z. Michalczyk. Wydawnictwo UMCS. Lublin.
Kramarz P., Warcholik W., 2003, Mała retencja w zlewni Dłubni w XX wieku. Rejestracja przestrzenna
zespołów młyńskich z wykorzystaniem pomiarów GPS. [w:] Dynamika zmian środowiska geograficznego pod
wpływem antropopresji, II Ogólnopolskie Sympozjum, Kraków-Sanok 25-27 września 2003, s: 58-60.
Lach J., 1972, Zmiany stosunków wodnych w Beskidzie Niskim spowodowane gospodarczą działalnością
człowieka. Sympozjum na temat: Problemy gospodarki górskiej w badaniach krajów europejskich. Komitet
Zagospodarowania Ziem Górskich Kraków.
Lach J., 1975, Ewolucja stosunków wodnych wywołana gospodarczą działalnością człowieka.
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z.162, s. 365-369.
Lach J., 1988, Wpływ zbiornika Besko na zmiany ustroju wodnego Wisłoka. Folia Geographica Series
Geographica-Physica vol. XX, s. 85–100.
Lach J., 1994, Zasoby wodne Polski i ich wykorzystanie. [w:] Beskidzkie Forum Ekologiczne.
Magazyn szkolnych kół LOP i szkolnych klubów ekologicznych. Nr 3/1994. Bielsko-Biała.
Lach J., 1997, Gospodarka wodna Nowego Sącza. [w:] Rocznik Sądecki tom XXV. Zarząd Miasta
Nowego Sącza i Oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego w Nowym Sączu. Wyd. Lingwista.
Lach J., 1999, Powodzie w karpackiej części dorzecza Wisłoki w latach 1975–1997. Wiadomości Ziem
Górskich, z. 8, 12, Polskie Towarzystwo Rozwoju Ziem Górskich.
Lach J., Brzeźniak E., 2002, Nieregularność miar odpływu w dorzeczu Wisłoka w drugiej połowie XX
wieku. Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich, Kraków, 48, s. 139–145.
Lach J., 2003, Przyczyny i skutki powodzi w lipcu 2001 roku na Sądecczyźnie, Problemy
Zagospodarowania Ziem Górskich PAN KZZG z.49, Kraków, s. 49–61.
Lach J., Brzeźniak E., 2003, Wpływ warunków pluwialnych na reżim hydrologiczny Wisłoka w
drugiej połowie XX wieku [w:] Dynamika zmian środowiska geograficznego pod wpływem
antropopresji, (red.) J. Lach, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
Akademia Pedagogiczna w Krakowie, Kraków, s. 23–33.
Michalik A., 1963, Budowle hydrotechniczne w Pieninach. Przewodnik XXXVI zjazdu Pol. Tow.
Geologicznego w Pieninach, Rocznik PTG, r. 11, nr 7, s. 323–324.
Michalik A., 1968, Objaśnienia do przeglądowej mapy hydrogeologicznej Polski, arkusz Cieszyn 1:300 000,
Warszawa, ss. 120.
Michalik A., 1969, Z metodyki badań hydrogeologicznych otworów studziennych we fliszu karpackim,
Kwartalnik Geologiczny t. 13, z. 3, Warszawa 1969, s. 713–714.
Michalik A. 1972, Dokumentacja hydrogeologiczna podziemnych wód mineralnych z utworów kredy i dewonu w
Ustroniu-Zawodziu, z. 30, ss. 60.
Michalik A., 1973, Wody mineralne w polskiej części Karpat Zachodnich, Inst. Geol. Biul. 227. Z badań
hydrogeologicznych w Polsce, t. III.
Michalik A., 1974, Nowa metoda graficznego przedstawiania składu chemicznego wód pitnych, Rocznik Nauk.Dydaktyczny WSP w Krakowie, z. 55.
Michalik A., 1975, Opracowanie stosunków wodnych w rejonie Oświęcimia, WRN w Krakowie, Wydz. Gosp.
Przestrzennej, Geologii i Ochrony Środowiska, ss. 25.
Michalik A., 1979, Dokumentacja hydrogeologiczna woj. Tarnowskiego, Woj. Zarząd Inwestycji Rolnych,
Tarnów, ss. 55.
Michalik A., 1982, Wody mineralne w okolicy Żywca, Biuletyn Inst. Geologicznego 339. Z badań
hydrogeologicznych w Polsce t. IV.
Michalik A., Lach J., 1991, Wody mineralne Swoszowic. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP.
Prace Geograficzne XIII. Kraków, s. 23–53.
Michalik A., Lach J., Pulit F., 1981, Warunki hydrogeologiczne województwa tarnowskiego. Prace
Monograficzne WSP w Krakowie, t. XLVII, s. 98.
Pydziński B. 1969, Stosunki wodne w dorzeczu Soły. Dokumentacja Geograficzna, z. 6, s.
Pydziński B. 1970, Wody gruntowe w dorzeczu Soły, Roczniki Naukowo-Dydaktyczne WSP, Kraków, z. 40,
Prace Geograficzne, z. 5, s. 49–61.
Pydziński B., Dynowski J., Waksmundzki K., 1970, Przewodnik wycieczki Hydrograficznej w Beskid Śląski, [w:]
Ogólnopolska Konferencja Hydrograficzna, Kraków, druk UJ, ss. 18.
Pydziński B. 1984, Rzeki Afryki na tle rzeźby i klimatu. Geografia w Szkole, z. 5, s. 241–249.
Pydziński B. 1985, Rzeki karpackie – ich ustrój i znaczenie gospodarcze. Geografia w Szkole, z. 5, s. 41–47.
Pydziński B. 1986, Obszary o dodatnim i ujemnym bilansie wodnym. Geografia w Szkole, z. 3, s. 135–140.
Pydziński B. 1987, Wpływ działalności eksploatacyjnej na zmiany sieci hydrograficznej w Tarnobrzeskim
Okręgu Siarkowym, [w:] Problemy funkcjonowania Tarnobrzeskiego Okręgu Przemysłowego: streszczenia
referatów, pod red. Z. Zioło, Baranów Sandomierski, s. 15–16.
Żychowski J., 1988a, Wpływ wybranych elementów środowiska geograficznego na odpływy w małych zlewniach
Beskidu Niskiego. Streszczenia prac habilitacyjnych i doktorskich 1996, 1987.
Żychowski J., 1988b, Wpływ wybranych elementów środowiska geograficznego na kształtowanie wezbrań w
małych zlewniach wschodniej części Beskidu Niskiego. Sprawozdania z Posiedzeń Komisji Naukowych, Tom
XXX/1-2, Styczeń-grudzień 1986 r. s. 60–63.
Żychowski J., 1991, Propozycja ilościowej oceny przestrzennego rozmieszczenia cech elementów środowiska
geograficznego w zlewniach. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie z. 142, Prace Geograficzne
XIII, s. 189–195.
Żychowski J., 1997, Zróżnicowanie wezbrań w ekstremalnych warunkach w małych zlewniach Beskidu Niskiego.
Materiały z Sympozjum Jubileuszowego, Polskie Towarzystwo Geofizyczne, [w:] Ekstremalne zjawiska
meteorologiczne, hydrologiczne i oceanograficzne, Warszawa 12-14 XI 1997, s. 210–211.
Żychowski J., 1999a, Średnie nachylenie zlewni. Ogólnopolska Konferencja Hydrologiczna Kraków - Dobczyce,
UJ, 21-23 V 1999 r., [w:] Interdyscyplinarność w badaniach dorzecza (materiały konferencyjne), s. 173–175.
Żychowski J., 1999b, Zróżnicowanie odpływów gruntowych w rzeźbie rusztowej na przykładzie
reprezentatywnych zlewni Beskidu Niskiego. Wiadomości Ziem Górskich, s. 33–49.
Żychowski J., 2000, Przyczyny różnej transformacji opadów w odpływy w dwóch zlewniach Beskidu Niskiego.
[w:] Działalność człowieka i jego środowisko, (red.) Z. Zioło. Wyd. Nauk. AP, Kraków, s. 93–121.
Żychowski J. 2002a, Zalesianie stoków górskich w strefach nadgranicznych przyczyną degradacji środowiska
przyrodniczego w przyszłości. [w:] Czynniki i bariery regionalnej współpracy transgranicznej - bilans dokonań.
50 Zjazd Polskiego Towarzystwa Geograficznego. Uniwersytet Rzeszów, s. 99–117.
Żychowski J. 2002b, Miernik regionalnej fizyczno - chemicznej jakości wody do picia. [w:] Stan i
antropogeniczne zmiany jakości wód w Polsce, v. II. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, (red.) J. Burchard, Łódź, s.
275–282.