popularyzatorski opis rezultatów projektu

Nr wniosku: 155845, nr raportu: 2010. Kierownik (z rap.): prof. dr hab. Sławomir Ireneusz Bukowski
Celem naukowym projektu, realizowanego przez autora, którego rezultatem jest ta
monografia było zbadanie, w jaki sposób przebiegają procesy integracji rynków finansowych
z rynkiem finansowym obszaru euro oraz określenie stopnia tej integracji w kontekście
przystąpienia Polski i innych nowych krajów Unii Europejskiej do pełnej Unii Ekonomicznej
i Monetarnej, a także zbadanie znaczenia rynków finansowych i ich integracji dla wzrostu
gospodarczego w Polsce i w innych nowych krajach Unii Europejskiej. Ważne tutaj było
wykorzystanie doświadczeń dwóch nowych krajów członkowskich unii Europejskiej, które
relatywnie szybko weszły do obszaru euro, a mianowicie Słowacji i Słowenii. Co prawda
kraje te nie są typowe. Reprezentują małe gospodarki otwarte ze słabo rozwiniętymi rynkami
finansowymi, mało atrakcyjnymi dla inwestorów zagranicznych.
Rozwój rynków finansowych w badanych nowych krajach członkowskich Unii
Europejskiej w sposób statystycznie istotny wpływa na wzrost gospodarczy, na co wskazują
wyniki przeprowadzonych w niniejszej pracy badań z wykorzystaniem modelu panelowego.
Wyniki przeprowadzonych badań wskazują również na słaby, ale statystycznie istotny
wpływ integracji giełdowych rynków akcji badanych krajów z rynkami w obszarze euro i
rynkiem amerykańskim na wzrost gospodarczy. Natomiast, w przypadku integracji rynków
depozytowo-kredytowych badanych krajów z rynkami w obszarze euro, wpływ integracji na
wzrost gospodarczy jest statystycznie nieistotny.
Rynki finansowe badanych nowych krajów członkowskich Unii Europejskiej (nawet
tych, które są członkami obszaru euro) są w relatywnie niskim stopniu zintegrowane z
rynkami finansowymi w obszarze euro. O ile, w przypadku Polski i Węgier, a również Czech
można to tłumaczyć w dużej mierze barierą w postaci wielowalutowości, o tyle w przypadku
Słowacji i Słowenii odgrywają rolę czynniki właściwe dla ich gospodarek (małe rozmiary
gospodarki mierzone wielkością PKB, niska atrakcyjność rynków finansowych dla kapitału
zagranicznego, dominacja małych i średnich przedsiębiorstw, również tych notowanych na
giełdzie i ich małe możliwości ekspansji zagranicznej. To samo odnosi się również do
gospodarki czeskiej. Najwyższym stopniem integracji charakteryzuje się rynek pieniężny. I
znowu w przypadku Słowacji i Słowenii jest to oczywiste, są członkami obszaru euro i ich
rynki są częścią rynku pieniężnego obszaru euro. To właśnie członkostwo w obszarze euro,
przyjęcie wspólnej waluty spowodowało, że rynki depozytowo-kredytowe Słowacji i
Słowenii są już w wysokim stopniu zintegrowane z rynkiem depozytowo-kredytowym w
obszarze euro. Rynek depozytowo-kredytowy Czech jest również relatywnie w wysokim
stopniu zintegrowany z rynkiem depozytowo-kredytowym w obszarze euro. W przypadku
Polski i Węgier stopień integracji tego rynku z rynkiem w obszarze euro jest nieporównanie
niższy. Szczególnie jest widoczne w przypadku Węgier.
Ogólnie rzecz biorąc, rynki finansowe badanych nowych krajów członkowskich Unii
Europejskiej są w znacznie niższym stopniu zintegrowane z rynkiem finansowym w obszarze
euro niż rynki finansowe krajów obszaru euro ogółem. Wyniki te wskazują, że nowe kraje
członkowskie Unii Europejskiej nie osiągnęły jeszcze takiego stopnia zintegrowania rynków
finansowych z obszarem euro, jak pierwsze kraje obszaru euro (11 krajów, które w 1999 r.
utworzyły obszar euro). Przypadek Słowacji i Słowenii potwierdza również w znacznym
stopniu hipotezę, że samo przyjęcie jednolitej waluty i likwidacja ryzyka kursowego oraz
kosztów wymiany walut nie powodują w krótkim i średnim okresie wzrostu stopnia integracji
rynku akcji, a również i rynku depozytowo-kredytowego w takim stopniu, jak średnia
wielkość dla obszaru euro. Zatem, integrację rynków finansowych, jako kryterium
konwergencji należy traktować, jako cel, który może być osiągnięty w unii monetarnej w
długim okresie. Niewątpliwie z punktu widzenia długiego okresu wysoki stopień integracji
rynków finansowych tak, jak również wysoki stopień synchronizacji cyklów
koniunkturalnych są pożądane i ważne z punktu widzenia skuteczności polityki monetarnej i
transmisji impulsów pieniężnych.
1