PORTAL PARAZYTOLOGICZNY – PARACYTY . PL

PORTAL PARAZYTOLOGICZNY – P A R A C Y T Y . P L – PARASITOLOGY WEBSITE
Nazwy łacińskie ważnych gatunków (Latin species names of importance):
wcześniej określane jako
1. Echinococcus granulosus (G1–G3)
E. granulosus
Rzeczywisty rozmiar
2. Echinococcus equinus (G4)
Real size
3. Echinococcus ortleppi (G5)
4. Echinococcus canadensis (G6–G10) formerly described only as
5. Echinococcus multilocularis
6. Echinococcus vogeli
7. Echinococcus oligarthrus
8. Echinococcus felidis
9. Echinococcus shiquicus
Nazwy polskie (Polish names):
Tasiemiec bąblowcowy (E. granulosus)
Tasiemiec (bąblowcowy) wielojamowy (E. multilocularis)
Nazwy angielskie (English names):
Dog tapeworm , hydatid worm (E. granulosus)
Fox tapeworm (E. multilocularis)
Nazwy chorób ludzkich (Human disease names):
bąblowica jednojamowa, hydatidoza – hydatid disease (E. granulosus) ICD-10: B67.0-4
bąblowica wielokomorowa, echinokokoza wielokomorowa – alveolar
echinococcosis (E. multilocularis)
ICD-10: B67.5-7
inne, np. echinokokoza wielokomorowa – others, e.g. polycystic
echinococcosis (E. vogeli, E. oligarthrus)
ICD-10: B67.8-9
Epidemiologia (Epidemiology):
Zarażenia występują na całym świecie, szczególnie na obszarach wiejskich, rolnych oraz pastewnych
oraz tam gdzie nie ma nadzoru weterynaryjnego nad psami. Za zarażenia ludzi odpowiedzialne są
także dziko żyjące mięsożerne ssaki, najczęściej psowate, szczególnie lisy, które mogą zanieczyszczać
ściółkę i runo leśne odchodami zawierającymi jaja, które następnie człowiek zjada na niemytych
owocach runa leśnego. Człowiek może ulec zarażeniu przez spożycie jaj z zanieczyszczonej wody,
niemytej żywności lub niemytych rąk, także po kontakcie z zanieczyszczoną sierścią lub zwierzętami.
Ostatnio w ramach E. granulosus wyodrębniono 4 gatunki o różnej patogenności dla człowieka:
Echinococcus granulosus (G1–G3) – tzw. „szczep owczy” G1, Echinococcus equinus (G4) – tzw. „szczep
koński”, Echinococcus ortleppi (G5) – tzw. „szczep szwajcarskiego bydła” oraz Echinococcus
canadensis (G6–G10) – tzw. „szczep świński”, szczególnie G7, a w Polsce G9. Podział w dalszym ciągu
ewoluuje, ponieważ nie jest doskonały, np. G6 występuje u wielbłądów, a G8 i G10 u jeleniowatch. W
zależności od kontynentu, zarażenia danymi gatunkami tasiemca występują u różnych żywicieli
zwierzęcych.
Infections occur worldwide, especially in rural areas where farming and grazing is popular and in
areas with no veterinary control over dogs. Infections in humans may be caused by other carnivorous
mammals, most frequently canids, especially foxes, which may contaminate the forest soil and
vegetation with egg-containing faeces, which are then ingested by humans on unwashed, freshly
picked forest fruit. Humans may get infected by ingesting eggs from contaminated water, unwashed
PORTAL PARAZYTOLOGICZNY – P A R A C Y T Y . P L – PARASITOLOGY WEBSITE
food or unwashed hands, after direct contact with infected animals and their fur. No so long ago E.
granulosus were split into four species of varied pathogenicity to humans: Echinococcus granulosus
(G1–G3) – aka „sheep strain” G1, Echinococcus equinus (G4) – aka „horse strain”, Echinococcus
ortleppi (G5) – aka „Swiss cattle strain”, and Echinococcus canadensis (G6–G10) – aka „pig strain”,
esp. G7, and in Poland G9. The division is still evolving since it’s not perfect, e.g. G6 is found in camels
and G8 and G10 in cervidae. Depending on the continent, the infections with given species cause
infections in various animal hosts.
Cykl rozwojowy (Life cycle):
Echinococcus granulosus – żywiciel ostateczny: pies oraz inne psowate; żywiciele pośredni: zwierzęta
hodowlane stadne, w tym owce, kozy, świnie, itd.
E. multilocularis – żywiciel ostateczny: lis, pies, wilk, kojot, rzadziej koty; żywiciele pośredni: gryzonie.
E. oligarthrus – żywiciel ostateczny: dzikie kotowate; żywiciele pośredni: gryzonie.
E. vogeli – żywiciel ostateczny: dzikie psy; żywiciele pośredni: gryzonie.
E. shiquicus – żywiciel ostateczny: lis tybetański (Vulpes ferrilata); żywiciel pośredni: szczekuszka
czarnowarga (Ochotona curzoniae).
E. felidis – żywiciel ostateczny: dzikie kotowate w tym lwy; żywiciele pośredni: guźce oraz
prawdopodobnie szereg innych zwierząt żyjących w buszu.
Człowiek jest zawsze żywicielem przypadkowym.
Dorosłe tasiemce żyją w przewodzie pokarmowym żywicieli ostatecznych, czyli psów, innych
gatunków psowatych lub dzikich kotów (zob. gatunki j.w. oraz opis w dziale Epidemiologia). Jaja
wydalane w kale tych zwierząt stanowią źródło zarażenia dla żywicieli pośrednich, którymi są
zwierzęta hodowlane (E. granulosus) lub gryzonie (E. multilocularis), a u niektórych gatunków także
inne dziko-żyjące ssaki. W przewodzie pokarmowym tych zwierząt dochodzi do wyklucia onkosfery z
jaja, penetracji przez ścianę jelita i migracji krążeniowej do narządów ciała zwierzęcia, co skutkuje
tworzeniem torbieli (E. granulosus) najczęściej w wątrobie lub płucach, zawierających protoskoleksy
lub tworzenia nacieku (E. multilocularis) zajmującego także najczęściej wątrobę. Po spożyciu takich
torbieli przez mięsożerne ssaki, dzięki protoskoleksom dochodzi do rozwoju dorosłej postaci tasiemca
w przewodzie pokarmowym. U człowieka, który jest żywicielem przypadkowym, dochodzi do
zarażenia w wyniku spożycia jaj tasiemca i tworzenia się najczęściej zmian w wątrobie ale także
innych organach, podobnie jak u żywiciela pośredniego.
For Echinococcus granulosus, definitive hosts are: dogs and canids, intermediate hosts are: herding
animals including sheep, goats, swine, etc.
For E. multilocularis, definitive hosts are: foxes, dogs, wolves, coyotes and cats, intermediate host
are: rodents.
For E. oligarthrus, definitive hosts are: wild felids as and rodents as intermediate hosts.
For E. vogeli, definitive hosts are: wild (bush) dogs and dogs; intermediate hosts are: rodents.
For E. shiquicus, definitive hosts are: Tibetan sand foxes (Vulpes ferrilata); intermediate hosts are:
plateau pika (Ochotona curzoniae).
For E. felidis, the definitive hosts are: wild felids, incl. lions and intermediate hosts may be warthogs
and other bush animals.
Humans are always the accidental hosts.
The adult tapeworm lives in the small intestine of definitive hosts, i.e. dogs, other canids or wild
felids (please see the species above and description in the Epidemiology section). The eggs that are
passed in the faeces of these animals are the source of infection for intermediate hosts, including
herding animals and livestock (E. granulosus) or rodents (E. multilocularis), and in other species also
different wild mammals. In the digestive tract of these animals the eggs hatch and the released
oncosphere penetrates the G.I. tract wall and migrates with circulation to animal organs, which
results in cyst formation (E. granulosus) containing new protoscolices, especially in the liver and lungs
or an invasive multiple-lesions (E. multilocularis) of liver and surrounding tissues. When the cysts are
ingested by carnivores, thanks to protoscolices new adult tapeworm develops in the animal’s
digestive tract. Man is always an accidental intermediate hosts and similarly to the intermediate
animal hosts, gets infected by ingesting eggs. The ensuing cysts or invasive lesion are most commonly
formed in the liver but may involve different organs, too.
PORTAL PARAZYTOLOGICZNY – P A R A C Y T Y . P L – PARASITOLOGY WEBSITE
Objawy (Symptoms):
Zarażenia w pierwszym okresie czasu są bezobjawowe. Rosnące torbiele, w zależności od lokalizacji
narządowej, mogą dawać objawy nawet po latach od pierwotnego zarażenia. Z kolei zarażenie
E. multilocularis przypomina bardziej naciek nowotworowy lub zmianę wieloogniskową wątroby. Ze
względu na dominujące ulokowanie się w wątrobie, najczęściej mogą to być objawy dyskomfortu lub
bólu brzucha, objawy naśladujące zapalenie pęcherzyka żółciowego czy powiększenie wątroby lub
wyczuwalny guz. Ponadto występują objawy nieswoiste: NiW, gorączki, utrata wagi, itp. Inne
lokalizacje pasożyta mogą być także groźne dla życia pacjenta, np. ulokowanie w płucach, kościach,
mięśniu sercowym, mózgu. W mózgu pasożyt może prowadzić do rozwoju objawów ogniskowych lub
padaczki o tle pasożytniczym. Zarażenie może być wykryte przypadkowo podczas badań obrazowych.
Pęknięcie torbieli może mieć poważne następstwa w postaci wstrząsu anafilaktycznego, gorączki,
nagłych objawów alergicznych i skórnych a co za tym idzie, dalszą propagacją pasożyta.
Infections in the initial stages are asymptomatic and stay silent a long time. The growing cysts,
depending on the location, may give symptoms after many years. E. multilocularis infection may be
slightly different, showing a similar clinical pattern as an invasive neoplasm or multiple lesions
located in the liver. Because of the most common localization in the liver, the most common
symptoms include those of abdominal discomfort and pain, symptoms mimicking cholecystitis,
hepatomegaly or palpable tumour. There may also be nonspecific symptoms such as: N&V, fever,
weight loss, etc. Other locations of the parasite may also be life-threatening to the patient, e.g.
pulmonary, bone, heart or brain lodging. In the brain the parasite may be a reason for focal
symptoms or seizures with parasitic background. The infection may be diagnosed by accident during
imaging studies. Rupture of the cysts may have grave consequences, including anaphylactic shock,
fever, sudden onset of allergic and dermatologic symptoms, and further propagation of the parasite.
Diagnostyka (Diagnostics):
Obrazowanie (USG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny) w połączeniu z badaniami
serologicznymi wykrywającymi przeciwciała są zdecydowanie bezpieczniejsze od biopsji, która grozi
powikłaniami (anafilaksja, wtórna propagacja zarażenia). Do wykorzystywanych badań
diagnostycznych należą: test hemaglutynacji pośredniej (IHA), pośredni test immunofluorescencji
(IFA) oraz testy immunoenzymatyczne (EIA/ELISA). W literaturze można także znaleźć opisy
nowoczesnych metod molekularnych w oparciu o PCR.
Imaging studies (ultrasound, CT, MRI) combined with serological methods detecting antibodies are
much safer than biopsy, which may bring serious complications (anaphylaxis, propagation of the
parasite). The diagnostic tests used include: indirect haemagglutination assay (IHA), indirect
fluorescent antibody tests (IFA) and enzyme immunoassays (EIA). There are also literature
descriptions of novel PCRs for differential diagnosis of cestodes.
Leczenie wg Przewodnika Sanforda 2016 i najnowszej literatury medycznej
(Treatment according to Sanford Guide 2016 and latest medical literature):
Echinococcus granulosus
Torbiel wątroby (małe, pojedyncze): przezskórna aspiracja-iniekcja-reaspiracja (PAIR jak poniżej) +
albendazol ≥60 kg, 400 mg per os dwa razy na dobę a <60 kg, 15 mg/kg na dobę (1-2 dni przed i 30
dni po przeprowadzeniu zabiegu).
Liver cyst (small, single): percutaneous aspiration-injection-reaspiration (PAIR, as below) +
albendazole ≥60 kg, 400 mg po bid or <60 kg, 15 mg/kg per day (1-2 days before and 30 days post
drainage).
PAIR: po 1-2 dniach rx albendazolem, wkłuć się przezskórnie, aspirować zawartość torbieli, następnie
wstrzyknąć hipertoniczny roztwór soli fizjologicznej (15-30 %) lub alkohol absolutny, odczekać 20-30
min. i ponownie aspirować a następnie przepłukać. Częstość wyleczeń 96% w porównaniu do
klasycznego zabiegu chirurgicznego (90%).
PAIR: after 1-2 days of albendazole, puncture, needle aspirate cyst content. Instill hypertonic saline
(15-30%) or absolute alcohol, wait 20-30 min and re-aspirate with final irrigation. Efficacy 96% as
compared to 90% with surgical resection.
PORTAL PARAZYTOLOGICZNY – P A R A C Y T Y . P L – PARASITOLOGY WEBSITE
W innych lokalizacjach narządowych ciała, w literaturze opisy odnoszą się do skojarzenia leczenia
chirurgicznego wraz z podażą leków przeciwdrobnoustrojowych. Dwuetapowe zabiegi
neurochirurgiczne stosowano z powodzeniem u pacjentów cierpiących na zarażenia układu
nerwowego z uciskiem na rdzeń. Ponadto z powodzeniem użyto podejścia laparoskopowego w
leczeniu torbieli nerki. Istnieją także prace dotyczące jedynie leczenia farmakologicznego, jednak
przede wszystkim powinno się takie podejście stosować u pacjentów gdzie niemożliwe jest
przeprowadzenie zabiegu operacyjnego.
In other body locations, medical literature descriptions include a combination of surgery and
antiparasitic medications. Two-stage surgical procedures have been successfully employed in spinal
hydatid disease. Also laparoscopic approach was successfully used in a renal cyst therapy. There are
descriptions of just pharmacotherapeutical approach but such therapy should be reserved for
patients who may not undergo surgery.
Echinococcus granulosus
Przede wszystkim szeroka resekcja chirurgiczna wraz z rx albendazolem. Technika cały czas ewoluuje.
Po resekcji chirurgicznej lub jeśli zmiana nieoperacyjna: albendazol przez nawet kilka lat.
Mainstay is wide surgical resection with accompanying albendazole rx. Technique is constantly
evolving. Post-surgical resection or if inoperable: albendazole even for several years.
CYKL ROZWOJOWY – ECHINOCOCCUS GRANULOSUS – LIFE CYCLE