prezentacja

Szepty ulic
Targówka
Dzielnica Targówek to niezwykłe miejsce, nie tylko ze względu na swój urok
osobisty. Choć niewiele z Nas to wie, znajdują się tu liczne miejsca pamięci
narodowej, które mówią o bohaterskiej przeszłości mieszkańców. Pomniki,
głazy pamięci, zbiorowe mogiły i tablice upamiętniają miejsca walki zbiorowej
i poświęcenia Polaków.
„Dla moich Polaków nie ma rzeczy niemożliwych”
Napoleon Bonaparte
Ul. Kondratowicza 20
Możemy tu znaleźć tablicę ku pamięci żołnierzy 20 Dywizji Piechoty broniących we
wrześniu 1939 roku północno-wschodniej części Pragi. Oddziały 20 Dywizji Piechoty
płk. dypl. Wilhelma Andrzeja Lawicza-Liszki miały bronić północno-wschodniej
części Pragi i zabezpieczyć wycofujące się siły polskie z Tłuszcza, Radzymina,
Nieporętu, Dębego i Modlina. W połowie września Niemcy szturmują pozycje
obrońców i dzielnice mieszkalne. Szczególnie silnie atakowane były Annopol i Nowe
Bródno. Mimo silnych natarć wroga na Bródnie powstrzymano hitlerowców.
Ul. Kondratowicza 20
Drugim ważnym miejscem pamięci przy Urzędzie Dzielnicy Targówek jest głaz z tablicą
poświęcony pamięci żołnierzy polskich, mieszkańców Bródna, Targówka i Zacisza –
uczestników walk o wolność i niepodległość ojczyzny.
„Kapitulacja to próba ocalenia wszystkiego, oprócz
honoru.”
Napoleon Bonaparte
Ul. Piotra Wysockiego 49
Znajduje się tu pomnik poświęcony Bitwie Warszawskiej - zwycięzcom nawały
bolszewickiej w 1920 roku. Kiedy do granic Warszawy zbliżał się wróg nastąpiła
mobilizacja. Zgłaszali się ochotnicy do walki z przeciwnikiem, wśród nich byli także
mieszkańcy Bródna. Byli oni wzorem i przykładem patriotyzmu w budowie wolnej
Polski.
Ul. Piotra Wysockiego 8
Znajduje się tu pomnik poświęcony pamięci harcerzy z organizacji „SOKÓŁ” oraz
mieszkańców Nowego Bródna i Pelcowizny poległych za wolność ojczyzny w I wojnie
światowej. Sokół (Polskie Towarzystwo Gimnastyczne Sokół) to sportowo-wychowawcza,
paramilitarna organizacja młodzieżowa. Pierwsze koło (tzw. gniazdo) „Sokoła” założyła
w 1867 we Lwowie grupa byłych u powstańców styczniowych. Ich celem było podnoszenie
sprawności fizycznej i duchowej oraz podtrzymywanie i rozwijanie świadomości narodowej.
Na Bródnie działało jedno z gniazd, było to 9 Gniazdo „Sokoła”. Powstało ono w 1916 roku,
miało swą siedzibę w Domu Ludowym przy ul. Kiejstuta.
Młodzież zrzeszona w „Sokole” w znacznej mierze zasiliła szeregi Legionów Polskich.
Jedni walczyli na froncie inni zaś pełnili służbę wartowniczą i łączności, Działali też
aktywnie po odzyskaniu niepodległości w okresie międzywojennym.
Pod tym samym numerem znajduje się również tablica w kościele, która oddaje hołd
harcerzom 51 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej, którzy zginęli w obronie ojczyzny.
W roku 1926 została założona 51 WDH im. Stefana Czarnieckiego, działała ona przy
ul. Białołęckiej 36. Podczas obrony Warszawy w 1939 roku harcerze działali
w służbach Pogotowia Harcerskiego Batalionu Warszawskiego. Po klęsce wrześniowej
harcerze weszli w skład Szarych Szeregów gdzie podczas okupacji prężnie działali na
rzecz państwa polskiego.
Ul. Piotra Wysockiego, róg Bartniczej
Zobaczymy tutaj pomnik „Reduta Bródnowska” , który upamiętnia walki powstańcze
prowadzone na Bródnie do 4 sierpnia 1944 roku. I Rejon Obwodu AK Praga
rozciągał się od Pelcowizny po ul. św. Wincentego. Powstańcy mieli wiele zadań do
wykonania: mieli chronić mieszkańców, gdy cały teren wypełniony był niemieckimi
oddziałami piechoty, artylerii przeciwlotniczej oraz straży kolejowej. Dodatkowo w
koszarach przy ul. 11 Listopada stacjonowały czołgi. Walczyli oni jak prawdziwi
bohaterowie i wykazali się niezwykłą odwagą w czasie krótkich walk na Pradze.
Będąc w tym miejscu nie możemy zapomnieć o tablicy na ścianie budynku szkoły , która
upamiętnia akcje powstańcze żołnierzy 632 i 641 Zgrupowania Obwodu AK Praga.
1 sierpnia 1944 roku ośrodki te składające się głównie z oddziałów pod dowództwem
por. Zygmunta Skowrona „Rafała” zajęły budynek Szkoły Powszechnej przy ul.
Białołęckiej 36. Do szkoły ulokowanej w centrum rejonu przeniosło się dowództwo
oraz rejonowa składnica meldunkowa. Powstał tutaj silny bastion powstańczy z
uliczną barykadą, hamującą przejazd jednostek wroga, dzięki czemu udało się
odeprzeć atak dwóch niemieckich czołgów.
Ul. Piotra Wysockiego 11
Możemy znaleźć tu głaz poświęcony pamięci kolejarzy węzła Warszawa-Praga. Kolejarze
odznaczyli się szczególną odwagą w 1939 roku. Później czynnie uczestniczyli w życiu
konspiracyjnym stolicy oraz brali udział w akcjach sabotażowo-dywersyjnych
organizowanych przez polskie podziemie, zaś w 1944 roku walczyli w szeregach
powstańczych.
„Armia baranów, której przewodzi lew,
jest silniejsza od armii lwów prowadzonej przez
barana”
Napoleon Bonaparte
Ul. Odrowąża
Mamy tutaj monolit upamiętniający miejsce rozstrzelania 23-27 sierpnia 1944 roku
czterdziestu Polaków. Na ulicach przeprowadzano łapanki, obławy i blokady.
Zdolnych do pracy kierowano do robót przymusowych. Pozostali trafiali do obozów
przejściowych; podejrzanych o udział w powstaniu rozstrzeliwano. Egzekucje
przeprowadzano między innymi na ul. Odrowąża, przy Cmentarzu Żydowskim,
gdzie w przeciągu kilku dni rozstrzelano 40 mieszkańców Bródna.
Samo zwycięstwo nic nie znaczy, trzeba umieć
je wykorzystać.
Napoleon Bonaparte
Rondo Żaba
Znajduje się tutaj monolit upamiętniający miejsce rozstrzelania przez Niemców
siedemnastu osób. W 1944 roku nasiliły się niemieckie akcje terrorystyczne. W
różnych punktach miasta między innymi na Bródnie przeprowadzano obławy
i blokady domów. W maju odbyło się sześć egzekucji, o których poinformowano
opinię publiczną. Jedna z takich egzekucji miała miejsce 4 maja 1944 roku w okolicy
Ronda Żaba, przy nasypie kolejowym. Zostało wtedy rozstrzelanych 17 mieszkańców
Bródna.
„Na wojnie ten wygrywa, kto najmniej błędów
popełnia”
Napoleon Bonaparte
Ul. Oszmiańska
Przy cmentarzu Żydowskim znajdziemy symboliczną mogiłę
rozstrzelanych 1 sierpnia 1944 roku powstańców. Jednym
z głównych bastionów niemieckich na Pradze były dawne koszary 36
Pułku Piechoty Legii Akademickiej przy ul. 11 Listopada. Ze względu
na duże zagrożenie dla Polaków głównym zadaniem oddziałów
IV Rejonu Michałów- Szmulki było zdobycie tego bastionu. O godz. 17
pierwszego sierpnia cztery zgrupowania AK ruszyły z cmentarza
żydowskiego i ul. Praskiej do ataku na koszary. Polskie oddziały znalazły
się w gęstym ogniu. Zdziesiątkowane drużyny wycofały się w kierunku
ul. Oszmiańskiej i Rogowskiej. Osłaniając odwrót swoich zgrupowań
ranni zostali por. Apoloniusz Zbigniew Dobrzyński „Kruk”, i por.
Czesław Mazek „Rokita”. Obaj zamordowani zostali przez Niemców w
punkcie opatrunkowym przy ul. św. Wincentego.
„Dał nam przykład Bonaparte jak
zwyciężać mamy…”
Jak widać nie trzeba daleko szukać aby znaleźć dowody
niesamowitej odwagi i męstwa. Znajdują się one w naszej
najbliższej okolicy i pokazują, że tak jak niezwyciężony Napoleon
Bonaparte odpierał ataki wrogów Francji, tak Polacy walczyli o
dobro ojczyzny, naszej ojczyzny.
Praca wykonana na podstawie informacji
zawartych w książce „Na Targówku kamienie
mówią” , Warszawa 2010