program prac konserwatorskich przy zabytkowym pomniku

Nr sprawy: DA.25.4.2015
załącznik nr 2A do SIWZ
PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH
PRZY ZABYTKOWYM POMNIKU
UPAMIĘTNIAJĄCYM ŚMIERĆ KSIĘCIA MAZOWIECKIEGO
BOLESŁAWA IV
załącznik nr 2A do SIWZ
Nr sprawy: DA.25.4.2015
1. OPIS OBIEKTU
Rodzaj obiektu:
Lokalizacja:
Styl:
Materiał:
Autor:
Czas powstania:
Wymiary:
wolnostojący pomnik z krzyżem
dawna posiadłość Krasińskich w Opinogórze
neogotyk
piaskowiec
nieznany
1838r.
szer.podstawy: 110cm x 110cm, wys. 370cm
Obiekt wystawiony jest w ekspozycji zewnętrznej w bezpośrednim sąsiedztwie drzew
i krzaków. Usytuowany ok. 100 metrów na południe od Zameczku Krasińskich. Front
pomnika skierowany jest ku wschodowi.
1 - dolna płyta tworząca stopień cokołu, o wym.: 110 x 110 x 17 cm
2 - sklejony z dwóch elementów trzon cokołu, o wym.: 160 x 97 x 97cm
3 - wieńczący pomnik krzyż, o wym.: 200 x 103 x 29 cm
Poszczególne elementy pomnika osadzone są „jeden na drugim” tworząc wertykalną
symetryczną formą pomnika. Podstawę tworzy kwadratowa płyta. Na niej blok w formie
prostopadłościanu z herbem piastowskiego orła pod koroną i inskrypcją, zwieńczony
profilowanym gzymsem. Inskrypcja w języku łacińskim brzmi:
Boleslao IV Duci Masoviae, Russiaeque terrarum, nec non
Varsiaviae, isegrad. Etc. Domino primo patrio idiomate
Legislatori splendore oblati sibi sceptri Regni Pol.
Non Seducto, post XXV annos laudatissimi Regiminis.
Opinogorae A MCCCLIV defuncto h.m.p. Vinc. Corvinus
Comes a Crasne in Opinogora Krasiński MDCCCXXXVIII.
Boczne ściany bloku stanowią płyciny, zamknięte narożnymi kolumienkami, a od góry
profilowanym ostrołukiem. Powyżej, bogato rzeźbione motywy roślinne stanowiące bazę dla
dominującego w całej kompozycji krzyża. Ramiona krzyża Zakończone są w formie trójlistnej
koniczyny.
Nr sprawy: DA.25.4.2015
załącznik nr 2A do SIWZ
2. HISTORIA OBIEKTU
Obiekt wykonano na zlecenie generała Wincentego Krasińskiego w 1838 roku.
Pomnik wzniesiono na pamiątkę śmierci Księcia Mazowieckiego Bolesława IV, który zmarł w
Opinogórze w 1454 roku.
W 1959 r. odnowiono niszczejący pomnik, od tamtej pory stan obiektu stopniowo się
pogarsza.
3. STAN ZACHOWANIA OBIEKTU
Obiekt znajduje się w bardzo złym stanie. Widoczne są liczne ubytki i uszkodzenia
materiału kamiennego, mające miejsce zwłaszcza przy ramionach krzyża i narożnikach
elementów profilowanych. Duża cześć powierzchni pomnika pokryta jest ubytkami
spowodowanymi wypłukaniem spoiwa ze słabszych warstw sedymentacyjnych. Pomnik nie
ustrzegł się wyrytych wtórnie znaków i napisów, pochodzących z późniejszych czasów, co
widoczne jest szczególnie w partii piedestału.
Na zły stan obiektu składają się też drobne ubytki i złuszczenia wywołane
oddziaływaniem soli rozpuszczalnych w wodzie, na warstwę przypowierzchniową kamienia.
Elementy piaskowcowe, szczególnie w partiach cokołu i zwieńczenia, pokryte są
nawarstwieniami pochodzenia atmosferycznego o zróżnicowanym charakterze: od cienkich,
szarych, w partii ścian cokołu, przez czarne, grube, w partii krzyża, gzymsów i piedestału, po
zielono brunatne, solne, naskorupienia na gzymsach i zarzeźbieniach.
Powierzchnie poziome, lub zbliżone do poziomych, pokryte są grubymi
nawarstwieniami pochodzenia mikrobiologicznego: mchy i porosty oraz atmosferycznego:
ciemnoszare naskorupienia.
Ubytki i nawarstwienia na bloku napisowym częściowo zatarły czytelność inskrypcji głównego przekazu treściowego nagrobka.
W dolnych partiach pomnika utrzymuje się podwyższony poziom zawilgocenia co
sprzyja rozwojowi flory: bujnie porastają mchy i glony, a także trawy itp.
4. PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH
Kamienny pomnik poświęcony upamiętnieniu śmierci Bolesława IV w Opinogórze,
pochodzący z 1838r. znajduje się w złym stanie zachowania. Dalsze pozostawianie obiektu w
obecnych warunkach ekspozycji bez podjęcia interwencji konserwatorskiej niesie ryzyko
pogłębienia istniejących zniszczeń i powstania szeregu nowych.
W celu zabezpieczenia przed dalszą degradacją i przywrócenia pierwotnej świetności
należy przeprowadzić kompleksową konserwację pomnika wraz z jego demontażem.
Nr sprawy: DA.25.4.2015
załącznik nr 2A do SIWZ
W procesie konserwacji należy poświęcić szczególną uwagę oczyszczaniu obiektu z
nawarstwień i zasoleń, uczytelnieniu przekazu historycznego, jakim jest inskrypcja oraz
zabezpieczeniu obiektu przed dalszą degradacją.
Cały szereg zabiegów jakie należy przeprowadzić w ramach konserwacji niniejszego
obiektu przedstawiono poniżej w punktach:
1. Wykonać dokumentacje fotograficzną i opisową stanu zachowania obiektu
przed konserwacją.
2. Zdemontować obiekt, co pozwoli na wykonanie izolacji przeciw
wilgotnościowej, poziomej oraz ustabilizowanie fundamentu oraz ułatwi
kolejne zabiegi konserwatorskie przy poszczególnych elementach pomnika.
3. Poszczególne elementy kamienne oczyścić z nawarstwień luźno
zalegających, a następnie zdezynfekować 30% roztworem preparatu
algicydowego (preparat algo i glonobójczy do usuwania zanieczyszczeń
mikrobiologicznych, zdolny do penetracji wierzchnich warstw naturalnego
kamienia, piaskowca, nie powodujący przebarwień kamienia).
4. Usunąć korodujące elementy konstrukcyjne, wraz z ewentualnie istniejącą
ołowianą otuliną. Prace wykonać metodą rozwiercania i frezowania wiertłami
z nasypem diamentowym bez używania udaru.
5. Przeprowadzić proces czyszczenia elementów piaskowych, przy użyciu
kompresów z 3-5 % roztworu kwasu fluorowodorowego spłukiwanych wodą
pod nie dużym (do 50 bar) ciśnieniem.
6. Powierzchnie elementów kamiennych doczyścić ręcznie przy użyciu
skalpeli i pilników korundowych.
7. Przeprowadzić odsalanie elementów obiektu, metodą odprowadzania soli
rozpuszczalnych w wodzie, do rozszerzonego środowiska - kompresy z ligniny.
8. Popękane elementy skleić żywicą epoksydową, w razie potrzeby
sklamrować elementami ze stali nierdzewnej wklejonymi na tę samą żywicę.
Należy stosować żywice epoksydowe przeznaczone do prac
restauracyjnych, przy jasnych piaskowcach, transparentne, przejrzyste, o
dobrej przyczepności do wilgotnego podłoża.
Stosowane żywice epoksydowe muszą być niskokurczliwe, nadające się
do szlifowania i polerowania, odporne na warunki atmosferyczne, nie
zawierające rozpuszczalników.
Żywica musi mieć możliwość barwienia w masie i mieszania z mączką
kamienną, celem scalania kolorystycznego obiektu.
9. Większe ubytki materiału kamiennego, znajdujące się zwłaszcza w
partiach ramion krzyża i profilowanych gzymsów uzupełnić odpowiednio
dobranym materiałem kamiennym wklejonym żywicą epoksydową
renowacyjną do uzupełnień ubytków z piaskowca naturalnego.
Nr sprawy: DA.25.4.2015
załącznik nr 2A do SIWZ
Należy stosować żywice epoksydowe przeznaczone do prac
restauracyjnych, przy jasnych piaskowcach, transparentne, przejrzyste, o
dobrej przyczepności do wilgotnego podłoża.
Stosowane żywice epoksydowe muszą być niskokurczliwe, nadające się
do szlifowania i polerowania, odporne na warunki atmosferyczne, nie
zawierające rozpuszczalników.
Żywica musi mieć możliwość barwienia w masie i mieszania z mączką
kamienną, celem scalania kolorystycznego obiektu.
10. Mniejsze ubytki formy rzeźbiarskiej zrekonstruować należy przy użyciu
drobnoziarnistej mineralnej zaprawy renowacyjnej do piaskowca.
11. Opracować powierzchnie rekonstrukcji i uzupełnień przez podkuwanie i
szlifowanie.
12. W miejscach zatarcia czytelności inskrypcji podkreślić litery skalpelem, lub
dłutem ewentualnie uprzednio nadbudować brakująca formę w
drobnoziarnistej mineralnej zaprawie renowacyjnej do piaskowca.
13. Przeprowadzić impregnacje hydrofobową elementów kamiennych
preparatem siloksanowym do hydrofobizacji piaskowców naturalnych.
Oligomeryczne
roztwory siloksanowe,
o
wysokich
zdolnościach
penetracyjnych, reagujące chemicznie w strukturze piaskowca, w obecności
wilgoci, przechodzące w hydrofobowy, odporny na działanie warunków
atmosferycznych i promieniowanie ultrafioletowe – polisiloksan. Preparat
powinien mieć możliwość stosowania pigmentów koloryzacyjnych.
14. Zmontować elementy pomnika użyciem poziomej izolacji powietrznej
przekładając je blaszkami ołowianymi, lub membrany z elastoszlamu, a
element wieńczący krzyż osadzając przy użyciu dybla ze stali nierdzewnej o
średnicy 16mm, wklejonego żywicą epoksydową, o parametrach jak w p.9.
15.Szczeliny pomiędzy poszczególnymi elementami pomnika zaspoinować
zaprawą ze spoiwem silikonowym do uzupełniania ubytków w obiektach z
piaskowca.
16. Zunifikować pomnik kolorystycznie w oparciu o pigmenty stosowane z
preparatem do impregnacji hydrofobowej, jak opisane w p.13.
17. Całość prac udokumentować fotograficznie i opisowo.
Opr. Grzegorz Świerczyński
Nr dyplomu: 64 10
Nr sprawy: DA.25.4.2015
załącznik nr 2A do SIWZ
NOTA KOREKCYJNA
Do oryginalnego „PROGRAMU PRAC KONSERWATORSKICH PRZY ZABYTKOWYM
POMNIKU UPAMIĘTNIAJĄCYM ŚMIERĆ KSIĘCIA MAZOWIECKIEGO BOLESŁAWA IV”
opracowanego w grudniu 2011r wprowadzono korekty związane z wymogami prawa
zamówień publicznych.
Usunięto wszystkie nazwy własne zalecanych preparatów, zastępując je istotnymi
technicznymi cechami preparatów.
Opisane zmiany nie wpływają na układ i sens merytoryczny programu prac
konserwatorskich.
W związku z istniejącym ryzykiem, użycia preparatów szkodliwych, dla tej, szczególnej
substancji zabytkowej, nakłada się na Wykonawcę obowiązek nadzoru merytorycznego przez
konserwatora zabytków.
Ponadto nakłada się na Wykonawcę obowiązek, przedstawienia zabiegów i
preparatów, przed ich zastosowaniem, do akceptacji dyrekcji Muzeum Romantyzmu.
Korektę opracował:
mgr inż. A. Kochański