Sprawozdanie roczne Agencji Frontex za 2006 r.

Europejska Agencja Zarządzania Współpracą Operacyjną na Zewnętrznych Granicach
Państw Członkowskich Unii Europejskiej
Sprawozdanie roczne Agencji
Frontex za 2006 r.
Koordynacja wywiadowczej współpracy operacyjnej
na poziomie UE w celu zwiększenia bezpieczeństwa
na granicach zewnętrznych
Przedmowa przewodniczącego zarządu
Mam przyjemność przedstawić pierwsze roczne sprawozdanie Europejskiej Agencji Zarządzania
Współpracą Operacyjną na Zewnętrznych Granicach Państw Członkowskich Unii Europejskiej –
w skrócie Frontex.
Sprawozdanie jest prezentacją działalności operacyjnej, jak również zarządzania
administracyjnego i finansowego, w tym zarządzania budżetem w minionym roku, a także określa
nasze plany na przyszłość.
Jest to pierwsze roczne sprawozdanie obejmujące pełny rok działalności przygotowane przez
Frontex od czasu przyjęcia w dniu 26 października 2004 r. rozporządzenia Rady (WE)
nr 2007/2004 ustanawiającego Frontex.
Korzystając z okazji pragnę podać kilka podstawowych informacji o kontekście historycznym
powstania agencji Frontex, wraz z opisem kierunku, jaki Frontex obrał na kolejne lata.
Celem polityki wspólnotowej w zakresie granic zewnętrznych UE jest zorganizowanie
zintegrowanego zarządzania zapewniającego wysokie i jednakowe poziomy nadzoru oraz kontroli
osób, co jest zasadniczym warunkiem ustanowienia przestrzeni wolności, bezpieczeństwa
i sprawiedliwości.
W komunikacie z dnia 7 maja 2002 r. zatytułowanym „W kierunku zintegrowanego zarządzania
zewnętrznymi granicami państw członkowskich Unii Europejskiej”, Komisja opowiedziała się za
powołaniem „wspólnej jednostki praktyków ds. granic zewnętrznych”, której wyznaczono zadanie
zarządzania współpracą operacyjną na zewnętrznych granicach państw członkowskich.
W planie zarządzania zewnętrznymi granicami UE, uzgodnionym przez Radę w dniu 13 grudnia
2002 r., zaaprobowano utworzenie wspólnej jednostki praktyków ds. granic zewnętrznych jako
sposobu na realizację zintegrowanego zarządzania na granicach zewnętrznych. W przypadku tej
jednostki pojawiły się jednak ograniczenia strukturalne w zakresie koordynacji współpracy
operacyjnej.
Ostatecznie w dniu 1 maja 2005 r. utworzono agencję Frontex (rozporządzenie Rady (WE)
nr 2007/2004) w celu zarządzania działalnością operacyjną państw członkowskich i jej
koordynowania. Rada UE ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych postanowiła,
że siedzibą agencji będzie Warszawa. Podwaliny agencji stanowi bogata spuścizna, a przejęte
struktury (prawne) i doświadczenia łączy ona w silne „centrum” operacyjne. Załącznik do
niniejszego sprawozdania zawiera wykaz członków zarządu.
Chociaż odpowiedzialność za kontrolę i nadzór nad granicami zewnętrznymi spoczywa na
państwach członkowskich, Frontex ułatwi stosowanie obecnych i przyszłych środków
wspólnotowych odnoszących się do zarządzania tymi granicami. Polityka wspólnotowa ewidentnie
skorzysta na zwiększonej koordynacji działań w zakresie kontroli i nadzoru nad granicami
zewnętrznymi. W tym kontekście, określenie „granice zewnętrzne” oznacza granice lądowe
i morskie oraz porty lotnicze i morskie państw członkowskich, do których mają zastosowanie
przepisy prawa wspólnotowego dotyczące przekraczania granic zewnętrznych przez osoby.
2 z 30
S pr a w oz da n ie r oc z ne A g en c ji Fr on te x z a 2 0 0 6 r .
W dniu 25 maja 2005 r. na wniosek Komisji Europejskiej, zarząd mianował dyrektora
wykonawczego, generała brygady Ilkkę Laitinena z Finlandii, a w dniu 3 października 2005 r.
agencja podjęła działalność operacyjną w Warszawie.
Reprezentując wysoki poziom stosownego doświadczenia i wiedzy specjalistycznej w dziedzinie
współpracy operacyjnej w zarządzaniu granicami, zarząd posiada odpowiednie przygotowanie,
by wspomagać agencję w wykonywaniu jej zadań. Po roku sukcesywnego i niezwykle istotnego
rozwoju, kiedy to większą wagę przykładano do zadań administracyjnych niż do działalności
operacyjnej, położono nacisk na newralgiczne działania zwalczające ogromny napływ nielegalnej
imigracji na terytorium UE w rejonie Morza Śródziemnego. W 2006 r. Frontex nadal doskonalił
profesjonalne zarządzanie granicami i uruchomił poważne inicjatywy, takie jak wspólne zespoły
wsparcia oraz wspólna mobilizacja technicznego wyposażenia z państw członkowskich. Ustalono
warunki koordynacji operacyjnej z krajami trzecimi – ciągłego procesu koniecznego do zbadania
mocnych stron połączonych wysiłków.
Mając na uwadze rozporządzenie dotyczące RABIT (zespoły szybkiej interwencji na granicach),
które wkrótce zostanie zatwierdzone, Frontex posiada doskonały punkt wyjścia, aby podołać
obowiązkom wynikającym z tej decyzji. Potrzebne jest jeszcze większe wsparcie agencji przez
państwa członkowskie, by mogła ona sprostać wspomnianym wyzwaniom i spełnić oczekiwania
szeroko rozumianego otoczenia agencji.
W 2006 r. wiele osiągnięto i chciałbym podziękować agencji za wysiłki, których efektem był
widoczny postęp. Z ogromną ufnością spoglądam w przyszłość, w której niewątpliwie czeka nas
wiele trudności. Agencja potrafi się z nimi uporać.
Z poważaniem,
Minze A. Beuving
3 z 30
S pr a w oz da n ie r oc z ne A g en c ji Fr on te x z a 2 0 0 6 r .
Obrady i decyzje zarządu w 2006 r.
Prace zarządu w 2006 r. można określić jako bardzo intensywne. Przede wszystkim zarząd musiał
zapewnić wystarczające zasoby na potrzeby dynamicznego rozwoju agencji.
W 2006 r. odbyło się pięć posiedzeń zarządu. Podczas gdy w 2005 r. przyjęto podstawowe
instrumenty regulacyjne, umożliwiające administracyjne funkcjonowanie agencji, rok 2006 był
pierwszym pełnym rokiem działalności operacyjnej agencji Frontex. Poza zadaniami wyznaczonymi
zarządowi w ramach rozporządzenia, szczególną uwagę poświęcono strategicznemu znaczeniu
kwestii budżetowych i kadrowych, jak również pierwszym działaniom operacyjnym agencji.
Oto kilka wybranych decyzji przyjętych przez zarząd w ciągu roku:
- Ustanowienie trybów podejmowania przez dyrektora wykonawczego decyzji odnoszących się
do zadań operacyjnych agencji;
- Utworzenie ram umożliwiających Wielkiej Brytanii udział w działaniach agencji;
- Przyjęcie decyzji ramowej dotyczącej sposobu współpracy agencji Frontex z krajami trzecimi
i upoważniającej dyrektora wykonawczego do podjęcia tego rodzaju negocjacji z wybranymi
krajami; szczególny nacisk położono na ułatwienie współpracy z Rumunią i Bułgarią przed ich
wejściem do UE;
- Określenie środków niewykorzystanych w 2005 r., które podlegają przeniesieniu w celu ich
wydatkowania w 2006 r.;
- Uruchomienie procedury korekty planu zatrudnienia na 2006 r. celem umożliwienia
zatrudnienia dodatkowych pracowników;
- Przyjęcie dwóch korekt do budżetu na 2006 r., zwiększających jego kwotę z 12,3 mln EUR do
19,2 mln EUR;
- Przyjęcie preliminarza budżetu i planu zatrudnienia na 2007 r.
Poza tym zarząd otrzymywał systematyczne informacje od dyrektora wykonawczego na temat
aktualnego stanu działalności agencji. Przedmiotem szczególnej uwagi było średniookresowe
planowanie agencji, w tym kwestie takie jak kierunek rozwoju Fronteksu ku poprawie
zintegrowanego zarządzania granicami.
4 z 30
S pr a w oz da n ie r oc z ne A g en c ji Fr on te x z a 2 0 0 6 r .
Uwagi wstępne dyrektora wykonawczego
3 października 2005 r. Frontex rozpoczął działalność w tymczasowej siedzibie w Warszawie.
W tym dniu pracę podjęło 27 ekspertów oddelegowanych z krajowych organów służby granicznej
oraz 17 pracowników administracyjnych. Pod koniec 2006 r. w przyjęciu z okazji świąt Bożego
Narodzenia, zorganizowanym przez Frontex, wzięło udział 72 pracowników świętujących
pierwszą rocznicę faktycznego istnienia agencji.
W 2006 r. nastąpił wzrost naszego całkowitego budżetu z 12,4 mln EUR do 19,2 mln EUR,
a zarząd odpowiednio rozszerzył nasz program pracy.
W 2006 r. Frontex musiał wykonywać równocześnie dwa zadania, co stwarzało dość wyjątkową
sytuację: z jednej strony, Frontex musiał udowodnić i pokazać, że rzeczywiście jest już w stanie
koordynować współpracę operacyjną państw członkowskich na granicach zewnętrznych. Z drugiej
zaś strony, agencja musiała jednocześnie tworzyć i rozwijać swoją organizację, w tym ramy
zarządzania administracyjnego i finansowego; potrzebny był również stały nabór pracowników,
aby móc sprostać wyzwaniom na płaszczyźnie operacyjnej.
W 2006 r. wszystkie państwa członkowskie oraz kraje będące stronami układu z Schengen
uczestniczyły przynajmniej w jednym działaniu agencji Frontex, niezależnie od tego, czy chodziło
o wspólne działania i/lub projekty pilotażowe, analizy ryzyka, szkolenia, czy też o badania i rozwój.
Zakres działalności agencji Frontex jest bardzo szeroki, a jednocześnie wpisany w logikę ramową –
logikę zintegrowanego zarządzania granicami – którą Frontex nie tylko promuje, lecz także próbuje
dalej rozwijać.
Frontex propaguje ogólnoeuropejski czteropoziomowy model kontroli dostępu, na który składają się nie
tylko kontrole graniczne, lecz także szereg innych ważnych elementów. Wymiana informacji
i współpraca między państwami członkowskimi, imigracja i repatriacja tworzą pierwszy poziom
modelu. Drugi poziom to kontrola graniczna wraz z nadzorem, kontrolami na granicy i analizą ryzyka,
a element trzeci stanowi współpraca z organami służby granicznej, celnymi i policyjnymi w krajach
sąsiednich. Ostatnia część związana jest ze współpracą z krajami trzecimi, w tym działaniami
wspólnymi. Frontex promuje również współpracę między tymi organami na poziomie krajowym
i międzynarodowym w zakresie zarządzania granicami oraz określa własną rolę i pole manewru.
Po zapoznaniu Państwa z tymi najważniejszymi zasadami, chciałbym przy okazji przedstawić
naszą misję, która obejmuje wszystkie aspekty wymienione wcześniej:
• Frontex jest niezawodnym koordynatorem operacyjnym i uczestnikiem działań europejskich,
w pełni respektowanym i wspieranym przez państwa członkowskie i kraje trzecie.
• Aktywnie promuje współpracę z innymi organami egzekwowania prawa dotyczącego
granic, odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo wewnętrzne na poziomie UE.
• Działalność agencji Frontex jest oparta na danych wywiadowczych. Frontex uzupełnia
i wzbogaca o szczególną wartość dodaną krajowe systemy zarządzania granicami
w państwach członkowskich oraz wolność i bezpieczeństwo ich obywateli.
• Skuteczność agencji Frontex wynika z wysokiego poziomu zaangażowania i profesjonalizmu
jego pracowników.
5 z 30
S pr a w oz da n ie r oc z ne A g en c ji Fr on te x z a 2 0 0 6 r .
• Frontex jest najważniejszym podmiotem wdrażającym wspólną politykę UE w dziedzinie
zintegrowanego zarządzania granicami oraz aktywnie promuje stopniowy rozwój
i skuteczne funkcjonowanie systemu zintegrowanego zarządzania granicami UE.
Komisja, a w szczególności Rada UE ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych,
uważnie przyglądają się rozwojowi Fronteksu i jego działalności, a także dostarczają mu nowych
impulsów do działania.
Chciałbym wyrazić moje podziękowanie zarządowi, wszystkim pracownikom agencji Frontex, jak
również wszystkim naszym partnerom za ich aktywne wsparcie w 2006 r.
W związku z powyższym mam zaszczyt przedstawić roczne sprawozdanie agencji Frontex za
2006 r. – był to niezwykły rok dla naszych pracowników i partnerów, jak też dla mnie osobiście.
Z poważaniem,
Ilkka Laitinen,
6 z 30
S pr a w oz da n ie r oc z ne A g en c ji Fr on te x z a 2 0 0 6 r .
Sytuacja na zewnętrznych granicach UE w 2006 r. – krótki przegląd
Zadanie agencji Frontex polega na gromadzeniu i analizowaniu najważniejszych wyników
obrazujących rozmiary i tendencje występujące w zakresie nielegalnej imigracji skierowanej ku
granicom zewnętrznym; podstawą są informacje przekazywane przez państwa członkowskie UE
i kraje będące stronami układu z Schengen oraz informacje pochodzące z innych źródeł
instytucjonalnych i ogólnodostępnych.
Można ogólnie stwierdzić, że państwa członkowskie UE i kraje będące stronami układu z Schengen
odnotowały tendencję spadkową w zakresie nielegalnego przekraczania zewnętrznych granic
UE/Schengen.
Z danych wynika, że wbrew tej generalnej tendencji spadkowej zwiększyła się ilość wykrytych
przypadków i zatrzymań na zewnętrznych granicach Hiszpanii i w Grecji, głównie na granicy
lądowej z Turcją.
Podobnie jak w latach poprzednich na zewnętrznych granicach Schengen (głównie austriackich
i niemieckich zewnętrznych granicach lądowych Schengen) wykrywa się znacznie więcej
przypadków niż na lądowych granicach zewnętrznych UE. Frontex będzie monitorował tę sytuację
i oceniał jej rozwój po zbliżającym się przystąpieniu nowych 10 państw członkowskich UE do
układu z Schengen. Poza tym państwa członkowskie Schengen odnotowały sporą liczbę
wykrywanych przypadków na wewnętrznych granicach Schengen wskutek zastosowania środków
wewnętrznej kontroli imigracyjnej i policyjnej (np. Niemcy, Austria, Francja i Holandia). Osoby
wykryte w 2006 r. na wschodnich zewnętrznych granicach lądowych to głównie Ukraińcy, Rumuni,
Bułgarzy, Serbowie, Albańczycy. Mołdawianie i Hindusi.
Odcinki granic o największej częstotliwości wykrywania i zatrzymania nielegalnych imigrantów
oraz odmowy wjazdu to: granica lądowa pomiędzy Słowacją i Ukrainą, pomiędzy Słowenią
i Chorwacją, pomiędzy Grecją i Albanią, jak również pomiędzy Grecją i Turcją. Austriackie granice
zewnętrzne Schengen; hiszpańskie miasta Ceuta i Melilla; Wyspy Kanaryjskie, Sycylia i wyspa
Lampedusa; brytyjskie granice powietrzne i granice morskie; grecko-turecka granica morska
również jest miejscem nielegalnej imigracji na znaczną skalę.
Frontex stwierdził wzrost nielegalnych przekroczeń granicy/odmów wjazdu na granicach w portach
lotniczych; paryskie lotnisko Charles de Gaulle, londyńskie lotnisko Heathrow, lotniska we
Frankfurcie, Amsterdamie, Madrycie i Mediolanie pozostają głównymi punktami nielegalnej
imigracji drogą lotniczą.
Osoby wykrywane na granicach powietrznych to głównie obywatele z Ameryki Południowej
i Środkowej, Chińczycy i Nigeryjczycy.
Francja i inne państwa członkowskie zgłosiły, iż pośrednio odczuły skutki nielegalnej imigracji
tranzytowej z Afryki do Hiszpanii i Włoch. Ze względu na obowiązujące prawo w niektórych
państwach członkowskich, wielu migrantów zwalnia się z aresztu po upływie 30/40 dni i następnie
niektórzy z nich kontynuują podróż w obszarze swobodnego przepływu osób.
Marokańczycy stanowią najliczniejszą grupę narodowościową wśród wykrytych nielegalnych
imigrantów na południowych granicach morskich UE (ok. 70% wszystkich wykrytych przypadków
na włoskiej granicy morskiej), po nich plasują się obywatele państw subsaharyjskich (głównie
zmierzający na Wyspy Kanaryjskie), obywatele Erytrei i Egipcjanie (głównie do Włoch i na Maltę).
7 z 30
S pr a w oz da n ie r oc z ne A g en c ji Fr on te x z a 2 0 0 6 r .
Wykonywanie przez Frontex funkcji koordynatora europejskiego – sposób działania
Na samym początku istnienia Fronteksu dyrektor wykonawczy postanowił, że ze względu na fakt,
iż Frontex będzie współpracował ze wszystkimi państwami członkowskimi i z krajami będącymi
stronami układu z Schengen, konieczne będzie utworzenie sieci umożliwiającej taką koordynację.
Wszystkie państwa członkowskie i wszystkie kraje będące stroną układu z Schengen określiły
i ustanowiły swój tak zwany krajowy punkt kontaktowy Fronteksu. Ten jeden krajowy punkt
kontaktowy Fronteksu w państwie członkowskim/kraju będącym stroną układu z Schengen
otrzymuje wszelkie informacje z agencji i ma za zadanie je rozprowadzić wśród odpowiednich
organów administracji krajowej.
W lipcu 2006 r. we Fronteksie odbyło się pierwsze spotkanie przedstawicieli krajowych punktów
kontaktowych Fronteksu i uzgodniono sposób działania. Panowało również powszechne
przekonanie, że na potrzeby różnych dziedzin działalności agencji konieczne jest utworzenie kilku
sieci takich jak np. sieć analizy ryzyka Frontex FRAN (patrz poniżej) czy sieć szkolenia
koordynatorów. Jednakże główna idea krajowych punktów kontaktowych Frontex polegała na tym,
aby jeden punkt w państwie członkowskim/kraju będącym stroną układu z Schengen, miał ogląd
wszystkich bieżących działań agencji Frontex.
Aby uniknąć zbyt długich procedur przy realizacji wspólnych działań i projektów pilotażowych, Frontex
zawarł ramową umowę o partnerstwie ze wszystkimi administracjami krajowymi. Umowa ta jest
jednakowa dla wszystkich partnerów i wyznacza ramy współpracy. Jej realizacja w praktyce odbywa się
za pomocą szczegółowych umów z państwami członkowski/krajami będącymi stronami układu z
Schengen.
Aby zorganizować i promować wzajemne wsparcie między państwami członkowskimi i krajami
będącymi stronami układu z Schengen, Frontex również wprowadza inną, bardzo sprawną strukturę.
Nowa, stopniowo rozwijana struktura stworzy podstawę dla działalności operacyjnej agencji
Frontex. Powinna także testować i oceniać nowe rozwiązania techniczne i procedury umożliwiające
zaawansowaną realizację kontroli granicznej. Wspólne zespoły wsparcia Fronteksu (FJST) to
zespoły składające się z funkcjonariuszy straży granicznej z państw członkowskich i krajów
będących stronami układu z Schengen; członkowie tych zespołów udzielają sobie wzajemnego
wsparcia osobistego, technicznego lub oferują wyposażenie do użytku w miejscach lub rejonach na
granicach lądowych i morskich, które zostały określone jako wyjątkowe pod względem jakości i/lub
ilości zjawisk związanych z migracją.
Frontex również uczestniczy aktywnie w dyskusjach na temat przyszłego rozporządzenia Rady
w sprawie przygranicznych jednostek szybkiego reagowania (Rapid Border Intervention Team –
RABIT). Państwo członkowskie będzie miało możliwość wnioskowania, w ramach agencji Frontex,
o rozmieszczenie na swoim terytorium przygranicznych jednostek szybkiego reagowania, mających
w szeregach specjalnie przeszkolonych ekspertów z innych państw członkowskich w celu
świadczenia okresowej pomocy dla krajowej straży granicznej. Rozmieszczenie wsparcia
eksperckiego przyczyni się do zwiększenia solidarności i wzajemnej pomocy między państwami
członkowskimi. Oczywiste jest, że ten sposób działania będzie musiał podlegać ścisłej koordynacji
z wcześniej wymienionymi wspólnymi zespołami wsparcia Fronteksu.
8 z 30
S pr a w oz da n ie r oc z ne A g en c ji Fr on te x z a 2 0 0 6 r .
Proces podejmowania decyzji dotyczących zadań operacyjnych we Fronteksie
Jedną z pierwszych decyzji zarządu, zgodnie z wymogami rozporządzenia podstawowego, było
ustanowienie procedur podejmowania decyzji dotyczących zadań operacyjnych agencji Frontex.
Proces podejmowania decyzji przyjęty przez zarząd stanowi zintegrowany system zasad i procedur
do opracowania inicjatyw operacyjnych i składa się z czterech etapów:
1) Analiza ryzyka lub wniosek państwa członkowskiego (uruchomienie czynności operacyjnych),
z uwzględnieniem zaleceń w sprawie wspólnych środków.
2) Przygotowanie inicjatywy operacyjnej: przygotowania do zadania operacyjnego prowadzą
odpowiednie jednostki agencji Frontex. Ich przebieg jest wspólnie omawiany podczas posiedzeń
kierownictwa (z udziałem wszystkich szefów jednostek) w celu zapewnienia wszechstronności
i spójności; jeżeli zastępca dyrektora wykonawczego wyrazi zgodę na daną inicjatywę, zostaje ona
przekazana do dyrektora wykonawczego celem podjęcia decyzji.
3) Przygotowanie planu operacyjnego i jego realizacja: szef jednostki opracowuje ze swoimi
pracownikami plan operacyjny, który następnie trafia do zastępcy dyrektora wykonawczego do
zatwierdzenia. Przygotowania prowadzą wszystkie odpowiednie jednostki, a ich przebieg omawiany jest
podczas posiedzeń kierownictwa Fronteksu, aby również na tym etapie zapewnić wszechstronność
i spójność tych przygotowań. Na końcowym etapie plan operacyjny zatwierdza dyrektor wykonawczy.
Plan operacyjny zawiera, między innymi, ogólny opis przygotowań, harmonogram, sposób
działania, dostępne środki techniczne i zasoby ludzkie, szczegółowy budżet danego działania,
koszty wdrożenia planu przekazywania informacji, ryzyko związane z realizacją itd. Kierownik
projektu oraz jednostka wyznaczona do indywidualnego projektu są odpowiedzialni za ogólną
realizację danego działania.
4) Ocena/działania następcze: na podstawie uzyskanych wyników zostanie przygotowany raport
oceniający, z uwzględnieniem wkładu kraju przyjmującego i państw uczestniczących, jak też
wkładu oddelegowanych funkcjonariuszy. W raporcie oceniającym znajdzie się również omówienie
niedociągnięć i problemów, które ujawniły się podczas danego działania. Szef jednostki przedstawi
ostateczny raport na zebraniu kierownictwa agencji Frontex; zebrani przedstawią zastępcy dyrektora
wykonawczego i dyrektorowi wykonawczemu swoje zalecenia dotyczące działań następczych
w celu dalszego ich rozpatrzenia.
Organizacja Fronteksu
Zgodnie z rozporządzeniem ustanawiającym główne zadania agencji Frontex są następujące:
• Frontex powinien koordynować współpracę operacyjną między państwami członkowskimi
w dziedzinie zarządzania granicami zewnętrznymi;
• Frontex powinien wspomagać państwa członkowskie w szkoleniach krajowych funkcjonariuszy
straży granicznych, w tym w ustanowieniu wspólnych standardów szkoleniowych;
• Frontex powinien przeprowadzać analizy ryzyka;
• Frontex powinien śledzić rozwój badań mających znaczenie dla kontroli i ochrony granic
zewnętrznych;
• Frontex powinien wspomagać państwa członkowskie w sytuacjach wymagających
zwiększonej pomocy technicznej i operacyjnej na granicach zewnętrznych;
• Frontex powinien udzielać państwom członkowskim niezbędnego wsparcia w organizowaniu
wspólnych działań dotyczących powrotów.
9 z 30
S pr a w oz da n ie r oc z ne A g en c ji Fr on te x z a 2 0 0 6 r .
Struktura organizacyjna agencji Frontex w 2006 r. wyraźnie odzwierciedla owe priorytety:
10 z 30
S pr a w oz da n ie r oc z ne A g en c ji Fr on te x z a 2 0 0 6 r .
11 z 30
S pr a w oz da n ie r oc z ne A g en c ji Fr on te x z a 2 0 0 6 r .
PORTY LOTNICZE
GRANICE MORSKIE
GRANICE LĄDOWE
KOORDYNACJA
I OPERACJE
POWROTÓW
OPERACJE
CENTRUM
SYTUACYJNE
ANALIZY
ANALIZA
RYZYKA
WSPARCIE DYREKCJI
- PLANOWANIE STRATEGICZNE
- WSPÓŁPRACA ZEWNĘTRZNA
- ADIUTANT
SZKOLENIA
FINANSE
I ZAMÓWIENIA
BEZPIECZEŃSTWO
I POMOC PRAWNA
PLANOWANIE,
BADANIA
I ROZWÓJ
INFORMACJA
I PRZEJRZYSTOŚĆ
ZASTĘPCA DYREKTORA WYKONAWCZEGO
AUDYT WEWNĘTRZNY
I ZARZĄDZANIE
JAKOŚCIĄ
DYREKTOR WYKONAWCZY
LOGISTYKA
SŁUŻBY AGENCJI
TECHNOLOGIA
INFORMATYCZNA
ZASOBY LUDZKIE
ADMINISTRACJA
Działalność operacyjna agencji Frontex
Wspólne działania i projekty pilotażowe
W 2006 r. uruchomiono 15 wspólnych działań poprzedzonych analizą ryzyka, z czego 5 zostanie
ukończonych w pierwszym kwartale 2007 r. Działania obejmowały wszystkie obszary graniczne,
niezależnie od tego, czy były wykonywane na granicach morskich, lądowych czy w portach
lotniczych. Rejony geograficzne objęte wspólnymi działaniami, jak również czas ich wdrożenia,
zostały określone w ocenie ryzyka i/lub analizie zagrożenia na granicach zewnętrznych.
Poniżej podano kilka przykładowych wspólnych działań agencji Frontex:
Poseidon: przykładowe działanie na granicy lądowo-morskiej
Wzmocnienie kontroli oraz nadzoru na granicach lądowych i morskich, jak również wymiana
wiedzy i doskonalenie umiejętności funkcjonariuszy straży granicznej stanowiły cele działania
Poseidon, które przeprowadzono w czerwcu i lipcu 2006 r. we wschodnim rejonie Morza
Śródziemnego, na greckich wodach terytorialnych oraz na lądowej granicy grecko-tureckiej.
Wyniki działania potwierdziły przypuszczenia, że ten region jest jednym z ważnych szlaków
nielegalnej imigracji do Unii Europejskiej. Udział oficerów łącznikowych z Austrii, Polski,
Wielkiej Brytanii i Włoch przyczynił się do wykrycia szeregu przypadków nielegalnej imigracji
i przemytu ludzi. Ponadto ich obecność okazała się przydatna z punktu widzenia usprawnienia
wymiany informacji i wiedzy fachowej – zwłaszcza na temat różnych typów dokumentów podróży
– istotnych dla wykrywania fałszywych/podrobionych dokumentów.
Podczas tej dwutygodniowej operacji wykryto łącznie 422 osób usiłujących podróżować nielegalnie.
Z tego 86 osób wykryto w portach greckich i włoskich (przypadki osób ukrytych w pojazdach,
wykorzystywania fałszywych dokumentów lub podróżowania bez dokumentów podróżnych oraz
przypadki ułatwienia nielegalnej imigracji), 73 osoby wykryto na morzu, a 263 nielegalnych
imigrantów wykryto na granicy lądowej (w tym 6 przypadków ułatwienia nielegalnej imigracji).
Amazon: przykładowe wspólne działanie w portach lotniczych
Po uprzednim przeprowadzeniu analizy ryzyka Frontex postanowił wesprzeć państwa
członkowskie UE w ich wysiłkach w celu przeciwdziałania nielegalnej imigracji z Ameryki
Południowej. Były to działania skierowane na porty lotnicze w UE i stanowiły część działania
o nazwie Amazon.
Aby udzielić wsparcia na najbardziej obciążonych w tym zakresie granicach powietrznych, utworzono
zespół złożony z ekspertów pochodzących z państw członkowskich UE i wykorzystano go
w kluczowych tranzytowych i docelowych portach lotniczych UE. Eksperci z doświadczeniem
w wykrywaniu podrobionych dokumentów wspierali współpracujących z nimi funkcjonariuszy straży
granicznej w odpowiednich portach lotniczych oraz próbowali wykryć możliwie największą liczbę
fałszerstw. Inną bardzo istotną zaletą tego rodzaju operacji jest dysponowanie ekspertami ze
znajomością konkretnego języka i określonej kultury. Kluczowym elementem planu operacyjnego była
wymiana informacji uzyskanych w toku działania i przeprowadzenie analizy tego działania. W siedzibie
Fronteksu utworzono centrum koordynacji w celu wsparcia kierowania działaniami operacyjnymi.
W ciągu trzytygodniowego działania w portach lotniczych, które otrzymały wsparcie w ramach
tego projektu, łącznie odmówiono wjazdu 3166 obywatelom krajów trzecich; z ogólnej liczby
3166 obywateli państw trzecich 1992 osoby były obywatelami krajów Ameryki Południowej.
Faktem jest, że łączny odsetek odmów w przypadku obywateli z Ameryki Południowej kształtuje
się obecnie na poziomie 62,9% i można go uznać za bardzo wysoki. W fazie operacyjnej wykryto
199 fałszywych/podrobionych/przerobionych dokumentów.
.
12 z 30
S pr a w oz da n ie r oc z ne A g en c ji Fr on te x z a 2 0 0 6 r .
Zgodnie z art. 8 rozporządzenia ustanawiającego jedno lub kilka państw członkowskich, które
znalazły się w sytuacji wymagającej zwiększonej pomocy technicznej i operacyjnej przy
wykonywaniu swoich zobowiązań w odniesieniu do kontroli i ochrony granic zewnętrznych,
może zwrócić się o pomoc do agencji. Analiza ryzyka na podstawie danych statystycznych z lat
ubiegłych wykazała, że rośnie presja na zewnętrzne granice morskie.
Jednakże napływ nielegalnych imigrantów lądujących na początku lata 2006 r. na Wyspach
Kanaryjskich, a w mniejszym, lecz równie niepokojącym zakresie, na Malcie i wyspie Lampedusa
stanowił wystarczającą podstawę do uruchomienia art. 8. Poniżej znajduje się nieco informacji
szczegółowych na temat tych działań.
Hera I i II: wspólne działanie morskie na podstawie art. 8 połączone z działaniem dotyczącym
powrotów
W 2006 r. głównym przedmiotem działań agencji Frontex był napływ nielegalnych imigrantów na
Wyspy Kanaryjskie, przez które wiedzie jeden z czterech głównych szlaków do UE, ustalonych
w toku analizy ryzyka przeprowadzonej przez Frontex. W okresie czerwiec–grudzień 2006 r., na
Wyspy Kanaryjskie przybyło ponad 20 000 nielegalnych imigrantów.
Działanie ekspertów (HERA I) rozpoczęło się w dniu 17 lipca 2006 r., kiedy grupa 9 ekspertów
z państw członkowskich przybyła na Wyspy Kanaryjskie, aby wesprzeć władze hiszpańskie
w ustalaniu tożsamości i krajów pochodzenia imigrantów.
Wkład w tę pierwszą grupę ekspertów, która pracowała do dnia 17 sierpnia, wniosły Francja,
Portugalia, Włochy i Niemcy. Jako że owa pomoc okazała się przydatna, do działań przystąpiła
druga grupa ekspertów (9 osób), z udziałem przedstawicieli Włoch, Wielkiej Brytanii, Portugalii
i Niemiec. Dołączyli do nich później eksperci z Holandii. Trzecia grupa ekspertów rozpoczęła
pracę w dniu 19 września i składała się z ekspertów z Holandii (2 osoby), Francji (2 osoby), Włoch
(2 osoby), Portugalii (4 osoby) i Norwegii (1 osoba). Ekspertom agencji Frontex i władzom
hiszpańskim udało się ustalić 100% nielegalnych migrantów. 6076 osób spośród nielegalnych
imigrantów zostało zawróconych do ich krajów pochodzenia przez władze hiszpańskie; głównymi
krajami pochodzenia były Maroko, Senegal, Mali, Gambia i Gwinea. Dzięki informacjom
zebranym podczas rozmów udało się zatrzymać kilku pośredników, głównie w Senegalu oraz
zapobiec wyjazdowi ponad tysiąca osób.
Drugi moduł – wspólne działanie nadzoru na morzu, zwane HERA II – rozpoczęło się 11 sierpnia
i w jego toku zgromadzono wyposażenie techniczne do nadzorowania granic z kilku państw
członkowskich; celem działania było nasilenie kontroli obszaru położonego między wybrzeżem
zachodnioafrykańskim i Wyspami Kanaryjskimi, przez to zawrócenie statków wykorzystujących ten
szlak imigracyjny oraz przyczynienie się do zmniejszenia liczby ofiar w ludziach podczas
niebezpiecznej długiej morskiej podróży. Po raz pierwszy tego rodzaju działanie przeprowadzono na
wodach terytorialnych Senegalu i Mauretanii przy ścisłej współpracy z władzami miejscowymi.
Poza statkami i helikopterami hiszpańskimi w działaniu uczestniczył jeden statek portugalski i jeden
statek włoski oraz jeden włoski samolot. Początkowy czas trwania działania – 9 tygodni – został
następnie przedłużony do dnia 15 grudnia 2006 r. W okresie dodatkowym wykorzystano jeden
samolot fiński. W tym najdłuższym jak dotąd działaniu koordynowanym przez Frontex
uczestniczyło łącznie 7 państw członkowskich/państw będących stronami układu Schengen, a jego
łączny budżet wyniósł 3,5 mln euro.
W fazie operacyjnej HERA II zatrzymano w pobliżu wybrzeża afrykańskiego i zawrócono 3887
nielegalnych imigrantów na 57 „cayucos” (małe łodzie rybackie). Podczas działań HERA I i II
udało się zatrzymać prawie 5000 nielegalnych imigrantów i nie dopuścić do wyruszenia w
niebezpieczną podróż, która mogłaby ich kosztować życie. Koordynując działania Frontex wsparł
zainteresowane państwa członkowskie w opanowaniu sytuacji na granicach zewnętrznych.
13 z 30
S pr a w oz da n ie r oc z ne A g en c ji Fr on te x z a 2 0 0 6 r .
Nautilus I: kolejne wspólne działanie morskie na podstawie art. 8 połączone z działaniem
dotyczącym powrotów
Do ogromnego wzrostu wykryć i zatrzymań wbrew ogólnej tendencji doszło nie tylko na
granicach hiszpańskich, lecz także na granicy morskiej na Malcie oraz w południowych Włoszech.
W tym regionie przygotowano dwa działania. W ramach pierwszego działania w dniu 1 sierpnia
na Malcie rozpoczęła pracę grupa ekspertów, w tym ekspertów z Wielkiej Brytanii, Danii,
Węgier, Niemiec i Włoch, zajmująca się identyfikacją migrantów. Prace wykonane przez
ekspertów podczas pobytu na Malcie znacznie przyczyniły się do skutecznego zidentyfikowania
wielu imigrantów i tym samym zwiększyły szanse na ich powrót do krajów pochodzenia.
Przeprowadzono około 300 rozmów z nielegalnymi imigrantami, a eksperci krajowi przy
pomocy tłumaczy przekazali współpracownikom maltańskim wnioski dotyczące najbardziej
prawdopodobnych krajów pochodzenia migrantów. Uzyskane wyniki mają być przedstawione
władzom krajów trzecich, aby przyjęły imigrantów w celu wystawienia dokumentów podróży
i następnie zorganizowały ich powrót.
Ponadto w dniach 5–15 października 2006 r. przeprowadzono wspólne działanie morskie z udziałem
5 państw członkowskich (Malta, Włochy, Grecja, Francja i Niemcy). Działanie to miało na celu
nadzorowanie południowych granic morskich Unii Europejskiej, przy czym głównym zadaniem było
zwalczanie przepływów nielegalnej imigracji z Malty i wyspy Lampedusa. Zadanie zrealizowano
pomimo trudnych warunków pogodowych w czasie działania. Działanie miało również stworzyć
wspólne podstawy operacyjne dla lepszej współpracy między śródziemnomorskimi państwami
członkowskimi UE i koordynacji ich działań kontrolnych na granicach.
Inny cykl wspólnych działań dotyczył zarządzania biurami punktów kontaktowych na zewnętrznych
granicach lądowych. Biura punktów kontaktowych to grupy lokalnej straży granicznej złożone
z ekspertów zajmujących się kontrolą lub nadzorowaniem granic na geograficznie wytyczonym
obszarze, położonym w „punktach zapalnych”. Działalność biur punktów kontaktowych polega
głównie na wspieraniu organu straży granicznej państwa przyjmującego przez zaproszonych
funkcjonariuszy z innych państw członkowskich, lecz pełna odpowiedzialność za każde podjęte
działanie spoczywa na tym organie.
Inną formą działalności w dziedzinie współpracy operacyjnej jest projekt pilotażowy. Projekty
pilotażowe służą do sprawdzania pewnych nowych elementów w zarządzaniu granicami lub
opracowywania nowych rozwiązań, a następnie zapadają decyzje co do ewentualnego ich dalszego
rozwoju.
W 2006 r. uruchomiono siedem projektów pilotażowych, z czego trzy dotyczą rejonu
śródziemnomorskiego, a jeden – współpracy z sąsiednimi krajami trzecimi.
Jedną z form projektu pilotażowego może być analiza wykonalności.
14 z 30
S pr a w oz da n ie r oc z ne A g en c ji Fr on te x z a 2 0 0 6 r .
Przykładowe projekty pilotażowe: badania wykonalności Medsea i Bortec
Podsumowując posiedzenie Rady Europejskiej w dniach 15–16 grudnia 2005 r., kraj sprawujący
przewodnictwo UE wezwał Frontex do rozpoczęcia badania wykonalności dotyczącego
wzmożonego monitorowania i nadzorowania południowej granicy morskiej UE, zwłaszcza
w rejonie Morza Śródziemnego oraz sieci śródziemnomorskich patroli przybrzeżnych obejmującej
państwa członkowskie UE i kraje Afryki Północnej.
Przeprowadzono badanie MEDSEA realizujące postawione zadanie. Rezultatem tego badania
przedstawionego przez Frontex w lipcu 2006 r., jest stworzenie struktury organizacyjnej oraz
opracowanie sposobu wymiany informacji zapewniającego koordynację tego rodzaju działalności
operacyjnej zgodnie z podejściem UE.
W tych samych wnioskach Rada zwróciła się o zbadanie technicznej wykonalności ustanowienia
systemu nadzoru, który obejmowałby całą południową granicę morską UE i Morze Śródziemne.
W odpowiedzi na to żądanie Frontex wykonał badanie BORTEC. W rezultacie badania
przedstawiono strukturę systemu nadzoru południowej granicy morskiej oraz otwartego morza.
Proponowany system jest oparty na obecnych działaniach nadzorczych oraz wprowadza ich
uaktualnienie na potrzeby Europejskiego Systemu Nadzoru. W 2007 r. Frontex będzie nadal
realizować projekty pilotażowe tego typu (patrz również rozdział pt. „Przyszłe działania”).
Opracowania MEDSEA i BORTEC łącznie obejmują roboczą koncepcję współpracy
i koordynacji polegającą na wspólnym podejściu UE w celu ratowania istnień ludzkich na
morzu i zwalczania nielegalnej imigracji.
Kolejną formą projektów pilotażowych jest określanie i gromadzenie najlepszych praktyk.
Konferencja zarządu jako przykład wymiany najlepszych praktyk
Celem konferencji zarządu, która miała miejsce w listopadzie 2006 r. było stworzenie otwartego
forum dyskusji nad określeniem najlepszych praktyk w zakresie współpracy transgranicznej.
Współorganizatorami konferencji byli Frontex oraz straż graniczna Finlandii w miejscowości
Imatra (Finlandia). W konferencji uczestniczyli przedstawiciele państw członkowskich, krajów
będących stronami układu z Schengen, krajów kandydujących, krajów trzecich sąsiadujących
z UE oraz Europolu.
Przed konferencją przeprowadzono przegląd obecnych form dwustronnej współpracy
w zakresie zarządzania na granicach. Przegląd ten ukazał szeroką gamę możliwości,
np. różnorodne istniejące umowy, wymiana informacji czy wspólne działania.
Konferencja była pierwszym poważnym wydarzeniem w ramach kierowanego przez Frontex
projektu poświęconego organizacji pełnomocników ds. granic. Określenie „organizacja
pełnomocników ds. granic” oznacza w tym kontekście dwustronną współpracę w zakresie
zarządzania na granicach, realizowaną w ramach formalnej struktury. Dobrze zarządzana
organizacja pełnomocników ds. granic umożliwia służbom straży granicznej po obydwóch
stronach granicy odbywać systematyczne spotkania, wymieniać informacje i prowadzić
wspólne działania oraz szkolenia leżące w interesie obu stron. Chociaż dwustronne spotkania
i współpraca są jedynie częścią skutecznego zarządzania na granicach, to właśnie owo
narzędzie jest bardzo efektywne w zapobieganiu przestępczości granicznej. Głównym celem,
którym kierował się Frontex podejmując decyzję o rozpoczęciu projektu, było utrzymanie
i rozszerzanie tej ważnej formy współpracy.
Dyskusje podczas konferencji koncentrowały się na czterech głównych obszarach:
ogólny opis, struktury i elementy funkcjonalne organizacji pełnomocników ds. granic;
współpraca w zakresie zarządzania na granicach związana z ruchem transgranicznym na
przejściach granicznych na zewnętrznych granicach lądowych; współpraca w zakresie
zarządzania na granicach związana z zapobieganiem przestępczości oraz wymiana
informacji i praktyczna współpraca w ramach organizacji pełnomocników ds. granic.
15 z 30
S pr a w oz da n ie r oc z ne A g en c ji Fr on te x z a 2 0 0 6 r .
Współpraca w zakresie powrotów
W ramach współpracy w zakresie powrotów udzielono pomocy kilku państwom członkowskim –
przeprowadzono cztery wspólne działania dotyczące powrotów. Również i w tym obszarze określono
system zarządzania pomocą związaną ze wspólnymi działaniami dotyczącymi powrotów. Przyjętym
i stosowanym obecnie rozwiązaniem technicznym jest ICONET – bezpieczna internetowa sieć
informacyjno-koordynacyjna dla służb zarządzania migracją w państwach członkowskich.
Jednostka ds. powrotów uczestniczyła także w projekcie realizowanym przez jednostkę Fronteksu
ds. szkoleń, poświęconym wspólnym standardom obowiązującym we wspólnych działaniach
dotyczących powrotów; projekt ten będzie kontynuowany w 2007 r. Ponadto uruchomiono dwuletni
program dotyczący powrotów, najlepszych praktyk, dokumentów i wydalania. Odbędą się 4 seminaria
z udziałem ekspertów międzynarodowych; planuje się zestawienie i upowszechnienie najlepszych
praktyk.
Analiza ryzyka
Aby Frontex mógł wykonywać swoją pracę, musi zyskać pewność, że jednostka agencji Frontex
zajmująca się analizą ryzyka będzie nadal korzystać ze wsparcia ekspertów analityków ryzyka
z państw członkowskich. Dlatego utworzono tzw. sieć analizy ryzyka Frontex (FRAN).
W czerwcu i grudniu 2006 r. odbyły się dwa posiedzenia sieci FRAN i w ten sposób nawiązano
kontakty z najważniejszymi jednostkami analitycznymi w państwach członkowskich i w krajach
będących stronami układu z Schengen; na posiedzeniu w grudniu przyjęto koncepcję sieci FRAN
jako forum wymiany danych wywiadowczych.
Korzystając z sieci FRAN jako jednego ze źródeł, pod koniec 2006 r. Frontex sporządził wyczerpującą
analizę ryzyka obejmującą wszystkie granice zewnętrzne. Ta kompleksowa analiza ryzyka będzie
również brana pod uwagę przy rocznym podziale zasobów Funduszu Granic Zewnętrznych.
Ponadto sporządzono cztery analizy dostosowane do potrzeb, koncentrujące się głównie na
przepływach migracyjnych z kontynentu afrykańskiego; mają one służyć dokładniejszemu zbadaniu
pewnych szczególnych obszarów geograficznych. Przykładowo: będąc pod wrażeniem napływu
nielegalnych imigrantów w okresie letnim w 2006 r., Rada zwrociła się do Fronteksu z żądaniem
opracowania indywidualnej analizy ryzyka dotyczącej Afryki. Zadanie wykonano w terminie.
Ponadto w 2006 r. rozpoczęto dostosowaną do potrzeb analizę ryzyka dotyczącą konkretnego
problemu i będzie ona sfinalizowana w 2007 r.
Opracowano dziewięć analiz zagrożenia/ryzyka dla większości ważnych wspólnych działań
koordynowanych przez Frontex. Gromadzenie istotnych informacji odbywało się w ścisłej
współpracy z zainteresowanymi państwami członkowskimi i częściowo z Europolem.
Jako przykład ilustrujący bliskie współdziałanie z władzami krajowymi w celu opracowania oceny
ryzyka można podać prace przygotowawcze związane z koordynowanym przez Frontex projektem
poświęconym zbliżającym się Mistrzostwom Świata FIFA 2006.
16 z 30
S pr a w oz da n ie r oc z ne A g en c ji Fr on te x z a 2 0 0 6 r .
Mistrzostwa Świata FIFA 2006 zgodnie z oczekiwaniami miały przyciągnąć ogromną liczbę
turystów do Niemiec. Niestety należało również przewidywać, że tego rodzaju wielkie
wydarzenie sportowe spowoduje przepływy przestępców i nielegalnych imigrantów z różnych
części świata do Niemiec i innych państw członkowskich. Stanowiło to oczywiste wyzwanie
w obszarze zarządzania granicami UE.
Po raz pierwszy Frontex sporządził ocenę ryzyka wspólnie z odpowiednim organem obciążonego
problemem państwa członkowskiego; w tym przypadku była to dyrekcja niemieckiej policji
federalnej. W raporcie określono zagrożenia i rodzaje ryzyka wynikające z nielegalnej imigracji
związanej z wyżej wspomnianym wydarzeniem, umożliwiając odpowiednim organom na
poziomie UE i na poziomie krajowym podjęcie decyzji w sprawie właściwych środków
przeciwdziałających.
Na podstawie oceny ryzyka Frontex uruchomił wspólne działanie, które miało przyczynić się do
zwiększenia bezpieczeństwa uczestników Mistrzostw Świata 2006 dzięki wymianie – w czasie
rzeczywistym – informacji między organami państw członkowskich odpowiedzialnymi za
zarządzanie granicami oraz skoncentrowaniu się na zagrożeniach na zewnętrznych granicach
państw członkowskich. Dzięki tej wymianie informacji zyskano możliwość zbadania skali
potencjalnych nadużyć przez pośredników nielegalnych operacji transgranicznych podczas
podobnych ogromnych wydarzeń sportowych.
W tym wspólnym działaniu udział wzięło w sumie 12 państw członkowskich (Niemcy, Grecja,
Włochy, Hiszpania, Francja, Słowenia, Słowacja, Polska, Austria, Węgry, Wielka Brytania i Czechy).
Oprócz utworzenia platformy wymiany informacji, Frontex wsparł również finansowo wyjazd
niemieckich operacyjnych oficerów łącznikowych do przejść granicznych w innych państwach
członkowskich (w portach lotniczych w Grecji, we Włoszech, w Hiszpanii i Francji, jak też na
granicach lądowych Polski, Słowacji i Słowenii). Frontex wysłał także swojego oficera
łącznikowego do dyrekcji niemieckiej policji federalnej, w charakterze bezpośredniego łącznika.
W oparciu o doświadczenia wyniesione z tego działania, w przyszłości zostaną określone
najlepsze praktyki w zakresie zarządzania granicami podczas wielkich wydarzeń sportowych.
Warto również wspomnieć, że celem współpracy jednostki ds. analizy ryzyka z jednostką operacyjną
Fronteksu jest nie tylko sporządzenie analizy będącej podstawą planowania operacyjnego. Obie
jednostki współpracują też podczas realizacji projektów, zwłaszcza na etapie oceny projektu.
Przeprowadzono przegląd wspólnego zintegrowanego modelu analizy ryzyka (Common Integrated
Risk Analysis Model – CIRAM) i będzie on nadal doskonalony. W pierwszej kolejności model
CIRAM należy przekształcić tak, aby uwzględniał fakt ustanowienia i funkcjonowania agencji
Frontex. Głównym celem modelu CIRAM w wersji skorygowanej jest przedstawianie danych
wywiadowczych koniecznych do podejmowania decyzji w sprawie działań wynikających z misji
agencji Frontex. Przygotowano dwa różne dokumenty – dokument ogólny i dokument specjalistyczny
zawierający informacje na temat modelu koncepcyjnego, narzędzi metodologicznych, modelu
ważenia, planu gromadzenia danych oraz na temat wskaźników. Do oceny rocznej zostanie
zastosowany model ważenia, jako ogólna i pierwsza metoda określania obszaru i skali problemu.
Frontex wydaje dwa biuletyny poświęcone egzekwowaniu prawa w sferze bezpieczeństwa granic
Unii Europejskiej, przeznaczone dla organów straży granicznej państw członkowskich.
Sporządzono analizę wykonalności mając na uwadze utworzenie Centrum Sytuacyjnego Frontex;
wyniki misji realizowanych przez ekspertów jednostki ds. analizy ryzyka i IT przedstawiono
kierownictwu Fronteksu do zaopiniowania.
Jednostka ds. analizy ryzyka agencji Frontex wniosła wkład w opracowanie sprawozdania „Ocena
zagrożeń ze strony przestępczości zorganizowanej w roku 2007” – dostarczyła Europolowi
sprawozdanie na temat przestępczości zorganizowanej na granicach zewnętrznych UE. Ponadto
17 z 30
S pr a w oz da n ie r oc z ne A g en c ji Fr on te x z a 2 0 0 6 r .
Komisja Europejska zwróciła się do Fronteksu i Europolu o sporządzenie wspólnej oceny
dotyczącej poprawy współpracy w obszarze przestępczości zorganizowanej, korupcji, nielegalnej
imigracji i walki z terroryzmem, pomiędzy UE, krajami Bałkanów Zachodnich i innymi krajami
„europejskiej polityki sąsiedztwa”.
W 2006 r. Frontex aktywnie wspierał też trwający dialog w sprawie śródziemnomorskiej migracji
tranzytowej (Mediterranean Transit Migration – MTM), przystąpił do ICMPD i Europolu jako
agencja partnerska w realizacji prac tego forum. Przedstawiono projekt wspólnej oceny przez te
trzy agencje i uruchomiono projekt uzupełniający.
Szkolenia
Jedno z głównych zadań Fronteksu polega na wspomaganiu państw członkowskich w szkoleniu
funkcjonariuszy krajowych straży granicznych, w tym w ustanawianiu wspólnych standardów
szkoleniowych.
Aby Frontex mógł być niezawodnym koordynatorem operacyjnym Wspólnoty również
w dziedzinie szkolenia, konieczne było utworzenie sieci i nawiązanie regularnych kontaktów.
W dziedzinie szkolenia wybrano następujące podejście: wszystkie państwa członkowskie i wszystkie
kraje będące stronami układu z Schengen wskazały tak zwanych koordynatorów szkolenia. Ich
zadanie polega na realizacji, pod kierunkiem Fronteksu, niektórych działań szkoleniowych lub na
prezentowaniu innym krajom narzędzi opracowanych przez Frontex. W 2006 r. koordynatorzy
szkoleń spotykali się trzykrotnie w celu wymiany najnowszych wiadomości. Oprócz tego podczas
posiedzeń koordynatorzy szkoleń zapoznali się z narzędziami szkoleniowymi.
Na podstawie propozycji państw członkowskich UE Frontex utworzył „system akademii
partnerskich”, nad którym prace trwały od grudnia 2005 r.
Obecnie w państwach członkowskich istnieje około 136 akademii i szkół prowadzących szkolenia
dla straży granicznej. Akademie partnerskie Fronteksu utworzono w celu skupienia się na
szczególnych zadaniach szkoleniowych związanych z granicami powietrznymi, lądowymi
i morskimi, nauką języków obcych, technologią wykrywania, szkoleniem kadr średniego szczebla.
W 2006 r. nawiązano formalną współpracę z kilkoma akademiami, a mianowicie instytucjami
partnerskimi w Austrii, Finlandii, Niemczech, na Litwie i Słowacji oraz w Wielkiej Brytanii.
Jeden z największych projektów w dziedzinie szkoleń dotyczył aktualizacji wspólnej podstawy
programowej (CCC). Celem CCC jest ujednolicenie szkoleń funkcjonariuszy straży granicznej
w całej Europie. Obecnie program składa się z jednej ogólnej części obejmującej szeroki zasób
wiedzy, którą podczas szkolenia podstawowego powinien nabyć każdy funkcjonariusz straży
granicznej w każdym państwie członkowskim. Ponadto opracowano trzy moduły praktyczne do
specjalizacji w dziedzinie granic morskich, powietrznych i lądowych. Przewiduje się, że począwszy
od stycznia 2007 r. CCC zostanie wprowadzona w życie.
Aby sprostać wymaganiom w zakresie zintegrowanego zarządzania granicami, w 2006 r. Frontex
aktywnie opracowywał programy i moduły szkoleń dla funkcjonariuszy straży granicznej z krajów
trzecich. Projekt ten będzie kontynuowany w 2007 r.
W 2006 r. przygotowywano również opracowanie standardów szkoleń dotyczących wykrywania
podrobionych dokumentów czy też opracowanie wspólnych standardów szkoleń związanych ze
wspólnymi działaniami dotyczącymi powrotów. W 2006 r. także stworzono i zaczęto wprowadzać
18 z 30
S pr a w oz da n ie r oc z ne A g en c ji Fr on te x z a 2 0 0 6 r .
w życie szkolenia dotyczące wykrywania skradzionych samochodów oraz wspólne szkolenia
taktyczne dla pilotów śmigłowców w zakresie patrolowania z powietrza.
Ponadto praca w środowisku europejskim wymaga od straży granicznej znajomości języków
obcych. W 2006 r. został opracowany projekt szkoleń językowych z myślą o ustanowieniu
ogólnounijnego szkolenia językowego w celu wsparcia tzw. RABIT, funkcjonariuszy pracujących
w biurach punktów kontaktowych i funkcjonariuszy oddelegowanych do wspólnych zespołów
wsparcia Fronteksu. Projekt ten będzie wdrożony w 2007 r.
Poza tym Frontex uczestniczył w przygotowaniu wydarzenia „Europejski Dzień Szkoleń 2006”,
które odbyło się w dniach 22–24 listopada.
Badania i rozwój
Frontex utworzył sieć ekspertów, by móc pełnić funkcje koordynatora i agencji wspomagającej na
poziomie wspólnotowym w dziedzinie badań i rozwoju. W 2006 r. zorganizowano dwa warsztaty
z udziałem przedstawicieli państw członkowskich i krajów będących stronami układu z Schengen,
instytucji badawczych, a także instytucji UE, takich jak Wspólne Centrum Badawcze.
Oprócz tego Frontex uczestniczył w spotkaniach z przedstawicielami dostawców technologii
w Europie, by prześledzić działalność badawczo-rozwojową w sektorze prywatnym.
Frontex wydał cztery biuletyny informacyjne dotyczące działalności badawczo-rozwojowej i je
rozpowszechnił w kręgu odpowiednich krajowych organów straży granicznej. Ponadto agencja
brała udział w projektach związanych z globalnym monitoringiem środowiska i bezpieczeństwa
(GMES), takich jak MARISS (obraz morza uzyskiwany w wyniku integracji informacji ze źródeł
satelitarnych) i LIMES.
Ponadto wydano jeden biuletyn poświęcony bezpieczeństwu granic i bezzałogowym pojazdom
powietrznym (UAV). W ścisłej współpracy ze Wspólnym Centrum Badawczym,
opublikowano kompleksowy raport na temat dostępnych technologii w dziedzinie biometrii.
Sfinalizowano jeden projekt poświęcony określeniu operacyjnego zapotrzebowania państw
członkowskich na technologie i sieć wymiany informacji między państwami członkowskimi
i instytucjami badawczymi w dziedzinie nadzorowania zielonych granic.
Stosunki zewnętrzne i współpraca z organizacjami międzynarodowymi
Część zintegrowanego zarządzania granicami dotyczy stosunków z krajami sąsiednimi, także
z krajami trzecimi. Aspekt ten znalazł się w treści rozporządzenia ustanawiającego.
Jedną z pierwszych czynności w dziedzinie stosunków zewnętrznych było zacieśnienie kontaktów
z przyszłymi państwami członkowskimi UE – Bułgarią i Rumunią – i stworzenie możliwości
współpracy przed ich przystąpieniem. zarząd postanowił, że obydwa kraje powinny uzyskać status
obserwatorów w zarządzie, lecz we wspólnym interesie leżało również możliwie jak najszybsze
włączenie partnerów rumuńskich i bułgarskich w praktyczne działania współpracy operacyjnej.
Dlatego uczestniczyli oni w sieci FRAN, w szkoleniach, działalności badawczo-rozwojowej, jak
też w niektórych działaniach operacyjnych.
Jeżeli chodzi o kraje kandydujące, w fazę końcową weszły uzgodnienia robocze z Chorwacją oraz
nawiązano pierwsze kontakty pomiędzy Fronteksem a tureckim departamentem ds. cudzoziemców,
granic i spraw imigracyjnych.
19 z 30
S pr a w oz da n ie r oc z ne A g en c ji Fr on te x z a 2 0 0 6 r .
Jeżeli chodzi o kraje sąsiednie, zawarto uzgodnienia robocze z rosyjską państwową służbą straży
granicznej. Co do Ukrainy, w czerwcu 2006 r. odbyły się pierwsze rozmowy z szefem państwowej
służby straży granicznej na temat przyszłej współpracy operacyjnej i obie strony wyraziły
zainteresowanie współpracą oraz opracowały projekt uzgodnień roboczych.
Mając na uwadze, że w 2006 r. rejon śródziemnomorski nabrał szczególnego znaczenia, nawiązano
nieformalne kontakty z Marokiem, Mauretanią, Senegalem, Republiką Zielonego Przylądka,
Gambią, Gwineą Bissau, Gwineą (Konakry) i Nigerią. W 2006 r. stopniowo uruchamiano
negocjacje w sprawie uzgodnień roboczych z Marokiem, Mauretanią, Senegalem i Libią.
Znaczna część pracy w dziedzinie stosunków zewnętrznych polegała na zapoznawaniu odpowiednich
krajów i organów z Fronteksem. Dlatego też Frontex wziął udział w kilku konferencjach
międzynarodowych, podczas których zaprezentował się szerokiemu gremium urzędników z krajów
trzecich. Była to dobra sposobność do nawiązania i utrzymania (nieformalnych) kontaktów
z właściwymi organami krajów trzecich.
Jeżeli chodzi o inne organizacje europejskie lub międzynarodowe, w ciągu całego roku Frontex
propagował swoją misję.
W 2006 r. toczyły się negocjacje w sprawie protokołu współpracy z Europolem (Europejskim
Urzędem Policji) i na początku 2007 r. dokument ten zostanie podpisany.
Poza tym Frontex badał możliwości współpracy z agencjami UE i organizacjami międzynarodowymi,
których działalność ma związek z zarządzaniem granicami oraz kwestiami migracyjnymi.
Na przykład nawiązano kontakty w celu przyszłej współpracy z OLAF-em (Europejskim Urzędem
ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych), Eurojustem, CEPOL-em (Europejskim Kolegium
Policyjnym), Interpolem (Międzynarodową Organizacją Policji Kryminalnych), Międzynarodową
Organizacją ds. Migracji (IOM), ICMPD (Międzynarodowym Centrum ds. Rozwoju Polityki
Migracyjnej) czy UNHCR (Wysokim Komisarzem Narodów Zjednoczonych do Spraw
Uchodźców).
Informacje/public relations i przejrzystość
Celem public relations i przejrzystości oraz działań komunikacyjnych jest zapewnienie aktualnych
i dokładnych informacji przy jednoczesnym promowaniu zadań operacyjnych Fronteksu.
Pamiętając o szczególnym zainteresowaniu mediów, jakie skupił na sobie Frontex zwłaszcza latem
2006 r., warto nadmienić, że w ciągu tego roku udzielono odpowiedzi na tysiące zapytań ze strony
dziennikarzy lub społeczeństwa. Ponadto zorganizowano dziesiątki konferencji prasowych
i spotkań z dziennikarzami.
Powstała witryna internetowa, która jest systematycznie aktualizowana. Znajduje się pod adresem
www.frontex.europa.eu.
W 2006 r. do agencji Frontex nie wpłynęły wnioski o dokumenty zgodnie z rozporządzeniem
Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1049/2001 z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie
publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji. W jednym
przypadku Frontex poproszono o opinię w sprawie wniosku potwierdzającego, skierowanego do
Sekretariatu Generalnego Rady UE. Udzielono zgody na częściowy dostęp.
20 z 30
S pr a w oz da n ie r oc z ne A g en c ji Fr on te x z a 2 0 0 6 r .
Administracja
Jak wcześniej podano, w dniu 3 października 2005 r. Frontex rozpoczął działalność w Warszawie,
dysponując personelem w liczbie 44 osób. Do końca 2006 r. liczba pracowników wzrosła do 72
osób. Stało się to możliwe dzięki korekcie wprowadzonej do planu zatrudnienia, uruchomionej
w styczniu i przyjętej przez władzę budżetową w październiku 2006 r.
Po początkowym okresie szybkiego budowania zdolności operacyjnej, w którym Frontex korzystał
z usług delegowanych krajowych ekspertów i pracowników pomocniczych, konieczne okazały się
zmiana struktury kadrowej i zatrudnienie stałych pracowników w celu zapewnienia ciągłości prac
agencji. W końcu 2006 r. trzon kadry agencji Frontex stanowili pracownicy zatrudnieni na czas
określony, pracownicy kontraktowi i delegowani eksperci krajowi.
Działając na wniosek pracowników w sprawie ustanowienia komitetu pracowniczego, dział
zasobów ludzkich przygotował wszelkie regulacje i procedury dotyczące wyboru komitetu
pracowniczego i pomyślnie przeprowadził te wybory. W związku z tym od dnia 15 grudnia 2006 r.
Frontex posiada swój komitet pracowniczy.
Z uwagi na tworzenie procedur administracyjnych agencji Frontex, konieczne było opracowanie,
omówienie i przyjęcie szeregu wytycznych i dokumentów politycznych takich jak przepisy
robocze, regulaminy wewnętrzne czy wytyczne w sprawie rejestracji i dystrybucji korespondencji.
Innym ważnym zadaniem dla administracji był wybór docelowej siedziby Fronteksu (na obecny
okres). Po podjęciu decyzji o umieszczeniu siedziby agencji Frontex w Polsce okazało się, że
lokalizacja i standard bezpieczeństwa budynku oferowanego przez rząd polski nie spełniają
oczekiwań agencji. Ponadto umowa dzierżawy zaproponowana przez państwo przyjmujące wygasa
z końcem 2006 r. Dlatego w pierwszym półroczu 2006 r. wszczęto procedurę przetargową w celu
znalezienia nowego obiektu odpowiedniego dla agencji. Pod koniec września 2006 r. wyłoniono
nową lokalizację i podpisano umowę.
Jednocześnie w sferze bezpieczeństwa obiektu i pracowników podjęto prace nad pięciostopniowym
systemem zabezpieczeń do wdrożenia w nowym obiekcie. W grudniu 2006 r. uruchomiono
procedurę przetargową na projekt i wdrożenie tego systemu.
Inny ważny element administracji stanowi technologia informacyjna i komunikacyjna (TIK).
W 2006 r. główne zadanie polegało na zapewnieniu agencji Frontex możliwości korzystania
z bezpiecznego, chronionego i szybkiego kanału wymiany informacji operacyjnych. Na realizację
tego zadania niekorzystny wpływ miał fakt, iż Frontex został ulokowany w obiekcie tymczasowym.
Podejmowanie poważnych inwestycji, których nie można przenieść do nowego obiektu, byłoby
sprzeczne ze wszelkimi zasadami prawidłowego zarządzania finansami.
Dział TIK zapewnił również podłączenie Fronteksu do unijnej sieci TESTA II. Możliwe było
ustanowienie stałego połączenia z oprogramowaniem systemu finansowego typu SI2 i ABAC,
jako koniecznego wymogu samodzielności finansowej agencji.
Jesienią wykonano projekt nowej struktury TIK w technologii światłowodowej, aby zrealizować
strategiczny cel TIK polegający na dysponowaniu bezpiecznym, szybkim kanałem o wysokiej
przepustowości. Projekt obejmował bezpieczną sieć przetwarzania i przesyłania niejawnych
informacji, wyodrębnioną i zbudowaną z podzespołów o wysokiej gotowości operacyjnej, oraz
szybką solidną sieć biurową rozbudowaną do 200 stanowisk roboczych.
21 z 30
S pr a w oz da n ie r oc z ne A g en c ji Fr on te x z a 2 0 0 6 r .
Finanse i zamówienia
W 2006 r. Frontex znalazł się w osobliwej sytuacji, jeżeli chodzi o mandat do realizacji budżetu
agencji. Wszelkie wydatki związane z zadaniami operacyjnymi, czyli z działaniami, analizą
ryzyka, szkoleniem i pracami badawczo-rozwojowymi znajdowały się w sferze autonomii
finansowej Fronteksu i dyrektor wykonawczy mógł działać samodzielnie pełniąc funkcję
urzędnika zatwierdzającego.
W przypadku wszelkich wydatków związanych z pracownikami i pozostałymi sprawami
administracyjnymi, konieczne dokumenty były przygotowywane w agencji, ale podlegały
zatwierdzeniu przez urzędników zatwierdzających w DG JLS w Brukseli. Sama odległość dzieląca
Brukselę i Warszawę znacznie spowalniała wiele procesów, tak więc Komisja i agencja zrobiły
wszystko, aby jak najszybciej położyć kres tej sytuacji. W wyniku tych starań z dniem
1 października 2006 r. Frontex uzyskał samodzielność finansową.
W połowie 2006 r. główny konieczny wymóg został spełniony. Komisja zakończyła prace
przygotowawcze zmierzające do przekazania swojego oprogramowania finansowego ABAC/SI2
do agencji. Frontex był trzecią agencją UE, która została połączona „na żywo” z tym systemem
w dniu 1 października 2006 r. Przed tą datą Frontex stworzył własne zasady finansowe
i procedury, jak również określił obieg finansowy, aby uzyskać zgodność z podstawowymi
zasadami prawidłowego zarządzania finansami.
Bardzo dynamiczne zmiany zaszły również w sferze budżetu. Wstępny budżet agencji Frontex na
2006 r. przyjęty przez zarząd kształtował się na poziomie 12,4 mln EUR. Władza budżetowa
(Parlament Europejski i Rada) przydzieliła taki budżet agencji. Niestety liczba etatów
wyszczególnionych w planie zatrudnienia (17 zamiast 28) okazała się niewystarczająca, tak więc
pierwszym zadaniem w tym względzie było uruchomienie procedury wprowadzania korekt do
planu zatrudnienia w celu stworzenia możliwości zatrudnienia większej liczby pracowników.
Doszło jednak do opóźnienia procedury korekty, spowodowanego wieloma czynnikami, i władza
budżetowa przyznała dodatkowe etaty dopiero w październiku 2006 r. Jednakże postanowiła
również przyznać agencji Frontex dodatkowe środki (3,9 mln EUR). Te dodatkowe środki
finansowe zostały następnie zatwierdzone przez zarząd w listopadzie 2006 r.
W międzyczasie w sierpniu zarząd – poruszony skalą napływu nielegalnych imigrantów w rejonie
śródziemnomorskim – przeforsował kolejną korektę budżetu w wysokości 3,4 mln EUR. Pod
koniec roku Frontex posiadał do dyspozycji łączny budżet w wysokości 19,2 mln EUR.
Podział na wydatki operacyjne i administracyjne przebiega, jak następuje:
Tytuł 1 – Wydatki na personel
Tytuł 2 – Wydatki administracyjne
Tytuł 3 – Działalność operacyjna
OGÓŁEM
Budżet
4 700 000
1 400 000
13 066 000
19 166 000
Zobowiązania
4 188 000
488 000
11 691 000
16 367 000
89%
35%
90%
85%
Późne przyznanie dodatkowych środków finansowych agencji Frontex – które nastąpiło dość
nieoczekiwanie w końcu października 2006 r. – spowodowało pewne problemy z wydatkami.
W tytule 1 opóźnienie korekty planu zatrudnienia uniemożliwiło przyjęcie pracowników
22 z 30
S pr a w oz da n ie r oc z ne A g en c ji Fr on te x z a 2 0 0 6 r .
przewidzianych we wcześniejszym okresie roku. W tytule 2 wydatki pokrywające koszty związane
z wynajmem były znacznie niższe niż początkowo oczekiwano, ponieważ przeprowadzka
Fronteksu do jej docelowej siedziby miała nastąpić dopiero na początku 2007 r. Podobne uwagi
odnoszą się do zaniżonego poziomu wydatków w ramach budżetu przeznaczonego na IT: poważne
nakłady planowano poczynić dopiero w docelowej siedzibie agencji. Jest to podstawowa
przyczyna niemożności pełniejszego wykonania budżetu. To samo dotyczy tytułu 3 – w 2006 r.
jednostki operacyjne próbowały konstruktywnie wykorzystać jak największą część środków
finansowych, natomiast zdolność agencji do wchłonięcia tych środków była ograniczona.
Poniższa tabela pokazuje rozłożenie budżetu na różne dziedziny działalności operacyjnej agencji
Frontex.
TYTUŁ 3
30 – Działania
Z czego:
Granice lądowe
Granice morskie
Granice powietrzne
Łącznie
Współpraca w zakresie powrotów
31 – Analiza ryzyka
32 – Szkolenia
33 – Badania i rozwój
34 – Zarządzanie wyposażeniem
technicznym
35 – Różne działania operacyjne
39 – Rezerwa
OGÓŁEM
Budżet
11 089 000
Zobowiązania
10 622 000
898 000
9 229 000
315 000
380 000
267 000
187 000
1 060 000
120 000
10 000
876 000
8 831 000
293 000
358 000
265 000
116 000
756 000
97 000
0
100 000
500 000
13 066 000
100 000
0
11 691 000
Ostatnią, choć niemniej ważną kwestią, jest pomyślne przeprowadzenie w 2006 r. 10 postępowań
przetargowych powyżej progu 13 800 EUR w celu pokrycia zapotrzebowania na materiały biurowe,
meble, sprzęt informatyczny oraz prawie 70 mniejszych postępowań przetargowych dotyczących
m.in. wynajmu sal konferencyjnych na posiedzenia ekspertów, sprzętu audiowizualnego czy
obsługi tłumaczeniowej posiedzeń zarządu.
23 z 30
S pr a w oz da n ie r oc z ne A g en c ji Fr on te x z a 2 0 0 6 r .
Przyszłe działania
Rok 2007 będzie kolejnym rokiem pełnym wyzwań dla agencji Frontex tak z punktu widzenia
zadań operacyjnych, jak i wzmocnienia organizacji.
Zaczynając od wzmocnienia organizacji: zarząd przyjął budżet na 2007 r. w wysokości 22,2 mln EUR;
władza budżetowa postanowiła zwiększyć kwotę wskazaną we wstępnym wniosku zarządu i przyznała
agencji Frontex budżet w wysokości 35 mln EUR. Za takim wzrostem zasobów finansowych, który
podnosi działalność agencji na znacznie wyższy poziom, idzie zwiększenie zasobów ludzkich.
Do końca 2007 r. należy stanowczo zwiększyć liczbę pracowników z 70 do 130–140 osób. Już rok
2006 pokazał, że rekrutacja ekspertów do agencji jest zadaniem bardzo trudnym. Istota problemu
polega na tym, że pula potencjalnych kandydatów w Europie jest stosunkowo niewielka. Innym
czynnikiem zniechęcającym jest ujemny współczynnik korygujący płac; pracownicy statutowi agencji
Frontex otrzymują zaledwie 76,6% wynagrodzenia, jakie im należałoby się w Brukseli czy
Luksemburgu. Z drugiej strony warunkiem koniecznym działania zgodnie z oczekiwaniami jest
dysponowanie doświadczoną i wysoce zmotywowaną kadrą.
W 2007 r. Frontex będzie nadal pracował nad doskonaleniem zdolności do reagowania
operacyjnego. Warto wymienić propozycje agencji Frontex w sprawie tak zwanych wspólnych
zespołów wsparcia Frontex (FJST) oraz projekt rozporządzenia ustanawiającego przygraniczne
jednostki szybkiego reagowania (RABIT). Obie propozycje przewidują jednak utworzenie rezerwy
wyszkolonych przez Frontex ekspertów z państw członkowskich, którzy będą uczestniczyć we
wspólnych działaniach. Rezerwa ta będzie składać się z ekspertów i zespołów ekspertów
wyszkolonych w poszczególnych aspektach kontroli granicznej oraz dysponujących wiedzą na
temat konkretnych obszarów geograficznych. Z chwilą powstania, rezerwa ta przyczyni się do
poprawy realizacji wspólnych działań ułatwiając tworzenie zespołów na potrzeby każdego
działania. Podczas gdy RABIT będą wykorzystywane w pilnych i wyjątkowych sytuacjach, FJST
będą służyć w systematycznych działaniach agencji Frontex realizowanych na podstawie analiz
ryzyka. W pierwszym półroczu 2007 r. zostanie przyjęte rozporządzenie dotyczące RABIT i w celu
uwzględnienia tej nowej koncepcji należy zmienić rozporządzenie ustanawiające Frontex.
Frontex zakończy proces tworzenia zcentralizowanych rejestrów dostępnego wyposażenia
technicznego (Centralised Records of Available Technical Equipment – CRATE). Tworzone przez
Frontex rejestry obejmują wyposażenie techniczne do kontroli i ochrony granic zewnętrznych
należących do państw członkowskich, które na zasadach dobrowolności oraz na prośbę innego
państwa członkowskiego, są skłonne czasowo przekazać swoje wyposażenie do dyspozycji innego
państwa członkowskiego stosownie do art. 7 rozporządzenia 2007/2004. Po ich utworzeniu, rejestry
techniczne dodatkowo rozszerzą możliwości agencji Frontex w zakresie koordynowanych wspólnych
działań, ponieważ ograniczą konieczność składania doraźnych wniosków o środki techniczne.
Kontynuowane będą prace nad wynikami analiz wykonalności w sprawie Europejskiego Systemu
Nadzoru południowej granicy morskiej Unii Europejskiej (Medsea i Bortec). Państwa
członkowskie muszą podjąć jeszcze wiele działań w celu realizacji proponowanego rozwiązania,
natomiast Frontex właśnie zaczyna realizować część tej struktury, a mianowicie sieć europejskich
patroli (European Patrols Network – EPN) na południowej granicy morskiej UE, jako rozwiązanie
modelowe na potrzeby kontroli otwartego morza.
24 z 30
S pr a w oz da n ie r oc z ne A g en c ji Fr on te x z a 2 0 0 6 r .
Frontex nadal będzie zwiększał bezpieczeństwo granic poprzez zacieśnianie współpracy pomiędzy
państwami członkowskimi. Wspólnie z państwami członkowskimi kontynuuje opracowywanie
regionalnych inicjatyw w zakresie zarządzania granicami, w szczególności na południowych
granicach morskich.
Frontex będzie też doskonalił swój potencjał analityczny. Wzmocnione zostaną powiązania
z europejskimi sieciami oficerów łącznikowych. Powstanie Centrum Sytuacyjne oraz zostaną
utworzone bezpieczne kanały łączności i wymiany informacji z państwami członkowskimi
i kluczowymi partnerami. Kolejnym zadaniem agencji Frontex, w wyniku którego agencja uzyska
źródło właściwych informacji wywiadowczych, jest wdrożenie nowego wspólnego zintegrowanego
modelu analizy ryzyka w oparciu o wydarzenia i doświadczenia roku 2006.
Biorąc pod uwagę fakt, iż nielegalna imigracja wykracza daleko poza jeden region, współpraca
z krajami trzecimi odgrywa bardzo istotną rolę. Bazując na wynikach z 2006 r., Frontex będzie
stopniowo rozwijał współpracę z krajami trzecimi zgodnie z polityką stosunków zewnętrznych
prowadzoną przez Unię Europejską oraz zmierzał do utworzenia trwałego partnerstwa. Szczególne
wysiłki zostaną włożone w nasilenie współpracy z odpowiednimi organami krajów trzecich
w rejonie Morza Śródziemnego, Afryki Zachodniej, Azji Środkowej i na Dalekim Wschodzie.
Istnieje wyraźna potrzeba kontynuowania czynnej współpracy operacyjnej z instytucjami
i organami Unii Europejskiej i Wspólnoty oraz odpowiednimi organizacjami międzynarodowymi,
zwłaszcza z Europolem i Interpolem.
Frontex będzie kontynuował swoje prace i osiągnie postęp w dziedzinie szkolenia, jak również
w obszarze badań i rozwoju, zgodnie z zadaniami ustalonymi w rozporządzeniu ustanawiającym.
Ze względu na przeniesienie siedziby agencji Frontex do nowego obiektu w marcu 2007 r., istotne
jest udzielenie jednostkom agencji właściwego wsparcia administracyjnego i IT celem
zapewnienia ciągłości działalności operacyjnej. Z drugiej strony jednym z głównych priorytetów
będzie stopniowa realizacja naszej własnej bezpiecznej i szybkiej sieci, która umożliwi
Fronteksowi szybką i niezawodną wymianę informacji.
Na koniec równie istotna sprawa: w 2007 r. wiele procedur nadal będzie doskonalonych, aby
wzmocnić potencjał agencji Frontex w zakresie zarządzania, na który głównie składają się
odpowiednie zasoby ekonomiczne i kadrowe oraz ich efektywne wykorzystanie.
25 z 30
S pr a w oz da n ie r oc z ne A g en c ji Fr on te x z a 2 0 0 6 r .
Członkowie zarządu (stan na dzień 31 grudnia 2006 r.)
Kraj
Austria
Imię i nazwisko
Robert Strondl
Belgia
Marc Van Den Broeck
Cypr
Savvas Theophanous
Czechy
Jindrich Urban
Dania
Hans-Viggo Jensen
Estonia
Roland Peets
Finlandia
Jaakko Smolander
Francja
Yves Jobic
Niemcy
Udo Burkholder
Grecja
Dimitrios Panopoulos
Węgry
József Béndek
Włochy
Łotwa
Giovanni Pinto
Gunars Dabolins
Litwa
Gen. Saulius Stripeika
Luksemburg
Raoul Ueberecken
Malta
Andrew Seychell
Holandia
Minze A. Beuving
Polska
Mirosław Kuśmierczak
Portugalia
Manuel Jarmela Paulos
Stanowisko/Stopień
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych,
Departament Spraw
Operacyjnych/generał brygady
Szef jednostki policji federalnej –
nadinspektor policji
Dowódca jednostki
ds. cudzoziemców
i
imigracji/inspektor w Komendzie
Głównej Policji
Dyrekcja ds. Cudzoziemców
i Policji Granicznej Republiki
Czeskiej
Zastępca komendanta krajowego
Duńskiej Policji Krajowej
Dyrektor generalny Straży
Granicznej/podpułkownik
Szef fińskiej Straży
Granicznej/wiceadmirał
Sous-directeur SDAITS (Dyrekcja
Główna Francuskiej Policji
Granicznej)
Inspektor niemieckiej Policji
Federalnej
Szef wydziału ds. cudzoziemców –
Komenda Główna Policji/generał
brygady
Zastępca przewodniczącego
zarządu agencji Frontex,
Komendant główny węgierskiej
Straży Granicznej
Dyrektor/Służba imigracyjna
Generał łotewskiej Straży
Granicznej
Komendant główny litewskiej
Państwowej Straży
Granicznej/generał
Doradca ministra sprawiedliwości
Zastępca komisarza, oddział
specjalny w Komendzie Głównej
Policji
Komendant główny Dutch Royal
Marechausse, generał broni,
prezes zarządu
Komendant główny polskiej Służby
Granicznej, generał brygady
Dyrektor generalny ds. służby
granicznej i cudzoziemców
26 z 30
S pr a w oz da n ie r oc z ne A g en c ji Fr on te x z a 2 0 0 6 r .
Słowenia
Marko Gaŝperlin
Słowacja
Michal Borgula
Hiszpania
Jose Felipe Hernandez Diaz
Szwecja
Christer Ekberg
Islandia
Johann R. Benediktsson
Norwegia
Odd Berner Malme
Komisja Europejska
Jonathan Faull
Komisja Europejska
Jean-Louis De Brouwer
Zastępca dyrektora, Ministerstwo
Spraw Wewnętrznych
Szef Urzędu Policji Granicznej
i Cudzoziemców, Ministerstwo
Spraw Wewnętrznych
Generalny komisarz
ds. cudzoziemców i dokumentacji
Dyrektor/Zastępca szefa Krajowej
Policji Kryminalnej
Komisarz policji
Zastępca komisarza w Dyrekcji
Policji Krajowej
Dyrektor generalny, DG
ds. Sprawiedliwości, Wolności
i Bezpieczeństwa
Dyrektor, dyrekcja B, DG
ds. Sprawiedliwości, Wolności
i Bezpieczeństwa
Przedstawiciele zaproszeni do udziału w posiedzeniach zarządu
Irlandia
Edward Martin McLaughlin Nadinspektor w wydziale
dochodzeniowo-śledczym,
Krajowy Urząd Imigracyjny
Dyrektor Kontroli Granicznej
Wielka Brytania
Tony Smith
brytyjskiego Urzędu Imigracyjnego
Obserwatorzy
Bułgaria
Krasimir Petrov
Rumunia
Nelu Pop
Szwajcaria
Juerg Noth
Dyrektor Policji
Granicznej/komisarz generalny
Szef Generalnego Inspektoratu
Policji Granicznej
Komendant główny szwajcarskich
Grenzwachtkorps
27 z 30
S pr a w oz da n ie r oc z ne A g en c ji Fr on te x z a 2 0 0 6 r .
Załącznik II: Wykaz wspólnych działań i projektów pilotażowych rozpoczętych lub
prowadzonych w 2006 r.
Krótki opis działania i/lub studium pilotażowego
Agelaus: Głównym celem było ustanowienie najlepszej
praktyki w zakresie postępowania z nieletnimi przybywającymi
do portów lotniczych UE oraz pomoc w jej wdrożeniu,
ze szczególnym zwróceniem uwagi na nieletnich podróżujących
bez opieki lub z osobami innymi niż najbliżsi krewni. Zebranie
informacji w celu zbadania i przeanalizowania problemu pod
kątem usprawnienia procesu wykrywania pasażerów
potencjalnie narażonych na najwieksze zagrożenie lub
uwikłanych w oszustwo w celu uzyskania prawa wjazdu.
Kraje uczestniczące
CZ, DE, FR, HU, IT,
LV, NL, PL, PT, SE,
SI, SK, UK, jak
również Europol
Agios: Działanie koncentrowało się na nasileniu kontroli
paszportowych w hiszpańskich portach śródziemnomorskich
w celu rozpoznania podrobionych dokumentów.
DE, ES, FR, IT, NL,
PT
Amazon: Głównym celem była walka z nielegalną imigracją
z krajów Ameryki Południowej.
DE, ES, FR, IT, NL
PT, UK
FIFA 2006: Celem działania była współpraca z Niemcami
w przygotowaniach do Mistrzostw Świata FIFA 2006,
szczególnie w kontekście nielegalnej imigracji i powiązanej
nielegalnej działalności. Projekt realizowano głównie
w dużych europejskich portach lotniczych.
AT, CZ, DE, EL,
ES, FR, HU, IT, PL,
SI, SK, UK
Biura punktów kontaktowych I i II: Celem projektu jest
dalsze rozszerzanie współpracy operacyjnej na zewnętrznych
granicach UE poprzez kontynuację i dalszy rozwój systemu biur
punktów kontaktowych (wymiana pracowników i wiedzy).
AT, CZ, DE, EE, FI,
FR, HU, IT, LV, PL
SI, SK
Hera I i II: Ogólnym celem projektu była pomoc dla
Hiszpanii w opanowaniu sytuacji związanej z migracją na
obszar Wysp Kanaryjskich poprzez przeprowadzanie szeroko
zakrojonych kontroli granicznych, ustalanie tożsamości
imigrantów i tworzenie patroli na otwartym morzu w pobliżu
Senegalu i Mauretanii, aby ograniczyć odpływanie statków
przychodzących z krajów afrykańskich na wody terytorialne
Mauretanii, Senegalu i Republiki Zielonego Przylądka.
DE, ES, FI, FR, PT,
IT, NL, NO
Hydra: Projekt ten ma na celu wykrywanie nielegalnej
imigracji obywateli konkretnych krajów azjatyckich.
AT, DE, ES, FI, FR,
IT, NL, UK
28 z 30
S pr a w oz da n ie r oc z ne A g en c ji Fr on te x z a 2 0 0 6 r .
Nielegalni pracownicy: Celem była kontrola przepływu
nielegalnych pracowników na wybranych przejściach
granicznych.
AT, CZ, DE, HU,
IT, PL, SI, SK
Nautilus: Głównym celem jest walka z napływem
nielegalnych imigrantów wyruszających z wybrzeży
libijskich, rozszerzenie wiedzy/rozbudowa wywiadu organów
maltańskich
oraz
zwiększenie
odsetka
skutecznie
zidentyfikowanych nielegalnych imigrantów.
DE, EL, FR, IT, MT
Niris: Celem tych wspólnych działań jest zwalczanie
przepływów nielegalnej migracji poprzez morskie porty na
Bałtyku, zwłaszcza przepływów organizowanych przez sieci
przestępcze z poszczególnych krajów azjatyckich.
Państwa
członkowskie i kraje
Morza Bałtyckiego
będące stronami
układu z Schengen
Poseidon: W ramach projektu podjęto próbę zmierzenia
skuteczności kontroli granicznej na „szlaku bałkańskim”
i prowadzone będą wspólne działania na granicach lądowych
i morskich mające na celu zwalczanie nielegalnej imigracji.
AT, EL, IT, PL, UK
jak również Europol
Torino 2006: Kontrole graniczne w portach lotniczych osób
podróżujących w związku z Igrzyskami Olimpijskimi w Turynie
w 2006 r.
DE, ES, FR, IT, NL,
UK
Zeus: Projekt ma na celu rozpoznawanie i wychwytywanie
marynarzy w portach lotniczych i morskich, ponieważ
udogodnienia wizowe i paszportowe, którymi dysponują,
są częstokroć i prawdopodobnie na znaczną skalę
niewłaściwie wykorzystywane.
DE, ES, FI, FR, IT,
MT, NL, PL, PT,
LV, UK
Badania pilotażowe
Pełnomocnicy ds. granic: Celem projektu było rozszerzenie
codziennej współpracy służb straży granicznej po obu
stronach zewnętrznych granic lądowych poprzez tworzenie
udokumentowanego modelu wskazującego najlepsze
praktyki.
Wszystkie państwa
członkowskie
mające zewnętrzne
granice lądowe
Medsea: W nawiązaniu do wniosków Rady Europejskiej z dnia
15–16 grudnia 2005 r., Frontex sporządził analizę wykonalności
dotyczącą „sieci śródziemnomorskich patroli przybrzeżnych”
z udziałem państw członkowskich UE w rejonie Morza Śródziemnego
mającej na celu zapewnienie koordynacji środków codziennego
nadzorowania granic między organami państw członkowskich, oraz
utworzenie platformy dla kierowanej przez Frontex współpracy
operacyjnej między śródziemnomorskimi państwami członkowskimi,
oraz w stosownych przypadkach – z krajami trzecimi.
AT, CY, DE, EL,
ES, FI, FR, HU, IT,
MT, NL, PT, SI, UK
29 z 30
S pr a w oz da n ie r oc z ne A g en c ji Fr on te x z a 2 0 0 6 r .
Bortec: Celem projektu było zbadanie technicznej
wykonalności ustanowienia systemu nadzoru, który ma
obejmować całą południową granicę morską UE i Morze
Śródziemne. Podstawowy zespół został utworzony
z ekspertów pochodzących z czterech państw członkowskich
(EL, FR, ES, IT); wizytowano osiem państw członkowskich
posiadających południowe granice morskie; w grudniu
2006 r. sporządzono wnioski i zalecenia.
AT, CY, DE, EL,
ES, FI, FR, HU, IT,
MT, NL, PT, SI, UK
Argonauts: Projekt ma na celu opracowanie podręcznika
poświęconego zintegrowanemu zarządzaniu granicami podczas
dużych międzynarodowych wydarzeń sportowych.
Wszystkie państwa
członkowskie i kraje
będące stronami
układu z Schengen
Najlepsze praktyki dotyczące dokumentów podróży:
Stworzenie wspólnego podejścia operacyjnego i nawiązanie
współpracy między państwami członkowskimi w zakresie
powrotów obywateli państw trzecich. Projekt obejmuje
utworzenie grupy roboczej ekspertów krajowych, którzy
wymienią doświadczenia i opracują najlepsze praktyki.
Wszystkie państwa
członkowskie i kraje
będące stronami
układu z Schengen
Dzienne koszty eksploatacyjne: Celem projektu jest stworzenie
wspólnych zasad i procedur wyliczania dziennych kosztów
eksploatacyjnych różnych rodzajów środków podejmowanych we
wspólnych działaniach.
Wszystkie państwa
członkowskie i kraje
będące stronami
układu z Schengen
Nadzorowanie zielonych granic: Celem projektu jest
zorganizowanie i koordynowanie konferencji na temat
taktyki i najlepszych praktyk w zakresie nadzorowania
„zielonej” granicy.
Wszystkie państwa
członkowskie
mające zewnętrzne
granice lądowe
30 z 30
S pr a w oz da n ie r oc z ne A g en c ji Fr on te x z a 2 0 0 6 r .
Europejska Agencja Zarządzania Współpracą Operacyjną na Zewnętrznych Granicach
Państw Członkowskich Unii Europejskiej
Rondo ONZ 1, 00-124 Warszawa, Polska
Telefon +48 22 544 95 00 Faks +48 22 544 95 00
www.frontex.europa.eu
ru