0200-B1005F

Podstawy nauki o społeczeństwie
Introduction to Social Sciences
Kod: 0200-B1005F
Imię i nazwisko wykładowcy: dr Krzysztof Kędziora
Typ zajęć: przedmiot systemowy I, zajęcia specjalistyczne.
Semestr i rok studiów: letni, I rok studiów uzupełniających magisterskich (i II rok studiów
licencjackich na specjalności filozofia stosowana) przedmiot ogólnospecjalnościowy propedeutyczny.
Liczba godzin w semestrze: 30
Prerekwizyty:
Język nauczania: polski
Liczba punktów ECTS: 3
Proponowany termin: wtorek, godz. 10.15-11.45.
Cele i efekty kształcenia:
Wiedza i jej rozumienie: student definiuje podstawowe pojęcia z zakresu nauk o społeczeństwie (np.
funkcji społecznej); wiąże je z odpowiednimi kontekstami teoretycznymi (funkcjonalizmem);
rozpoznaje historyczny rozwój pojęć i teorii; uzasadnia ich ewolucję; porównuje różne perspektywy
teoretyczne.
Umiejętności: student ilustruje pojęcia i teorie społeczne przykładami zaczerpniętymi z własnego
doświadczenia, publicystyki czy literatury; posługuje się poznanymi pojęciami do analizy
różnorodnych zjawisk społecznych; rozpoznaje odmienne perspektywy teoretyczne w dyskusjach
publicznych; wskazuje na słabości pojęciowe i teoretyczne społecznej samoświadomości.
Postawy: student docenia rolę pojęciowego i teoretycznego namysłu nad społeczeństwem; podejmuje
refleksję nad społeczeństwem; odnosi się krytycznie do zastanych wizji społeczeństwa (ideologii i
panującego dyskursu).
Treści programowe:
I. Funkcjonalizm:
a. Analiza funkcjonalna (Robert K. Merton).
b. Funkcjonalizm Talcotta Parsonsa:
i. Działanie społeczne.
ii.Strukturalno-funkcjonalna teoria systemu.
iii.
Problematyka zmiany społecznej i ewolucji społeczeństw.
c. Neofunkcjonalizm (Niklas Luhman, Jeffrey C. Alexander).
II. Teorie konfliktu: Ralf Dahrendorf, Lewis Alfred Coser, Randall Collins.
III. Teorie wymiany społecznej:
a. Behawiorystyczna i indywidualistyczna teoria wymiany Georga Homansa.
b. Strukturalistyczna („dialektyczna”) teoria wymiany Michaela Blau'a.
c. Sieciowa teoria wymiany Richarda Emersona.
IV. Interakcjonizm:
a. Interakcjonizm symboliczny.
b. „Teatr życia codziennego” Ervinga Goffmana.
V. Strukturalizm konstruktywistyczny (konstruktywizm strukturalistyczny) Pierre'a Bourdieu.
VI. Teoria strukturacji A. Giddensa.
VII. Marksizm i neomarksizm:
a. Wyzysk a klasy społeczne.
b. Teoria krytyczna (Max Horkheimer, Theodor W. Adorno).
c. Pojęcie ideologii.
VIII. Dyskurs (od De Saussure’a po Foucaulta i Laclaua i Mouffe).
IX. Problem rozumienia i hermeneutyka.
X. Teoria działania komunikacyjnego Jürgena Habermasa.
XI. Problematyka tożsamości i różnicy. Feminizm.
Warunki zaliczenia:
Obowiązkowy udział w zajęciach (nie więcej niż dwie nieobecności). Egzamin ustny, którego
podstawą stanowią treści przedstawione na zajęciach, oraz prezentacja i omówienie jednego
wybranego tekstu, których lista zostanie przedstawiona na zajęciach. Prezentacja i omówienie tekstu
polegać ma na rekonstrukcji jego założeń, przedstawieniu głównych tez i argumentów, powiązaniu go
z odpowiednim kontekstem teoretycznym, a także na skonfrontowaniu go z odmiennymi
perspektywami teoretycznymi i krytycznym odniesieniu.
Materiały dydaktyczne (Zalecana literatura i materiały pomocnicze):
Turner Jonathan H., Struktura teorii socjologicznej, Warszawa 2008 (nowe wydanie).
Współczesne teorie socjologiczne, wybór i opracowanie Aleksandra Jasińska-Kania, i in., Warszawa
2006, t. I i II.
Forma zajęć i metody dydaktyczne:
Zajęcia mają formę wykładową. Polegają na systematycznym przedstawieniu podstawowych pojęć i
teorii z zakresu nauki o społeczeństwie. W związku ze specyficznym charakterem materiału
prezentacja treści wykładu ma nie tylko charakter systematyczny, ale ma także na celu ukazanie
historycznego rozwoju danych koncepcji i teorii, który to odznacza się wewnętrzną logiką.