Zmiany instytucjonalne a rozwój gospodarczy. Przykład Chin i Japonii

Zmiany instytucjonalne a rozwój
gospodarczy.
Przykład Chin i Japonii
Instytucje gospodarki rynkowej
Blok 4
Zmiana instytucjonalna a rozwój
gospodarczy (studium przypadku)
• JAPONIA – dwa skoki instytucjonalnorozwojowe (II poł. XIX w. i po 1946 r.)
• CHINY – I skok z feudalizmu do socjalizmu (po
1948 r.); II skok z socjalizmu do kapitalizmu?
(po 1978 r.)
2
Socjalizm …. Komunizm
Od negacji rynku po pełną kontrolę
• Karol Marks (1818-1883) Das Kapital
Niezachwiana wiara, że stosunki społeczne
można dowolnie modelować
(pomijając dotychczasową matrycę
instytucjonalną stworzoną przez wieki tradycji)
•
•
•
•
Negacja rynku jako regulatora gospodarki
Negacja podstawowych kategorii rynkowych: zysk, cena
Uwłaszczenie proletariatu
Realizacja postulatów równości społecznej
Uproszczona matryca instytucjonalna
kapitalizm / socjalizm
KATEGORIA
Ustrój polityczny
KAPITALIZM
Demokracja /
autorytaryzm
SOCJALIZM
Autorytaryzm /
oligarchia / kult
jednostki
Główny regulator
procesów gosp.
Własność środków
produkcji
Ceny i płace ustala
Alokacja zasobów
Rynek
Prywatna
Państwo
(centralny plan)
Państwowa
Rynek*
Rynek
Państwo
Państwo
4
Chiny… w kierunku komunizmu
• Państwo feudalne do 1912 r. (Rewolucja Xinhai
i proklamowanie Republiki Chińskiej)
• Wojna Chińsko-Japońska (1937-1945)
•
•
•
•
1948 r. Mao Zedong
Kolektywizacja rolnictwa
Etatyzacja przemysłu
Centralne planowanie i kontrola cen
5
Historia socjalizmu chińskiego
• „Wielki skok” (przyśpieszona industrializacja) i
jego skutki (1957 – 1962).
• „Rewolucja kulturalna” (1966 – 1969 /76) jako
próba wprowadzenia maoizmu – walka z
pozostałościami „starej kultury”
6
Chiny… w kierunku kapitalizmu
• 1978 – Deng Xiaoping
• Reforma agrarna 1981 r.: system komun
zastąpiono „systemem odpowiedzialności
gospodarstw”; dwutorowy system cen; plan i
rynek
• Przedsiębiorstwa: państwowe (od reformy do
prywatyzacji), gminne i powiatowe (powstanie
i znaczenie), prywatne.
• Reforma cen (dual track system price)
7
Chiny… w kierunku kapitalizmu
• Otwarcie na świat
• Bezpośrednie Inwestycje Zagraniczne
• Specjalne strefy ekonomiczne i ich status
8
Chińska hybryda
RZĄDY AUTORYTARNE
GOSPODARKA
RYNKOWA
GOSPODARKA
PLNOWANA
PAŃSTWOWA
Chińskie przejście do kapitalizmu jako przykład
reformy „zorientowanej instytucjonalnie”
9
Japonia „Epoka światłych rządów”
(1868 – 1912)
• Cesarz Mutsuhito i tzw. „Restauracja Meiji”
• Obalenie systemu feudalnego i przyśpieszona
modernizacja kraju:
1. Zniesienie struktur feudalnych i wyp. odszk.
2. Konstytucja (1889 r.), Parlament (1890 r.)
3. Reforma prawa i sądów na wzór Zachodni
4. Wprowadzenie powszechnego szkolnictwa
5. Reforma administracji, sys. pieniężnego
6. Zorganizowanie armii na wzór pruski
10
Japonia „Epoka światłych rządów”
(1868 – 1912)
Aktywna modernizacja gospodarki:
1. Sprowadzanie zachodnich specjalistów,
maszyn i urządzeń,
2. Budowanie „od podstaw” nowoczesnego
przemysłu.
3. Tworzenie wielkich koncernów bankowo –
przemysłowych (Mitsubishi, Mitsumi,
Sumitomo)
11
Okupacja USA 1946 - 1952
• Gen. Douglas MacArthur i jego dewiza „Rządzą
Japończycy realizując dyrektywy Amerykanów”
• Demokratyzacja (powstają partie polityczne i
związki zawodowe)
• Maj 1947 r. – demokratyczna Konstytucja Japonii
• Reforma szkolnictwa, równouprawnienie kobiet
• Pozostawienie Zaibatsu
• Rządy Shigeru Yoshidy (taktyka Japonii)
12