Ocena zdolności kredytowej jednostek samorządu terytorialnego

Ocena zdolności kredytowej jednostek samorządu terytorialnego

Ocena zdolności kredytowej jednostek samorządu terytorialnego
Wpisany przez dr Ewa Hellich
Ustawa o finansach publicznych określa dla jst granice zaciągania pożyczek i kredytów oraz
zobowiązań.
Analiza struktury budżetów jednostek samorządu terytorialnego pozwala na stwierdzenie, iż
sfinansowanie określonego koszyka potrzeb społecznych znacznie przekracza możliwe do
osiągnięcia dochody budżetowe. W związku z tym powstają potrzeby pożyczkowe samorządu
na finansowanie deficytu.
Poza tym w trakcie roku budżetowego występuje brak czasowej harmonizacji wpływów
dochodów budżetowych i realizowanych wydatków - jest to bieżący niedobór budżetu.
Deficyt budżetu jednostki samorządu terytorialnego może być pokryty przychodami
pochodzącymi ze:
1. sprzedaży papierów wartościowych wyemitowanych prze jst,
2. kredytów zaciąganych w bankach krajowych,
3. pożyczek,
4. prywatyzacji majątku jst,
5. nadwyżki budżetu jst z lat ubiegłych,
6. wolnych środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu jednostki samorządu
terytorialnego, wynikającego z rozliczeń kredytów i pożyczek z lat ubiegłych.
Dla bezpieczeństwa finansów publicznych ustawa o finansach publicznych określa dla jst
granice zaciągania pożyczek i kredytów oraz zobowiązań.
Tak więc łączna kwota przypadających do spłaty w danym roku budżetowym rat kredytów i
pożyczek oraz potencjalnych spłat kwot wynikających z udzielonych przez jst poręczeń wraz z
należnymi w danym roku odsetkami od tych kredytów i pożyczek oraz należnych odsetek i
dyskonta, a także przypadających w danym roku budżetowym wykupów papierów
1/6
Ocena zdolności kredytowej jednostek samorządu terytorialnego
Wpisany przez dr Ewa Hellich
wartościowych emitowanych przez jst nie może przekroczyć 15% planowanych na dany rok
budżetowy dochodów jst.
W przypadku gdy relacja łącznej kwoty państwowego długu publicznego powiększonej o kwotę
przewidywanych wypłat z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez podmioty sektora
finansów publicznych do produktu krajowego brutto przekroczy 55%, to kwota obciążeń budżetu
tytułem spłaty pożyczek i kredytów oraz kosztów finansowych nie może przekroczyć 12%,
chyba że obciążenia te w całości wynikają z zobowiązań zaciągniętych przed datą ogłoszenia
tej relacji.
Poza tym łączna kwota długu jednostki samorządu terytorialnego na koniec roku budżetowego
nie może przekraczać 60% dochodów tej jednostki w tym roku budżetowym.
Czynności prawnych polegających na zaciąganiu kredytów i pożyczek oraz udzielaniu
pożyczek, poręczeń i gwarancji oraz emisji papierów wartościowych dokonują dwaj członkowie
zarządu wskazani w uchwale przez zarząd.
Dla ważności tych czynności konieczna jest kontrasygnata skarbnika jednostki samorządu
terytorialnego. Skarbnik, który odmówi kontrasygnaty, dokonuje jej na pisemne polecenie
przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego, z wyjątkiem sytuacji, gdy
wykonanie polecenia stanowiłoby przestępstwo albo wykroczenie; w takim przypadku
powiadamia o tym organ stanowiący i regionalną izbę obrachunkową.
Jednostki samorządu terytorialnego, tak jak wszyscy klienci banków poddawane są ocenie
zdolności kredytowej.
2/6
Ocena zdolności kredytowej jednostek samorządu terytorialnego
Wpisany przez dr Ewa Hellich
Pod pojęciem zdolności kredytowej jednostki samorządu terytorialnego należy rozumieć
zdolność jst do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w przewidzianych umową
terminach.
Zdolność kredytowa jst określana jest na podstawie analizy sytuacji ekonomiczno- społecznej.
Najczęściej stosowane są trzy grupy kryteriów: jakościowe, ilościowe i charakteryzujące
inne ryzyka związane z finansowaniem jst.
Podstawowymi źródłami informacji są:
- informacja o jst,
- roczne sprawozdanie z wykonania budżetu jst co najmniej za ostatnie dwa lata, jak
również za okres bieżący (ostatni kwartał poprzedzający złożenie wniosku) oraz prognoza na
okres zaangażowania banku, roczny bilans JST.
W ocenie jakościowej zwraca się szczególną uwagę na cztery podstawowe czynniki:
1.
2.
3.
4.
atrakcyjność inwestycyjną jst,
zarządzanie jst,
jakość planowania budżetowego,
wywiązywanie się jst ze zobowiązań.
Po ocenie jakościowej przystępuje się do oceny ilościowej, obejmującej analizę wybranych
wskaźników.
3/6
Ocena zdolności kredytowej jednostek samorządu terytorialnego
Wpisany przez dr Ewa Hellich
Do wskaźników określających wiarygodność kredytową jst zalicza się:
- wskaźnik obsługi zadłużenia, który jest stosunkiem obsługi zadłużenia do wolnych
środków. Wysokość obsługi zadłużenia ustala się jako sumę spłaty kredytów i pożyczek,
wielkości kwot potrzebnych na wykup papierów wartościowych oraz wysokości kosztów obsługi
zadłużenia związanych z odsetkami i prowizjami.
Wolne
środki
ust
ala się jako różnicę pomiędzy dochodami ogółem i wydatkami bez inwestycji i obsługi
zadłużenia,
- wskaźnik łącznego zadłużenia jest stosunkiem łącznego zadłużenia do wolnych
środków,
- wskaźnik inwestycji określający stosunek inwestycji do dochodów ogółem,
- wskaźnik deficytu, który jest stosunkiem deficytu lub nadwyżki do dochodów ogółem,
- wskaźnik dochodów na 1 mieszkańca, wyrażający stosunek dochodów ogółem do
liczby mieszkańców.
Ustawowy dopuszczalny wskaźnik zadłużenia JST jest określony w ustawie o finansach
publicznych. Łączna kwota przypadających w danym roku budżetowym: spłat rat kredytów i
pożyczek wraz z odsetkami, wykup papierów wartościowych wraz z należnymi odsetkami i
dyskontem, potencjalnych kwot wynikających z udzielonych przez jednostki samorządu
terytorialnego poręczeń gwarancji nie może przekroczyć 15% planowanych na dany rok
budżetowy dochodów jednostki samorządu terytorialnego. W sytuacji, gdy relacja państwowego
długu publicznego do produktu krajowego brutto (PKB) przekroczy 55%, dopuszczalne
zadłużenie obniża się do 12% z wyjątkiem zobowiązań zaciągniętych przed ogłoszeniem tej
relacji.
4/6
Ocena zdolności kredytowej jednostek samorządu terytorialnego
Wpisany przez dr Ewa Hellich
Dla oceny zdolności kredytowej JST istotne znaczenie mają prawne formy zabezpieczenia
kredytów.
Zabezpieczeniem kredytów mogą być:
- kaucja,
- poręczenie cywilne i gwarancja Skarbu Państwa,
- poręczenie cywilne i wekslowe, przystąpienie do długu akceptowanych instytucji
finansowych,
- cesja wierzytelności z rachunku lokaty terminowej w innym banku,
- ubezpieczenie kredytu przez akceptowane towarzystwo ubezpieczeniowe,
- cesja praw papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa oraz
akceptowane instytucje finansowe,
- blokada środków na rachunku bankowym,
- zastaw rejestrowy na prawach papierów wartościowych emitowanych przez Skarb
Państwa,
- poręczenie, przystąpienie do długu, gwarancja przedsiębiorców oraz jst o dobrej kondycji
finansowej,
- przewłaszczenie, zastaw rejestrowy na rzeczach ruchomych, prawach z papierów
wartościowych emitowanych przez przedsiębiorców oraz jst o dobrej kondycji finansowej,
- cesja należności od przedsiębiorców oraz jst o dobrej kondycji finansowej,
- hipoteka na nieruchomościach, których jst jest właścicielem lub wieczystym
użytkownikiem - w aglomeracjach miejskich o liczbie mieszkańców przekraczających 1 mln lub
w miastach wojewódzkich powyżej 200 tys. mieszkańców,
- przewłaszczenie rzeczy ruchomych, zastaw rejestrowy na maszynach specjalistycznych, i
towarach do sprzedaży,
- hipoteka na nieruchomościach, których jst jest właścicielem lub wieczystym
użytkownikiem, położonych w miejscowościach powyżej 50 tys. mieszkańców,
- zastaw zwykły na rzeczach i prawach,
- pełnomocnictwo do dysponowania rachunkiem jst, jeżeli jst zobowiąże się do
utrzymywania miesięcznych wpływów na poziomie przynajmniej 20% kwoty transakcji
kredytowej,
- pozostałe zabezpieczenia, np. weksel własny in blanco.
Ocena zdolności kredytowej w znacznym stopniu zależy od jakości informacji będących
podstawą tej oceny.
5/6
Ocena zdolności kredytowej jednostek samorządu terytorialnego
Wpisany przez dr Ewa Hellich
W związku z tym sprawozdania finansowe i budżetowe - sporządzone na podstawie
rzetelnych ksiąg rachunkowych - powinny informować zarówno odbiorców
zewnętrznych, jak i kierownictwo jednostki finansów publicznych o jej sytuacji
majątkowej i finansowej, wyniku finansowym, obciążeniach podatkowych,
funkcjonowaniu w przyszłości i perspektywach rozwoju.
6/6