Czy stopy muszą boleć?

162
l podologia
Czy stopy
muszą boleć?
98% z nas przychodzi na świat ze zdrowymi stopami. Co w takim razie sprawia, że ogromna liczba osób, często także młodych, cierpi na bóle stóp?
Dla naszych praprzodków stopa miała takie samo znaczenie, jak
dłoń – obie służyły do chwytania. Stopa straciła swoje pierwotne znaczenie w momencie, kiedy człowiek zszedł z drzewa, wyprostował się i zaczął chodzić na dwóch kończynach. Od tego
czasu dłonie i palce (a szczególnie kciuk) przeszły ewolucję i rozwinęły się w organy o bardzo zróżnicowanych zadaniach.
A do czego tak naprawdę potrzebne nam są stopy? „Do stania
i chodzenia” odpowie większość czytelników. Czy to aby naprawdę wszystko?
powtarzały się u nich co 3–5 tygodni. Cierpiący pacjenci – jedni z rezygnacją, inni z rozczarowaniem – zgłaszali się regularnie
z tym samym modzelem, odciskiem czy wkręcającym się paznokciem. Po jakimś czasie, po wielu analizach, obserwacji stóp
i obuwia pacjentów doszłam do wniosku, że przyczyną tych nawrotów nie jest nieprawidłowo wykonany zabieg, lecz błąd popełniany przeze mnie w trakcie rozpoznania. Moja ówczesna
diagnoza ograniczała się jedynie do kwestii dermatologicznych, naczyniowych. To za mało!
Stopy znajdują się daleko od centrum zawiadywania organizmem. Świadomość posiadania stóp odzyskujemy na ogół, gdy
po długim spacerze uwalniamy je od butów albo zauważamy
(a raczej wyczuwamy), że np. nadmiernie się pocą. Krótko mówiąc: mało co skłania nas do zajmowania się własnymi stopami.
Zauważamy je, gdy zaczynają sprawiać problemy, gdy pojawiają
się dolegliwości bólowe.
„Obuwniczy problem”
W trakcie długoletniej pracy w gabinecie podologicznym wiele
razy męczyłam się z problemami stóp moich pacjentów, które
manicurepedicure
Dlaczego nie wyciągałam wniosków z oględzin obuwia? Przecież na podeszwach butów widziałam wyraźne dysproporcje
w zużyciu zelówek, w śladach intensywnego ucisku pewnych
miejsc czy silnego „rozczłapania“.
„Eureka!“ wykrzyknęłam, kiedy wreszcie pojęłam, gdzie tkwił
problem. Zapisałam się na szkolenie z biomechaniki, gdzie nauczyłam się wykonywać odciążenia i ortezy, ale przede wszystkim nauczyłam się dostrzegać, skąd biorą się bóle stóp, a w rezultacie – bóle wszystkich powiązanych z nimi stawów, mięśni
podologia
i kręgów (od stóp do głów). Niewiarygodne wprost, jak wiele
nieszczęść może spowodować jeden nieprawidłowy ruch w stawie skokowym.
l
163
ki, narażone na notoryczne przeciążenia, tarcia, uciski) wcześniej czy później również cierpią na bardzo bolesne i łatwo ulegające stanom zapalnym odciski (typu C.vascularis lub C.neurovascularis).
Prawidłowa diagnoza
Zacznijmy od najpopularniejszej zmiany, która dotyczy niemal
wszystkich: rozsuwanie się kości śródstopia z równoczesnym
opuszczeniem konstrukcji stopy w stawie skokowym, co jest
traktowane przez nas wszystkich z całkowitą pobłażliwością. Płaskostopie poprzeczne i płaskostopie podłużne (pes transverso
planus, pes metatarso valgus) są punktem wyjściowym do kilku
zmian skórnych w różnych miejscach stopy.
Opadanie połączone z rozsuwaniem się kości śródstopia jest
wynikiem utraty stabilności stawu skokowego i spiralnego
skrętu obu stawów skokowych z kością piętową. Ta mała
zmiana konstrukcyjna winna jest opadaniu główek kości śródstopia i przeciążeniom tkanki miękkiej, która starając się
chronić główki kości, naciska „guzik alarmowy”, uruchamiający mechanizmy obronne skóry (wszak pierwszym zadaniem
skóry jest ochrona organizmu). Te mechanizmy obronne przebiegają na kilku poziomach równocześnie, a ich skutkiem są
bolesne modzele, świdrujące odciski lub obie zmiany równocześnie.
Mało co skłania nas do zajmowania się
własnymi stopami. Zauważamy je,
gdy zaczynają sprawiać problemy,
gdy pojawiają się dolegliwości bólowe.
Ich umiejscowienie to typowe miejsca na stopie, na których tak
uparcie starałam się zredukować bolesność u moich pacjentów:
modzele i odciski wielkopowierzchniowe (typu C. neurofibrosus), powstające na główkach kości śródstopia, modzele i odciski na eksponowanym na skutek przesunięcia w stawie podstawnym palucha (tzw. haluksie Hallux valgus). Opuszki palców
młotkowatych (powstałych również jako następstwo rozsuwania
się kości śródstopia i uniesienia palców przez opadające głów-
Palce młotkowate i krogulcze są narażone na tarcia i uciski obuwia: budują się wówczas na nich bardzo bolesne odciski, często
ulegające stanowi zapalnemu, którego skutkiem dość często
staje się przetoka sięgająca niekiedy aż do okostnej.
Przesunięcie główki piątej kości śródstopia zmienia położenie
małego palca i jego ustawienie w stosunku do pozostałych palców, a jego grzbiet ułożony do zewnątrz cierpi na permanentne
uciski. W konsekwencji modzele i odciski powstają na skórze
główki kości śródstopia, na stawie palca, a charakterystyczne dla
tej sytuacji rogowacenie skórki paznokciowej (Pterygium) i jej
bolesność (gdyż i w niej powstają odciski) jest już tylko kulminacją odczucia bólu.
Czy nie zdumiewa was, drodzy czytelnicy, banalność i częstotliwość występowania tej tak „zwykłej”, niemal niezauważalnej
zmiany w przesunięciu konstrukcji stopy ku dołowi?
Oczywiście, zmiany skórne rozwijają się powoli, a ich intensywność uzależniona jest od głębokości zmian deformacyjnych, czasu trwania, obciążenia, nadwagi, rodzaju obuwia, wykonywanej
pracy oraz wielu innych czynników, które tworzą indywidualny
obraz każdego pacjenta.
Zapewniam, że to dopiero początek łańcucha przyczynowo-skutkowego, z jakim codziennie się konfrontuję. Odkrywanie
tego typu zależności sprawia, że nieustannie się dokształcam,
szukając nowych rozwiązań tego typu problemów.
Magdalena Hafezi-Chojecka, podolog,
wykładowca akademicki, właścicielka
Centrum Podologicznego na Zdrowiu
w Łodzi.
Zdjęcia wykorzystane w artykule są własnością Centrum Podologicznego na Zdrowiu.
www.lne.pl